نظام‌های آموزشی در همه جای دنیا به تنهایی ظرفیت به روزرسانی خود را ندارند و برای این منظور به همکاری دستگاه‌های اجرایی، بنگاه‌های اقتصادی و بخش خصوصی نیازمندند ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و به نظر میٰ‌رسد توسعه همکاری‌های بین دستگاهی در این زمینه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
مهارت‌محوری هنرستانی ها در گرو همکاری‌های بین دستگاهی است و افزایش روزافزون تعداد مشتاقان به ادامه تحصیل در هنرستان ها، مهر تاییدی است بر اهمیت توجه به این مهم.
تربیت نیروی انسانی ماهر در حوزه مهارت آموزی و کارآفرینی به منظور ورود به بازار کار برای تمام بخش های جامعه و همچنین توسعه کشور اهمیتی بسیار دارد و نیازمند مشارکت و یاری تمام آحاد جامعه اعم از نهادهای دولتی و بخش خصوصی است.
تعامل دستگاه های اجرایی و موسسات صنعتی با حوزه های آموزشی در سطوح تحصیلی پایین تر از دانشگاه یعنی در مدارس می تواند بسترساز آموزش پایه ای در زمینه های ذکر شده برای مقاطع تحصیلی از جمله هنرستان ها یا دیگر مقاطع تحصیلی دوره متوسطه باشد.
در واقع اگر زیرساخت های لازم برای آموزش دانش آموزان فراهم شود، نه تنها موجب پیشگیری از بیکاری و کاهش دغدغه اشتغال میان نسل آینده می شود، بلکه زمینه رشد واحدهای تجاری و صنعتی کشور را نیز مهیا می کند.
دانش آموزان باید با مواردی که در راستای ورود به بازار کار است، از نزدیک آشنا شوند و به کسب مهارت بپردازند. در حال حاضر مناسب ترین راه حل برای این موضوع همکاری دستگاه های مختلف با وزارت آموزش و پرورش است.
اخبار بسیاری در چند ماه اخیر مبنی برای انعقاد تفاهم نامه وزارت آموزش و پرورش با سایر دستگاه های اجرایی، بنگاه های اقتصادی و بخش خصوصی در رسانه ها منتشر شد که توانسته دانش آموزان به ویژه هنرستانی ها را به سمت مهارت محوری هدایت کند.
در این راستا محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش در پیامی از به روزرسانی تجهیزات هنرستان ها به واسطه همکاری با وزارت صمت و ایران خودرو خبر داد و نوشت: این محموله شامل ۱۵۰ قطعه موتورهای انژکتوری، گیربکس و جعبه فرمان از مجموع ۶۰۰ دستگاه اهدایی شرکت ایران خودرو است.
کارفرمایان ذی نفعان اصلی آموزش مهارتی
سید مصطفی آذرکیش مدیرکل دفترآموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش درباره اهمیت و آثار تفاهم نامه های هنرستان ها با سایر دستگاه های اجرایی و بنگاه های اقتصادی اظهار داشت: ماهیت آموزش های مهارتی، مشارکتی است، یعنی بین عوامل سهیم و موثر در این آموزش باید همواره تفاهم نامه هایی در زمینه توسعه همکاری آموزشی ایجاد شود.
وی افزود: مشارکت دستگاه های اجرایی دولتی، بنگاه های اقتصادی و سایر بخش های خصوصی به منظور توسعه آموزش مهارتی ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: فارغ التحصیلان هنرستان ها قرار است که پس از دریافت آموزش های مهارتی در وزارت خانه های صنعت، معدن و تجارت، جهاد کشاورزی، فرهنگ ارشاد اسلامی، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان مرکز ملی فرش ایران و بورس و اوراق بهادار به عنوان بهره برداران شاغل شوند.
آذرکیش با بیان اینکه فعالیت فارغ التحصیلان هنرستانی در بنگاه های اقتصادی و بخش خصوصی پررنگ تر است، یادآور شد: در واقع بخش خصوصی و بنگاه های اقتصادی ذی نفعان اصلی این آموزش هستند. در تمام کشورهای موفق ارائه دهنده آموزش های مهارتی، نقش پررنگ بنگاه های اقتصادی و بخش خصوصی در آموزش ها دیده می شود.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر پس از انعقاد تفاهم نامه همکاری با سایر دستگاه های اجرایی، بنگاه های اقتصادی و بخش خصوصی، شاهد مشارکت این سازمان ها در فرآیند آموزش هستیم چراکه دانش آموزان باید برای جذب در بازار کار آموزش های به روز و جدید ببینند. بطور مثال رشته بهیاری یکی از رشته های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که این وزارتخانه در فرآیند آموزش در هنرستان وابسته برای آموزش نیروی انسانی ماهر مشارکت دارد.
تدوین قوانین تشویقی برای جذب هنرستانی‌ها
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش حضور بنگاه های اقتصادی، بخش های خصوصی و سایر دستگاه های اجرایی در فرآیند اجرای آموزش مهارتی را ضروری دانست و گفت: فرآیند آموزشی شامل تولید محتوا و استانداردسازی آموزش مهارتی، مشارکت در اجرای آموزش، مشارکت در برگزاری آزمون و صدور گواهینامه صلاحیت های حرفه ای است.
آذرکیش ادامه داد: هرچقدر که ارتباط مراکز آموزشی با محیط کار واقعی در قالب تفاهم نامه ها مطلوب تر شود، اثربخشی آموزش ها به مراتب بیشتر می شود چراکه پذیرش گسترده آموزش مهارتی قرار است توسط جامعه صورت گیرد. بنابراین این اقدام مستلزم ایفای نقش بخش های مختلف اقتصادی، دستگاه های دولتی، بخش خصوصی و همکاری تنگاتنگ میان آنهاست.
وی با بیان اینکه نوسانات اقتصادی در کشور بر صنایع، مشاغل و آموزش های مهارتی تاثیرگذار است، عنوان کرد: وزارت آموزش و پرورش به دنبال انسجام بخشی، هماهنگی و مدیریت در برنامه ریزی برای آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش با همکاری شورای عالی آموزش و تربیت فنی حرفه ای و مهارتی کشور است.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش افزود: باید سفارش توسط کارفرمایان و بخش خصوصی ارائه شود، چراکه این نهادها وقتی در فرآیند آموزش مشارکت می کنند، به دنبال سرانجام اشتغال هنرجویان نیز هستند.
آذرکیش با بیان اینکه همچنین اثربخشی این تفاهم نامه ها به واسطه ایجاد قوانین حمایت کننده هنرجویان در بازار کار صورت می گیرد، یادآور شد: علاوه بر امضای این تفاهم نامه های بین دستگاهی، یک بخش مهم برای اشتغال فارغ التحصیلان هنرستان ها تحت عنوان تصویب قوانین مشوق های کارفرمایی و بیمه ای و مالیاتی در مجلس و هیات وزیران برای بنگاه های اقتصادی و بخش خصوصی است که بر این اساس قوانین تشویقی به این نهادها ارائه کند.
وی درباره این قوانین مشوقی برای جذب فارغ التحصیلان هنرستانی توضیح داد: در واقع این قوانین کمک می کند که اگر بنگاه های اقتصادی و بخش خصوصی خواستار همکاری با فارغ التحصیلان هنرستانی شدند، بتوانند از ظرفیت های قانونی به عنوان مشوق هم بهره مند شوند. در بیشتر کشورهای موفق دنیا که آموزش مهارتی دارند، این مشوق ها در قوانین درج شده است.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش موضوع دیگر برای کمک به نتیجه مطلوب تفاهم نامه ها را بسترسازی فرهنگی دانست و گفت: در تفاهم نامه ها به توسعه فرهنگ کار، تولید و کارآفرینی نیز تاکید شده است تا با توسعه آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش هرم شغلی کشور هم اصلاح شود.
بیش از ۲۰۰ رشته مهارتی در ۷ هزار و ۱۰۰ هنرستان
آذرکیش عنوان کرد: در حال حاضر بیش از ۲۰۰ رشته مهارتی را در سراسر کشور در هفت هزار و ۱۰۰ هنرستان وجود دارد و هرچند که عده ای به دلیل شیوع ویروس کرونا پیش بینی می کردند که با کاهش یا ریزش هنرجویان مواجه شویم اما افزایش ۳۲ هزار هنرجو برای سال تحصیلی جاری را شاهدیم.
وی خاطرنشان کرد: افزایش تعداد هنرجویان نشان می دهد که تفاهم نامه ها، همکاری های مشترک بین دستگاهی و فرهنگ ورود به هنرستان ها تقویت شده و مورد اقبال خانواده ها قرار گرفته است.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش گفت: اگر بخواهیم صرفا به تفاهم نامه ها بسنده کنیم، نتایج را باید در کنار ۲ اقدام عمده دیگر یعنی رسانه و دستگاه های متولی فرهنگی برای تقویت فرهنگ کار، تولید و کارآفرینی داشته باشیم و همچنین در مجلس و هیات وزیران قوانین حمایتی از توسعه آموزش مهارتی برای تقویت مشارکت ایجاد شود.
اعطای ۶۰۰ موتور خودرو به هنرستان‌ها
آذرکیش همچنین درباره تاثیر تفاهم نامه های همکاری در تهیه تجهیزات هنرستان ها گفت: در حال حاضر شرکت خودروسازی ایران خودرو ۱۵۰ بسته تجهیزات شامل ۵۰ موتور، ۵۰ گیربوکس و ۵۰ جعبه فرمان را در اختیار هنرستان های دارای رشته مکانیک قرار داده است.
وی افزود: همچنین قرار است که ۶۰۰ دستگاه موتور دیگر نیز به هنرستان ها اعطا شود تا هنرجویان بتوانند آموزش های مهارتی جدید و متناسب با خودروهای نوین را داشته باشند.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه تهیه تجهیزات برای آموزش مهارتی یک ضرورت است، ادامه داد: به واسطه این تجهیزات متناسب سازی آموزش ها با نیاز واقعی بازار کار صورت می گیرد.
آموزش‌های فنی و حرفه‌ای معطوف به اشتغال است
آذرکیش خاطرنشان کرد: یک زمانی عدم یکپارچگی در آموزش مهارتی و نظارتی وجود داشت اما با تشکیل قانون نظام جامع آموزش تربیت حرفه ای و مهارتی و تشکیل شورای عالی در این زمینه، این نقیصه در حال رفع است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر بسیاری از قوانین ما دائم از اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی حمایت می کند و کمتر به اشتغال هنرآموزان در هنرستان ها می پردازد، اظهار داشت: اگر جهت گیری اولویت قوانین به سمت اشتغال باشد، بی شک می توان با انعقاد تفاهم نامه بین دستگاهی این ظرفیت را تقویت کرد.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: زیرساخت های اشتغال آموزشی، اقتصادی و حقوقی است، باید این زیرساخت ها آماده شوند و مسائلی مانند بیمه بیکاری و موسسات کاریابی باید متناسب با گواهینامه شایستگی ها حمایت شوند.
آذرکیش خاطرنشان کرد: آموزش های فنی و حرفه ای معطوف به اشتغال است، هرچند که آموزش و پرورش دستگاه متولی اشتغال نیست اما دستگاه متولی آموزش برای اشتغال است. از این رو اشتغال فاکتورهای مختلفی دارد، باید زیر ساخت های آموزشی، اقتصادی و حقوقی در مجلس و هیات وزیران فراهم شود.
وی تصریح کرد: هنرستان بیش از ۱۱۰ سال سابقه تاسیس دارند، در آن زمان هم هنرستان ها به دنبال قراردادهای اقتصادی ایجاد شدند، در واقع تا اقتصاد حرکت نکند و تقاضا ایجاد نشود، آموزش مهارتی هم دچار آسیب می شود چراکه محرک آموزش های مهارتی اقتصاد است.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: در حال حاضر تفاهم نامه ها آثار مثبتی بر تمام ابعاد آموزش های مهارتی دارند، برای تجهیز و تولید محتوا و توسعه حرفه ای هنر آموزان و هم برای کمک و اولویت دادن به فارغ التحصیلان هنرستان ها در قالب کارت هنرمندی وغیره اثربخش هستند.
جذب بیش از ۲۴۰ هنرجو در هنرستان‌های خیرساز وزارت امورخارجه
آذرکیش همچنین درباره همکاری وزارت امور خارجه با آموزش و پرورش اظهار داشت: دومین هنرستان خیرساز وزارت امور خارجه کشور نیز افتتاح شده است.
وی درباره این هنرستان توضیح داد: این هنرستان با همت و مشارکت خیرین و کارکنان وزارت امور خارجه در سوسنگرد ایجاد شد و ظرفیت جذب بیش از ۲۴۰ هنرجو را نیز دارد.
مدیرکل دفتر آموزش های فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش افزود: ماموریت های وزارت امورخارجه بیشتر در حوزه دیپلماسی خارجی به نظر می آید اما این کارکنان برای تقویت امور مربوط به داخل کشور دومین هنرستان را در سوسنگرد راه اندازی کردند.
آذرکیش با بیان اینکه نگاه آموزش مهارتی در وزارت امورخارجه هم وجود دارد، گفت: این هنرستان تحصیل رشته های زمینه صنعت را در اولویت قرار داده است که با نیازها بومی و منطقه ای هماهنگ باشد.
اشتغال ۶۰ درصدی فارغ‌التحصیلان هنرستانی
وی همچنین درباره آمار اشتغال فارغ التحصیلان هنرستان ها گفت: اشتغال فارغ التحصیلان در هر رشته تحصیلی با دیگری متفاوت است، برخی رشته ها اشتغال ۶۰ درصدی و برخی دیگر اشتغال ۱۰۰ درصدی دارند.
مدیرکل دفتر فنی و حرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش افزود: میانگین کلی فارغ التحصیلان هنرستان ها در تمام رشته ها به بیش از ۶۰ درصد می رسد.
آذرکیش ادامه داد: به طور مثال جذب فارغ التحصیلان تعمیر و نصب آسانسور ۱۰۰ درصد و رشته پرورش میگو در شمال و جنوب کشور ۹۵ درصد است اما ضریب اشتغال رشته ها در جامعه به عوامل مختلفی مربوط می شود.
وی خاطرنشان کرد: هیچ آموزش مهارتی دور ریختنی نیست، پژوهش ها نشان داده که هنرستانی ها حتی در سایر رشته هایی که تحصیل نکرده اند هم موفق بوده اند چراکه ذهنیت خلاق، کار، نوآوری در آنها شکل گرفته است و به حفظ چند فرمول و مطلب بسنده نکرده اند، آنها ارتباط میان دست و ذهن را انجام می دهند و مهارت زندگی را بهتر از دیگران آموزش می بینند.