به گزارش روز یکشنبه ایرنا، سوء‌مصرف موادمخدر به عنوان یکی از معضلات بین‌المللی که تحت عنوان وابستگی دارویی هم شناخته می‌شود، عمدتا به دلیل برخی عوامل اجتماعی همچون بیکاری، طلاق، اختلافات خانوادگی، خلاء عاطفی و گاه تجربه سرخوشی موقت اتفاق می‌افتد.
در جامعه ایران نیز در حال حاضر دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر در کشور موادمخدر مصرف می‌کنند که براساس برخی تحقیقات ۸۰ تا ۹۰ درصد به ویژه در ۶ ماه نخست درمان به مصرف دوباره مودمخدر بازمی‌گردند و در گفت وگو با درمانگران، اجبار جهت ترک وضعف نظارتی وحمایتی خانوادگی را از علل اصلی این اقدام عنوان کرده‌اند.
اسکندر مومنی دبیرکل ستاد مبارزه با موادمخدر نیز ۲۵ آذر ماه در این باره گفته بود: پایداری ترک اعتیاد در کشور پایین و ۸۰ درصد معتادان به مصرف دوباره بازمی‌گردند که یکی از علل این امر ناشی از نقص تکنیک‌های درمانی در جامعه است.
به اعتقاد برخی از رواندرمانگران اعتیاد اما این مساله به دلیل تمرکز بر پرهیز از مصرف موادمخدر بدون درنظر داشتن سبک زندگی، قطع ارتباط با درمانگران، ضعف فراگیری مهارت‌های مقابله‌ای وگاه افسردگی است.
فریبرز صفی دکتری روانشناسی بالینی و درمانگر مطرح حوزه اعتیاد در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: از منظر علمی، بیماری اعتیاد همچون دیابت، قند وفشار خون مستلزم رعایت یک رژیم مداوم برای مدیریت وکنترل بیماری است اما باور بیمار به درمان قطعی وقطع رژیم، می‌تواند سبب بازگشت بیماری شود.
وی افزود: در حقیقت معالجه و درمان اعتیاد باید با پرهیز از مصرف موادمخدر و تغییر در سبک زندگی، شیوه تفکر، مهارت‌های فردی واجتماعی و نوع جهان‌بینی همراه باشد. گاه برخی بیماران و درمانگران اعتیاد بر پرهیز از مصرف موادمخدر تاکید می‌کنند و از تغییر در سبک زندگی غافل می‌شوند. بهبود اعتیاد با این روش بدون شک تداوم نخواهد یافت.
صفی ادامه داد: همچنین شماری از بیماران و درمانگران اعتیاد اصل جایگزینی را با هدف کاهش زیان مطرح می‌کنند؛ به عنوان مثال، مصرف متادون را جایگزین مصرف تریاک، هروئین و... می‌کنند، اما این روش نیز (به ویژه بدون تغییر سبک زندگی) موثر نخواهد بود.
(متادون که عمدتا با نام تجاری دولوفین شناخته می‌شود، یک مسکن قوی و ماده مخدری صنعتی است که غالباً به عنوان یک درمان نگهدارنده برای مهار اعتیاد به افیون‌ها مانند تریاک، هروئین، مرفین و گاه تسکین دردهای شدید به کار می‌رود.)
وی تاکید کرد: معالجه اعتیاد مستلزم شرکت در جلسات گروه درمانی و درمان اصلی معتادان درمان‌های غیردارویی است که گاه به جهت کمبود اطلاع‌رسانی در جامعه مورد توجه واقع نمی‌شود.
به گفته صفی، در واقع اعتیاد به عنوان یک بیماری که از عوامل متعددی همچون عوامل زیستی، اجتماعی، روانی و معنوی تاثیر می‌پذیرد، نیازمند ایمان و باور معتاد به استعداد زمینه‌ای (از منظر زیستی وژنتیک) برای ترک این مواد است.
درمانگر اعتیاد معجزه نمی‌کند
این دکتری روانشناسی بالینی تصریح کرد: درمانگر اعتیاد نیز موظف به آموزش مهارت‌های مقابله‌ای (همچون مقابله با وسوسه)، مدیریت هیجان، چگونگی عمل در موقعیت و اتصال به گروه‌های ۱۲ قدمی است. در گروه‌های ۱۲ قدمی تحلیل شخصیت بیماران همدرد (که درک عمیقی از اشتراکات یکدیگر دارند) تغییر لازم به منظور تغییر افکار واندیشه وسبک زندگی را فراهم می‌کند.
صفی ادامه داد: درحقیقت پرهیز از مصرف موادمخدر وسم‌زدایی از بدن باید با این تغییرات برای معتاد همراه باشد؛ به عبارت دیگر، درمانگر اعتیاد معجزه نمی‌کند و برخی شاخص‌ها نظیر عوامل اجتماعی و فردی، روانی و خانوادگی نیز در این رابطه حائز اهمیت است.
وی همچنین تاکید کرد: خانواده بیماران اعتیاد نیز در ترک ومعالجه بیمار نقشی اساسی ایفا می‌کنند. همسر وفرزندان و والدین بیمار باید با درمانگران ارتباط داشته باشند. برخورد صحیح با معتاد، کنترل ومدیریت بیمار و انجام برخی از تغییرات در خانواده مستلزم تعامل نزدیکان بیمار با این درمانگران است.
«معتاد به معتاد» و ضرورت ارتباط خانواده بیماران (اعتیاد) با درمانگران
صفی اضافه کرد: گاه اعضای خانواده هم نیازمند معالجه ودرمان می‌شوند. به عنوان مثال، عبارت «معتاد به معتاد» به خانواده بیماران این حوزه اشاره می‌کند. بیمار اعتیاد از نظر ذهنی به طور مداوم درگیر موادمخدر و ذهن خانواده بیمار نیز به طور متوالی مشغول عضو معتاد خانواده است. بنابراین درمان بیمار باید به موازات تعامل با خانواده او انجام پذیرد.
وی یادآور شد: جلسات «الکلی‌های گمنام» یا «مخدری‌های گمنام» نیز که گاه با خانواده انجام می‌شود، براساس درمان موازی بیمار معتاد با خانواده است.
به اعتقاد برخی از درمانگران اعتیاد نیز بهبودی پایدار معتادین وعدم بازگشت به مصرف دوباره موادمخدر مستلزم حفظ ارتباط با درمانگران این عرصه است. به گفته کارشناسان مشاوره‌های فردی، خانوادگی وجمعی این بیماران باید همراه با مصرف دارو تداوم یابد.
آزاده اولیایی، رواندرمانگر وکارشناس پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز در این رابطه معتقد است: دستیابی به بهبودی پایدار بیماران اعتیاد باید علاوه بر مداخلات دارویی با مداخلات غیردارویی همچون جلسات مشاوره فردی و گروه درمانی همراه باشد.
وی افزود: موادمخدر و اعتیاد با توجه ماهیت درونی با عودکنندگی (بازگشت‌پذیری) همراه است و بر این اساس گاه روند معالجه و درمان بیمار نیز با لغزش روبه‌رو خواهد شد.
اولیایی ادامه داد: برخی بیماران اعتیاد اما که به بهبودی پایدار دست می‌یابند، علاوه بر مداخلات دارویی، مداخلات غیردارویی همچون جلسات مشاوره فردی، گروه درمانی، خانواده و آموزش خانواده را نیز دنبال می‌کنند.
این کارشناس تصریح کرد: مداخلات غیردارویی نیز باید با تعامل مددکاران اجتماعی همراه و روند آمد باشد و با جلسات درمانی وپایبندی بیمار به مدخلات غیردارویی پیگیری شود.
اولیایی ادامه داد: یکی از معضلات درمان اعتیاد عدم دستیابی به درمان کامل است. در واقع، در روند معالجه و درمان اعتیاد، واژه بهبودی پایدار به عنوان درمان قطعی به کار برده می‌شود.
وی اضافه کرد: درمان این بیماری (اعتیاد) همچون فشار خون و دیابت مستلزم تداوم معالجه است. با گذشت زمان به تدریج داروها قطع می‌شود، اما فرآیند درمان مدت‌ها و گاه تا پایان عمر بیمار ادامه خواهد یافت.
بیماران اعتیاد حداقل ۶ ماه ارتباط با درمانگران را حفظ کنند
اولیایی اظهار داشت: به عبارت دیگر، عدم بازگشت بیماران اعتیاد به مصرف دوباره نیازمند مصرف دارو (زیر نظر پزشکان) همراه با ارتباط موثر با روانشناسان و مشاوران این حوزه است. همچنین بیمار (معتاد) به منظور دستیابی به بهبودی پایدار نیازمند انگیزه و اراده پایدار است.
این درمانگر حوزه اعتیاد با بیان این که این انگیزه و اراده بیمار را به یک مرکز درمانی معتبر (که متمرکز بر مداخلات غیردارویی باشد) متصل خواهد کرد، افزود: بیماران اعتیاد باید حداقل یک روز در هفته به مدت ۶ ماه ارتباط با درمانگران را حفظ کنند.
به گفته وی، این الگو می‌تواند از مصرف دوباره موادمخدر و بازگشت به اعتیاد پیشگیری و رضایت نسبی درمانگر ومانا بودن درمان را فراهم آورد.
از: الهام دربان