یکی از الزام های توسعه پایدار در هر منطقه‌ای، وجود زیر ساخت‌هایی همچون آب است و این نعمت حیاتی، آبادانی را به همراه دارد و یکی از عوامل مهم تحقق توسعه پایدار محسوب می‌شود.
بیش از دو دهه خشکسالی و کم آبی در هرمزگان موجب خشک شدن ۳۶۵ حلقه چاه آب آشامیدنی، ۱۸ دهنه چشمه و قنات، ۱۰۰ حلقه چاه و کاهش آب ۱۳۵ حلقه چاه بین ۳۰ تا ۷۰ درصد شده است.
از ۷۴ دشت موجود در هرمزگان تمامی آنها دارای بیلان منفی هستند و ۳۸ دشت ممنوعه بوده و باقی دشت ها نیز شور است واز مجموع ۵۴ دشت استان هرمزگان افزون بر ۱.۴ میلیارد مترمکعب آب از طریق ۲۳ هزار حلقه چاه و حدود ۳۴۰ چشمه و قنات برداشت می‌شود.
در شرایط حاضر برای مدیریت کم آبی در هرمزگان ، ظرفیت های مختلفی مورد توجه قرار گرفته که مهمترین و کاربردی ترین آن با توجه به قرارگیری این استان جنوبی در حاشیه خلیج فارس، توسعه صنعت شیرین سازی آب دریا است.
شیرین سازی آب دریا منبع آبی غیرمتعارف اما قابل اطمینان
آب و آبادانی دو واژه مکمل یکدیگر هستند و از قدیم گفته اند، هرجا که آب باشد ، آبادانی هم وجود دارد و دولت ها در سراسر دنیا در مسیر دستیابی به این آبادانی علاوه بر برنامه ریزی و مدیریت دقیق منابع آبی سطحی و زیرزمینی به استفاده از منابع آبی غیرمتعارف اما قابل اطمینان مانند نمکزدایی از آب دریا یا همان شیرین سازی آن نیز روی آورده اند.
در دولت تدبیر و امید رویکرد شیرین سازی آب دریا در اقصی نقاط کشور به ویژه مناطق جنوبی از جمله هرمزگان به منظور کاهش فشار بر منابع آب سطحی و زیرزمینی به طور ویژه مورد توجه قرار گرفته و در این مسیر اقدام های قابل توجهی در دست انجام است.
در زمان حاضر سالیانه ۴۵میلیون و۶۰۰هزارمتر مکعب منابع آب شرب استان هرمزگان از طریق تاسیسات نمک زدایی تامین می‌شود به طوری که هم اکنون ۲۶ درصد از نیاز آبی استان از طریق شیرین سازی آب دریا و ۷۴ درصد آن از طریق منابع سطحی و زیرسطحی تامین می‌شود.
طبق اعلام مسوولان وزارت نیرو ، با وارد مدار شدن ظرفیت آب شیرین کن ها در شهرهای بندرعباس، بستک، درگهان و پارسیان تا پایان سال ۱۴۰۰، افزون بر۶۰ درصد آب استان از طریق تاسیسات شیرین‌سازی تامین و ۴۰ درصد مابقی نیز وابسته به آب‌های سطحی و زیرسطحی خواهد بود.
افزایش سهم هرمزگان از شیرین سازی آب دریا
کارشناسان اقتصادی همواره بر این باور هستند که توسعه صنعت شیرین سازی آب دریا در صورت استفاده از فناوری های نوین و استاندارد ، علاوه بر حفظ محیط زیست، می تواند امنیت آب شرب در مناطق درگیر با مشکل کم آبی از جمله نوار ساحلی جنوبی کشور به ویژه سواحل مکران را به ارمغان آورد که این باور و رویکرد در دولت یازدهم و دوازدهم مورد برنامه ریزی ویژه قرار گرفته و در حال حاضر مسوولان در استان هرمزگان به دنبال افزایش سهم استان در تامین آب از دریا هستند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان در خصوص افزایش سهم استان از شیرین سازی آب دریا به خبرنگار ایرنا گفت: درحال حاضر تنها پنج درصد مصرف آب استان از منابع آب دریا تامین می‌شود که به دنبال افزایش این رقم به ۲۰ تا ۲۵ درصد هستیم.
هوشنگ ملایی تصریح کرد: شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان همچنین در تلاش است که ۱۰ تا ۲۰ درصد مصرف آب استان را به سمت منابع سطحی سوق بدهد.
وی با اشاره به اینکه طرح آمایش آب هرمزگان در حال تدوین است، بیان داشت: در استان هرمزگان ۸۵ درصد مصرف، روی آب زیرزمینی بارگذاری شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای هرمزگان اظهارداشت: مدیریت منابع آب، مستلزم همکاری تمام جوامع و اقشار با یکدیگر است و با همکاری چند وجهی می‌توان آب را به بهترین نحو مدیریت کرد و این میراث گران‌بها را برای آیندگان به یادگار گذاشت.
افزایش میزان آب تولیدی آب شیرین‌کن‌ها در هرمزگان تا پایان دولت دوازدهم
کاهش شدت بارندگی در کنار حفر چاه های غیرمجاز و استفاده بی رویه از منابع آب های زیرزمینی در مناطق مختلف هرمزگان که افت سطح آب زیرزمینی و خشک شدن بسیاری از رودخانه ها، چشمه و قنات ها را بدنبال داشته است، توجه ویژه و شتاب در سرمایه گذاری به منظور استحصال آب شیرین از دریا را بسیار ضروری ساخته است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان با تاکید بر توسعه صنعت شیرین سازی آب دریا، گفت: میزان آب تولیدی توسط آب شیرین‌کن‌ها در استان تا پایان دولت دوازدهم به ۸۹ میلیون مترمکعب خواهد رسید.
امین قصمی در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: در ابتدای فعالیت دولت دکتر روحانی میزان آب تولیدی توسط آب شیرین کن ها در هرمزگان هشت میلیون مترمکعب بود.
وی افزود: تیرماه امسال با بهره برداری از مرحله دوم آب شیرینکن بندرعباس ، میزان آب تولیدی توسط آب شیرینکن ها در هرمزگان به ۴۵ میلیون مترمکعب رسید.
قصمی خاطرنشان کرد: ظرفیت تولید آب شیرینکن بندرعباس در پایان اجرای مرحله دوم، ۴۰ هزار مترمکعب در شبانه روز است که تا پایان ۶ماهه اول امسال این ظرفیت به ۶۰ هزار مترمکعب ارتقاء می یابد.
این مقام مسوول گفت: با بهره برداری از فاز نهایی آب شیرین کن یکصد هزار مترمکعبی بندرعباس تا پایان ۶ ماهه دوم امسال، علاوه برکاهش شوری، آب شرب بندرعباس ۲ برابر شیرین می شود و شاهد ارتقاء کیفیت و توزیع همگن آب در کلان شهر بندرعباس، بندر خمیر و روستاهای مسیر خواهیم بود.
قصمی خاطرنشان کرد: درحال حاضر برای تامین آب مورد نیاز هرمزگان از محل آب شیرین کن ها در بخش شهری ۲ طرح به ظرفیت ۶۲ هزار متر مکعب در شبانه روز در قالب مرحله نهایی آب شیرین کن بندرعباس و سیریک و در بخش روستایی ۱۱ طرح به ظرفیت ۲۱ هزار متر مکعب در شبانه روز در دست اجراست.
وی ابراز داشت: افزایش ظرفیت منابع آبی از طریق احداث آبشیرین کن ها از جمله اقداماتی است که می‌تواند با توجه به وضعیت خشکسالی استان تاثیر زیادی بر منابع آبی پایدار داشته باشد.
این مقام مسوول گفت: با تامین آب شهر بندرعباس از محل آب شیرین‌کن‌های یک میلیون متر مکعبی و یکصد هزار مترمکعبی، مشترکان این شهر از آب سد استقلال بی‌نیاز شده و این ظرفیت می‌تواند در میناب مورد استفاده قرار گیرد که به پایداری آب شرق استان نیز کمک خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان یادآور شد: شرکت آبفا هرمزگان با احداث ۴۷ سایت آب شیرینکن فعال توسط بخش خصوصی یکی از شرکت‌های پیش‌رو در زمینه استفاده از تکنولوژی شیرین سازی آب دریا در سطح کشور است.
نگاهی به طرح آب شیرین کن یکصد هزار مترمکعبی بندرعباس
یکی از مهمترین طرح های در دست اجرای شیرین سازی آب دریا، طرح آب شیرین کن بندرعباس است که به گفته مسوولان آب و فاضلاب ، بزرگترین پروژه شیرین سازی آب دریا در سطح کشور می باشد که با استفاده از توان فنی و مهندسی داخلی و با تدبیر دولت امید و سیاست وزارت نیرو مبنی بر ایجاد منابع آبی پایدار در شهرهای ساحلی اجرا شده که اشتغالزایی غیرمستقیم دو هزار نفری (صنایع منطقه) از جمله مهمترین مزایای اجرای آن است.
مرحله دوم آب شیرین کن یکصدهزار مترمکعبی شهر بندرعباس تیرماه امسال با حضور مستقیم معاون امور آب و آبفا وزارت نیرو و توسط رئیس جمهور به صورت ویدیو کنفرانس به بهره برداری رسید..
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان در این خصوص گفت: مرحله اول این طرح با ظرفیت ۲۰ هزار متر مکعب در شبانه روز در آذرماه سال ۹۷ وارد مدار تولید شد و تیرماه امسال نیز فاز دوم آن به ظرفیت ۲۰ هزار متر مکعب و سرمایه ای افزون بر ۴ هزار میلیارد ریال به بهره برداری رسید.
امین قصمی تصریح کرد: با توجه به اینکه ۹۰ درصد تجهیزات آب شیرین کن بندرعباس خریدار ی شده است، با بهره برداری از مرحله نهایی این طرح تا پایان شش ماهه دوم امسال، شاهد انتقال آب با کیفیت به مخازن ذخیره آب داماهی و توزیع همگن آب در شهر های بندرعباس، بندر خمیر و روستاهای مسیر خواهیم بود.
بهره برداری از مرحله نخست آب شیرین کن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس در آینده ای نزدیک
وجود انواع و اقسام تهدیدها در حوزه آب، حرکت جدی به سمت نمک زدایی یا همان شیرین سازی آب دریا را با توجه به قرار گرفتن خلیج فارس به عنوان یک ذخیره عظیم آبی در جنوب کشورمان، ضروری ساخته و در همین راستا نیز پروژه های مختلفی از جمله ابرپروژه یک میلیون مترمکعبی بندرعباس در دست انجام است.
پروژه آبشیرین کن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس یکی از ابرپروژه های کشور در بخش شیرین سازی آب بوده که تا کنون حدود هشت‌هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری ریالی و ۵۰۰ میلون یورو سرمایه گذاری ارزی در آن انجام شده است.
ابرپروژه ملی آب شیرین کن یک میلیون متر مکعبی بندرعباس با استفاده از ظرفیت داخلی و باور به توانمندی مهندسان و جوانان کشورمان اجرایی شده است.
استاندار هرمزگان در دیدار اخیر خود با وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: به‌زودی بهره‌برداری از مرحله نخست این ابر پروژه که برای تامین کننده آب شرب و صنایع در استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد اجرا شده، با دستور ریاست محترم جمهوری آغاز می‌شود.
فریدون همتی تصریح کرد: مرحله اول آبشیرین کن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس با عنوان طرح ملی ساقی کوثر با هدف تأمین بخشی از نیاز آبی حوزه صنعت، کشاورزی و آب شرب، با ظرفیت انتقال روزانه ۲۰۰ هزار متر مکعب را شامل می‌شود.
اختصاص ۴۰ هزار مترمکعب از سهم آب شیرین کن یک میلیونی به هرمزگان
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان گفت: ۴۰ هزار مترمکعب در شبانه روز از ظرفیت آب شیرینکن یک میلیون متر مکعبی با عنوان طرح ساقی کوثر به این استان اختصاص می‌یابد که بزودی این سهم عملیاتی می‌شود.
امین قصمی اعلام کرد: اجرای طرح ساقی کوثر براساس توافق شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور صورت گرفته و با اضافه شدن این ظرفیت منابع آبی استان هرمزگان به ویژه مرکز استان به پایداری لازم خواهد رسید.
وی ادامه داد: عملیات اجرایی طرح ملی شیرین‌سازی و انتقال آب خلیج فارس (آب شیرین کن یک میلیون مترمکعبی بندرعباس) با عنوان طرح ملی ساقی کوثر و با هدف تامین بخشی از نیاز آب صنعت، کشاورزی و شرب استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد از سال ۹۲ آغاز شده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان گفت: با توجه به کم‌آبی مناطق مرکزی کشور هرمزگان به عنوان منبع تامین آب شیرین استان‌های یزد و کرمان انتخاب شده و برای انتقال آب به این دو استان آب شیرین کن یک میلیون متر مکعبی ساقی کوثر در حال احداث است.
به گفته قصمی، مرحله نخست اول آن به ظرفیت ۲۰۰ هزار مترمکعب در شبانه روز امسال وارد مدار تولید می‌شود که سهم ۴۰ هزار متر مکعبی هرمزگان از این ظرفیت امسال عملیاتی خواهد شد.
قصمی گفت: در اجرای این طرح پیگیری‌هایی از سوی استاندار و نمایندگان مردم هرمزگان در مجلس برای افزایش سهم استان از ظرفیت آب شیرین کن یک میلیونی درحال انجام است که با محقق شدن این مهم، ظرفیت تامین آب استان از محل آب شیرین‌کن‌ها افزایش می‌یابد.
لزوم توسعه طرح های شیرین سازی آب دریا
مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که از کل منابع آب کشور، حدود ۹۳ درصد برای مصارف بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی مصرف می‌شود که با ادامه خشکسالی، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن رودخانه‌ها، بعید نیست بین ۳۰ تا ۴۰ سال آینده، بخش‌های وسیعی از کشور به بیابان مطلق تبدیل شود و به بروز بحران‌های اجتماعی و مهاجرت‌های گسترده بینجامد.
همانگونه که در ابتدای این گزارش عنوان شد آب نقش بسیار مهم و حیاتی در توسعه دارد و نبود مشکل در تامین آب چه در بخش آشامیدن و چه در بخش کشاورزی، می تواند راهگشای افزایش تولید، خودکفایی و تحقق اهداف برنامه اقتصاد مقاومتی باشد و از همین رو باید توجه و تاکید بیشتری نسبت به این موضوع وجود داشته باشد و استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت شیرین سازی آب دریا با هدف حفظ منابع آبی زیرزمینی و کاهش فشار بر آن، مدنظر مسوولان باشد و در این مسیر حفظ سلامت محیط زیست دریایی نیز فراموش نشود.