تهران- ایرنا- از کاهش درآمد تا کوتاه شدن پنجره اکران و قدرت گرفتن سرویس‌های نمایش خانگی و پخش اینترنتی، شیوع کرونا بر گیشه جهانی سینما در سال ۲۰۲۰ میلادی تاثیر قابل توجهی گذاشت.

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا از خبرگزاری آسوشیتدپرس، پس از آن که برای پنج سال متوالی درآمد گیشه آمریکای شمالی مرز ۱۱ میلیارد دلار را رد کرد، در سال ۲۰۲۰ این درآمد به پایین‌ترین میزان خود در ۴۰ سال گذشته رسید و روی ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار متوقف شد. براساس آمار منتشر شده از موسسه کام‌اسکور، این به معنای کاهش ۸۰ درصدی فروش سینماهای این کشور در مقایسه با سال قبل است. درآمد بازارهای جهانی نیز که در دوران شیوع کرونا نسبت به آمریکا به مراتب وضع بهتری داشتند، طبق پیش‌بینی‌ها در نهایت چیزی بین ۱۱ تا ۱۲ میلیارد دلار خواهد بود، درآمدی که در سال ۲۰۱۹ به ۴۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار هم رسید.

جیم اور (Jim Orr) رئیس بخش توزیع داخلی استودیو فیلمسازی یونیورسال پیکچرز در این باره می‌گوید: امسال مثل هیچ سالی نیست. هیچ وقت کسب‌وکار این صنعت تا این حد کساد نبوده است.

 به جز ماه‌های ژانویه (دی- بهمن ۹۸) و فوریه (بهمن- اسفند ۹۸)، گیشه سال ۲۰۲۰ را نمی‌توان با استانداردهای قبل از شیوع کرونا سنجید. به طور کلی، در یک سال عادی وضعیت گیشه‌های سینما نسبتا قابل پیش‌بینی است اما به گفته پل درگارابدین تحلیلگر ارشد رسانه، با تعطیل شدن سینماها از روز بیست مارس (۱ فروردین ۹۹) همه چیز تغییر کرد و خاصیت غیرقابل پیش‌بینی بودن ماندگار شد.

بیشتر سینماهای آمریکا به مدت شش ماه و در طول فصل تابستان تعطیل بودند، فصلی که معمولا حدود ۴۰ درصد از درآمد سالانه سینماها در آن حاصل می‌شود. در دو سال گذشته سینماها در فصل تابستان بیش از ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار درآمد داشتند اما امسال این درآمد به ۱۷۶ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار محدود شد که بیشتر آن هم از سینما ماشین‌ها بود. در واقع به گفته درگارابدین، سینما ماشین‌ها قهرمانان فصل تابستان شدند.

وقتی سینماها سرانجام در اواخر ماه اوت و اوایل ماه سپتامبر (شهریور ۹۹) بازگشایی شدند، هم ظرفیتشان محدود بود و هم فیلم‌های محدودی برای نمایش وجود داشت. در حال حاضر تنها حدود ۳۵ درصد از سینماهای آمریکا فعال بوده و سالن‌ها در برخی از بزرگترین بازارهای سینمایی این کشور از جمله نیویورک و لس‌آنجلس آنچنان تعطیل هستند. اگرچه در این مدت جریانی مستمر از اکران‌های جدید وجود داشت اما فیلمهای گیشه پسند از دسترس دور بودند؛ برخی از این فیلم‌ها به سرویس پخش اینترنتی منتقل شدند و برخی به سرویس‌های کرایه دیجیتال. اما اکران بخش عمده‌ این فیلم‌ها به سال ۲۰۲۱ یا پس از آن موکول شد.

در سال ۲۰۲۰ میلادی برای اولین بار در بیش از یک دهه گذشته هیچ فیلمی از دنیای سینمایی مارول اکران نشد. کارخانه‌ ابرقهرمان سازی شرکت والت دیزنی در دو سال گذشته با فیلم‌های انتقام‌جویان: پایان بازی و پلنگ‌سیاه صدر فهرست پرفروش‌ترین‌های سال را به تصاحب خود درآورد و همیشه معمولا دو یا چند فیلم را در میان ده فیلم برتر سال داشت.

فهرست ۱۰ فیلم پرفروش سال ۲۰۲۰ نیز فهرستی آشفته و بی‌نظم است متشکل از فیلم‌هایی که عمدتا در دو ماهه اول این سال کرونازده اکران شده بودند. فیلم پسران بد تا ابد با بازی ویل اسمیت از زمان اکران خود در ماه ژانویه با ۲۰۶ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار فروش، در ردیف اول پرفروش ترین فیلم‌های سال قرار گرفت و در گیشه جهانی نیز پس از فیلم چینی هشتصد، رتبه دوم پرفروشترین فیلم‌ها را به دست آورد. هشتصد اولین فیلم غیرهالیوودی است که پرفروشترین فیلم سال در جهان می‌شود. تنها فیلم‌هایی که پس از اعمال مقررات قرنطینه اکران شدند و توانستند به فهرست ۱۰ فیلم پرفروش سال راه یابند یکی انگاشته ساخته کریستوفر نولان بود که با ۵۷ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار فروش در جایگاه نهم قرار گرفت و دیگری انیمیشن خانواده کرودها: عصر جدید که با ۳۰ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار فروش جایگاه دهم را تصاحب کرد.

به علاوه، دستکم ۱۵ فیلمی که به فهرست ۱۰۰ فیلم پرفروش سال راه پیدا کردند، فیلمهای قدیمی چون شعبده بازی (Hocus Pocus)، امپراطوری ضربه میزند (The Empire Strikes Back) و کابوس قبل از کریسمس (The Nightmare Before Christmas) بودند که پس از سال‌ها دوباره اکران شدند. درگارابدین می‌گوید: کورسوی امید سالن‌های سینما این است که اگرچه مردم در خانه نامحدود گزینه داشتند، همچنان دنبال سینما رفتن بودند. مردم میل دارند بیرون از خانه خود را سرگرم کنند، این میل تغییری نکرده اما توان آنها برای این کار به شکل قابل توجهی محدود شده است.

شیوع کرونا حتی قضاوت درباره هفته‌ اول اکران که زمانی معیار قابل اعتمادی برای پیش‌بینی چشم‌انداز بلندمدت یک فیلم بود را نیز تغییر داد و ممکن است وضع تا مدت‌ها به همین صورت باقی بماند.

سینماها از به کارگیری شیوه‌نامه‌های پیشگیرانه سفت و سخت و آزمایش راه‌های مختلف برای برگرداندن مردم به سالن‌ها استفاده می‌کنند اما با این حال میزان تماشاچیان در فصل پاییز و زمستان همچنان محدود باقی ماند.   

جان اسلاس مدیر ارشد شرکت مشاوره رسانه‌ای Cinetic می‌گوید: مردم برای فرار کردن (از واقعیت) به سینما می‌روند. این که مجبور باشید در سینما ماسک بزنید، با فاصله از دیگران بنشینید و بیش از حد نسبت به اطرافتان آگاه باشید، این دیگر تجربه سینمایی نمی‌شود. اگر امسال را براساس میزان حضور مردم در سینماها قضاوت کنیم، در حق آنچه واقعا در حال روی دادن است، بی انصافی است.

سینما رفتن در سال ۲۰۲۰ داستان صنعتی است با ۱۵۰ هزار نیرو که در تلاش است تا بازگشت شرایط به حالت عادی، سرپا بماند، شرایطی که شاید در آینده نزدیک اتفاق نیفتد اما در نهایت محقق می‌شود. سینماهای کوچک نیز در بسته‌های حمایتی کرونا راه نجات خود را خواهند یافت.

با این حال، تاثیر شیوع کرونا روی کسب‌وکارها غافلگیرکننده بود و با وجود پیشرفت‌ها و سازش‌های تاریخی که اتفاق افتاد، آشکار شدن تاثیر کامل آن شاید تا مدتی طول بکشد. از برخی ابتکارات به خوبی استقبال شد، از جمله توافق مهم یونیورسال با چند سینمادار برای کوتاه کردن پنجره اکران از ۹۰ روز به ۱۷ روز. اما دیگر ابتکارات از جمله تصمیم استودیو فیلمسازی برادران وارنر به این که تمام فیلم‌های سال ۲۰۲۱ خود را همزمان در سینماها و روی سرویس اینترنتی اچ‌بی‌او مکس اکران کند، چندان مورد استقبال قرار نگرفتند.  

برکسی پوشیده نیست که سرویس‌های پخش اینترنتی، خواه اشتراکی و خواه ویدئو به درخواست، خلا بزرگی را برای فیلمبازانی که به دنبال محتوای جدید بودند، پر کردند. اگرچه گزینه‌های خانگی به رقابت برای جلب توجه و پول مخاطبان ادامه خواهند داد، عده‌ای معتقدند این سرویس‌ها ناقوس مرگ سینماها هستند. روی هم رفته، استودیوهای فیلمسازی به دنبال کنار گذاشتن مدل سینمایی نیستند هرچند اولویت آنها به سمت پخش اینترنتی تغییر کرده است.

اور می‌گوید: فکر می‌کنم کورسوی امیدی در این باره وجود داشته باشد. همانطور که واکسیناسیون‌ها ادامه پیدا می‌کند، صددرصد باور دارم که مردم به محض این که امکان آن را پیدا کنند، به سینماها بازخواهند گشت. مدل (سینمایی) از بین نمی‌رود.

ویروس کرونا اواسط ماه دسامبر (۲۴ آذر) در شهر ووهان در استان هوبی چین گزارش شد. ابتدا از این بیماری به عنوان ذات‌الریه نام برده می‌شد اما کمیسیون ملی بهداشت چین در ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی ماه ۹۸) به صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد.

این بیماری که به تدریج به کشورهای مختلف سرایت و سازمان جهانی بهداشت از آن با واژه همه‌گیری یاد کرد، تا لحظه تنظیم خبر  ۸۴میلیون  و ۱۰۰ هزار نفر را در جهان مبتلا کرده است که از این میان بیش از یک میلیون و هشتصد هزار نفر جان باخته‌اند.

شیوع این ویروس موجب تعطیلی بسیاری فعالیت و رویدادهای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از جمله جشنواره‌ها، نمایشگاه ها و بسته شدن سینماها، سالن های تئاتر و کنسرت و کتابفروشی‌ها شد و تأثیرات منفی زیادی بر بازارهای جهانی و اقتصاد کشورها در بخش های گوناگون از جمله فرهنگ گذاشت.