نخستین نشست پژوهشی سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر با موضوع «گشایش فضای عمل جدید تئاتری: بررسی امکانات، تمهیدات و زیبایی شناسی تئاتر در فضای مجازی» شامگاه ۱۴ بهمن با حضور بهزاد آقاجمالی مجری کارشناس، کیومرث مرادی مدرس دانشگاه و کارگردان تئاتر و یوسف باپیری کارشناس و کارگردان تئاتر در عمارت نوفل لوشاتو تهران برگزار شد.
تئاتر در عصر حاضر نیازمند تجربه فضاهای جدید است
در این نشست که به موضوع کنش ارتباطی جدید تئاتر در فضای مجازی می پرداخت، کیومرث مرادی با بیان اینکه تئاتر در وضعیت کرونایی می تواند شرایطی را فراهم آورد که در برخی ساختارها بازنگری داشته باشیم، گفت: این موضوع که کرونا وضعیت بحرانی را برای تئاتر ایجاد کرده است قابل انکار نیست اما مهم ظرفیت‌هایی است که از آن چشم پوشی شده است.
وی تصریح کرد: در زمانی که تماشاخانه‌ها شرایط نرمال هم داشتند تئاتر به کالا تبدیل می‌شد و خبری از کرونا هم نبود، باید به سمت ایده برای گذر از این فضا می رفتیم و به سمت اشغال فضایی جدید حرکت می کردیم. ما باید به سمت معماری‌های گذشته در تئاتر برویم و فضای دیگری را خارج از شکل مرسوم امروزی اشغال کنیم.
این مدرس دانشگاه افزود: ما در گذشته نمایش‌هایی با فضای متفاوت از امروز را نیز داشته‌ایم. شاید در مجموعه دیگرگونه‌های اجرایی می‌توان آن ها را قرار داد. مکان هایی برای اجرا که خارج از فضای مرسوم امروز است مانند سوله‌های متروکه، کارخانه‌های تعطیل و فضاهای خارج از معماری سنتی و مرسوم تئاتر که می توان در آن‌ها اجرا داشت.
وی با اشاره به ظرفیت‌های فضای مجازی برای استفاده در تئاتر عنوان کرد: فضای مجازی هم یکی از این موقعیت‌ها است و همه چیز به فضای فیزیکی محدود نمی شود. شرایط و تحول جهان پیرامون ما در عصر حاضر به نحوی پیش می رود که تئاتر مجبور است فضاهای دیگر را تجربه کند و این موضوع روابط فیزیکی مازادی را می سازد.
مرادی در پایان گفت: در حال حاضر برخی هتل‌ها که سالن یا فضایی برای اجرا دارند با استفاده از همین ظرفیت می توانند صنعت گردشگری را چه در حوزه داخلی و چه در حوزه بین الملل رونق دهند.
موافقان و مخالفان تئاتر برخط نیازمند گفتگو با یکدیگرند
باپیری نیز در این نشست با بیان اینکه ما در هر کنشی باید پنجره های ذهنی خود را نبندیم، اظهار کرد: در تمام طول این مدت که ما در حال دست و پنجه نرم کردن با اپیدمی کرونا بودیم نظرات درباره نمایش آنلاین (برخط) و استفاده از فضای مجازی در تئاتر به دو دسته موافق و مخالف تقسیم شده و شکل جالبی به خود گرفته بود.
قبل از آمدن کرونا تئاتر دیجیتال داشتیم که مسیر خودش را می رفت و خیلی موفق هم ظاهر شده بود. من فکر می‌کنم نباید فرقه‌ای با مسائل برخورد کرد و راه را برای گفتگو بازگذاشت.
این هنرمند با بیان اینکه ساده‌ترین راه در زمان اپیدمی کرونا بستن تئاتر به طور کامل و تعطیل کردن آن بود، بیان کرد: من خودم یک کارگاه آنلاین کارگردانی داشتم و متوجه شدم که چه جامعه آماری بزرگی در کشور وجود دارد که می توانیم با هم در تعامل و تبادل باشیم.
نشست‌های حضوری و مجازی پژوهشی سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر همزمان با برگزاری این رویداد از سه شنبه چهاردهم بهمن تا شنبه هجدهم بهمن از ساعت ۱۴ تا ۱۶ در عمارت نوفل لوشاتو تهران برگزار می شود.
جشنواره تئاتر فجر به‌عنوان مهم‌ترین رویداد رقابتی و جشنواره‌ای در عرصه هنر تئاتر و بازتاب‌دهنده آینه تمام‌نمای هنر انقلاب در ایام یوم‌الله دهه فجر امسال (۱۳۹۹) در شرایط سی‌ونهمین دوره خود را با دبیری حسین مسافرآستانه پشت سر می‌گذارد که شرایط شیوع و گسترش ویروس کرونا در کشور مختصات برگزاری جشنواره‌ها و فعالیت‌های هنری به‌ویژه در عرصه تئاتر را با شرایط بسیار ویژه‌ای مواجه کرده است.
تعطیلی فعالیت‌های نمایشی به‌ویژه تماشاخانه‌ها و سالن‌های میزبان آثار نمایشی از یک‌سو و ازسوی دیگر برگزاری بخش اعظم این رویداد به‌عنوان مهم‌ترین رویداد عرصه تئاتر کشور در بستر فضای مجازی، ویژگی‌های این دوره جشنواره را متمایزتر از ادوار دیگر ساخته است.
همچنین دو محور «رادیوتئاتر» و «فیلم‌تئاتر» به‌عنوان دو بستر متفاوت تولید آثار نمایشی و ارائه آن به مخاطبان برای نخستین‌بار به‌عنوان بخش‌های اصلی و استوانه این جشنواره تعریف شده است.
همچنین با اعلام دکتر سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر بازگشایی مجدد تالارهای نمایشی از ابتدای بهمن‌ماه با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و استفاده از ظرفیت محدود و حداکثر ۵۰ درصدی نمایش‌ها، سی‌ونهمین جشنواره تئاتر فجر را به یکی از معدود رویداد عرصه هنری کشور در قالب جشنواره‌های هنری فجر بدل ساخته که به شکل محدود میزبان مخاطبان خواهد بود.
در کنار دو بخش یادشده (رادیوتئاتر و فیلم‌تئاتر) به‌عنوان دو ستون اصلی جشنواره تئاتر فجر در گام سی‌ونهم؛ اختصاص بخش «سرباز انقلاب» به مناسبت نخستین سالروز شهادت سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی و ترور ناجوانمردانه شهید محسن فخری‌زاده باعث شده‌است که این رویداد بعد از مدت‌ها یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های محتوایی خود را بر حوزه تئاتر مقاومت و دفاع مقدس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بن‌مایه‌های گفتمان فرهنگی انقلاب قرار دهد.
از دیگر بخش‌های این دوره از جشنواره می‌توان به بخش «نمایش‌های میدانی و خیابانی»، «بخش دیگر گونه‌های اجرا»، «بخش رقابتی آثار صحنه‌ای»، «بخش رقابتی برگزیدگان جشنواره‌های استانی» و «بخش رقابتی نمایشنامه‌نویسی» اشاره کرد.
سی‌ونهمین جشنواره سراسری تئاتر فجر به دبیری حسین مسافرآستانه در تهران در حال برگزاری است.