به گزارش ایرنا، از میان افزون بر ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی موجود در استان اصفهان نزدیک به ۸۰۰ خانه تاریخی ارزشمند در شهرستان کاشان وجود دارد که ۱۰۹ باب از آنها در فهرست اثرهای ملی به ثبت رسیده است اما شرایط اعتباری کنونی اجازه رسیدگی شایسته به همه اثرها را نمی‌دهد که در نتیجه، شرایط برخی با گذر زمان رو به وخامت می‌گذارد و هر از چند گاهی به سوژه رسانه‌ها تبدیل می‌شود.
این بار اما نه خود بنا که اجرای طرحی در جوار خانه‌ای تاریخی واقع در بافت تاریخی کاشان از اوایل سال‌جاری مورد توجه قرار گرفت ولی به اینجا ختم نشد و تا راه‌اندازی پویشی در فضای مجازی هم پیش رفت و اظهار نظرهای متفاوت و گاه متناقض نیز به دامنه موضوع و نگرانی‌های علاقه‌مندان میراث فرهنگی و گردشگری منطقه و حتی کشور در مورد سرنوشت اثر دامن زد.
البته که حساسیت‌ها بیجا نیست و خانه تاریخی بروجردی‌ها، واقع در محله سلطان امیراحمد کاشان که در سال ۱۳۵۴ با شماره ۱۰۸۳ در فهرست اثرهای ملی ثبت شده است، با معماری و نقوش منحصر به‌فردش یکی از زیباترین نمونه‌های برجا مانده از سبک‌های معماری اصیل ایرانی به شمار می‌رود.
بروجردی‌ها، طباطبایی‌ها، عباسیان و سایر بناهای با پیشینه مشابه که بیشتر سبکی گودال باغچه‌ای و درون‌گرا دارند، جزو آخرین اثرهای برجا مانده از این دست هستند و به دلیل مهجور ماندن چنین سبکی از معماری ایرانی در سده کنونی، حفظ و حراست از آنها امروزه اهمیتی دوچندان یافته است.
همین اهمیت موجب شده است تا کوچکترین تحرک و اقدامی در محدوده چنین اثرهایی واکنش‌های بسیاری را از سوی افراد و اقشار گوناگون برانگیزد، به ویژه اینکه بحث بر سر اجرای طرحی درون بافت تاریخی شهری با قدمتی مانند کاشان باشد و خانه‌ای به عظمت و اهمیت بروجردی‌ها؛ اما مساله این است که نگرانی دغدغه‌مندان میراث فرهنگی با توجه به شرایط اثر و طرح در دست اجرا، تا چه حد بجاست.
آیا جای نگرانی در مورد نمای خانه بروجردی‌ها وجود دارد؟
معاون معماری و شهرسازی شهرداری کاشان در پاسخ به این دغدغه فعالان و علاقه‌مندان میراث فرهنگی تشریح کرد: بر اساس توافقی که بین محمدرضا راهب به عنوان خریدار و مالکان انجام شده بود، سه پلاک شامل ۲ قطعه زمین و یک باب خانه مجاور خانه تاریخی بروجردی‌ها در خیابان علوی با هم تجمیع شد که به یک هزار و ۴۲ متر می‌رسد.
حسن نعناکار در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این پلاک‌ها راه به خیابان نداشت و محوطه جلوی آن هم پیش‌تر از سوی شهرداری کاشان خریداری شده بود و اکنون هم به عنوان فضای عمومی استفاده می‌شود.
وی بیان کرد: هنگام توافق اولیه، اعلام شد که حق دسترسی به معبر اصلی وجود ندارد زیرا حق پلاک از کوچه است و باید برای دسترسی از کوچه باستان دهم استفاده شود؛ از این رو قرار شد طرحی شامل یک طبقه زیرزمین به منظور استفاده برای پارکینگ باشد، طبقه همکف برای استقرار غرفه‌های صنایع دستی اختصاص یابد و یک طبقه هم بالای آن ساخته شود.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری کاشان با تاکید بر اینکه ارتفاع بنای جدید از سطح معبر مربوطه مورد تایید نهادهای ذی‌ربط از جمله میراث فرهنگی قرار گرفته بود، یادآور شد: پیش‌تر در همین محل ساختمانی که وجود داشت، ارتفاع دیوارش به حدود پنج متر می‌رسید که تصاویر قدیمی آن نیز موجود است.
وی با اشاره به حضور مسئولان یا نمایندگان میراث فرهنگی در همه نشست‌های مرتبط، اضافه کرد: درخواست پروانه برای این طرح به دلیل همزمانی آن با هنگامی که طرح تفصیلی بسته می‌شد، به کمیسیون ماده پنج استان اصفهان ارجاع داده شده بود.
نعناکار ادامه داد: قرار شد به دلیل کمبود فضا در خیابان علوی بخشی از فضا برای پارکینگ و بخشی برای فعالیت‌های مرتبط با گردشگری مورد استفاده قرار گیرد که اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان هم با توجه به وقوع ملک در حریم قلعه جلالی و محله سلطان امیراحمد، حداکثر ارتفاع ساخت و ساز را پنج متر از سطح معبر مربوطه (کوچه باستان دهم) اعلام کرد.
سوء تفاهم ناشی از تفاوت ارتفاع معابر
معاون معماری و شهرسازی شهرداری کاشان در ادامه با اشاره به تفاوت ارتفاع کوچه باستان دهم و خیابان علوی اظهار داشت: خود شهردار کاشان نیز متوجه حساسیت‌ها و پیگیر موضوع بودند؛ در این راستا در چند ماه گذشته هم تلاش‌هایی برای مذاکره با مالک داشتیم که به دلیل حضور او در خارج از کشور و شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا امکانش مهیا نشد.
وی افزود: پس از مذاکره با آقای راهب در نهایت نشستی با حضور رابطین او به عنوان مالک اصلی و مسئولان و نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط برای برطرف کردن مساله گنبد خانه بروجردی‌ها و دغدغه علاقه‌مندان میراث فرهنگی برگزار شد.
نعناکار تصریح کرد: با توجه به اینکه پیش‌تر پروانه داده بودیم و نقشه (شامل بنایی گودال باغچه‌ای درون‌گرا با راه ۲.۵ متری از کنار خیابان) تاییدیه میراث فرهنگی را هم داشت اما باز صحبت شد و به توافق رسیدیم.
معاون شهردار کاشان: طرح جدید خدشه‌ای به نمای خانه بروجردی‌ها وارد نمی‌کند
وی همچنین گفت: قرار شده است که پنج غرفه از جلوی بنای جدید (نبش پلاک مجاور خیابان علوی) به گونه‌ای طراحی شود که به نمای خانه بروجردی‌ها خدشه‌ای وارد نشود.
معاون معماری و شهرسازی شهرداری کاشان تاکید کرد: روی نقشه‌ها در مجموع ۱۳۰ متر کم شد تا به عنوان محوطه‌ای باز در اختیار خودشان باشد که با این اقدام زوایه دید بادگیر خانه تاریخی مجاور بهتر می‌شود و نمای کنونی هم پا برجا می‌ماند.
وی با اشاره به پیشینه فعالیت‌های اقتصادی و فرهنگی مالک در منطقه از جمله راه‌اندازی اقامتگاه سنتی مهینستان راهب در خیابان فاضل نراقی ( بنای قاجاری در محله درب باغ کاشان که در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ به عنوان یکی از اثرهای ملی به ثبت رسیده است)، تصریح کرد: آقای راهب به عنوان فردی فرهنگی و فرهیخته با چنین پیشینه‌ای، کسی نیست که بخواهد نمای بد منظری درست کند یا به بافت تاریخی آسیب برساند.
حساس باشید، نگران نه
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان نیز با توجه به حساسیت‌ها در این زمینه به ایرنا بیان کرد: بر اثر توافق شهرداری با مالک واحد در حال ساخت در مجاور خانه بروجرودی‌ها، قرار شده است که پنج باب غرفه از آن ساختمان جدید به منظور حفظ منظر گنبد و بادگیر خانه تاریخی مورد نظر حذف شود.
مهران سرمدیان با اشاره به اینکه قرار است شهرداری کاشان پروانه ساختمان این مجتمع تجاری را اصلاح کند، اظهار داشت: ارتفاع ساختمان در دست ساخت با حذف این غرفه‌ها تعدیل خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه نگرانی‌ها بی‌مورد است، تاکید کرد: بنابر این توافق قرار است که شهرداری نقشه‌های اصلاح شده را برای تائید به اداره میراث، فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان کاشان ارسال کند.
خانه تاریخی بروجردی‌ها از سوی بازرگانی به نام سید حسن نطنزی در زمینی به مساحت تقریبی یک هزار و ۷۰۰ مترمربع با زیربنای یک هزار مترمربع شامل ۲ قسمت بیرونی و اندرونی، ۲ ورودی اصلی و فرعی، هشتی، راهرو، حیاط، تابستان‌نشین، زمستان‌نشین، آشپزخانه و حیاط‌های سرپوشیده در دوره قاجاریه بنا شده است.
طراحی و ساخت خانه بروجردی‌ها که در قسمت جنوبی با سرداب به سه طبقه می‌رسد، با توجه به عناصر معماری و تزیینات داخلی‌اش ارزش و اهمیت آن را دوچندان می‌کند.
در مجموع افزون بر یک هزار و ۷۰۰ اثر شناسایی شده در شهرستان کاشان وجود دارد که از این میان ۳۳۳ مورد منجمله خانه بروجردی‌ها، از پلاک‌های تاریخی واقع در محله سلطان امیراحمد به عنوان اثرهای ملی در فهرست میراث فرهنگی کشور ثبت شده است.
شهرستان کاشان که دارای سه بافت تاریخی شامل مرکزی، فین بزرگ و راوند به مساحت حدود ۶۰۰ هکتار است، با جمعیت افزون بر ۳۶۸ هزار نفر در فاصله نزدیک به ۲۰۰ کیلومتری شمال اصفهان قرار دارد.