در این گزارش می‌خوانیم: ۲۵روز پس از ابلاغ قانون راهبردی مجلس با عنوان لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران، اجرای این قانون دیروز کلید خورد و تاسیسات هسته‌ای فردو به عنوان قلب غنی‌سازی ۲۰درصدی جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر به تپش افتاد. این اتفاق در حالی افتاد که در روزهای گذشته حرف و حدیث‌های زیادی درباره مغایرت آیین‌نامه اجرایی دولت با مفاد مصوبه مجلس منتشر شده بود و برخی نمایندگان مجلس نسبت به تعلل دولت در اجرای این قانون گلایه کرده بودند. اما اکنون با آغاز غنی‌سازی ۲۰درصد در فردو مشخص شد که در صورت ادامه همین روند از سوی دولت، می‌توان به سرنوشت مصوبه راهبردی مجلس امیدوار بود. دولت اگرچه اعلام کرده نسبت به مصوبه نمایندگان ملاحظاتی دارد اما اکنون که به قانون تبدیل شده اجرای آن را در دستورکار قرار داده است.
اولین محصول غنی‌شده UF۶
سخنگوی دولت دیروز از دستور رئیس‌جمهوری برای اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها خبر داد و گفت: فرآیند تزریق گاز در فردو شروع شده و به‌زودی اولین محصول اورانیوم غنی‌شده UF۶ به دست می‌آید.
علی ربیعی تصریح کرد: کلیه این فرآیند پس از انجام اقدامات اولیه از قبیل اطلاع‌رسانی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تحویل پرسشنامه طراحی بر مبنای تعهدات پادمانی کشور صورت گرفته است.
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، روز شنبه با بیان این‌که سازمان متبوعش آماده اجرای قانون لغو تحریم‌هاست گفته بود آغاز غنی‌سازی بلافاصله پس از دستور رئیس‌جمهوری آغاز می‌شود. وی همچنین از تسلیم نامه جمهوری اسلامی ایران به آژانس برای اعزام بازرسان خود به ایران جهت فک پلمب خبر داده بود. وی در تشریح جزئیات اقداماتی که باید برای آغاز غنی‌سازی ۲۰درصدی صورت گیرد گفته بود که باید تحت نظارت آژانس در آینده نزدیک، کپسول گاز اورانیوم را تعویض کنیم.
۵ سال تعطیلی غنی‌سازی ۲۰درصد
غنی‌سازی ۲۰درصد یکی از حساسیت‌برانگیزترین بخش‌های فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران برای غرب بوده است. پیش از امضای برجام ایران برای مصارف صلح‌آمیز خود تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، غنی‌سازی ۲۰درصدی را به‌عنوان یکی از فعالیت‌های خود توسعه داده بود اما با توجه به اصرار طرف غربی، این بخش از فعالیت‌ها پس از برجام تعطیل شد.
تعطیلی این فعالیت‌ها با وجود تمام تخلفات آمریکا و اروپا از برجام ادامه داشت و حتی پس از خروج آمریکا از برجام در سال ۹۷ نیز دولت جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد با رویکرد مدارا با طرف مقابل برخورد کند و بر همین اساس سراغ غنی‌سازی ۲۰درصد نرفت. ایران یک‌سال پس از خروج آمریکا از برجام هم به همان شکل قبل و به صورت کامل توافق هسته‌ای را اجرا کرد و نهایتا پس از یک‌سال از خروج آمریکا و ادامه تعلل اروپا، ایران گام‌های پنجگانه هسته‌ای خود برای کاهش تعهدات برجامی را در ۱۸ اردیبهشت ۹۸ آغاز کرد.
واکنش اتحادیه اروپا و روسیه به غنی‌سازی ۲۰ درصد
میخاییل اولیانوف نماینده روسیه در نهادهای بین‌المللی در شهر وین، اقدام ایران درخصوص رساندن غنی‌سازی اورانیوم به ۲۰ درصد را قابل پیش‌بینی توصیف کرد.
اولیانوف در پیامی توییتری نوشت: این‌که ایران اعلام کرد به غنی‌سازی اورانیوم در سطح ۲۰ درصد ادامه می‌دهد، خبری فوری نیست. این گام با توجه به قوانین تصویب شده در مجلس ایران قابل پیش‌بینی بود.
این دیپلمات روس افزود: نکته اصلی اینجاست که با توجه به احتمال عادی شدن اوضاع پیرامون برجام، این اقدام قابل برگشت است.از سوی دیگر اتحادیه اروپا در واکنش به تصمیم ایران برای افزایش سطح غنی سازی اورانیوم مدعی شده که این اقدام ایران انحراف قابل ملاحظه‌ای از توافق هسته‌ای است.
پایان سیاست صبر و مراعات
شروع اجرای قانون راهبردی مجلس و آغاز غنی‌سازی ۲۰درصد در فردو پیام‌های مختلفی برای غرب خواهد داشت و می‌تواند تلنگر جدی به کشورهای اروپایی باشد که اگر خواستار حفظ برجام هستند باید هرچه سریع‌تر تغییری در رویکردهای خود بدهند. تجربه تاریخی مردم ایران می‌گوید دشمن هرگز به اختیار خود تحریم‌ها را تعدیل نکرده و تنها عامل موثر که در گذشته بارها تجربه شده، هزینه‌مند کردن رفتار دشمن و منتفی کردن همان نتیجه‌ای است که دشمن در پی آن است، یعنی نشاندن ایران پای میز مذاکره از موضع ضعف.
ایران در همین چارچوب و در راستای اجرایی کردن قانون مجلس شورای اسلامی به دنبال ورود به حوزه‌هایی است که دشمن از آن نگرانی جدی دارد که یکی از آنها غنی‌سازی ۲۰درصدی است.
فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به آغاز غنی‌سازی ۲۰ درصد در ایران می‌گوید: باید زودتر روند غنی‌سازی ۲۰درصد را شروع می‌کردیم اما به هر صورت آغاز این بخش از فعالیت‌ها در مقطع فعلی نیز می‌تواند پیام‌های مهمی به غرب داشته باشد و به عنوان نمادی از پاسخگویی قاطع ایران (در زمینه هسته‌ای) به تخلفات طرف غربی شناخته شود. این استاد دانشگاه با بیان این‌که در سال‌های گذشته، کشور تحت فشار و محدودیت بود و برخی از دانشمندان هسته‌ای کشور از سوی عوامل جنایتکار ترور شدند می‌گوید: نیاز است که از سوی جمهوری اسلامی ایران پاسخ مناسبی به طرف مقابل داده شود. چراکه اگر در قبال فعالیت‌های ضدایرانی که از سوی طرف مقابل صورت می‌گیرد پیام و پاسخی قاطع داده نشود آنها تصور می‌کنند ایران در هر صورت و تحت هر شرایطی همچنان سیاست صبر و مراعات را در پیش می‌گیرد. ایزدی تاکید می‌کند: طرف مقابل باید متوجه شود که دیگر صبر و مراعات ایران در قبال این فشارها به اتمام رسیده و باید منتظر اقدام عملی جمهوری اسلامی در استفاده از حقوق مسلم خود باشد.
تداوم در مسیر غنی‌سازی ۲۰درصد
در چنین شرایطی آغاز غنی‌سازی اورانیوم با غنای ۲۰درصد را می‌توان نمایانگر احیای توسعه برنامه هسته‌ای و همچنین پاسخ محکمی به عهدشکنی متناوب شرکای برجامی دانست. احیای این بخش از فعالیت هسته‌ای کشورمان می‌تواند تا حدودی توازن از دست رفته در تعهدات برجامی را بازگرداند و البته طبیعتا با توجه به حساسیت غربی‌ها باعث واکنش‌هایی از سوی آنها خواهد شد.
حمیدرضا ترقی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در همین زمینه به جام‌جم می‌گوید: اقدام ایران نشان‌دهنده اتخاذ سیاست استراتژی مقاومت در برابر دشمن و طی مسیری است که جمهوری اسلامی ایران به منظور رفع تحریم‌ها اتخاذ کرده است. وی می‌گوید: جمهوری اسلامی ایران باید مسیر آغازشده را با جدیت ادامه دهد و حتی در صورتی که طرف مقابل اقدام به تهدید و افزایش فشار نماید نباید از راهی که در پیش گرفته‌ایم کوتاه بیاییم بلکه ضروری است تا مسیر در پیش گرفته شده را تا زمانی که طرف مقابل به تعهداتش عمل کند ادامه دهیم و کوتاه نیاییم.
اهمیت مصارف پزشکی غنی‌سازی ۲۰ درصد
مسعود اخوان‌فرد / کارشناس مسائل هسته‌ای
غنی‌سازی هسته‌ای مصارف متعددی دارد و یکی از آنها به‌خصوص در مورد غنی‌سازی ۲۰ درصد، مصارف پزشکی است. اهمیت فعالیت در این حوزه زمانی بیشتر می‌شود که نگاهی به عملکرد کشورهای غربی و حتی کشورهای دوست ایران در ماههای اخیر بیندازیم که برخلاف تمام موازین حقوقی، عرفی و اخلاقی بین‌المللی حاضر به فروش دارو و انتقال اقلام پزشکی و دارویی به جمهوری اسلامی ایران نشدند. خوب است بدانید که غنی‌سازی ۲۰ درصدی برای تولید رادیودارو و تشخیص و درمان بیماری‌های صعب‌العلاج مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما در ابتدا که این موضوع مطرح شد چون ذخایر انرژی ۲۰درصدی رو به اتمام بود از طریق کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستیم اقدام کنیم اما به‌واسطه مخالفت آمریکا به این موضوع، کارشکنی‌های زیادی در این عرصه صورت گرفت. پس از آن دانشمندان ما در این حوزه وارد شدند و ایران را در زمینه غنی‌سازی ۲۰ درصدی به خودکفایی رساندند.
این موارد در سال‌های گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته و بیشتر مباحث سیاسی برجسته شده است. نکته دیگر این‌که ما به لحاظ چارچوب اساسنامه آژانس انرژی اتمی می‌توانیم از این توانمندی بهره ببریم. در همین رابطه البته کشورهای غربی به جار و جنجال پرداختند و حتی به تعهدات‌شان هم عمل نکردند. به نظر می‌رسد در این قضیه جای شاکی و متهم عوض شده است. ما در این رابطه مدعی هستیم دنیا باید در عرصه بیماری به ایران چه در زمینه کرونا و چه در زمینه بیماری‌های صعب‌العلاج کمک کند؛ کما این‌که در موارد مشابه همکاری‌های بین‌المللی در حوزه‌های دارو و کمک‌های پزشکی وجود دارد اما متاسفانه در این حوزه کمکی به ایران نشد و حتی در برخی از موارد هم با قلدری ایران را تحت فشار قرار دادند. بحث غنی‌سازی ۲۰ درصدی ایران موضوعی مخفی نیست و قبلا هم این مساله را به اطلاع آژانس رساندیم و حق داریم در این عرصه فعالیت کنیم.
احیای مجدد صنعت هسته‌ای
زهره الهیان / عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
شروع غنی‌سازی ۲۰ درصد که بعد از تصویب قانون لغو تحریم‌ها در شرایط حاضر صورت گرفت حاوی پیامی جدی به اروپا و آمریکاست و از سوی این اقدام گویای اقتدار ملت ایران است که بعد از بی‌تعهدی طرف اروپایی و همچنین نقض برجام از طرف آمریکا، ملت ایران این حق را برای خود در نظر دارد و نمایندگان مجلس که نماینده ملت هستند این حق را برای ملت ایران قائل هستند که جمهوری اسلامی در مسیر احیای صنعت هسته‌ای گام بردارد. ما شرایط غنی‌سازی ۲۰ درصد را در مسیر صلح‌آمیز مجددا احیا می‌کنیم و امیدواریم در مسیر تحقیق، توسعه و غنی‌سازی بتوانیم این صنعت را به همان سرعت قبل پیش ببریم.
همچنین این اقدام این پیام را به طرف اروپایی خواهد داد که در مهلت دو ماههای که مجلس در قانون لغو تحریم‌ها برای آنها قائل شده و درواقع به‌نوعی یک دوره راستی‌آزمایی است، اگر طرف اروپایی به تعهدات خود در برجام عمل کند تعهدات برجامی ایران به حالت قبل برمی‌گردد و اگر این اتفاق نیفتاد، ایران لزومی نمی‌بیند به تعهدات خود پایبند باشد و نمایندگان با نظارت بر اجرای قانون لغو تحریم‌ها از دولت خواهند خواست که تمامی تعهدات برجامی را در راستای اجرای مفاد قانون لغو تحریم‌ها کنار بگذارد. غنی‌سازی ۲۰ درصد در طول مدت بعد از امضای برجام به‌رغم نگرانی نخبگان، مردم و بعضا نمایندگان مجلس متوقف ماند و الان بهترین فرصت برای کشور ما است تا بتوانیم غنی‌سازی ۲۰ درصدی را مجددا به شرایط سابق خود برگردانیم که این صنعت احیا شود و تا حدودی توازن از دست رفته به‌واسطه تعهدات برجام برگردد. دولت با همکاری سازمان انرژی اتمی باید از توان و ظرفیت نخبگان برای احیای مجدد صنعت هسته‌ای استفاده کند.