به گزارش ایرنا، نواحی روستایی از نخستین مناطق آسیب‌پذیر در مواجهه با مخاطرات طبیعی مانند سیل و زلزله هستند و این در حالی است که بسیاری از این مناطق در برابر مخاطرات بیمه نیستند.
مناطق روستایی با توجه به موقعیت جغرافیایی خود تحت تاثیر مخاطرات طبیعی ویژه‌ای هستند و به علت فقر بیشتر و دانش و فناوری محدودتر، نسبت به دیگر سکونت‌گاه‌های انسانی در برابر خطرات طبیعی آسیب‌پذیر هستند.
سیل، زلزله و ریزش کوه از مهمترین خطراتی است که به شدت روستاها را تهدید می‌کند و از موانع مهم توسعه روستاها به شمار می‌آید.
به عقیده کارشناسان، آسیب‌پذیری ناشی از مخاطرات طبیعی در حوزه‌های انسانی و محیط‌های مرتبط با مناطق روستایی به طور معمول به علت نبود مدیریت مناسب ایجاد شده و علاوه بر آن فقر و آگاهی اندک روستاییان نیز در این رابطه اثرگذار است و در نهایت منجر به صدمات شدید مالی، محیطی و انسانی می‌شود.
در نواحی روستایی، انسان ارتباط تنگاتنگی با طبیعت دارد به همین سبب انسان ساکن در برخی از روستاها، هنگام مواجهه با مخاطرات طبیعی بیشترین آسیب را می‌پذیرد و از آنجا که اشتغال و معیشت روستاییان تا حد زیادی به زمین، خاک و آب وابسته است این وابستگی روستاییان را بیشتر در معرض خطرات طبیعی قرار می‌دهد.
چهارمحال و بختیاری از استان‌های حادثه‌خیر کشور
بنا بر اعلام مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری، این استان با توجه به شرایط جغرافیایی خاص و شیب بالا، جزو استان‌های پیشتاز کشور در بروز حوادث طبیعی مانند زلزله، سیل و رانش زمین است.
در سیلاب فروردین ۹۷ و بارش‌های بهار سال گذشته، تعدادی از روستاهای استان در شهرستان‌های کوهرنگ، لردگان و اردل به سبب وقوع سیلاب به صورت اضطراری جابه‌جا شدند
از سوی دیگر بیشترین خطر رانش زمین نیز در شهرستان‌های اردل، کوهرنگ، کیار و لردگان گزارش شده است و از بین بیش از ۳۰ گسل شناخته شده بین ۱۸ تا ۲۰ گسل فعال در این استان وجود دارد.
به گفته مرتضی زمانپور، مدیرکل سابق دفتر مدیریت بحران استانداری چهارمحال و بختیاری تاکنون ۲۵ مخاطره طی ۲ سند «کاهش خطر» و سند «آمادگی و پاسخ به بحران» در استان شناسایی شده است که مهمترین آنها شامل سیل، زلزله، خشکسالی، فرونشست زمین، فروریزش، حرکات دامنه‌ای، برف، کولاک، بهمن، سرمازدگی، فرسایش خاک و وزش تندباد است.
این وضعیت سبب شده بود تا تعدادی از روستاهای در این استان در معرض خطر قرار گیرند که طی سال‌های گذشته تعدادی از این روستاها جابه‌جا و ایمن‌سازی شده و اکنون ۴۷ روستای در معرض خطر وجود دارد که به همت دولت تدبیر و امید برنامه مطالعات جابه‌جایی و یا درجاسازی این روستاها در دستور کار قرار گرفته است.
وجود ۴۷ روستای در معرض خطر در چهارمحال و بختیاری
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی چهارمحال و بختیاری از وجود ۴۷ روستای در معرض خطر در این استان خبر داد و گفت: تعیین تکلیف وضعیت سکونت‌گاه‌های ۴۳ روستای در معرض خطر استان و مطالعات امکان‌سنجی جابه‌جایی یا درجاسازی، ایمن‌سازی و پایدارسازی این روستاها در برابر مخاطرات وارد مرحله اجرا شد و مطالعه چهار روستای دیگر نیز به پایان رسیده است.
سهراب رییسی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: انجام مطالعات امکان‌سنجی جابه‌جایی یا درجاسازی ۴۳ روستای در معرض خطر استان در دست اقدام قرار گرفته و امید است تا پایان سالجاری نتایج مطالعات این روستاها تهیه و در کارگروه و کمیته‌های مربوطه بررسی و تصویب شود.
وی ادامه داد:در چهارمحال و بختیاری ۴۷ روستای در معرض خطر سکونت‌گاهی وجود دارد که مطالعات چهار روستا در سال‌های گذشته به انجام رسیده است و با اتمام فرآیند مطالعات، جابه‌جایی یا تثبیت درجاسازی ۴۳ روستای دیگر نیز تعیین تکلیف می‌شود
رییسی تصریح کرد:پس از انجام مطالعات تکمیلی شامل مکان‌یابی بهینه سکونت‌گاه‌های جدید و یا تثبیت، پایدارسازی و ایمن‌سازی سکونت‌گاه موجود متناسب با مخاطرات تهدیدکننده، امکان ارائه خدمات به متقاضیان فراهم می‌شود.
جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر در دولت دوازدهم مطالعه‌محور شد
کارشناس مسئول دفتر فنی تهیه طرح‌های جابه‌جایی و درجاسازی روستاهای در معرض خطر چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه جابه‌جایی و درجاسازی روستاها از سال ۱۳۹۵ و به دنبال بخشنامه وزیر کشور نسبت به سال‌های گذشته با تغییراتی همراه شده است، به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس این بخشنامه هرگونه جابه‌جایی روستاها باید منوط به کار کارشناسی و مطالعات فنی باشد.
علی چراغیان با بیان اینکه جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر از سال ۹۵ به بعد مطالعه‌محور شده است، تصریح کرد: بر اساس آن، روستاهایی که می‌توان با مقاوم‌سازی و درجاسازی ایمنی آنها را فراهم کرد نیاز به جابه‌جایی ندارند و تنها روستاهایی باید جابه‌جا شوند که در معرض شدید مخاطرات قرار دارند.
وی ادامه داد: همچنین در روش جدید، قبل از وقوع مخاطرات نسبت به پیشگیری از آسیب‌پذیری روستاها نسبت به مخاطرات طبیعی مطالعه می‌شود و روستاهایی که بر مبنای مطالعات انجام شده نسبت به جابه‌جایی آنها ضرورت وجود داشته باشد در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان مطرح و در محل جدید تاسیسات و بناهای جدید احداث می‌شود.
این کارشناس بنیاد مسکن به تجربه جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر در دهه ۶۰ اشاره کرد و گفت: در همین دوران در استان ۸۵ شهرک و سکونت‌گاه در پی جابه‌جایی روستاهای در معرض خطر ایجاد شد اما از آنجا که این اقدام مطالعه‌محور نبود، برخی جابه‌جایی‌ها ضرورت نداشته است و با درجاسازی و مقاوم‌سازی می‌شد، جمعیت روستایی را در همان مناطق پایدار کرد با این وجود اقدام ارزشمندی به شمار می‌آید.
چراغیان افزود: این در حالی است که در مطالعات جدید مشاور طرح، تمامی جوانب امر از نظر شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و فنی را می‌سنجد و به یکی از مهمترین شاخص‌ها که تمایلات اجتماعی برای جابه‌جایی است می‌پردازد و سپس در کمیسیون‌های تخصصی به بررسی گذاشته می‌شود.
وی با بیان اینکه معیشت یکی از مهمترین دغدغه روستاییان و از عوامل ممانعت آنها از جابه‌جایی در مناطق دیگر است، اظهار داشت: تلاش شده تا روستاهایی که مخاطرات طبیعی در آنها حاد نیست و می‌توان با روش‌های ایمن‌سازی روستا را پایدار کرد با صرف هزینه‌های اجتماعی و اقتصادی کمتر معیشت و شغل کشاورزان را با درجاسازی در روستا حفظ کرد و نیازی به جابجایی روستا نباشد.
کارشناس مسئول دفتر فنی تهیه طرح های جابه‌جایی و درجاسازی روستاهای در معرض خطر چهارمحال و بختیاری در خصوص الزامات مکان‌های جدید برای جابه‌جایی روستا نیز گفت: سایت باید پایدار باشد، از نگاه تمایلات اجتماعی و معیشتی با چالشی مواجه نباشد و از نظر مطالعات ژئوتکنیک نسبت به ثبات منطقه اطمینان حاصل شود.
چراغیان خاطرنشان کرد: در جابه‌جایی به سایت جدید زمین رایگان در اختیار روستاییان قرار داده می‌شود و روستاییان با تسهیلات بلاعوض و نظارت بنیاد مسکن اقدام به احداث مسکن می‌کنند.
وی در ادامه به نوع مخاطرات و جانمایی روستاهای در معرض خطر استان اشاره کرد و گفت: روستاهای در معرض خطر استان در شهرستان‌های کوهرنگ، اردل و لردگان واقع شده و بیشتر تحت سه مخاطره سیل، زمین‌لغزش و ریزش کوه قرار دارند.
چراغیان افزود: روستاهای ده‌دلی، دم‌آب، بادره، زردلیمه، لیمه، سرتنگ، ده زرد، سرقلعه، بیراهگان و دره‌رزگه در دهستان دیناران بخش مرکزی شهرستان اردل از جمله روستاهای در معرض خطر استان به شمار می‌روند.
به گفته وی، بیشترین روستاهای در معرض خطر استان در شهرستان کوهرنگ است که شامل روستاهای سرآقاسید، سرصالح کوتاه، تلو، زرک، سوه، چین، روستا، دره‌توت، ای‌ناز، پیرعالی در دهستان موگویی بخش مرکزی و روستاهای دره هندو، کنگرستان، طارم، رباط‌کوه، الگی علیا و سفلی، سه جوی، گاوشیر، چم‌عباسعلی، قلعه کشکی، کچوز و محمود آباد در بخش بازفت است.
این کارشناس بنیاد مسکن چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: روستاهای امام‌آباد، نارگیلی، دره‌شیر، گیساران، باغ کاج، دره نیک، لیر در بخش پشتکوه فلارد و روستاهای اینکک و دره زیردودرا در بخش رودشت و روستاهای چیگو و سیدمحمد در بخش منج و روستای لیرابی در بخش مرکزی شهرستان لردگان از دیگر روستاهای در معرض خطر استان به شمار می‌روند.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با ۹۷۹ هزار نفر جمعیت ۱۰ شهرستان و بیش از ۸۰۰ روستا و آبادی دارد.