مدیران شهری شیراز در سال جاری نشان شهر ملی دوچرخه را هفتم بهمن‌ماه سال جاری (۱۳۹۹) به واسطه آنچه اقدامات اجراشده درزمینه فراهم‌ساختن زیرساخت‌ها و توسعه فرهنگ دوچرخه‌سواری نام گرفت، کسب کردند.
برپایه آنچه این مدیران شهری گفته اند تاکنون ٣٠٠ کیلومتر مسیر دوچرخه سواری در مناطق یازده‌گانه شیراز احداث شده که ١١٠ کیلومتر آن کاملا تخصصی، ١٩٠ کیلومتر آن به صورت مشترک است.
چنین عنوان شد که با هدف کاهش ترافیک، کنترل آلودگی هوا و حفظ و بهبود سلامت شهروندان این نشان کسب شده است.
هرچند دوچرخه‌سواری برای بانوان منع قانونی و مجازات مشخصی ندارد، اما دیدگاه هایی بر لزوم اعمال محدودیت مطرح می شود که طرف مقابل آن را دغدغه یا معضلی برای بانوان ارزیابی کرده است.
بعضی بر این باورند که زنان به منزله شهروندانی که نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند و در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت گسترده‌ای دارند، حق دارند دوچرخه را برای تردد در شهر برگزینند و برخی دیگر، دوچرخه‌سواری بانوان در انظار عمومی را نمایش ولنگاری فرهنگی می‌دانند.
رئیس هیات دوچرخه‌سواری فارس: دوچرخه سواری بانوان در اماکن عمومی منع قانونی ندارد
رئیس هیأت دوچرخه‌سواری استان فارس در گفت و گو با ایرنا اعلام کرد:بانوان بیش از ۷۰درصد جامعه دوچرخه‌سواری را تشکیل می دهند؛ در حال حاضر زنان در کنار مردان علاقه‌مند به رشته دوچرخه‌سواری هستند؛ زیرا این ورزش افزون بر حفظ سلامت، تفریح و گذران اوقات فراغت در کنار خانواده، رفت‌وآمدهای درون‌شهری را نیز دربر می‌گیرد.
محمدجواد کشاورز با بیان اینکه دوچرخه‌سواری بانوان در اماکن عمومی منع قانونی ندارد، اظهار کرد: با این حال، اخیراً شاهد موضع‌گیری‌هایی در این زمینه بوده‌ایم که با واکنش بانوان دوچرخه‌سوار مواجه شده است.
دبیر کارگروه شهر ملی دوچرخه افزود: هم‌اکنون اکثر زنان دوچرخه‌سواری که در سطح شهر تردد می‌کنند، در انتخاب نوع پوشش و حجاب خود دقت بسیاری دارند که برای اثبات صحت این موضوع کافی است نگاهی به خیابان‌ها انداخت؛ هرچند در مواردی معدود نیز برخی که زیر نظر هیأت دوچرخه‌سواری نبوده‌اند، پوشش مناسبی نداشته‌اند، بیشتر اعضای این جامعه تحت نظارت هیات فعالیت می‌کنند.
او با تاکید بر اینکه پوشش و لباس مخصوص بانوان فعال در این رشته ورزشی با حفظ شأن و جایگاه زنان ایران اسلامی طراحی شده است، گفت: این لباس مورد تأیید وزارت ورزش و جوانان و فدراسیون دوچرخه‌سواری است.
کشاورز به عملکرد ساماندهی‌شده بانوان در این رشته ورزشی اشاره کرد و ابراز داشت: بانوان فعال در این رشته از تجهیزات ایمنی برخوردارند و نکات امنیتی مربوط به دوچرخه‌سواری را تحت نظارت رهبر گروه رعایت می‌کنند.
تشکیل کارگروه ساماندهی دوچرخه‌سواری بانوان، راهکاری برای حل مشکلات
رئیس هیأت دوچرخه‌سواری استان فارس تشکیل کارگروه ساماندهی دوچرخه‌سواری بانوان را از راهکارهای بسیار مهم برای برون‌رفت از مشکلات موجود در بخش دوچرخه‌سواری همگانی دانست و ادامه داد: مشکلاتی که درزمینه پوشش بانوان دوچرخه‌سوار و دسترسی آنان به مکان‌های مناسب برای دوچرخه‌سواری مطرح است به‌راحتی حل می‌شود؛ درصورتی‌که از ظرفیت تمام دستگاه‌ها برای ساماندهی دوچرخه‌سواری بانوان استفاده کنیم و از امکانات ارگان‌های مختلف بهره گیریم.
به گفته کشاورز ایجاد مکان‌های مناسب در مناطق مختلف شهر، راه‌اندازی پیست‌های دوچرخه‌سواری ویژه بانوان و توسعه زیرساخت‌های لازم کمک شایانی به برطرف شدن مشکلات یادشده خواهد کرد.
او همچنین قانونمند کردن فعالیت گروه‌های دوچرخه‌سواری و تبدیل آن‌ها به باشگاه را از دیگر راهکارها خواند و بر این نکته نیز تاکید کرد که این اقدامات در هیأت دوچرخه‌سواری انجام شده اما نیاز به همکاری بین دستگاهی است.
دبیر کارگروه شهر ملی دوچرخه گفت:دوچرخه‌سواری امروزه تنها باعنوان یک رشته ورزشی قلمداد نمی‌شود؛ درحقیقت دوچرخه وسیله‌ای است برای توسعه حمل‌ونقل انسان‌گرا و شگردی برای صیانت از هوای پاک و مقابله با ترافیک.
دوچرخه‌سواری مطالبه اجتماعی زنان است
کشاورز به این نکته نیز اشاره کرد که مطالبات اجتماعی زنان باید مورد توجه قرار گیرد و گفت: نمی‌توان دوچرخه‌سواری بانوان را به‌منزله مطالبه‌ای اجتماعی نادیده گرفت، در این زمینه نباید خودسانسوری کرد، بلکه باید واقع‌بین باشیم.
او همچنین ابراز داشت: هیأت دوچرخه‌سواری استان فارس تاکنون جلساتی را پیرامون تعدیل دیدگاه‌ها درباره دوچرخه‌سواری بانوان برگزار کرده و نظر مسوولان و علما را در این خصوص جویا شده است؛ اما متأسفانه به دلیل ملاحظات فرهنگی و عرفی که در مورد دوچرخه‌سواری بانوان وجود دارد، هیچ‌یک از مسوولان از دوچرخه‌سواری بانوان در اماکن عمومی به‌صورت مستقیم حمایت نمی‌کنند.
رئیس هیأت دوچرخه‌سواری استان فارس با بیان اینکه شیراز ظرفیت بسیاری در توسعه دوچرخه‌سواری بانوان دارد، از قهرمانان و ملی‌پوشان ارزنده‌ای یاد کرد که در این عرصه فعالیت می‌کنند و از همین منظر، نهادینه‌کردن دوچرخه سواری بانوان را در جامعه مهم برشمرد.
کشاورز دریافت نشان شهر ملی دوچرخه را از سوی شیراز نقطه‌عطفی برای این کلانشهر دانست و افزود: متأسفانه پس از آنکه شیراز موفق به کسب این عنوان شد، برخی مسئولان پا پس کشیدند. شیراز نباید تنها عنوان شهر ملی دوچرخه را یدک کشد.
وی بیان کرد:انتخاب شیراز به عنوان شهر ملی دوچرخه می‌تواند اولین گام در مسیر جهانی‌شدن این شهر برای دوستداران دوچرخه باشد.
دوچرخه‌سواری حق همه انسان‌هاست
رئیس کمیسیون گردشگری و زیارت شورای اسلامی شهر شیراز نیز در گفت و گو با ایرنا دوچرخه‌سواری را حق همه انسان‌ها دانست و اظهار کرد: دوچرخه‌سواری خواسته بحق زنان است و نمی‌توان نیمی از جمعیت جامعه را از حق طبیعیشان محروم کرد؛ از همین رو، بانوان نیز باید مانند آقایان بتوانند در اماکن عمومی دوچرخه‌سواری کنند.
سولماز دهقانی با بیان اینکه گسترش شهرنشینی، باعث ترافیک شهری و افزایش آلودگی هوا شده است، دوچرخه‌سواری را رویکردی برای توسعه حمل‌ونقل پایدار و کاهش آلودگی شهرها دانست و عنوان کرد: بهترین راه‌حل برای کنترل مسائلی مانند ترافیک، آلودگی صوتی، کاهش هزینه‌های اقتصادی حمل‌ونقل و افزایش سلامت شهروندان استفاده از دوچرخه به منزله وسیله نقلیه عمومی است.
او با اشاره به کسب عنوان شهر ملی دوچرخه در شیراز، گفت: یکی از اقدامات مهم مدیریت شهری، توسعه زیرساخت‌ها برای دوچرخه‌سواری بوده است که کمک شایانی به ارتقای کیفیت زندگی شهری می‌کند؛ البته نگاه این نهاد، به توسعه دوچرخه‌سواری درراستای افزایش حق‌انتخاب در حمل‌ونقل عمومی برای اقشار مختلف جامعه است؛ از همین رو نمی‌توان بانوان را برای دوچرخه‌سواری محدود به فضاهای خاصی کرد.
دهقانی اظهار کرد: شورای اسلامی شهر شیراز همواره در پی رفع تبعیض‌ها برای دوچرخه‌سواری بوده است؛ چراکه بر این باوریم نباید تفاوتی بین زنان و مردان قائل شد و برای تحقق این موضوع نیز به مجموعه شهرداری اعلام کردیم در صورتی طرح دوچرخه‌های اشتراکی در شیراز اجرا شود که بانوان نیز بتوانند از این دوچرخه‌ها استفاده کنند.
او افزود: بیش از ۷۵هزار کاربر از نیمه دوم سال ۱۳۹۸ از طرح دوچرخه‌های اشتراکی استقبال کرده‌اند و در حال حاضر ایستگاه‌های این دوچرخه‌ها حدود ۵۰درصد مناطق شهر را دربر می‌گیرد و در تلاشیم که بتوانیم در گام بعدی ۷۵درصد شهر را پوشش دهیم.
به گفته رئیس کمیسیون گردشگری و زیارت شورای اسلامی شهر شیراز تاکنون ۳۰۰کیلومتر مسیر برای دوچرخه‌سواری در این شهر ایجاد شده و قرار است طول مسیرهای دوچرخه‌سواری این کلانشهر به ۵۰۰کیلومتر افزایش یابد.
دهقانی با اشاره به مزایای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی برای خانواده‌های کم‌بضاعت، تخصیص یارانه به دوچرخه‌های اشتراکی را ضروری دانست و بیان کرد: با پرداخت یارانه توسط شهرداری، شهروندان می توانند با هزینه کمتری از این دوچرخه‌ها استفاده کنند.
بانوان شیرازی از دوچرخه‌های اشتراکی استقبال کرده‌اند
او همچنین به استقبال چشمگیر بانوان شیرازی از سرویس دوچرخه اشتراکی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر بانوان بسیاری برای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی هوشمند ثبت‌نام کرده اند و از این وسیله برای ورزش و رفت‌وآمدهای روزانه بهره می‌گیرند.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز با بیان اینکه برای توسعه مسیرهای دوچرخه‌سواری اقدامات شایان توجهی در شهر شیراز انجام شده است، عنوان داشت: تلاش بر این بوده است که امنیت دوچرخه‌سواران را با ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری تأمین کنیم و در هر طرحی که در شهر تعریف می‌شود، به ایمنی و تفکیک مسیرهای دوچرخه‌سواری از مسیرهای پیاده‌رو و ماشین‌رو بپردازیم.
رئیس کمیسیون گردشگری و زیارت شورای اسلامی شهر شیراز اظهار کرد که تاکنون بانوی دوچرخه‌سواری با پوشش نامتعارف در سطح شهر مشاهده نکرده است.
دهقانی افزود: در سرزمینی زندگی می‌کنیم که زنان با پوشش اسلامی و لباس مناسب در سطح شهر ظاهر می‌شوند؛ بنابراین نباید مانع دوچرخه‌سواری بانوان شد.
دوچرخه‌سواری زنان باید به مطالبه‌ای جدی و مردمی بدل شود
وی بر این باور است که دوچرخه‌سواری زنان باید به مطالبه‌ای جدی و مردمی تبدیل شود و توضیح داد: مردم باید بتوانند آزادانه دیدگاه‌های خود را در این زمینه مطرح کنند.
دهقانی ابراز امیدواری کرد که دوچرخه‌سواری به‌مثابه فرهنگ و روش حمل‌ونقل پاک در جامعه نهادینه شود تا در آینده شاهد شهری با هوای پاکیزه و شهروندان سالم باشیم.
فرهنگ‌سازی صورت نگرفته است
محمدتقی تذروی، دیگر عضو شورای اسلامی شهر شیراز نیز در گفت‌وگو با ایرنا، ابراز کرد: بنابر فتوای مقام معظم رهبری، دوچرخه‌سواری بانوان در معرض دید نامحرم حرام است و از همین رو دوچرخه‌سواری بانوان را تنها در محیط بسته و در مکانی که در معرض دید نامحرم نباشد، مجاز می‌دانم.
وظیفه شورای شهر تصمیم‌گیری در مسائل شرعی نیست
وی با بیان اینکه وظیفه شورای شهر و شهرداری فراهم کردن فضا و مکان مناسب به‌منظور دوچرخه‌سواری بانوان است، عنوان کرد: شورای شهر و شهرداری باید امکانات و زیرساخت‌های لازم را به‌منظور دوچرخه‌سواری بانوان را فراهم کند و وظیفه‌اش تصمیم‌گیری در مورد مسائل شرعی نیست.
تذروی با اشاره به اینکه کمتر شاهد ورزش‌کردن بانوان در شهر هستیم، گفت: برای دوچرخه‌سواری بانوان نیز در وهله اول نیاز به مهیاکردن فضاهای بسته و مناسب است.
رئیس کمیته مذهبی کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر شیراز بیان کرد: در شرایطی که هنوز فرهنگ‌سازی لازم پیرامون این موضوع صورت نگرفته، دوچرخه‌سواری زنان در شهر وجهه خوبی ندارد.
او با بیان اینکه در حوزه فراهم کردن زیرساخت‌های ورزشی ویژه بانوان کم‌کاری‌های صورت گرفته، اظهار داشت: شهرداری‌های مناطق مختلف می‌بایست فضاهای ورزشی ویژه بانوان را در منطقه تحت پوشش خود دایر کنند.
تذروی بر این باور است که تنها کسب عنوان شهر ملی دوچرخه در کلانشهر شیراز موجب توسعه دوچرخه‌سواری نخواهد شد و در همین زمینه، بیان کرد: ضروری است مجموعه مدیریت شهری با تعامل با یکدیگر اقدامات درخوری در این زمینه صورت دهند و زیرساخت‌های مورد نیاز برای دوچرخه‌سواری را فراهم کنند؛ البته مردم نیز باید علاقه‌مندیشان را به دوچرخه‌سواری نشان دهند.
وی با اشاره به اینکه رونق‌گرفتن دوچرخه‌سواری در شهر به کاهش آلودگی هوا می‌انجامد، اظهار کرد: وضعیت آلودگی هوای اکثر کلان‌شهرهای کشور در روزهای بسیاری از سال قرمز است؛ اما شیراز از نظر آب و هوایی در شرایط مطلوبی دارد و به‌عنوان شهری با هوای پاک شناخته می‌شود که نشان‌دهنده اقداماتی است که در زمینه انجام شده است.
تذروی ابراز کرد: اشتیاق بسیاری برای توسعه دوچرخه‌سواری در شهر شیراز داریم و در این راه از هیچ کوششی دریغ نخواهیم کرد.
نگاه جنسیت‌زده باعث جایگزینی عرف به جای قانون شده است
دبیر جمعیت زنان مسلمان نواندیش منطقه فارس نیز در گفت‌وگو با ایرنا، با اشاره به اینکه امروز ضرورت‌های استفاده از دوچرخه به‌منزله وسیله نقلیه‌ای راحت با بدنه سبک مورد توجه است، افزود: استفاده همگانی از دوچرخه نه تنها باعث جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه های ترافیکی می‌شود، بلکه باعنوان یک ورزش، آسیب‌های ناشی از کم‌تحرکی و آپارتمان‌نشینی را نیز به حداقل می‌رساند.
جمیله کریمی با بیان اینکه ارتقای فرهنگ استفاده از دوچرخه به‌جای خودروها زمینه را برای بهره‌مندی از محیط‌زیستی پاک در کشور فراهم می‌کند، گفت: این امر موجب می شود که جامعه‌ای شاد و مردان و زنان سالمی داشته باشیم.
او ابراز کرد: متأسفانه همچنان شاهد نگرش‌هایی هستیم که دوچرخه‌سواری نیمی از جمعیت کشور را بر نمی‌تابند و به نظر می‌رسد آنچه این نوع دیدگاه‌ها را تحت تأثیر قرار داده، زمینه‌های فکری و اجتماعی بخشی از جامعه، خصوصاً برخی مسئولان است که زن را با نگاهی جنسیت‌زده تعریف می‌کنند.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب افزود: این نگاه جنسیتی موجب شده جو حاکم بر جامعه در برخی موارد اینچنینی جایگزین قانون شود و درباره چنین فعالیت‌هایی حساسیت فراقانونی و فراشرعی نشان دهد. هر چند این نگاه با توجه به شرایط جغرافیایی و فرهنگ حاکم بر هر منطقه در کشور متفاوت است.
کریمی به رسالت مهم رسانه‌ها و نهادهای مدنی، اعم از نهادهای خصوصی و دولتی برای برطرف‌شدن این مشکلات اشاره کرد و گفت: برای زدودن دیدگاه‌های نادرست باید با تبیین شرایط و در نظر گرفتن ضرورت‌های زمانه جریان‌سازی شود؛ همچنین می‌بایست دست‌اندرکاران امور را مکلف به اجرای قانون و پرهیز از انجام اعمال و یا گفتار فراقانونی کرد و آن‌ها را از تحمیل بار روانی منفی نگاه مبتنی بر جنسیت‌زدگی در جامعه بر حذر داشت.
دبیر جمعیت زنان مسلمان نواندیش منطقه فارس با تأکید بر اثرات مثبت ورزش‌هایی مانند دوچرخه‌سواری بر روح و جسم زنان، گفت: فراهم کردن امکانات لازم برای بهره‌مندی یکسان زنان و مردان از این تفریح سالم و سودمند ضروری است.
برخی موضوعات عرفی از زمان عقب است
کریمی با تاکید بر اینکه باید از بخشی از عرف جامعه که خود را نوسازی و به‌روز نکرده است، پرهیز کرد، گفت: متأسفانه در برخی حوزه‌ها، موضوعات عرفی از زمان عقب است و این مسئله باعث شده شرایطی فراهم شود تا بار منفی این عقب ماندگی نسل امروز را در تقابل با دین قرار دهد؛ همچنین موجب تضییع حقوق زنان و کاهش شادی و نشاط مردم در جامعه شود.
وی در ادامه با اشاره به مستندات قانونی و شرعی در رابطه با دوچرخه‌سواری بانوان، ابراز کرد: در همین زمینه قانون‌گذار در ماده ۲ قانون مجازات اسلامی می‌گوید هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، جرم محسوب می‌شود و در ماده ۱۲ قانون هم به زبان ساده آمده است که هیچ فرد یا نهادی حق تعقیب و مجازات اشخاص را خارج از قانون نداشته است و ندارد.
کریمی به آیات قرآن کریم و روایات معصومین در این زمینه پرداخت و اظهار کرد: در آیات متعددی از جمله آیه ۱۵سوره اسراء، ۷ سوره طلاق، ۱۱۵ سوره توبه، ۵۹ سوره قصص و حدیث رفع، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها مورد توجه است و در نظریه شماره ۵۱۵۲ /۷ مورخ پنجم شهریورماه ۱۳۷۹ اداره حقوقی قوه قضائیه نیز در این خصوص آمده است: "با توجه به اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها، چون جهت استفاده دوچرخه‌سواری دختران در خیابان‌های اصلی در قوانین موضوعه و مدونه مجازاتی در نظر گرفته نشده است؛ لذا اعمال مذکور قانوناً جرم تلقی نمی‌شود."
زنان می‌دانند چگونه زندگی کنند که سلامت جامعه و منافع ملی حفظ شود
دبیر جمعیت زنان مسلمان نواندیش منطقه فارس، خطاب به جامعه مردان که ارکان مهم تصمیم‌سازی کشور را در اختیار دارند، گفت: اجازه دهید زنان خود، همچون دیگر اقشار جامعه، مصلحتشان را مطابق قانون تشخیص دهند؛ چراکه آنان باعنوان نیمی از جامعه، هم حق تصمیم‌گیری دارند و هم با توجه به دانششان درک چگونه زندگی‌کردن را کسب کرده‌اند و به‌خوبی آموخته‌اند که منفعت و آرامش فردی آنان در گرو منفعت و آرامش عموم جامعه است.