به گزارش ایرنا ، طبق آنچه که منابع طبیعی مازندرن اعلام کرد ، تنها در یک دوره ۲۴ ساعته پنجشنبه شب تا جمعه شب ۲۱ فقره آتش سوزی در جنگل های مناطق مختلف استان رخ داد که در نوع خود بی سابقه بوده است ، اما آنچه در این میان بیشتر از همه جلب توجه می کرد ، وقوع آتش سوزی در جنگل های مناطق صعب العبور بود.
اگر چه کشیده شدن زبانه های آتش از جنگل های قابل دسترسی برای گردشگران و یا محلی ها به مناطق سخت گذر جنگلی بی سابقه نیست ، ولی این که آتش سوزی از مناطق سخت گذر شروع شود ، پدیده جدیدی است که نیاز به واکاوی و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه دارد.
مسئولان اداره کل منابع طبعی مازندران علت ۸۰ درصد از ۲۱ فقره آتش‌سوزی جنگل‌های استان در اواخر هفته گذشته را خطای انسانی اعلام و به این نکته هم تاکید کردند که دستکم ۱۰ فقره از این آتش سوزی ها مربوط به مناطق صعب العبور بود؛ جاهایی که برای گردشگران به عنوان متهمان ردیف اول آتش سوزی در جنگل ها و منابع طبیعی مازندران قابل دسترسی نیست.
بر اساس اعلام رسمی اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری مازندران منطقه ساری ، اگرچه شرایط آب و هوایی و خشک شدن برگ های کف جنگل در پی وزش بادهای گرم جنوبی زمینه را برای آتش سوزی در اواخر هفته گذشته فراهم کرده بود ، اما برای هیچ یک از آتش سوزی ها علل طبیعی قابل تصور نیست . علل طبیعی آتش سوزی در جنگل ها و مراتع معمولا ناشی از رعد و برق ، جرقه ناشی از فروافتادن صخره ها و یا آتشفشان است که به نظر می رسد هیچ یک از آنها حتی برای جنگل های مناطق صعب العبور مازندران صدق نمی کند.
معمولا در آن بخش از مناطق جنگلی که دسترسی گردشگران امکان پذیر است ، عامل اصلی آتش سوزی بی توجهی آنها در خاموش نکردن آتش پس از استفاده در تهیه غذا و چای است ، ولی برای جنگل های مناطق سخت گذر حضور گردشگر و پهن کردن بساط پخت غذا و چای قابل تصور نیست.
از سوی دیگر ۷۰ درصد از مساحت یک میلیون و ۶۹۱ هزار هکتاری مازندرن را عرصه های طبیعی تشکیل می دهد و در کنار آن پنج هزارو ۵۰۰ هکتار پارک جنگلی وجود دارد که به اندازه کافی فضای لازم را برای تفریح و گردش به مسافران و گردشگران می دهد تا نیازی به رفتن به مناطق سخت گذر پوشیده از درختان با ضریب بالای احتمال وجود وحوش را نداشته باشند.
گفت و گو با جنگل نشینان و برخی از کارشناسان منابع طبیعی این گمانه را ایجاد می کند که جنگل های مازندران بیشتر از آنچه که باید و شاید در معرض خطر تردد بی ضابطه و گاهی طمعکارانه و کاسبکارانه قرار گرفته است و آتش سوزی های اخیر در مناطق صعب العبور آن می تواند موید این نگرانی باشد.
به دنبال شکار و گنج
یکی از اهالی منطقه " اشکته‌چال " رامسر که جنگل صعب العبور منطقه اش روز جمعه دچار آتش سوزی شد ، بر این گمان است که تنها چند گروه می توانند عامل آتش سوزی در چنین مناطق باشند.او یکی از این گروه ها را که در فصل زمستان به چنین مناطقی می روند ، شکارچیان غیر مجاز می داند. او می گوید که شکارچیان غیرمجاز در این فصل سال با هدف شکار پرندگان و حیوانات خوش گوشت مانند کله‌بز به مناطق صخره ای و صعب العبور جنگلی می روند.
اظهارات این شهروند رامسری چندان هم بیراه نیست. پاییز و زمستان فصل شکار برای بسیاری از شکارچیان است. آنهایی که در مناطق جلگه ای زندگی می کنند ، به شکار پرندگان مهاجر می روند ولی در مناطق کوهستانی شکار حیوانات مرسوم است. گاهی این شکارچیان چندین شبانه روز در جنگل ردزنی می کنند و به دنبال شکار می گردند. آنها برای شکار حیواناتی مانند گوزن حتما باید به مناطق سخت گذر بروند. آتش روشن کردن برای گرم شدن ، تهیه غذا و یا اتراق کردن شبانه توسط این شکارچیان کاری ضروری است. البته سیکار کشیدن و انداختن ته سیگار روشن هم احتمال دیگری است که نباید از نظر دور داشت.
اینگونه شکار رفتن سابقه طولانی در مناطق کوهستانی مازندران دارد ولی در سال های اخیر مشاهده شده که افراد غیربومی نیز دست به چنین اقدامی می زنند. این افراد گاهی به همراه یک شکارچی بومی پا به جنگل می گذارند و گاهی یک راه بلد اجاره می کنند. برخی نیز پس از یک بار تجربه ، بدون همراهی بومیان وارد جنگل می شوند.
علاوه بر شکارچیان ، گروه دومی که برخی از ساکنان حاشیه جنگل های کوهستانی از آنها به عنوان عامل آتش سوزی در مناطق سخت گذر یاد می کنند ، جویندگان گنج هستند. خبرنگار ایرنا بارها از محلی ها شنیده است که اکیپ های جوینده گنج در فصل پاییز و زمستان بیشترین تردد را در مناطق کوهستانی از جمله داخل جنگل ها دارند. این گمانه زنی هم با توجه به این که برخی مناطق جنگلی مازندران دارای سابقه سکونت انسانی بود ، چندان دور از واقعیت نیست.
گزارش رسمی اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی مازندران هم نشان می دهد سودجویان و سارقان آثار ارزشمند و تاریخی همه ساله با سوء استفاده از خلوتی روستاهای جنگلی در فصول سرد سال ، اقدام به حفاری‌های غیرمجاز در این مناطق می‌کنند و درصدد دست‌یابی به گنج و البته میراث ملی هستند تا با قاچاق آن ثروتی باد آورده را تصاحب کنند.
موضوع گنج یابی در جنگل های شمال تا آنجا پیش رفته است که یگان حفاظت وزارت میراث فرهنگی ۲ گزارش از برخورد با متخلفانی را منتشر کرد که دوره های آموزش گنج یابی درجنگل های هیرکانی را تبلیغ می کردند.
ماجراجویی ؟ شاید!
اگر چه بومیان انگشت اتهام را عمدتا به سمت شکارچیان غیرمجاز و جویندگان گنج نشانه می روند ، ولی در این بین نباید از افراد ماجراجو و حضور آنان در مناطق صعب البعور جنگلی مازندران غافل بود. این افراد معمولا جوانانی هستند که دل به جنگل می زنند و گاهی شب هم داخل جنگل می مانند. آنها معمولا آنقدر پیشروی می کنند تا به مناطق سخت گذر برسند. فتح اینگونه مناطق برای این افراد، ماجراجویی لذت بخشی است که می تواند تبعاتی مانند روشن کردن آتش و ایجاد آتش سوزی در جنگل مناطق سخت گذر را در پی داشته باشد.
نمونه بارز حضور افراد غیر حرفه ای و ماجرا جو در عرصه های طبیعی را می توان به کوهپیمایی و کوهنوردی این افراد در منطقه دماوند استان مازندران مشاهده کرد که در سال های اخیر نه تنها تبدیل به معضل جدی محیط زیستی شد ، بلکه مشکلات زیادی را برای گروه های امداد و نجات هلال احمر و سایر دستگاه های خدمات رسان ایجاد کرد.
طبق آمار رسمی جمعیت هلال احمر مازندران ،حوادث کوهستان از جمله حوادث غیرطبیعی انسان ساخت در این استان است که بیشتر در پی بی‌احتیاطی کوهنوردان و کوهپیمایان غیر حرفه ای و به نوعی ماجراجو در صعود و فرود از ارتفاعات کوهستان رخ می دهد. این افراد اصلا به نکات ایمنی توجه نمی کنند و در نتیجه بیشترین وقت و انرژی هلال احمر استان را به عنوان ماموریت های مضاعف امداد و نجات شکل می گیرد.
ساری ، در دسترس‌ترین جنگل
بر اساس آمار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری از ۲۱ فقره آتش سوزی ۲۴ ساعت منتهی به جمعه شب گذشته که در جنگل‌های ساری، سوادکوه، قائمشهر، بابل، آمل، نکا و بهشهر رخ داد ، ۱۰ مورد آن در مناطق صعب العبور بود که با همکاری نیروهای مردمی، منابع طبیعی، محیط زیست، هلال احمر و بسیج مهار شد.
گزارش منابع طبیعی مازندران منطقه نوشهر هم نشان می دهد که چندین فقره آتش سوزی در جنگل های این منطقه رخ داد که از جمله آن ۲ فقره در رامسر ثبت شد که یکی مربوط به جنگل منطقه سخت گذر اشکته چال بود.
بنابر این گزارش ، اگر چه هنوز آمار دقیقی از وسعت از بین رفتن جنگل و مرتع به دست نیامده است ، اما ۱۰ تا ۱۵ هکتار از عرصه های مرتعی و جنگلی مازندران از بین رفته است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیز داری شهرستان ساری با بیان این که از ۲۱ فقر فقره آتش سوزی اخیر ، ۹ مورد آن در حوزه عرصه های طبیعی شهرستان ساری بوده است، گفت: برسی های میدانی نشان می دهد که چهار فقره از آتش سوزی ها در منطقه صعب العبور بوده است.
محمد حجازیان در تشریح آتش سوزی های اخیر در این حوزه به خبرنگار ایرنا افزود: به طور یقین شکارچیان غیر مجاز و افراد ماجراجو عامل اصلی آتش سوزی در این مناطق صعب العبور هستند چرا که گردشگران بویژه گردشگران خانوادگی به این مناطق نمی روند.
وی با توضیح این نکته که وجود بطری های خالی و یا برخی از اجسام که نور خورشید را منعکس کرده و با توجه به شرایط دمایی هوا و وجود برگ های خشک عاملی از آتش سوزی طبیعی محسوب می شوند، اظهار داشت: این اجسام به عنوان عامل آتش سوزی در مناطق صعب العبور نیز بسیار کم دیده می شود و یا اصلا وجود ندارد، پس می توان گفت که عامل اصلی آتش سوزی در مناطق صعب العبور ، انسانی است.
این کارشناس جنگل مازندران با اعلام این که علت ۲ فقره آتش سوزی اخیر جنگلی هم مربوط به بی توجهی ۲ نفر از افرا ساکن در حاشیه جنگل به خاطر سوزاندن زباله بود ، گفت : خوشبختانه با حضور بموقع ، آتش این مناطق مهار و خاموش شد.
حجازیان با بیان این که عامل اصلی آتش سوزی های اخیر در دیگر مناطق گردشگران بی توجه بودند ، افزود : در همین راستا با همکاری اهالی یکی از روستاهای حاشیه جنگل تعدادی از گردشگران سهل انگار در پی آتش سوزی شناسایی شدند و در حال حاضر مشغول بررسی این موضوع هستیم.
مازندران با ۲۴ هزار کیلومترمربع وسعت حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار اراضی جنگلی دارد که تحت مدیریت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری منطقه ساری و نوشهر اداره می شود.