با وجود نهادینه شدن موسسات انتشاراتی به عنوان یکی از زیرساخت‌های فرهنگی در کرمانشاه، اما هنوز وجود پاره ای از مشکلات و تصورات، همچون پایین بودن سرانه مطالعه در استان، کیفیت بهتر و امکانات بیشتر در پایتخت و یا ارزان فرض کردن هزینه ها و موجب می شود تا برخی از نویسندگان و شاعران مطرح استان برای چاپ کتاب خود به خارج از استان بروند.
از تعداد ۷۲ ناشر در سطح استان کرمانشاه، تعداد ۴۸ ناشر فعال هستند که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برای فعال کردن ۲۴ ناشر دیگر پیگیر است.
بودجه اندک ارگان های مربوطه و کم اهمیتی برخی ارگان ها برای اختصاص بودجه ای در راستای ترویج کتابخوانی به همراه همه این مشکلات که اکنون شیوع ویروس کرونا به آن اضافه شده است، باعث شده بسیاری از ناشران استان زمین گیر شوند و نتوانند فعالیت کنند.
این در حالی است که موسسات انتشاراتی بسیار خوبی در استان وجود دارد که پس از تحویل گرفتن کتاب، همه کارهای چاپ را برعهده می گیرند.
مراجعه به خارج از استان برای پخش سراسری کتاب، علاوه بر دامن زدن به کم رونقی موسسات داخلی در اغلب مواقع هزینه های زیادی را متحمل صاحب اثر می کند که علاوه بر هزینه های حمل و نقل، اختصاص بخشی از مبلغ فروش کتاب به برخی از موسسات از آن جمله است.
از سوی شاعران، نویسندگان و مدیران انتشاراتی استان راهکارهایی پیشنهاد می شود تا گام به گام مکانیسمی تعریف شود و کتاب های چاپ شده ما به سمت پخش سراسری برود.
قلم به دستانی که خواهان امکانات بهتر نشر در کرمانشاه هستند
رضا جمشیدی شاعر و نویسنده جوان کرمانشاهی در این باره به ایرنا گفت: در کرمانشاه چاپخانه های خوبی وجود دارد اما در شهرهای بزرگ دیگر مانند تهران و قم چاپخانه هایی با امکانات و دستگاه های پیشرفته تری فعال است، از همین رو بعضی از ناشران کرمانشاهی نیز سفارشات کتاب را برای چاپ به این شهرها ارسال می کنند.
وی با بیان اینکه برخی از نویسندگان علاقه دارند اثرشان در سطح کشور توزیع شود، گفت: ناشران بزرگ و مطرح که در زمینه توزیع و پخش کتاب در سراسر کشور فعالیت دارند در تهران و قم هستند که به توزیع سراسری اقدام می کنند لذا افرادی که دغدغه این گونه توزیع را دارند آثار خود را برای چاپ و توزیع به این ناشران تحویل می دهند.
جمشیدی ادامه داد: بسیاری از نویسندگانی که فعالیتشان در زمینه شعر کردی و یا شعر کلاسیک فارسی است و گستره کار آنها در کرمانشاه است، به دلیل مشکلات مالی و گرانی کتاب می خواهند دایره توزیع آثارشان کرمانشاه باشد به همین دلیل ترجیح می دهند همان تعدادی هم که چاپ می شود در کرمانشاه توزیع شود.
فعالیت مجازی تنهاترین انتخاب برای فروش آثار بومی
این شاعر سرپل ذهابی معتقد است، شبکه توزیع منسجمی برای کتاب در استان وجود ندارد و حتی ناشران معتبر ما در کرمانشاه، کتاب هایی که چاپ می کنند صرفا در چند کتاب فروشی توزیع می کنند و حتی به شهرستان ها هم ارسال نمی کنند و خود نویسنده به ناچار از طریق فضای مجازی برای فروش کتاب خود تبلیغ کند که خواهان توجه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه های عمومی در این راستا هستیم.
وی ادامه داد: طبق قوانینی که برای چاپ کتاب وضع شده اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد عمومی کتابخانه ها موظفند تعدادی از نسخه های کتاب را از نویسنده خریداری کنند و در کتابخانه های استان توزیع کنند که اکنون این اقدام به دلیل کمبود اعتبار و بودجه انجام نمی شود مگر در موارد خاص.
وی اضافه کرد، به هر حال سیستم توزیع در کرمانشاه به شدت ضعیف است و پیشنهاد می شود شبکه ای از کتابخوان ها را به تفکیک هر حوزه شناسایی کرد و در زمینه تبلیغ و معرفی آثار و کتاب های چاپ شده از آن بهره برد.
عدم فروش آثار در تیراژ بالا
این شاعر افزود: لذا ضعف در سیستم توزیع باعث فروش نرفتن کتاب ها در تیراژ بالا شده و ناشر هم تمایلی در این زمینه ندارد و انگیزه مخاطب هم برای پیدا کردن کتاب کم شده است و این هم باید دانست که بسیاری از کتاب ها تا تبلیغ نشوند و خوانده نشوند اتفاق خاصی برای آنها نخواهد افتاد و به خوبی شناخته نمی شوند.
جمشیدی معتقد است، در مورد تبلیغ و معرفی کتاب باید بگویم یکی از آثار خود به نام «کتاب فراتر از جنگ» را در فضای مجازی، تبلیغ و معرفی کردم که باعث شد فروش خوبی داشته باشد و هر شخصی که آن را می خواند مبلغی برای آن می شد که در نتیجه به تجربه موفقی تبدیل شد.
وی ادامه داد: ضروری است که شبکه توزیع کتاب به صورت منسجم در استان راه اندازی شود و در این زمینه هم اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه های عمومی استان و هم ناشران می توانند با همکاری و هماهنگی لازم این شبکه را در استان راه اندازی کنند تا بتوان کتاب ها و آثار چاپ شده در استان را به راحتی به سراسر کشور معرفی و توزیع کرد.
مشکل فروش فراگیر شده است
در ادامه مدیر انتشارات سرانه کرمانشاه به ایرنا، گفت: به عنوان ناشر با بسیاری از مراکز پخش کتاب در تهران که امکان پخش کتاب ها را در سراسر کشور داشته اند، مکاتبه و مذاکره کردم تا کتاب هایی که منتشر می کنیم پخش شود ولی حتی یک مورد هم جواب مثبت دریافت نکردم و حتی عنوان شد که خود آنان هم با مشکل فروش مواجه هستند.
مهرداد مرادی با تاکید براینکه باید مردم و مسوولان به صورت زیربنایی به حل مشکل بپردازند ایجاد تقاضای بالا برای کتاب را به عنوان راهکار دیگر عنوان کرد چرا که بالارفتن سرانه مطالعه، موجب ایجاد یک مجموعه شغل مانند حروفچینی، ویراستاری، صفحه آرایی، طراحی، چاپ، پخش و کتابفروشی و در نتیجه رونق بیشتر انتشاراتی ها می شود که در معرفی بیشتر آثار بومی تاثیرگذار است.
چرا کتابخوانان اندک هستند؟
وی با تاکید براینکه یکی از وظایف مادران تربیت فرزند کتابخوان است، افزود: پدران باید در سبد مخارج برای خرید کتاب، بودجه ای اختصاص دهند، در قالب یک مثال می گویم، چطور برای تاخیر در پرداخت حق بیمه خودرو روزی ۱۰ هزار تومان جریمه می شویم ولی کسی پرسیده چرا کتاب نمی خوانیم؟ و یا چراغ قرمز را رد کنیم یا سبقت غیرمجاز بگیرم جریمه می شویم ولی کتاب نخواندن جریمه ندارد؟
مرادی با تاکید براینکه دانش به واسطه کتابخوانی به دست می آید، افزود: رفتار اجتماعی ملت ما حاصل رفتار تک تک افراد جامعه است و رفتار فردی نتیجه نگرش مردم و این هم نتیجه دانش آنها است.
چاپ کتاب در استان چه امتیازی دارد؟
در پایان معاون فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا، در خصوص چاپ کتاب در استان معتقد است، زمانی که نویسنده اثر خود را به یک موسسه انتشاراتی در کرمانشاه برای چاپ تحویل می دهد امکان نظارت و پیگیری حضوری، اصلاح و تغییر و حتی رفع نواقص را دارد اما هنگامی که برای چاپ کتاب با انتشارات خارج از استان همکاری کند به علت دوری راه و رفت و آمد مشکلاتی وجود خواهد داشت.
مظفر تیموری اظهار داشت: مراکز چاپ و نشر توانمندی در کرمانشاه وجود دارد و مراجعه به خارج از استان برای چاپ به دور از مشکل نیست، به عنوان مثال اگر صاحب قلمی برای چاپ اثر خود در برخی از استان ها همانند تهران و قم مراجعه کند، احتمال افزایش یارانه کاغذ وجود دارد.
تیموری افزود: در این صورت شاید از لحاظ قیمت، اندکی با استان کرمانشاه تفاوت داشته باشد و از سوی دیگر هزینه های ایاب و ذهاب و حمل و نقل را نیز باید در نظر گرفت.
ناشران استان از چه تسهیلاتی برخوردار هستند؟
این مسوول در خصوص حمایت از انتشاراتی های فعال در استان کرمانشاه در دوران کرونا گفت: تبصره بودجه حمایت از اصحاب فرهنگی شامل ۲ مرحله است که مرحله اول در خصوص حمایت از مطبوعات، نشریات و کانون های تبلیغاتی بود و اکنون این تبصره شامل حمایت از ناشران شده است و اعلام شده که حمایت هایی صورت خواهد گرفت.
تیموری افزود: این حمایت ها شامل اعطای تسهیلاتی با بهره کم است که اتفاق خوبی است و داوطلبان در صورت ارایه طرح، از طریق سامانه تحفه و یا از طریق سامانه کارا نیز می توانند ثبت نام کرده و درخواست تسهیلات کنند.
سامانه تحفه با کارا چه تفاوتی دارد؟
وی تاکید کرد، چه در سامانه کارا و چه در سامانه تحفه باید طرح ارایه شود اما تفاوت این ۲ سامانه در سقف تسهیلات پرداختی است به این صورت که در سامانه کارا محدودیتی برای پرداخت تسهیلات وجود ندارد اما در سامانه تحفه، تا سقف مشخصی تسهیلات پرداخت می شود.
این مسوول ادامه داد: طی جلسه ای که هفته گذشته با مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، موضوع حمایت از ناشران و قلم به دستان توانمند استان و اعطای تسهیلات را عنوان کردم که مقرر شد به صورت ویژه پیگیری شود.
در سال ۹۸ اداره ارشاد در مجموع ۲ هزار و ۶۵۱ جلد کتاب که شامل ۶۰ عنوان بود را با قیمت ۶۲ میلیون تومان خریداری کرد.
در سال های ۹۸ و ۹۹ در مجموع ۲۱۶ عنوان کتاب با تیراژ ۱۸۲ هزار و ۶۵۰ جلد در استان چاپ شده است، این آمار در سال ۹۸ در مجموع ۲۰۵ عنوان کتاب با تیراژ ۱۷۳ هزار و ۸۵۰ جلد و در سه ماهه اول سال ۹۹ هم ۱۱ عنوان کتاب با تیراژ هشت هزار و ۸۴۰ جلد بوده است.
گزارش از زهره کریم زاده