پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که با عنوان ایرانداک شناخته می شود، در هفته های گذشته از قطع دسترسی به ۴۳۵ هزار و ۸۶ فقره از پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری که در سامانه گنج این پژوهشگاه بارگذاری شده بود، خبر داد.
در بخشی از اطلاعیه ایرانداک آمده است: دسترسی آزاد و رایگان به تمام‌متن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها (پارسا) در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)، بر پایه فصل سوم آیین‌نامه ثبت و اشاعه پیشنهادها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی و صیانت از حقوق پدیدآوران در آنها مصوب ششم آذر ۱۳۹۵ وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری با پرچم‌داری دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های این وزارت آغاز شد.
بنا بر اعلام سازمان کل بازرسی، به استناد ماده هشت «آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی»، مصوب ۲۵ آذر ۱۳۹۸ هیأت وزیران، ایرانداک نمی‌تواند تمام‌متن پارسا را اشاعه دهد و «مؤسسه مکلف است متن کامل پایان‌نامه‌های فاقد طبقه‌بندی را حداکثر پنج سال پس از تاریخ دفاع منتشر کند».
ایرانداک بر این اساس، دسترسی به تمام‌متن پارساها را از اول دی ماه جاری ممنوع کرد و همزمان مشکلاتی برای دانشجویان به ویژه دانشجویان شهرستان ها به وجود آمده است.
منصور غلامی وزیر علوم روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار دانشگاه و آموزش ایرنا درباره آخرین وضعیت دسترسی به پایان نامه ها و رساله های ایرانداک اظهار داشت: سازمان بازرسی از این ماده آیین نامه تفسیر دیگری کرده است.
وی افزود: وزارت علوم در حال پیگیری از سازمان بازرسی کل کشور است و اگر لازم باشد آیین نامه ثبت و اشاعه پیش نهاده ها، پایان نامه ها و رساله های تحصیلات تکمیلی را اصلاح می کنیم.
وزیر علوم با بیان این که برداشت دوگانه ای از این آیین نامه صورت گرفته است، تاکید کرد: دسترسی ها دوباره برای استفاده دانشجویان از پایان نامه ها امکانپذیر می شود و ممنوعیتی ندارد.
غلامی تصریح کرد: مواردی مثل محرمانه بودن یا پایان نامه های دارای حق معنویت از مواردی است که دانشگاه ها برای بارگذاری نکردن، تصمیم می گیرند.
وی در نهایت این موضوع را یک برداشت متفاوت از آیین نامه یاد شده دانست که حل می شود.
اظهارات معاون پژوهشی وزیر علوم
غلامحسین رحیمی شعرباف معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم هم روز چهارشنبه در گفت و گویی کوتاه با ایرنا اعلام کرد که در ۲ هفته آینده برای برقراری مجدد دسترسی به پایان نامه ها با سازمان بازرسی کل کشور مذاکره می کنیم.
وی پیش از این اعلام کرده بود انتشار متن پایان نامه ها یک امر کاملا علمی است؛ پایان نامه ها باید در دسترس کامل پژوهشگران قرار داشته باشند و وزارت علوم این موضوع را از نهادهای تصمیم گیرنده پیگیری می کند تا به یک جمع بندی برسیم.
اهمیت در دسترس بودن تمام متن پایان نامه ها و رساله های دکتری را می توان در ۲ آمار به وضوح نشان داد. طبق آماری که ایرانداک در اختیار ایرنا قرار داد، روزانه ۲۸ هزار جست و جو در سامانه گنج صورت می گیرد، آماری دیگر نشان می دهد که نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ کاربر روزانه از گنج بازدید می کنند.
همچنین با توجه به شیوع کرونا و نیمه تعطیل بودن دانشگاه ها کاربران ایرانداک از ابتدای فروردین تا پایان آذر ۹۹ بیش از هفت میلیون و ۶۰۰ هزار جستجو در سامانه گنج کرده اند.