ارزهای دیجیتال امروزه از راه‌های جدید توسعه تجارت بین‌الملل و تغییر ماهیت دارایی‌های غیرفیزیکی به منزله‌ی منابع دارای ارزش اقتصادی به شمار می‌روند. بیت کوین، گزینه‌ی سرمایه‌گذاری و اختراع بزرگی است که به طور بالقوه میتواند مانند طلا به دارایی خاصی برای ذخیره ثروت تبدیل شود.
پیش بینی می شود این رمزارز به زودی می تواند روزی ارز انتخابی برای تجارت بین المللی شود، به‌ویژه شرکت‌هایی مانند تسلا و پی پال به آن اعتماد پیدا کرده‌اند و بانک‌های مرکزی برای انتشار ارزهای دیجیتال خود در حال تحقیق و بررسی هستند. از این رو، امکان استفاده از ارزهای دیجیتالی به منزله ارزهای ترجیحی در تجارت جهانی در آینده نزدیک وجود دارد. به‌ویژه که عملکرد اخیر بیت کوین ناشی از درگیر شدن سرمایه‌گذاران در بازار ارزهای دیجیتالی بوده و برخلاف سال‌های قبل، این سرمایه‌گذارانِ خرد نیستند که اکثریت بازار را در اختیار دارند، بلکه بازار دیگر در اختیار بازیگران بزرگ‌تری قرار دارد.
«عبدالرسول خلیلی» استاد دانشگاه با همکاری «سید ابوالفضل علوی» و «ریحانه زیلوچی» دانشجویان دکترای تخصصی مدیریت صنعتی، «نجمه شریفی» کارشناسی ارشد مدیریت آی تی و «لیلا تقوی گودرزی» کارشناس ارشد مدیریت کارآفرینی در این ارتباط مقاله‌ای را در اختیار ایرنا گذاشته‌اند که در ادامه آن را می‌خوانیم؛
رشد روز افزون ارزهای دیجیتال و توجه نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران به استفاده از آنها باعث شده ارزش معاملات ارزهای دیجیتال از جمله بیت کوین(BTC) از یک تریلیون دلار گذشته و روز به روز به دامنه‌ی آن افزوده شود، هرچند بسیاری از روش‌هایی که برای برآورد ارزش بیت کوین به‌کار می‌رود، نمی‌تواند میزان ارزش واقعی آن را در زمان حال یا آینده معلوم کند. با وجود نامشخص بودن آینده‌ی بیت کوین، اما با تعادل ارز در نقطه‌ی اوج پذیرش جریان اصلی یا سقوط، به طور احتمالی می‌توان پیش‌بینی کرد که تحولات در کوتاه مدت تعیین کننده خواهد بود. البته اعتماد به رمزارزپایه‌ها با ورود سرمایه گذاران نهادی متشنج شده، هرچند هنوز مسائل پایداری وجود دارد که میتواند تصویب گسترده برای این ارز را محدود کند. مواردی از جمله نگرانی در مورد بهره وری سرمایه، بیمه و حضانت، امنیت و ملاحظات ESG ناشی از استخراج بیتکوین که برای سرمایه‌گذاران نهادی وجود دارد. مشکلات امنیتی ناشی از ارزهای رمزنگاری شده وجود دارند، اما وقتی با پرداخت‌های سنتی مقایسه می‌شوند، عملکرد بهتری را نشان می‌دهد. به همین دلیل، با وجودی که سال‌ها است از ورود ارز دیجیتال به کشورها می‌گذرد، اما این نوع ارز به دلیل بی‌پشتوانه بودن و چالش‌های زیادی که متوجه‌ی آن است، هنوز نتوانسته به طور رسمی و کامل وارد نظام بانکی کشورها شود.
بیت کوین گونه‌ای پول دیجیتال است که در آن تولید واحد پول و تأیید اصالت تراکنش پول با استفاده از الگوریتم‌های رمزگذاری کنترل میشود و معمولاً بدون وابستگی به بانک مرکزی کار میکند، بنابراین، تکنولوژی بیت کوین یک نظام پرداخت جهانی با کارکردهای مشابه پول بی‌پشتوانه است، اما از نظر حقوقی هنوز هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته است.
تکنولوژی بیتکوین که سال‌ها پیش به‌عنوان یک سیستم نوین پرداخت بر بستر بلاکچین مطرح شده است، به دنبال بحران مالی بانک‌ها در سال ۲۰۰۸، از میان خاکستر دنیای تقریبا نابود شده وال استریت به وجود آمد. طی ۴ ماه بین ماه‌های آگوست تا اکتبر سال ۲۰۰۸ میلادی چند اتفاق بی‌سابقه و تاریخی به وقوع پیوست که تولد بیتکوین را رقم زدند. ابتدا وبسایت Bitcoin.org به ثبت رسید و سپس موسسه مالی برادران لیمن (Lehman Brothers) که چهارمین موسسه مالی آمریکا بود، بزرگترین ورشکستگی را در تاریخ ایالات متحده آمریکا به نام خود ثبت کرد. بعد از آن بود که بانک آمریکا (Bank of America) موسسه مالی مریل لینچ را با قیمت ۵۰ میلیارد دلار خریداری کرد. در همان سال دولت آمریکا برنامه Tarp را اجرا کرد که به عنوان یک پروسه نجات مالی شناخته میشود و ۷۰۰ میلیارد دلار اعتبار به این برنامه تخصیص داده شد که در نهایت بانک‌ها و شرکت‌های بزرگی با استفاده از این برنامه نجات یافتند. حرکت پایانی و مهم در تولد بیتکوین در طی این ۴ ماه انتشار مقاله‌ای از سوی ساتوشی ناکاموتو بود که در آن بیتکوین و ایده‌های اولیه فناوری بلاکچین را توضیح داد. او قصد داشت یک سیستم مالی جدیدی را پایه‌گذاری کند که بتواند مشکل دوگانگی(دوبار خرج کردن) پول دیجیتال را حل کند. این چنین بود که بیتکوین به وجود آمد. ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، دومین ارز دیجیتال بزرگ دنیا، معتقد است که ناشناس بودن در کسب‌وکاری که هیچ شخصیت مرکزی ندارد، مزایایی واقعی به همراه دارد. این موضوع از ماهیت غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال نشأت می‌گیرد.
ساتوشی هر شخصی که باشد، با شاهکار خود دنیای مالی و اقتصادی را دگرگون کرده است و تغییر دنیای مالی میتواند به تغییر تمام دنیا منجر شود. اولین بلاک در بلاکچین بیت کوین، جنسیس بلاک (بلوک پیدایش) گفته شد. ساتوشی با ایجاد این بلاک، بیت کوین را به موجودیت رساند و برای ثبت در تاریخ پیام مخصوصی را در آن ثبت کرد. ساتوشی بیت کوین را با هدف انتقال قدرت به مردم بنیان کرد. او ارزی را اختراع کرد که تورم در آن راه نداشته باشد و میتواند در نهایت دلار آمریکا را پشت‌سر بگذارد. او برای به سخره‌گرفتن بانک‌ها و همچنین ایجاد یک اثبات برای زمان به موجودیت رسیدن بیت کوین، یک پیام هوشمندانه را در اولین بلاک بیت کوین ثبت کرد: رئیس خزانه‌داری [انگلستان] در آستانه دومین کمک مالی به بانک‌ها است. ساتوشی معتقد بود مشکل آشکار ارزهای فیات، متمرکزبودن آنها است: «قدرت فساد می‌آورد و قدرت مطلق برابر است با فساد مطلق»، عبارتی بود که ساتوشی به آن ایمان داشت. وقتی قدرت در اختیار تعداد محدودی از افراد باشد (برای مثال بانک‌ها)، فساد به وجود می‌آورد و سپس به اشتباهات بزرگی ختم میشود که هزینه آن را مردم عادی باید متحمل شوند.
پاسخ او به چنین وضعیتی، غیرمتمرکزسازی یا نبودِ یک قدرت واحد بود. او در این باره نوشت: «بسیاری از مردم، به‌دلیل همه‌ی آن شرکت‌های حوزه کسب‌وکارهای الکترونیکی که از دهه‌ی ۱۹۹۰ نتوانستند به موفقیتی دست پیدا کنند، به‌شکل خودکار ارزهای الکترونیکی را به‌عنوان یک هدف از دست رفته رد می‌کنند. امیدوارم این موضوع جا افتاده باشد که ماهیت کنترل مرکزی در این سیستم‌ها تنها دلیل شکست آنها بود. فکر می‌کنم این اولین بار است که ما یک سیستم غیرمتمرکز و بدون نیاز به اعتماد را امتحان می‌کنیم». به نظر او، با داشتن یک ارز الکترونیکی مبتنی بر اثبات رمزنگاری، بدون نیاز به اعتمادکردن به یک واسطه شخص ثالث، پول میتواند ایمن باشد و تراکنش‌ها به‌آسانی انجام شود.
ماهیت بیت کوین به‌گونه‌ای است که با انتشار نسخه ۰.۱ (اولین نسخه)، طراحی اصلی آن برای ادامه‌ی حیاتش بدون تغییر باقی خواهد ماند… به اعتقاد او، یک پیاده‌سازی دوم و قابل‌تطبیق از بیت کوین، هرگز ایده خوبی نخواهد بود. بیشترین بخش این طرح به این موضوع وابسته است که همه نود (Node) ها یا گره در شبکه بیتکوین با نتایج کاملاً یکسانی با یکدیگر همگام باشند که این موضوع، پیاده‌سازی دوم را به تهدیدی برای شبکه بدل خواهد کرد. ساتوشی در نقل‌قول زیر یکی از بزرگترین ایده‌های مدرن در خصوص پول را بیان میکند: «مشکل ریشه‌ای ارزهای رایج، همه‌ی آن اعتمادی است که برای کارکرد آن موردنیاز است. به بانک مرکزی باید اعتماد کرد که ارز را بی‌ارزش نکند، اما تاریخ ارزهای فیات مملو از مواردی است که این اعتماد نقض شده است. باید به بانک‌ها برای نگهداشتن پولمان و همچنین انتقال الکترونیکی آنها اعتماد کنیم، اما آنها پول‌های ما را در موج‌هایی از حباب‌های اعتباری و با تقریباً مقدار ناچیزی ذخیره [واقعی]، وام می‌دهند. ما ناچاریم برای حریم خصوصی‌مان به آنها اعتماد کنیم. به آنها اعتماد کنیم که به سارقان هویت اجازه نمی‌دهند که حسابمان را خالی کنند».
او بیت کوین را چیزی بیشتر از یک فلز گران‌بها می‌داند. یعنی، به‌جای تغییر در عرضه برای حفظ ارزش، میزان عرضه آن از پیش تعیین‌شده است و این ارزش آن است که تغییر میکند. هر چه تعداد کاربران بیشتر شود، ارزش هر سکه (کوین) افزایش می‌یابد. این وضعیت پتانسیلی برای یک چرخه بازخورد مثبت فراهم میکند. با افزایش کاربران، ارزش بیتکوین بیشتر میشود و بالا رفتن ارزش باعث میشود کاربران بیشتری به سوی آن جذب شوند تا از مزایای این افزایش ارزش استفاده کنند. این درحالی است که فقط ۲۱ میلیون بیت کوین تا سال ۲۱۴۰ میلادی (۱۵۱۸ شمسی) تولید خواهد شد. به‌طوری‌که، قبل از آن زمان، بیتکوین به یکی از کمیاب‌ترین کالاهای روی کره زمین تبدیل میشود، همانند طلا که در سالیان گذشته در بازارهای مالی به این صورت نقش خود را ایفا کرده است. ساتوشی معتقد است با موفقیت بیت کوین، عصر جدیدی از پول آغاز خواهد شد. او مطمئن است حدود ۲۰ سال دیگر یا حجم معاملات بسیار زیادی با بیت کوین مواجه خواهیم بود.
این ارز دیجیتال که میتواند به طور بالقوه مانند طلا به دارایی خاصی برای ذخیره ثروت تبدیل شود، سازوکاری را صورت داده که قابلیت آن بر بستر اینترنت و پردازش‌هایی است که درآن فعالیت انجام می‌گیرد و هیچ شخص، بنگاه و نهادی توانائی آن را ندارد که فعل و انفعال‌های آن را کنترل کند. ارز مجازی بیت کوین به صورت غیر متمرکز و بدون دخالت هیچ شخصی تمام تراکنش‌های خود را به صورت همتا به همتا (P۲P) انجام می دهد و امکان برگشت پذیری تراکنش‌ها، سرقت دارایی، کلاهبرداری، تقلب و دخالت درداده‌های کاربران وجود ندارد. آنها با استفاده از تعداد زیادی کامپیوتر با قدرت پردازش بالا همواره با انجام فرآیندهای مختلف تلاش می کنند شبکه بلاکچین را گسترش دهند. ساتوشی درباره جنگ ارزهای دیجیتال با دولت‌ها نوشته است: «شبکه‌های همتا به همتای خالصی نظیر تور (Tor) و ناتلا (Gnutella) میتوانند خود را از شر دولت حفظ کنند».
درواقع، تمام اطلاعات تراکنش کاربران در بلاک‌های رمزنگاری شده ذخیره می شوند که با امضای دیجیتالی معتبر همواره محفوظ هستند. بدین لحاظ، هرگاه کاربری بخواهد تراکنشی در شبکه انجام دهد این اطلاعات جدید در بلاک‌ها ثبت شده و تغییرهای آنها بعد از ثبت غیر ممکن است. ارز دیجیتال بیت کوین که از کدهای کامپیوتری ساخته شده، مفهومی است پیچیده که با هیچ عنصر فیزیکی مانند سکه یا اسکناس کاغذی مطابقت ندارد و ارزش آن به عوامل مختلفی از جمله میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد. به علت پشتوانه نداشتن رمز ارزها نوسانات قابل ملاحظه‌ای در حد ۱۵ تا ۲۰ درصد در روز برای آن وجود دارد. برای نمونه در سال ۲۰۱۶ بیت کوین ۲۰ هزار دلار افزایش قیمت داشت، اما در چند ساعت بهای آن کاهش بسیار زیادی پیدا کرد. با وجود شفاف بودن شبکه تراکنش‌های بیت، اما برعکس بازارهای سرمایه‌ای در فضای مبادلات رمزارزها چون نهاد ناظری وجود ندارد، عرضه‌ی گسترده و ناگهانی آن موجب افزایش یا کاهش شدید قیمت رمز ارزها میشود. گفته شده، حدود سه و نیم درصد از کل قدرت پردازش شبکه‌ی بیتکوین جهانی در ایران است و چون میزان تولید رمزارزها بر اساس قدرت شبکه مشخص میشود، میزان استخراج آن پرنوسان و متغیر است.
بیت کوین یک بلاک یا یک بسته از داده‌های رمزنگاری شده است که مانند پول با آنها رفتار میشود. انتقال این داده‌ها از یک شخص به شخص دیگر و تأیید معامله آن به قدرت نرم افزاری و محاسباتی فراوان نیاز دارد. این محاسبات پیچیده به کمک دستگاه‌های سخت افزاری با استفاده از قدرت پردازش رایانه‌های کاربران استخراج کننده، بررسی معاملات را انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، هر بیتکوین یک پرونده‌ی رایانه‌ای است که در برنامه‌ای به نام کیف پول دیجیتال فعالیت میکند که بر روی تلفن همراه هوشمند یا رایانه ذخیره میشود. هر کاربر شبکه‌ی بیت کوین، داده‌هایی را در اختیار دارد که مقدار دارایی دیجیتال آن را در برنامه‌ی کیف پول دیجیتال نشان می‌دهد و از آن‌جایی که این دارایی دیجیتال به راحتی قابل انتقال است، بازار خرید و فروش بیت کوین نیز به شدت در سال‌های اخیر رشد کرده است.
رشد بیت کوین و ارزهای رمزنگاری شده امروزه نشانه‌ی تمایل مردم به کاهش وابستگی به سیستم‌های اقتصادی و حقوقی متمرکز در عصر فناوری اطلاعات است. ازاین‌رو، برای درک نحوه‌ی کارکرد تکنولوژی بیت کوین باید ابتدا فهمید که کل سیستم چگونه کار میکند، هدف از ایجاد آن چیست، چگونه به وجود می آید، نحوه‌ی ذخیره سازی بیت کوین‌ها در عملکرد بلک‌چین، کاربردهای آن و نحوه‌ی تاثیر آن بر زندگی مردم به طور دقیق چیست، به‌ویژه که قیمت بسیاری از رمرز ارزها با بیتکوین بالا و پایین شده و نوسانات بیتکوین تاثیر زیادی بر کلیت بازار دارد. بیت کوین در حال حاضر مورد پذیرش قرار گرفته و احتمالاً در آینده ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد. گفته شده در حال حاضر ۶۹ درصد کل بازار ارزهای دیجیتالی در اختیار بیتکوین است، هرچند ۱۳ درصد در اختیار اتریوم و مابقی در اختیار رمزارزهای شاخص دیگری همچون بایننس‌کوین، کاردانو، ریپل، تتر، پولکادوت، لایت‌کوین، دوج کوین، چین‌لینک و بیتکوین‌کش و غیره است که بر اسال واحدهای پولی مختلف، طراحی و ایجاد شده‌اند. گفته شده ۶ هزار رمز ارز در دنیا وجود دارد. مجموع ارزش بازار جهانی ارزهای دیجیتالی ۱۸۱۰ میلیارد دلار برآورد می شود که این رقم نسبت به گذشته رشد بیشتری کرده است، هر چند فراز و فرودهای آن زیاد است. گفته شده میزان مبادلات روزانه رمز ارزها در سال ۲۰۱۶ به ارزش ۱۳۰ میلیارد دلار بوده است.
شکست دونالد ترامپ که به مخالفت با بیتکوین مشهور بود هم در جهش قیمت رمزارزها بی‌تأثیر نبوده، آن‌چنانکه هشدارها نسبت به وجود حباب در بازار ارزهای دیجیتالی کماکان به قوت خود در این نوسانات تاثیر گذار بوده‌اند. بیل گیتس بنیانگذار گروه مایکروسافت که پیشتر گفته بود نه بیتکوین دارد و نه پیرامون آن اظهار نظر میکند، به سرمایه گذاران هشدار داده بود که اگر ثروتشان کمتر از ایلان ماسک است باید نسبت به ریسک های سرمایه گذاری در بازار بیتکوین بسیار هوشیار باشند. جانت یلن وزیر خزانه داری آمریکا نیزاستفاده از ارزهای دیجیتالی را یک روش بسیار ناکارآمد برای انجام معاملات دانسته و میزان انرژی مصرف شده در پردازش آن را سرسام آور می‌داند. این بیان ناکارآمدی را ساتوشی به منزله‌ی جنگ ارزهای دیجیتال با دولت‌ها چنین نوشته است: «بله [با رمزنگاری نمی‌توان مشکل با سیاست را حل کرد]، اما ما می‌توانیم برنده‌ی یک جنگ بزرگ در مسابقه‌ی تسلیحاتی شویم و برای چندین سال یک قلمرو آزادی جدید به دست آوریم. دولت‌ها در نابودکردن شبکه‌هایی مانند نپستر (Napster) که به‌صورت مرکزی اداره می‌شوند، تبحر دارند، ولی به نظر می‌رسد شبکه‌های همتا به همتای خالصی مانند تور (Tor) و ناتلا (Gnutella) میتوانند خود را از شر دولت حفظ کنند».
روز بیست و دوم فوریه ۲۱۲۱ شاهد ثبت یک رکورد تازه در ارزش بیت کوین بود و این ارز از قله ۵۸ هزار دلاری خود تا کف ۴۷ هزار دلاری ریزش کرد. این ریزش که سنگین ترین ریزش روزانه بیت کوین هم بود به سرعت سایر ارزها را هم با ریزش سنگین مواجه کرد. آخرین بار در ۱۱ ژانویه همین سال ارزش بیت کوین دچار ریزش شدید شده بود. میزان پذیرش ارزهای دیجیتال با وجود نوسان شدید و ریسک بالا در دنیا روز به روز بیشتر میشود، به‌نحوی‌که ارزش بازار آنها روزانه درحال افزایش بوده و هر روز بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار معامله صورت می‌گیرد. بازده این بازار در غیاب فرصت‌های مناسب و شفاف سرمایه‌گذاری در ایران سبب هجوم سرمایه‌گذاران ایرانی نیز شده است.
میزان معاملات رمزارزها در ایران قابل توجه و تعداد کاربران به بیش از یک‌میلیون نفر رسیده است. گفته شده هم اکنون معاملات در صرافی‌های ایرانی روزانه ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان است در حالی‌که در بورس تهران در برخی روزها حجم معاملات حدود ۸ هزار میلیارد تومان بوده است که اگر معاملات صرافی‌های خارجی را نیز لحاظ کنیم چه بسا میزان معاملات روزانه ارزهای دیجیتال در ایران از میزان معاملات بورس بیشتر باشد و مسأله‌ای است که سیاست‌گذاران اقتصادی از منظر میزان جذب نقدینگی در این بازار و خروج ارز در صرافی‌های بین‌المللی باید به آن بسیار توجه کنند.
رمزارزها چند کاربرد اصلی دارند:۱) برخی از آنها مانند بیتکوین جهان‌روا هستند و بدون پشتوانه بودنشان گاهی خطرآفرین می‌شوند. یکی از این خطرها نیز تغییرهای شدیدی است که در ارزش این رمزارزها بوجود می‌آید. نوسان‌پذیری رمزارزها به‌قدری زیاد است که ممکن است در یک‌روز به ۴۰ درصد برسد. بیتکوین در بهترین حالت خود، در برخی زمان‌ها کمتر از ۱۰ هزار دلار قیمت داشت، اما این ارز دیجیتال با سرعت هر چه تمام‌تر به سمت بیشترین قیمتی که بیت کوین تجربه کرده، یعنی ۴۱ هزار و ۹۴۰ دلار بوده پیش رفته و هیچ فرد یا سازمانی نیز مسئولیت این نوسانات را برعهده نمی‌گیرد. البته پس از خرید ۵/ ۱ میلیارد دلار بیتکوین از جانب شرکت خودروسازی تسلا، قیمت این ارز دیجیتال به مرز ۵۰ هزار دلار هم رسید. قیمت بیت کوین در معاملات اولیه آسیا، از بالاترین رقم خود، یعنی ۴۸.۰۰۰ دلار عبور کرد که علت آن بیانیه شرکت تسلا مبنی بر خرید ۱.۵ میلیارد دلار از این ارز رمزنگاری شده بود.
توئیتهای ایلان ماسک، یکی از اصلی‌ترین مراجع برای کسانی درآمریکا تبدیل شده که به تازگی مبادلات خود را برای سرمایه گذاری آغاز کرده‌اند. ماسک بسیاری از ایده های خود را در توئیتر منتشر کرده و تا کنون توانسته با این اقداماتش بسیاری از دارایی ها را مورد توجه سرمایه گذران قرار دهد. برای مثال، ارز مجازی داج‌کوین که اصلا تا چند ماه پیش شناخته شده نبود، بلافاصله پس از توئیتهای ماسک رشد زیادی کرد و در حال حاضر هم یکی ۱۰ ارز مجازی پرطرفدار بازار است.
مایکل نووگراتز، بنیانگذار شرکت سرمایه گذاری ارزهای رمزنگاری شده گلکسی دیجیتال(Galaxy Digital)، پیش بینی کرده که قیمت بیت کوین می تواند به بیش از دو برابر نیز افزایش یابد، به ویژه که شرکت‌های بیشتری به مشتریان خود اجازه می دهند تا از این ارز برای خرید از آنها استفاده کنند. این شرکت همچنین اعلام کرد که به مشتریان خود امکان این را می دهد تا اتومبیل‌های برقی تسلا را با استفاده از سکه‌های دیجیتال خریداری کنند. در حال حاضر خودروسازی تسلا این امکان را برای مشتریان خود فراهم کرده است. نووگراتز بر آن بود که شرکت‌های دیگر آمریکایی نیز همین کار را با انتقال ذخایر اضافی خود به بیت کوین به مثابه‌ی یک محافظ در برابر تورم و در برابر سقوط دلار آمریکا انجام خواهند داد.
شرکت میتو(Meitu) چین سازنده‌ی اپلیکیشن روتوش عکس که در بازار بورس هنگ کنگ هم فعالیت میکند، بیتکوین و اتر را خریداری کرده و به آخرین شرکت خریدار رمزارزها تبدیل شده است. این شرکت به خرید ۲۲.۱ میلیون دلار اتر و ۱۷.۹ میلیون دلار بیت کوین در اوایل مارس ۲۰۲۱ اقدام کرده است. گفته شده شرکت میتو از شرکت‌های اتومبیل الکتریکی تسلا و اسکوئر پیروی میکند، اما به نظر می‌رسد که اولین شرکت بزرگی باشد که اتر را خریداری کرده است. شرکت آرگو بلاک چین که یکی از شرکت‌های بزرگ استخراج ارزهای دیجیتالی به شمار می رود در قراردادی که کمتر نظیر آن وجود داشته است ۳۲۰ هکتار زمین در غرب ایالت تگزاس آمریکا خریداری کرده که قرار است در آن تجهیزات استخراج ارزهای دیجیتالی نصب و فعال شوند. انتظار می رود برق مورد نیاز فعالیت این مزرعه عظیم چیزی در حدود ۲۰۰ مگاوات باشد که آن را تبدیل به یکی از بزرگ ترین مراکز استخراج جهان خواهد کرد. یک بانک آلمانی به نام دونر- رویشل که در هامبورگ مستقر است، به نخستین بانک این کشور تبدیل شد که امکان خرید و نگهداری ارزهای دیجیتالی را برای مشتریانش فراهم کرده است.
همچنین شرکت نروژی اکر اسا که بیشتر در حوزه نفت و گاز فعال است هم اعلام کرد ۵۸ میلیون دلار در بازار ارزهای دیجیتالی سرمایه گذاری و یک واحد مخصوص به این ارزها را هم در شرکت خود ایجاد خواهد کرد. شرکت کوین فلیپ نیز در آمریکا اعلام کرد که امکان پشتیبانی از رمزارز دوج‌کوین در خودپردازهای این شرکت فراهم شده است. پیش از این حدود ۱۸۰۰ دستگاه این شرکت از بیت کوین پشتیبانی می کردند. خودروسازی هیوندای کره نیز اعلام کرده به زودی در برخی از فروشگاه‌های آن امکان خرید خودرو با ارزهای دیجیتالی را مهیا خواهد کرد. شمار دیگری از شرکت های بزرگ جهان برای ورود به بازار رمزارزها اعلام آمادگی کرده‌اند. کمپانی نتفلیکس که بزرگترین رسانه‌ی پخش فیلم و سریال جهان محسوب می شود از بررسی بازار رمزارزها برای تصمیم‌گیری در خصوص سرمایه گذاری در آن ها خبر داده است. شرکت تتر(Tether) صادرکننده‌ی رمزارزهای پایداری به نام(Usdt) اعلام کرد که توکن‌های این رمزارز پایدار به زودی در بلاکچین سولانا(Sol) راه‌اندازی و عرضه خواهند شد.
ادغام این رمزارز پایدار در بلاکچین لایه‌ی اول نویدبخش پشتیبانی از طیف وسیعی از پروژه‌ها در بخش مالی غیرمتمرکز(DeFi) و فعالیت‌های حوزه‌ی وب۳ است. شبکه‌ی سولانا به عنوان یک رقیب جدی برای شبکه‌ی اتریوم امیدوار است که بتواند پیش از عرضه‌ی کامل شبکه‌ی اتریوم۲ کاربران حوزه‌ی DeFi را به سمت شبکه‌ی خود بکشاند. مایکرو استراتژی در جدیدترین خرید خود ۷۵ میلیون دلار دیگر بیتکوین خرید کرده است. پیتر شیف که یکی از فعالان مشهور تجارت طلا و بازار فارکس محسوب می شود از تبدیل کل سرمایه پسر خود اسپنسر به بیتکوین خبر داده است. شیف پیشتر گفته بود بیتکوین یک دارایی حبابی است و احتمالاً پس از رسیدن به تراز ۱۰۰ هزار دلاری دچار ریزش سنگینی خواهد شد و قیمت آن حتی ممکن است تا هزار دلار هم کاهش پیدا کند.
۲) کاربرد دیگر، ایجاد رمزارز پول مجازی ملی است که برخی از کشورها مانند روسیه و چین به دنبال راه اندازی آن هستند، هر چند قبلاً برخی کشورها در تلاش بودند تا رمز ارز ملی ایجاد کنند، اما این اتفاق رخ نداد. هند که به دلیل جمعیت بالای خود یکی از بازارهای اصلی ارزهای دیجیتالی در جهان محسوب میشود در حال بررسی طرحی است که با تصویب آن در مجلس، خرید و فروش بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتالی را ممنوع اعلام کرده و دولت را موظف کند تا چهارچوبی برای توسعهی ارز دیجیتالی ملی فراهم کند. ممنوعیت پیشنهادها شامل تمام ارزهای دیجیتالی خصوصی میشود، مگر موارد خاصی که بانک مرکزی هند ادامه قانونی باقی ماندن معاملات آنها را ضروری تشخیص دهد.۳) کاربرد بعدی توکن‌ها هستند که شکل‌های مختلفی دارند.
در بازار ارزهای دیجیتال، توکن(Token) نوعی ارز دیجیتالی است که تکنولوژی بلاک چین مستقل خود را ندارد و روی شبکه‌های دیگر مانند اتریوم جابه‌جا میشود. همچنین توکن‌های غیرمثلی(Nft)، نسخه‌های توکن‌سازی‌شده از یک دارایی دیجیتال یا غیر دیجیتال هستند. آنها نشان دارایی‌های تعویض‌ناپذیر (غیرمثلی) مانند کالاهای کلکسیونی، آثار هنری یا املاک هستند. منحصربه‌فردبودن و کمیابی این دارایی‌ها ویژگی اصلی آنهاست. این همان چیزی است که آنها را خاص و جذاب میکند. موارد استفاده‌ی توکن‌های غیرمثلی دارایی‌های متنوعی را در بر گرفته است: مجموعه‌های مجازی، اقلام بازی، آثار هنری دیجیتال، رویدادها، املاک و مستغلات، اسناد هویتی، گواهینامه‌ها و موارد دیگر. بلاک چین‌هایی که توکن‌های غیرمثلی را ایجاد می‌کنند، با جعل مقابله می‌کنند و به خریداران اطمینان می‌دهند چیزی را که پول برایش داده‌اند، دریافت می‌کنند.
در بازار ارزهای دیجیتال مهمترین چیزی که یک توکن را با کوین(Coin) متمایز میکند، داشتن یا نداشتن بلاکچین مستقل است. طبق این تعریف، یک کوین ارز دیجیتالی است که بلاک چین مستقل خود را دارد. بیت کوین، اتریوم، ریپل، لایت کوین، بیت کوین کش، کاردانو و صدها ارز دیجیتال دیگر که بلاک چین‌های اختصاصی خود را دارند در دسته‌بندی کوین‌ها جای می‌گیرند. از بزرگترین توکن‌های بازار هم می‌توان به تتر، چین لینک، دای (Dai)، آوی (Aave)، یرن فایننس (Yearn Finance) و بت (Bat) اشاره کرد. این کاربردهای متفاوت نشان می‌دهد که سیاست‌گذاری در حوزه‌ی رمز ارزها چقدر پیچیده است. جالب است بدانید که ۲,۸۰۰ ارز دیجیتال از ۳,۹۰۰ ارز دیجیتالی که در صرافی‌ها معامله شدند، در حقیقت توکن بودند و از بلاک چین‌هایی مانند اتریوم، بایننس‌چین (Binance Chain)، ایاس و تزوس استفاده می‌کنند. اولین مرجعی که کوین و توکن را از یکدیگر متمایز کرد، وبسایت کوین مارکت‌کپ (Coin Marketcap) بود. در تفاوت کوین و توکن باید گفت کوین‌ها، ارزهایی هستند که میتوانند برای خرید و فروش مورد استفاده قرار گیرند و فقط شیوه‌ای از پرداخت هستند. درحالی‌که، توکن‌ها میتوانند بیانگر سهم یک شرکت باشند، دسترسی به محصول یا خدمتی خاص و بسیاری از کارکردهای دیگر را فراهم کنند. افراد میتوانند یک توکن را با یک کوین خریداری کنید، اما برعکس آن امکان پذیر نیست.
کوین‌ها به طور مستقل عمل می‌کنند، در صورتی‌که توکن‌ها تنها برای یک پروژه‌ی خاص کاربرد دارند. بیشتر توکن‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال، توکن‌های کاربردی هستند. این توکن‌ها امکان دریافت کاربرد خاصی از یک پروژه را فراهم می‌کنند که تنها در اکوسیستم مربوط به آن قابل‌استفاده است. در بازار ارزهای دیجیتال، توکن ارز دیجیتالی است که بلاکچین مستقل خود را ندارد و در بلاکچین و کیف پول‌های یک بلاک چین میزبان ذخیره میشود، اما به‌طور کلی می‌توان برای اشاره به هر واحد ارزی در یک شبکه بلاک چینی از عبارت توکن استفاده کرد. توکن‌ها با استفاده از قراردادهای هوشمند و کدهای برنامه‌نویسی ایجاد می‌شوند و دو مزیت اصلی استفاده از آنها به‌جای ایجاد یک بلاکچین اختصاصی، صرفه‌جویی در وقت و هزینه است. توکن‌ها از نظر نوع میتوانند در ده‌ها دسته‌بندی جای بگیرند، اما در میان اغلب فعالان این حوزه، در حال حاضر آنها به سه نوع توکن‌های کاربردی، اوراق بهادار و حاکمیتی طبقه‌بندی می‌شوند.
ساخت توکن برای توسعه‌دهندگان بلاک چینی بسیار راحت‌تر از ایجاد یک بلاک چین و شبکه‌ی مستقل است و در بیشتر مواقع پروژه‌ها میتوانند بدون نیاز به هزینه‌های نجومی برای طراحی یک بلاک چین، ارز دیجیتال خود را بسازند و به اهداف اولیه خود برسند. پروژه‌هایی که قصد توسعهی یک بلاکچین را دارند، معمولاً ابتدا از یک بلاکچین واسطه برای خود توکن ایجاد کرده و پیش‌فروش یا همان عرضه‌ی اولیه سکه (Ico) برگزار می‌کنند و در ازای پول ملی یا ارزهای دیجیتال دیگر توکن‌های خود را پیش از راه‌اندازی پروژه به فروش می‌رسانند. ارزش این توکن‌ها رابطه‌ی مستقیمی با وضعیت پروژه و حرکت آن در جهت اهدافش خواهد داشت. اولین تلاشی که دراین‌باره در ایران انجام شده، شکل دادن نوعی از صادرات انرژی است که به واسطه‌ی آن ماینینگ با نظارت دولت و قیمت‌گذاری منطقی برق آزاد شد که هم به سود ماینر باشد، هم انرژی کشور به رایگان به حراج گذاشته نشود.
مسأله‌ی دیگری که چرا رمزارزها در کشور هنوز در ابتدای راه هستند، این است که به دلایل مختلف، رمزارزهایی مانند بیتکوین هنوز نتوانسته‌اند به بخشی از نظام پولی کشور تبدیل شود. به‌ویژه پولی که از ماینینگ به دست می‌آید که در خارج از کشور کار شده و ورود آن به نظام مالی کشور شوک وارد میکند. در حوزه‌ی ارز دیجیتال، چون دولت فعلاً هیچ ابزاری ندارد تا با آن از منافع ملی حمایت کند، به همین دلیل ممکن است امنیت مالی به واسطه‌ی ارز دیجیتال به مثابه‌ی یک دارایی که ثبات مناسبی ندارد، به خطر افتاده و به منافع ملی ضربه وارد کند.
درباره‌ی واکنش و موضع ایران نسبت به بیت کوین و دیگر انواع رمز ارزها باید گفت: موضوع رمز ارز ها در شرایط کنونی میتوانند در جهت جدا شدن کشور از تحریم اثربخش باشند و هم پرداختن به مسئله‌ی رمز
ارزها می تواند به ظرفیتی در دنیای واقعی کمک کند که اگر کشور نتواند آن را مدیریت کرد، این ظرفیت به منزله‌ی بخشی از افراد جامعه که می‌خواهند به منزله‌ی سرمایه‌گذار به آن ورود کنند به سمتی خواهند رفت که تحت اراده کشور قرار نداشته باشد، یعنی افراد وارد ظرفیت
ارزهای دیجیتالی می‌شوند که خارجی‌ها تولید می‌کنند، با توجه به اینکه رصد و کنترل این فعالیت نیز با مشکلات زیادی مواجه هست، به نوعی سرمایه گذاری پر ریسک، برای افرادی تبدیل می شود که برای آنان تصمیم گرفته نشده است. بنابراین، ورود به موضوع
رمزارز ها در مرحله‌ی اول، به ظرفیت سازی داخل کشور برای مبارزه با تحریم‌ها یا استفاده از تراز تجاری کمک میکند و محدودیت‌هایی شبیه به آن را کنار می‌زند و در مرحله‌ی دوم، مدیریت و هدایت بخشی از منابعی را فراهم میکند که افراد آنها علاقمند به ورود به این ظرفیت‌هایند، زیرا رمزارز ها مرز نمی شناسند و کاملاً در یک فضای مجازی فعالیت می‌کنند. بنابراین، کسی که در ایران باشد، میتواند با خارج از کشور فعالیت کند و کسی که خارج از ایران باشد میتواند با داخل ایران فعالیت کند، در نتیجه به این دو دلیل باید به این مسأله ورود کرد.
پیچیدگی‌ها و الزامات ورود به رمزارزها نشان می‌دهد که موضوع ورود بانک مرکزی به این نکته که تا چه اندازه بانک مرکزی مسئولیت خواهد پذیرفت تا به آن ورود کند به خصوص که جنس رویکرد آن ارزی است باید حل شود، در مرحله دوم موضوع تامین برق آنها است که مسئولیت آن با وزارت نیرو است. براساس برآوردهای انجام شده، ۴ درصد از کل استخراج رمزارزها در ایران انجام میشود. طبق محاسبه‌های انجام شده، هر ساعت ۱۲ هزار مگاوات در جهان صرف استخراج بیتکوین میشود. اگر برای ایران سهم ۵ درصدی هم در نظر بگیریم، می‌توان گفت هر ساعت تقریبا ۶۰۰ مگاوات برق مصرف میشود که وزارت نیرو برای ۳۱۰ مگاوات آن مجوز صادر کرده است.
موضوع سوم رویکرد مجوزهای صادره است که وزارت صمت مسئولیت آن را بر عهده دارد. وزارت صنعت، معدن و تجارت تا کنون حدود هزار مجوز صادر کرده است که اکنون به دلیل محدویت‌هایی مانند انشعاب برق، محدودیت محل استقرار، سرمایه، میزان توان پردازشی، زیرساخت‌های که باید در واحدهای صنعتی لحاظ شوند، تنها۲۰ مجموعه فعالیت می‌کنند. بخش دیگر نیز به دستگاه‌های نظارتی باز می‌گردد که بتوانند بر صحت اجرایشان نظارت کنند.
انجام این مراحل اهمیت رمزارزها و لزوم ایجاد بستر قانونی برای آنها را در اقتصاد کشور نشان می‌دهد، یعنی رمز ارزها باید جایگاه قانونی پیدا کنند، رویکردهای تخلفی آنها به حداقل ممکن برسد و شیوه‌ی استفاده‌ی آنها از برق شفاف شود و در مرحله‌ی پایانی فرآیند عرضه‌ی آن برای ورود به چرخه‌ی اقتصاد ملی موثر واقع شود. فرآیند فعالیت‌های رمزارز ها در اقتصاد کشور چند بخشی است و بخش‌های صنعت، اقتصاد، بانک مرکزی، وزارت نیرو و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این مورد باید ساماندهی شوند و آن‌را با رویکرد اقتصادی به منزله‌ی یک ظرفیت اقتصادی در کشور تلقی کرد. مناطق آزاد ایران از جمله‌ی این ظرفیت‌ها در حوزه رمرزارزها هستند که باید با هماهنگی وزارت نیرو برای تأمین برق مورد نیاز، از موقعیت مناسب آنها برای تولید ارزهای دیجیتال استفاده کرد، به ویژه که میتوانند ارزهای حاصله را برای خرید مواد اولیه تولید، تجهیزات و کالاهای سرمایه‌ای و واردات در این مناطق استفاده کنند. با توجه به فعالیت ۲۵ هزار واحد تجاری با هدف ایجاد اشتغال برای یکصد هزار نفر در مناطق آزاد، ۲۲۰۰ واحد تولیدی و ۶۸۳ واحد فناور و نوآور در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی در مجموع برای فعالیت این واحدها و رونق تولید و بهبود فضای کسب و کار در این مناطق محل مناسبی برای استخراج ارزهای دیجیتال هستند که موجب رونق بیشتر واحدهای تجاری و افزایش ظرفیت واحدهای تولیدی و نوآور می شود. با استخراج ارزهای دیجیتال در مناطق آزاد در بستر فناوری بلاکچین می‌توان با استفاده از ارزهای دیجیتال، مناطق را در معاملات بین المللی در دوران تحریم و پسا تحریم کمک کرد.
رفع موانع ارزی واحدها و بنگاه‌های تولیدی و تجاری مستقر در مناطق، کمک به حل مشکل تامین مالی و بهبود مدیریت زنجیره‌ی تامین تولید این واحدها از مهمترین اهدافی است که برای استقرار مزارع استخراج ارزهای دیجیتال باید در نظر گرفته شوند. همچنین شناسایی و ایجاد زنجیره‌های تولید تا مصرف و ایجاد ساز و کار پرداخت برای انجام معاملات تجاری در تمام بخش‌های زنجیره‌ای با استفاده از برات الکترونیک امکان پذیر است. این فرآیند میتواند بین چندین بنگاه (معاملاتB۲B) یا در معاملات با حضور مشتریان و مصرف‌کنندگان (B۲C) انجام پذیرد.
چینی‌ها در حال حاضر برای تولید و استخراج ارزهای دیجیتال در ایران درخواست‌هایی برای استخراج بیت کوین از مبادی رسمی در مناطق آزاد ارائه کرده‌اند. برخی منابع مدعی شده اند ۱۲ مرکز و مزرعه استخراج ارز دیجیتال در این محدوده‌ها مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند که میتوانند با استفاده از مازاد برق تولید شده به استخراج رمز ارز بپردازند. این واحدها ارز دیجیتال در مناطق ویژه اقتصادی پیام، شیراز، بوشهر و رفسنجان و مناطق آزاد ارس، کیش و ماکو در حال فعالیت هستند. تمام کشورهای چین، لهستان، اسپانیا وغیره که در ایران مشغول به فعالیت هستند، جزو آن دسته افرادی محسوب می شوند که مجوز ۳۱۰ مگاوات برق را دارند. گفته شده یک سرمایه‌گذار ایرانی ـ چینی از ۱۷۰ مگاوات ظرفیت استفاده میکند که تقریبا ۶۰ درصد کل ظرفیت ۳۱۰ مگاواتی را به خود اختصاص داده است.
بنا بر ادعاهای مطروحه، سرمایه‌گذاران دستگاه‌های خود را قبل از تعرفه‌گذاری وارد کشور کرده و به دلیل نداشتن کد تعرفه‌ای در مناطق ویژه مستقر شده‌اند. اکنون اغلب مزارع استخراج رمزارزها به منزله‌ی یک صنعت چه آنهایی که صاحبان خارجی دارند، چه آنهایی که متعلق به ایرانیان هستند، در مناطق ویژه اقتصادی قرار دارند. آن‌هم به این دلیل زمانی که می‌خواستند تجهیزات استخراج رمز ارز را به صورت قانونی وارد کشور کنند. البته برای آنها هیچ‌گونه کد تعرفه‌ای در داخل کشور تعریف نشده بود و اگر می‌خواستند فعالیت کنند باید دستگاه‌ها را به مناطق ویژه می‌بردند تا مجبور به تخصیص کد تعرفه برای ترخیص نشوند. با توجه به اینکه ۲۰ درصد از ظرفیت فعلی استخراج رمز ارزها، در دست ماینرهای ایرانی است که قبلاً در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده‌اند، با تخصیص تعرفه برای واردات، تدوین استاندارد برای تجهیزات که اجرا شده و با صدور مجوز از سوی وزارت صمت برای ماینینگها، مشکلات تا حدود زیادی بر طرف شده تا با سرمایه‌گذاری جدید در بحث استخراج رمز ارزها بتوان با پاگرفتن این صنعت در ایران به ۲ میلیارد دلار جذب سرمایه از جنس رمز ارز کمک کرد.
این میزان میتواند نیاز ارزی خرد کشور را در مناطق پوشش دهد. همان چیزی‌که به گفته‌ی وزارت صمت ماهیانه ۱۳۰ میلیون دلار است و بیشترین فشار را بر بازار ارز ایجاد میکند. ازاین رو، با گذاردن تعرفه بر مبنای درآمد کشور میتواند از عواید مالیاتی، اشتغالزایی، همراهی با تکنولوژی و تنوع بخشیدن به سبد ارزی کشور بهره ببرد. گفتنی است فعالیت استخراج رمز ارز به منزله‌ی یک صنعت بر اساس قوانین وزارت صنعت، معدن و تجارت نیاز به مجوز تاسیس دارد و در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز مقررات مدونی وجود دارد که بر اساس آن مجوز فعالیت صادر میشود.
همچنین در زمان صدور مجوز بین متقاضی داخلی و خارجی تفاوتی وجود نداشته و سرمایه‌گذاران فارغ از مبدا درخواست، میتوانند بر اساس مقررات تعیین شده اقدام به دریافت مجوز فعالیت کنند. قوانین تشویق سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی نیز درخصوص ارز دیجیتال تفاوتی ایجاد نکرده است و صدور مجوز علاوه بر متقاضیان خارجی در این محدوده‌ها برای استخراج رمز ارز شامل متقاضیان داخلی نیز میشود. به طوری‌که متقاضیان ارزهای دیجیتال می توانند پس از پشت سر گذاشتن مراحل دریافت جواز تاسیس فعالیت خود را آغاز کنند و بعد از انجام مقدمات راه اندازی میتوانند مزرعه تولید خود را به بهره‌برداری برسانند.
فرآیند استخراج ارزهای دیجیتال، صنعت ماینینگ و به مراکز تولید این ارزها، مزرعه یا «فارم» اطلاق میشود. مزارع استخراج رمز ارز یا ماینینگ صنعت جدیدی در جهان است و در برخی کشورها رشد بسیار زیادی داشته است. در ایران نیز این صنعت در مسیر توسعه قرار دارد.ازاین‌رو، مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برای سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال مزیت‌های بسیاری قایل شده و سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل نزدیک بودن این محدوده‌ها به مرز به‌راحتی میتوانند فعالیت خود را آغاز کنند. مناطق آزاد با طراحی سهولت در تولید و تجارت و اینکه فرآیندهای شروع کسب و کار در آنها نسبت به سرزمین اصلی آسان‌تر است، به همین دلیل مورد توجه فعالان ارزهای دیجیتال قرار گرفته‌اند.
با توجه به اینکه نیاز سرمایه‌گذاران در حوزه‌ی ماینینگ بهره‌مندی از برق است. در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به‌خصوص مناطق آزاد کیش و قشم که مازاد برق تولید شده آنها قابل انتقال به سرزمین اصلی یا مورد استفاده برای تجارت نیست، به همین دلیل میتوانند از آن به منظور بهره‌برداری از مزرعه تولید ارز دیجیتال استفاده کرد. بدین صورت است که موضوع مازاد برق تولید شده که باید در مناطق باقی بماند و مانع خاموشی و قطعی برق میشود، استخراج ارز دیجیتال را برای سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال در مناطق جذاب کرده است. درصنعت ماینینگ، نفت و گاز به انرژی برق و در نهایت به محصول ارز دیجیتال تبدیل میشود که به عنوان یک پول مجازی می‌توان از آن برای مبادلات مالی استفاده کرد.
بدین ترتیب، راه اندازی بستر تبادلات رمزارزهای مجازی با تسهیل تعاملات کسب و کارها، فرآیند جهان‌شمول شدن فعالیت‌های اقتصادی را در مناطق آزاد فراهم می کند و محدودیت‌ها و موانع نظام مبادلات پولی را نیز مرتفع می سازد. طراحی رمزارزهای ملی و ارتباط با ارز رمزهای بین‌المللی از راهکارهای عمده‌ی ایجاد رمزارزها در بستر بلاکچین در مناطق آزاد است. به طوری‌که نشان از اهمیت استراتژیک محصول رمزارزها برای اقتصاد کشور دارد و این موضوع، اقتصاد ایران را از اقتصاد نفت و بانک محور بودن به سمت صنایع جدید هدایت میکند.
درباره‌ی گستره‌ی فعالیت استخراج‌کنندگان رمزارزها در داخل کشور گفته شده ۹۰ درصد افراد فعال در این حوزه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در حال فعالیت هستند و ۱۰ درصد مابقی نیز در سرزمین اصلی کار می کنند. در حال حاضر تفاوت زیادی بین مزارع استخراج داخل مناطق ویژه و خارج از مناطق وجود ندارد. با ماینینگ، در واقع سه کار اصلی انجام میشود: تأیید تراکنش‌های بیت کوین، حفظ امنیت شبکه بیت کوین و تولید واحدهای جدید بیت کوین به‌صورت غیرمتمرکز.
فرایند استخراج از الگوریتمی به نام اثبات کار (Proof Of Work) سرچشمه گرفته است که فردی به نام آدام بک (Adam Back) اولین بار در سیستم ضد اسپم خود از آن استفاده کرد که هش‌کش (HashCash) نام داشت. بر اساس قوانین بیت کوین، فقط تعداد ۲۱ میلیون واحد از آن وجود خواهد داشت، مانند طلا که کمیاب و محدود است. در اوایل دهه ۱۹۹۰، حملات اسپم به سیستم‌های کامپیوتری به معنای ارسال پیام‌ها و درخواست‌های بیهوده به سیستم، برای کند کردن آن وجود داشت. آدام بک متخصص رمرزنگاری برای جلوگیری از ارسال شدن پیام‌های بیهوده از طرف اسپمرها، در ابداع خود این الزام را ایجاد کرد که کاربران برای ارسال پیام باید با کامپیوتر خود یک سری محاسبات ریاضی انجام می‌دادند که نیازمند به مصرف پردازنده (CPU) بود.
با این کار، اگر کسی می‌خواست پیام‌های هرزنامه به سیستم ارسال کند، مجبور می‌شد مقدار زیادی قدرت پردازش تهیه کند. در واقع اثبات کار به این معنی است که استخراج‌کنندگان بیت کوین یا ماینرها کاری انجام می‌دهند که به‌وسیله آن میتوانند بلاک معتبر ایجاد و به بیت کوین دست پیدا کنند. ماینرها با تولید بلاک‌هایی از تراکنش‌های معتبر و اتصال آنها به بلاک چین پاداش دریافت می‌کنند. با وجود این فرایند، برای حمله تأثیرگذار به شبکه بیت کوین و به‌دست گرفتن کنترل آن، افراد خرابکار باید بیش از ۵۰ درصد از قدرت پردازش شبکه را از آن خود کنند که برای شبکه‌ای به بزرگی بیت کوین، هزینه بسیار بالایی دارد و انجام آن منطقی نیست.
با اشاره به یک مطالعه‌ی جهانی آمار جالبی از استخراج رمز ارزها در دنیا و ایران قابل ارائه است. ارزش رمز ارز در کل بازار جهان وقتی ۹۴۰ میلیارد دلار بوده، گردش روزانه‌ی آن ۱۵۳ میلیارد دلار بوده است که با افزایش آن به ۱۵۲۰ میلیارد دلار این گردش بیشتر شده و نوسانات آن همچنان ادامه دارد. اکنون ۸ هزار و ۲۴۹ رمز ارز جهانی و ۳۱۳ واحد صرافی بین‌المللی رمز ارز در دنیا مشغول به کار هستند. ۶۸ درصد سهم کل بازار رمز ارز به بیت کوین اختصاص دارد، میزان استخراج سالیانه رمز ارز دنیا ۹هزار و ۷۰۰ میلیون دلار است و ظرفیت استخراج سالیانه رمز ارز ایران ۶۶۰ میلیون دلار معادل ۷.۵ درصد کل دنیا است. درباره‌ی آمار استخراج بیت کوین و پیش‌بینی آن در ایران باید گفت: استخراج جهانی بیت کوین سالیانه ۳۲۴ هزار بیت کوین معادل ۱۱ هزار میلیون دلار است. در ایران برآورد استخراج غیررسمی فعلی ۱۹ هزار و ۵۰۰ بیت کوین معادل ۶۶۰ میلیون دلار است.
برآورد ظرفیت مجوزهای صادر شده برای استخراج رمزارزها در ایران در صورت تبدیل به پروانه بهره‌برداری در آینده حدود ۴۲ هزار بیت کوین معادل ۱.۴ میلیارد دلار است. برآوردی که حدود دو سال قبل انجام شده، نشان می‌دهد ۵۰۰ هزار دستگاه در ایران موجود بوده است. سال گذشته قبل از اینکه صنعت استخراج رمز ارز در کشور قانونی شود، به ماینرها (استخراج‌کنندگان رمزارز) قاچاقچی برق می‌گفتند، اما پس از مدتی، دولت این صنعت را به رسمیت شناخت، ولی به رسمیت شناختن این صنعت به معنی آن نبود که مانند دیگر صنایع با آن برخورد شود. در صنعت ماینینگ، نفت و گاز به انرژی برق و در نهایت به محصول ارز دیجیتال تبدیل میشود که به عنوان یک پول مجازی می‌توان برای مبادلات مالی از آن استفاده کرد.
روش های خرید و فروش بیت کوین در ایران به دو صورت وجود دارد: ۱) معامله با اشخاص حقیقی بصورت مستقیم، دراین روش افراد میتوانند بدون واسطه با افرادی که به آنها اطمینان دارند، معامله کنند، اما این روش گزینه‌های بسیار کمی را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد و حجم معاملات آنها را نیز محدود میکند. ۲) استفاده از صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال، در این روش اشخاص میتوانند از صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی برای انجام خرید و فروش بیت کوین‌های خود بهره ببرند. صرافی‌های ارز دیجیتال مختلفی در ایران وجود دارند که این خدمات را به کاربران ارائه می‌دهند.
گفته شده در ایران بیش از ۲۰ صرافی ارز دیجیتال با تعداد معاملات قابل‌توجه وجود دارد که هیچ‌کدام از بانک مرکزی مجوز ندارند، اما با احراز هویت و تعیین سقف معاملات از طریق درگاه‌های بانکی دریافت و پرداخت ریال، معاملات ارزهای دیجیتال نظیر بیتکوین انجام می‌گیرد. البته با نهایی شدن دستورالعمل استخراج کنندگان رسمی رمز ارزها و صرافی‌های مجاز در بانک مرکزی نام صرافی‌های مجاز در اختیار استخراج کنندگان رسمی رمز ارزها قرار می‌گیرد تا کسانی که به طور رسمی رمزارز استخراج می‌کنند، بتوانند براساس مصوبه هیئت وزیران با انجام اصلاحاتی در غیر مجاز بودن مبادلات رمز ارزها برای واردات از آن استفاده کنند.
بنابراین، با آماده شدن مقررات و مشخص‌شدن صرافی‌ها با ثبت سفارش‌هایی که به صرافی‌ها داده می‌شوند می‌توان برای واردات از طریق رمز ارزها، ارزهای مورد نیاز را تامین کنند. خرید و فروش رمزارزها فقط برای کسانی است که به طور رسمی رمزارز تولید می‌کنند و فقط باید برای واردات کالا از آن استفاده کنند و مربوط به مبادله‌ی رمزارزها بین یکدیگر نیست. بر این اساس، قرار است کسانی که رسمی رمزارز استخراج می‌کنند، بتوانند برای واردات از آن استفاده کنند و مبادله رمزارزها بین یکدیگر مجاز نیست. ازاین‌رو، طبق گفته‌ی بانک مرکزی، مبادله‌ی رمزارزها تنها برای استخراج رسمی آنها در جهت واردات بلامانع است و معامله این نوع ارز بین افراد ممنوع شده است، هرچند ممنوعیت خرید و فروش رمزارزها تنها موضوع را از شفافیت خارج میکند، زیرا راه‌های بسیاری برای انتقال پول وجود دارد و اگر پیش از این با درگاه‌های پرداخت و صرافی‌ها تراکنش‌های ارزهای دیجیتال را می شد رصد کرد، با مسدود کردن درگاه‌های الکترونیکی ارائه‌ی رمزارزها عملاً پرداخت‌یارها امکان ثبت تراکنش مربوط به رمزارزها را نخواهد داشت. عدم انجام این کار تنها بخش پلتفرمی خرید و فروش بیت کوین را از دور خارج میکند و صرافی‌ها میتوانند همچون سابق به فعالیت خود ادامه دهند، به این صورت که در لیست آنها نام «بیتکوین» یا سایر ارزهای دیجیتال دیده نمی‌شود، ولی مشتریان میتوانند با یک تلفن، بیتکوین خریداری کنند و پرداخت انجام شود. در این میان صرافی‌های سنتی بدون رقیب خواهند بود و ظاهراً هیچ اختلالی در کارشان وارد نیست.
برخی بر آنند که استفاده از ابزار ارزهای فیزیکی برای ممنوعیت خرید و فروش رمزارزها در سایت‌ها مردم را به خرید و فروش در بازار سیاه هدایت میکند و چنین برخوردی با بیتکوین و سایر رمزارزها و رمز دارایی‌ها به چالش‌های آتی دامن می‌زند. این نشان می‌دهد که بانک مرکزی نتوانسته یک ساز و کار درست را منطبق بر ماهیت این ابزار ایجاد کند و در انتها گناه متضرر شدن مردم و زیرزمینی شدن این تجارت به گردن فناوری بلاکچین می‌افتد. بانک مرکزی با استفاده از ابزار مدیریت که در ارزهای فیزیکی استفاده میکند، نمی‌تواند برای رمزارزها که بازار آن دارای ماهیتی متفاوت بوده استفاده نماید.
در حال حاضر بانک مرکزی درصدد است جلوی تراکنش‌های رمزارزها را بگیرد غافل از اینکه با این ممنوعیت‌ها آسیب‌های چنین ابزار اقتصادی بیشتر خواهد شد، زیرا برای خرید و فروش بیتکوین بازار سیاه ایجاد یا گسترده‌تر میشود. گفته شده راه‌های بسیاری برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال پیدا میشود و این همان سوق دادن تراکنش‌های شفاف به مسیر غیرشفاف است. همان‌طوری‌که در گذشته شاهد بودیم کارتخوان‌های ایرانی در کشورهایی مثل کانادا و آمریکا و کشورهای اروپایی کار می‌کردند. حتی در داخل کشور هم از کارتخوان‌ها استفاده‌های غیرقانونی شده است که همه این آسیب‌ها قابل رصد و برآورد نیست.
این در حالی است که بیش از یک میلیون کسب‌وکار و کاربر در تمامی حوزه‌ها و صنایع، نیازهای اساسی خود را از این طریق تامین کرده و یا در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. به‌ویژه که بازار فناوری‌های نوین مالی بر بستر بلاکچین بستر لازم را برای مبادلات امن جهانی در اختیار کسب‌وکارها و حتی نهادهای حاکمیتی قرار داده است. گفته شده رشد شدید ارزش ارزهای دیجیتال نسبت به دلار و نگهداشتن دارایی‌های در ایران، امروز به معنای خلق ارزش و ارزآوری بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد ریال بوده است. به علاوه، بیش از دوهزار شغل مستقیم و بیش از یک میلیون شغل غیرمستقیم درحال بهره‌برداری از این زیرساخت‌ها ایجاد شده‌اند.
باید تلاش کرد تا سرمایه‌های رمزارزی موجود در ایران با خروج ارز از کشور به پلتفرم‌های خارجی منتقل نشده و در ریسک تحریم‌ها نیز قرار نگیرند. ازاین‌رو، مبالغ ریالی که به این حوزه وارد شده‌اند را باید دارایی‌های دیجیتالی دانست که در ایران نگهداری شده و بسیار نقد شونده هستند. این دارایی‌ها بازگشت پذیری بالایی به سایر بازارهای سرمایه ایران دارند، در صورتی که اگر به‌دلیل بسته‌شدن پلتفرم‌ها یا افزایش ریسک از ایران خارج شوند احتمال بازگشت و نقدشوندگی مجددشان کاهش جدی خواهد یافت.
صرافی ارز دیجیتال جیبیتکس (www.jibitex.com) نیز یکی از گزینه‌هایی است که با ارائه‌ی کارمزدهای پایین برای انجام معاملات رمزارزی، یک فضای کاربرپسند را برای اشخاص ایرانی فراهم آورده است. جیبیتکس با رویکرد ایجاد یک بازار حرفه‌ای به منظور تبادل دارایی‌های دیجیتال و رمزارزهای شاخصی همچون بیت کوین، اتریوم، ریپل، تتر و لایت‌کوین و غیره با واحد پول رسمی کشور، یعنی ریال، طراحی و ایجاد شده است.
به نظر می‌رسد وجود همبستگی معکوس میان دلار و بیت کوین نشان می‌دهد که تضعیف دلار تاحدودی توانسته است حرکت صعودی بیتکوین را تسریع کند. ازاین‌رو، پذیرش وجود رابطه‌ی معکوس میان بیت کوین و طلا از قبول همبستگی مثبت میان بیت کوین و بازار سهام، منطقی‌تر است. دلار، یکی از متغیرهای پراهمیت تشخیص روند بیت کوین است، به‌ویژه که قیمت ارزهای دیجیتال و شاخص دلار ارتباط نزدیکی با همدیگردارند. چاپ ۳ تریلیون دلار پول طی سال گذشته یکی از عواملی است که باعث کاهش ارزش شاخص دلاردر عرصه‌ی بین المللی شده است.
شاخص دلار که بیانگر ارزش ارز دیجیتال است، در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ میلادی، در مقایسه با ارزش ارزهایی مثل ین و یورو حدود ۶.۸ درصد کاهش پیدا کرده است. به‌طوری‌که حجم دلارهای چاپ‌شده در سال گذشته، سه‌چهارم دلارهایی است که در تاریخ ۱۰۸ ساله بانک مرکزی آمریکا، چاپ شده‌اند. پیش از وقوع موج افزایشی اخیر، همبستگی میان بیت کوین و طلا با رسیدن به عدد ۰.۹۳ واحد، بالاترین سطح یک‌ساله را تجربه کرد. این اتفاق در حالی رخ داد که در بحبوحه‌ی شیوع کرونا، افزایش موارد ابتلا به این ویروس، افزایش مخارج دولت، کاهش درآمدهای شرکت‌ها، هراس از تورم و تضعیف دلار آمریکا همگی دست به دست هم دادند و باعث شدند فعالان بازار به‌دنبال پناهگاه امنی برای دارایی‌های خود باشند. در سال‌هایی که از پیدایش بیتکوین می‌گذرد، این رمز ارز و نظام پرداخت جهانی بدون پشتوانه، نگاه جامعه‌ی بین الملل را به اقتصاد، بانکداری و مدیریت تغییر داده است. شبکه‌ی این پول دیجیتال غیر متمرکز همتابه‌همتا است و تراکنش‌ها، به‌طور مستقیم و بدون واسطه بین کاربران انجام میشود.
در فاصله‌ی ژانویه ۲۰۰۹ تا اوت ۲۰۱۰، بعد از آنکه ساتوشی ناکاموتو، ایده‌ی اصلی رمز ارزها را به عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز ازطریق ایمیل که به فهرست ایمیل‌های رمز ارزها فرستاده بود، عرضه کرد تا اجرای اولین تراکنش بیت کوین در عمل کمی بیش از یک سال طول کشید تا ارزش این رمزارز به یک دلار آمریکا تثبیت شود. در چند سال گذشته ارزش بیتکوین در بازارهای جهانی از چند صدم دلار آمریکا به چندهزار دلار به سرعت تا ۳۶ دلار افزایش پیدا کرد. البته این اتفاق به مدت طولانی طول نکشید و ارزش آن به ۲ دلار کاهش پیدا کرد وکمی بیش از یک سال دوباره بهبود یافت.
در سال ۲۰۱۳ به دلیل تردیدهای اقتصادی و گزارش‌هایی که از سوی سنای امریکا منتشر شد، ارزش بیت کوین در یک بازه‌ی زمانی کوتاه به ۱۲۴۲ دلار رسید. با رشد سریع ارزش بیت کوین که همراه با کاهش سریع آن نیز بود در انتهای سال چین تجارت با رمز ارزها را ممنوع کرد و باعث شد قیمت آن در یک مارپیچ نزولی قرار گیرد که تا سال ۲۰۱۴ ادامه داشت و به کمترین میزان خود، یعنی ۱۹۸ دلار رسید. این روند در سال ۲۰۱۷ که قیمت ارزهای دیجیتالی شروع به افزایش کرد، دوباره شروع به بالاترین میزان خود در طول تاریخ رسید. در این سال بیتکوین، جای خود را در تمام کشورها باز کرده و شمار شرکت‌های خدماتی و تاجران رو به افزایش گذارده بود. در حالی‌که معامله‌گران بیتکوین برای نگه داشتن ارزش آن به بیشترین حد خود تا ۱۹۷۵۰ دلار بحث می‌کردند، قیمت آن دوباره کاهش یافت و این روند در تمام طول سال ۲۰۱۸ ادامه پیدا کرد. البته بعد از پاداش استخراج (Halving) سوم بیتکوین در اوایل سال ۲۰۲۰، بار دیگر ارزش این رمز ارز تا حدود ۴۰هزار دلار افزایش پیدا کرد.
سال ۲۰۲۱ بیتکوین ارزش خود را انفجاری آغاز کرد و مرزهای مقاومتی را یکی پس از دیگری پشت‌سر گذاشت. این مسأله باعث شده تا به امروز شاهد علاقه‌ی سرمایه‌گذاران به فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال باشیم. روند ورود سرمایه های جدید به بازار ارزهای دیجیتالی در روزهای اخیر صعود قابل توجهی داشته است. از ابتدای امسال بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتالی به دلیل تمایل مردم به استفاده از روش‌های نوین پرداخت به ویژه در شرایط کرونایی رشد چشمگیری داشته‌اند و بیتکوین طبق برخی از تحلیل ها این پتانسیل را خواهد داشت که قله ۱۰۰ هزار دلاری را فتح کند.
باید گفت اصلاح بازار ارز های دیجیتال فقط بیت کوین را در برنمیگیرد و سایر ارزهای دیجیتال در بازار را نیز دچار نوسانات شدید کرده است. اتریوم که به عنوان پادشاه ارز های دیجیتال شناخته میشود با شکست قیمت ۲۰۰۰ دلاری خود به زیر آن رسید و نتواست در این کانال قیمتی باقی بماند. به عقیدهی برخی افراد، حوزه‌ی رمزارزها یکی از بازارهایی است که میتواند محلی جذاب برای جذب نقدینگی‌های موجود در جامعه باشد، این در حالی است که عده‌ای بازار رمزارزها را ناشناخته دانسته و از ورود به آن هراس دارند، اما با وجود هراس مخالفان سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها این بخش بیش از هر زمان دیگری نظر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است.
با توجه به جهش‌های مثبت و منفی قیمت بیتکوین، فاصله‌ی ارزش بازار این ارز دیجیتال با ارزش بازار طلا کم و زیاد شده و اطلاعات تازه نشان می‌دهد که در حال حاضر، ارزش بازار بیتکوین تقریباً ۷ درصد ارزش بازار طلا است. قیمت بیت کوین پس از آنکه از سد ۲۰,۰۰۰ دلار عبور کند، در کمتر از یک ماه توانست قیمت اوج ۴۱,۰۰۰ دلاری را ثبت کند. این در حالی بود که بسیاری از تحلیل‌گران این پرسش را مطرح می کردند که مقصد نهایی بیت کوین کجاست؟
داده‌های گلدهاب (GoldHub) نشان می‌دهد که ارزش بازار طلا در محدوده ۱۰.۶ تریلیون دلار قرار دارد و اکنون با توجه به ارزش بازار با وجود سقف ۲۱ میلیون عددی تعیین‌شده، در مجموع حداکثر ۱۹٫۵ میلیون بیت کوین میتواند وجود داشته باشد. داده‌های سایت کوین‌گکو (CoinGecko) نشان می‌دهد که از این تعداد تاکنون حدود ۱۸٫۳ میلیون بیت کوین استخراج شده است. ازاین‌رو، با این محاسبه، تعداد بیت کوین‌هایی که امروز در دسترس هستند ۱۶٫۸ میلیون عدد است. با توجه به تعداد دقیق هزاران یا میلیون‌ها بیت کوین گمشده در دهه‌ی گذشته که البته اعدادی تخمینی است.
براساس جایگاه حقوقی پول باید گفت، پول بودن بیتکوین منوط به پذیرش جایگاه حقوقی آن از سوی دولت‌های مختلف است. تاکنون هیچ دولتی حتی ژاپن بیتکوین را به منزله‌ی پول به رسمیت نشناخته‌است و دولت‌های ایالات متحده آمریکا، آلمان و چین بر دارایی بودن بیتکوین تأکید دارند. بیتکوین در نظام حقوقی ژاپن و آلمان کالایی است که میتواند به صورت ابزار پرداخت استفاده شود. در بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیایی، آفریقایی و حتی آمریکایی برخی ارزهای مجازی به رسمیت شناخته شده‌اند که می‌توان به جای مبادله‌ی مستقیم از طریق بانک‌ها با استفاده از این نوع ارزهای دیجیتال، اقدام به پرداخت پول و تأمین کالا کرد.
امروزه، بسیاری از کسانی که به دنبال خروج پول خود از کشورهای خود هستند، به راحت‌ترین راه ممکن پول خود را تبدیل به ارز دیجیتال کرده و در خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند. پیش از این اگر شخصی سعی بر خروج ۵۰۰ هزار دلار از کشورش داشت، امکان پذیر نبود و با دشواری‌های بسیاری روبرو می شد، اما اکنون بسیاری از افرادی که به دنبال خروج پول خود از کشورشان بودند، به راحت‌ترین راه ممکن سرمایه خود را تبدیل به ارز دیجیتال میکند که معادل دلار آمریکا است.
در تحلیل بازار سرمایه در پاسخ به اینکه صرافی‌های دیجیتال ایرانی محدودیت روزانه در واریز و برداشت دارند و سرمایه‌های سنگین به راحتی امکان انتقال به خارج از کشور را ندارند، باید گفت، افراد با افتتاح چند حساب به نام اعضای خانواده خود و دوستانشان، خیلی راحت نسبت به خروج روزانه ۵ هزار دلار از کشور اقدام کرده و این اقدام در حال انجام است. مسأله‌ی خروج سرمایه از کشور به گونه‌ای است که امروز از طریق ارسال ایمیل با بیت کوین می‌توانید خانه و زمین در برخی کشورها برای مثال ترکیه خریداری کنید. چنین اقداماتی باعث شده است که خروج پول از کشورها اتفاق بیفتد، همچنین پول‌شویی‌هایی هم در حال انجام است.
اکنون سرمایه‌گذاری بین‌المللی در ایران به سه قسمت تقسیم می شود: بخش اول، بازار فارکس است که طی سال‌های گذشته تاکنون در حال انجام است و با خراب شدن بازار سرمایه ایران مردم در حال انتقال سرمایه و معامله‌کردن در این بازار هستند. درباره اینکه در موقعیت فعلی، بازار سرمایه ایران ارزنده‌تر است یا بازار ارزهای دیجیتال؟ بایدگفت: همه چیز بستگی به دولت‌ها دارد و نمی‌توان آینده ارزهای دیجیتال را پیش‌بینی کرد.
زمانی‌که شخصی مانند ایلان ماسک با یک هشتگ گذاشتن بیت کوین در توییتر خود این ارز را دچار افزایش قیمت ناگهانی میکند، نمی‌توان آینده آن را پیش‌بینی کرد. از لحاظ تکنیکی پس از هر رشدی، نمودار نیاز به استراحت دارد، اما اینکه تا کجا ادامه پیدا کند، کسی نمی‌داند و اکنون هدف‌های ۱۰۰هزار دلاری برای بیت کوین متصور میشود. طبق پیش‌بینی پلن‌بی (PlanB)، خالق مدل انباشت به جریان بیت کوین، قیمت پادشاه ارزهای دیجیتال در نهایت به ۲۰۰,۰۰۰ دلار می‌رسد. مدل انباشت به جریان، یک مدل پیش‌بینی بلندمدت قیمت بیت کوین است و دو عامل اصلی تعداد بیت کوین‌های موجود (انباشت) و تعداد بیت کوین‌هایی که تولید و وارد بازار می‌شوند (جریان) را لحاظ میکند.
بازار سهام یک کشور مانند آینه‌ای شفاف برابر چشمان سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی است. ازاین رو، اکنون بازار سرمایه کشور با قانون جدید دامنه نوسان غیرمتقارن، ریسک رسیدن به سود و زیان (ریسک به ریوارد) برای سرمایه گذار تبدیل به یک چهارم شده است و اگر او سهمش را امروز در صف فروش بفروشد و همان روز سهم به صف خرید برسد، ۸ درصد ضرر میکند، اما بازهم می‌فروشد، چراکه اعتمادی به بازار ندارد. سهامدار نیز در این موضوع تقصیری ندارند.
نمادهایی مانند وملی، ولپارس، خمحرکه و دیگران نزدیک به ۸۰ درصد اصلاح کرده‌اند و جای پرسش دارد، چرا بازار باید به این نقطه برسد. باید دید چرا سازمان بورس در شهریور ماه گذشته به دنبال تصویب تغییر دامنه نوسان نبود؟ بنابراین، اکنون که شاخص بورس در پایین‌ترین جای خود قرار دارد سازمان بورس باید دامنه نوسان را به منفی تا مثبت ۲۰درصد تغییر دهد تا هرکسی خواست سهم خود را با ضرر بفروشد و از بازار خارج شود. در گذشته برخی نمادها دامنه‌ی نوسان نداشتند و سهم‌ها نیز به خوبی معامله می‌شد. بر این اساسی باید گفت، ارز دیجیتال هنوز بسیار ناشناخته است و جامعه‌ی افرادی که با این سازوکار مالی آشنا هستند بسیار محدود هستند و با توجه به موانعی که در مسیرآن قرار دارد، هنوز نمی‌توان گفت عده زیادی از مردم کشورها از جمله ایران از تکنولوژی بلاکچین و ارزهای دیجیتال استفاده می کنند.
هر چند این نوع شبه دارایی‌ها از هیچ گونه پشتوانه و تضمینی برخوردار نیستند و دائم دچار نوسانات قیمتی خارج از مناسبات اقتصادی متعارف شده و بیم ازدست رفتن ثروت و دارایی خریداران همواره وجود دارد، ولی خرید بیتکوین از طریق برخی پلتفرم‌ها برای فارسی زبانان امکان پذیر است و امکان فروش بیت کوین و تبدیل آن به ریال نیز بصورت معاملات P۲P در پلتفرم‌ها فراهم شده است.
نکته‌ی حائز اهمیت آن است که شرایط فعالیت در بازار این نوع ارزهای دیجیتالی شفاف نیست و علاوه بر خروج سرمایه از کشور، هیچ نشانه ای از وجود سازوکارهای حفظ دارایی های مردم از سوی گردانندگان پشت پرده آنها نیز قابل ارائه نیست. این مساله که بازار رمزارزها با ریزش مواجه می‌شوند همواره وجود دارد، زیرا این طبیعت، ذات و قانون بازارهای مالی است که هر رشد و هر افزایش قیمت و صعودی قطعا به دنبال خود کاهش و افت قیمت را بدنبال دارد. در رمز ارزها شرایط به گونه ای است که سرمایه‌ها قاعدتا سوخت شده و منجر به خروج سرمایه از کشور می شود، ولی این موضوع به هوشیاری سرمایه‌گذارانی بستگی دارد که در اوج از سرمایه گذاری انجام شده خود اقناع شده و طمع نکنند و از بازار خارج شوند و دوباره به پایین بیایند و از آنجا سرمایه‌گذاری خود را تجدید کنند و با سود و بازدهی مطلوب همراه شوند.
موضوع رمز ارزها و بحث بلاکچین چند سالی است که در هیئت دولت در دست بررسی قرار گرفته است. در نیمه دوم سال ۱۳۹۶ شورای‌عالی مبارزه با پولشویی فعالیت در حوزه ارز دیجیتال را ممنوع اعلام کرد و گمرکات نیز مانع از ورود پردازشگرهای بلاکچینها به کشور شدند، اما با توجه به اینکه ماینینگ ارز دیجیتال با پردازشگر برق تفاوت چندانی ندارد، در عمل این دستگاه ها وارد کشور شدند.
در سال گذشته بعد از حواشی که در مورد استخراج بیت کوین و صدور مجوز برای آن وجود داشت، هیأت وزیران طی مصوبه‌ای با استخراج فراورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده موافقت کرد و آن را به عنوان یک فعالیت صنعتی با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز دانست که بعد از آن بحث‌هایی در باره‌ی واردات ماینرها مطرح و قرار شد تا با طی فرآیند قانونی، واردات این کالاها مجاز باشد. برای سرزمین اصلی انجام ثبت سفارش و دریافت مجوز از سازمان های مربوطه الزامی بود، اما ترانزیت این کالا به مناطق آزاد و ویژه، نیازی به ثبت سفارش نداشت. به همین منظور دولت کارگروهی مستقل را به ریاست کمیسیون اقتصادی قوه مجریه برای بررسی ارز دیجیتال تشکیل داد.
وزیر امور اقتصادی و دارایی با بیان اینکه دولت ارز دیجیتال را به رسمیت می‌شناسد، گفت: پیش نویس طرح ساماندهی ارز دیجیتال در ماه پایانی سال ۹۷ در کمیسیون اقتصادی دولت تهیه و تصویب شده و در انتظار بررسی در هیات دولت است. او در نشست ۳۱ تیرماه ۹۸ کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با موضوع بررسی رمز ارزها، با بیان اینکه حدود دو سال است بحث بلاکچین در دولت در حال بررسی است، افزود: شورای عالی مبارزه با پولشویی نیمه دوم سال ۹۶ فعالیت در حوزه ارز دیجیتال را ممنوع کرد و گمرکات نیز مانع از ورود پردازشگرهای بلاکچینها به کشور شدند، اما با توجه به اینکه ماینینگ ارز دیجیتال با پردازشگر برق تفاوت چندانی نداشت، عملاً این
دستگاه ها وارد کشور شدند. وی با اشاره به اینکه در دولت کارگروهی مستقل به ریاست کمیسیون اقتصادی قوه مجریه برای بررسی ارز دیجیتال تشکیل شده است، اظهار کرد: پیش‌نویس طرح ساماندهی ارز دیجیتال در ماه پایانی سال ۱۳۹۷ در کمیسیون اقتصادی دولت تهیه و هم اکنون تصویب شده که در انتظار بررسی در هیئت دولت است. او با بیان اینکه بر اساس مصوبه‌ی کمیسیون اقتصادی دولت، ماینینگ به عنوان یک صنعت شناخته می شود و بر اساس مصوبه این کمیسیون دولت پدیده ارز دیجیتال را به رسمیت می‌شناسد و برای واردات دستگاه‌های ماینینگ دیگر ممنوعیتی وجود نخواهد داشت، گفت: استفاده از برق برای تولید ارز دیجیتال در زمان پیک مصرف ممنوع است و بانک مرکزی مکلف است ظرف ۳ ماه مقدمات تولید رمزارز در کشور را فراهم کند. وی با اشاره به ارزان قیمت بودن برق در ایران، تاکید کرد: بر اساس مصوبه کمیسیون اقتصادی دولت، استفاده از برق برای تولید ارز دیجیتال در زمان پیک مصرف ممنوع و همچنین مصوب شد که متوسط نرخ صادراتی برق، مبنای قیمت‌گذاری بهای مصرفی برق در صنعت ارز دیجیتال باشد.
او با بیان اینکه بانک مرکزی مکلف است ظرف ۳ ماه مقدمات تولید رمزارز در کشور را فراهم کند، افزود: بر این اساس از رمزارزها در حوزه تجارت و اقتصاد بین‌الملل استفاده میشود که سازوکار این اقدام باید با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت فراهم شود. وزیر امور اقتصادی و دارایی، با تأکید بر اینکه ماینینگها باید بر اساس استانداردهای در نظر گرفته شده برای تجهیزات وارد کشور شوند، ادامه داد: مقرر شده سازمان استاندارد و وزارت نیرو در همکاری با یکدیگر استاندارد مورد نیاز برای واردات ماینینگ را تعیین کنند.
وی با بیان اینکه یکی از مخاطرات رمز ارزها این بوده که ممکن است ابزار پولشویی شود، تصریح کرد: مسئولیت بانک مرکزی، سازمان بورس اوراق بهادار و بخش‌های دیگر در حوزه‌ی ارز دیجیتال به آنها تفویض شده تا مانع بروز پولشویی از این طریق شویم و بر این اساس مقرر شده شورای‌عالی مبارزه با پولشویی نیز مسئول تنظیم‌گری و سیاست‌گذاری‌های کلان در این حوزه شود. دژپسند با بیان اینکه باید در زمان تحریم‌ها به خوبی از ارز دیجیتال استفاده شود، افزود: سازماندهی رمز ارزها باید به گونه‌ای انجام شود که از فواید و فرصت‌های ارز دیجیتال حداکثر استفاده صورت گیرد و از معایب آن جلوگیری و در واقع در این حوزه انتظام‌بخشی لازم انجام شود.
بر این اساس، پیش‌نویس طرح ساماندهی ارز دیجیتال در اسفند ماه ۱۳۹۷ در کمیسیون اقتصادی دولت تهیه و با تصویب در هیات دولت به مرحله اجرا درآمد. بر اساس مصوبه‌ی کمیسیون اقتصادی دولت، ماینینگ به صورت یک صنعت شناخته شده و پدیده ارز دیجیتال به رسمیت درآمد، به طوری که برای واردات دستگاه‌های ماینینگ دیگر ممنوعیتی بوجود نیامد. بر اساس مصوبه‌ی کمیسیون اقتصادی دولت، استفاده از برق برای تولید ارز دیجیتال در زمان پیک مصرف ممنوع و همچنین مصوب شد تا متوسط نرخ صادراتی برق، مبنای قیمت‌گذاری بهای مصرفی برق در صنعت ارز دیجیتال باشد. بر اساس مصوبه‌ی کمیسیون اقتصادی دولت، بانک مرکزی مکلف شد تا مقدمات تولید رمزارز در کشور را فراهم کند.
بر این اساس، از رمزارزها در حوزه‌ی تجارت و اقتصاد بین‌الملل استفاده شده که سازوکار این اقدام با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام میشود. ماینینگها باید بر اساس استانداردهای در نظرگرفته شده برای تجهیزات وارد کشور شوند. ازاین رو، مقرر شده سازمان ملی استاندارد و وزارت نیرو در همکاری با یکدیگر استاندارد مورد نیاز را برای واردات ماینینگ تعیین کنند. با توجه به اینکه یکی از مخاطرات رمزارزها ممکن است ابزار پولشویی باشد، مسئولیت بانک مرکزی، سازمان بورس اوراق بهادار و بخش‌های دیگر در حوزه ارز دیجیتال به آنها تفویض شده تا مانع بروز پولشویی از این طریق شوند و همچنین شورای‌عالی مبارزه با پولشویی نیز مسئول تنظیم‌گری و سیاست‌گذاری‌های کلان در این حوزه شده است.
مسأله مهم کاربرد ارز دیجیتال در زمان تحریم‌ها بوده که به خوبی قابل استفاده است. به طوری که با توجه به اینکه دارای حجم گسترده‌ی واردات و صادرات است می تواند بخشی از کمبود ارز خود را از این طریق جبران کرده و از این طریق تحریم را دور بزند. برای استفاده از رمز ارزها و دور زدن تحریم و مبادلات بین المللی لازم است این ارزها را داشته باشد که برای دسترسی به آنها یا باید این ارزها را از خارج از کشور خریداری کرد یا اینکه به تولید آنها در داخل (ماینینگ) اقدام کند. البته خرید ارزهای دیجیتال از طریق فروشنده‌های خارجی، محدودیت‌هایی دارد و باعث خروج پول و ارز فیزیکی از کشور میشود، اما استخراج این نوع ارزها در داخل نه تنها از خروج پول از کشور جلوگیری می کند، بلکه باعث ارزآوری در شرایط سخت تحریم نیز میشود
این ادعاها درباره استفاده از ارز دیجیتال در مبادلات مالی در حالی مطرح می شود که ابهام‌های زیادی درباره کارامدی آنها مطرح شده و نسبت به استفاده گسترده از آنها هشدار داده شده است. بنابراین، سازماندهی رمز ارزها باید به گونه‌ای انجام شود تا از فواید و فرصت‌های ارز دیجیتال حداکثر استفاده صورت گرفته و از معایب آن جلوگیری شود. در واقع، در این حوزه باید انتظام‌بخشی لازم انجام شود. به‌طوری‌که پذیرفته شدن استخراج ارزهای دیجیتال به صورت صنعت از سوی دولت، مسأله‌ای که از اهمیت بالایی برخوردار است، موافقت و پذیرفتن استخراج ارزهای دیجیتال به منزله‌ی صنعت است که با تمام نهادهای ذیربط ارتباط دارد.
یکی از دغدغه‌های فعالان حوزه‌ی ارز دیجیتال از آغاز تا کنون، مسأله‌ی ماینینگ در ایران بوده است. اگرچه از سال ۱۳۹۶ در ایران استخراج ارزهای دیجیتال از سوی دولت مورد حمایت قرارگرفته، ولی افزایش استقبال و رشد مصرف بی رویه‌ی برق برای ماینینگها مشکلات این کار را افزایش‌داده است. اختلاف نظرمیان بانک مرکزی، وزارتخانه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و صمت باعث شده تا عنوان قاچاق و سوء استفاده از منابع ملی در این مورد مطرح شود و برگزاری جلسات کمیسیون اقتصادی دولت هم برای بررسی سازوکار قانونی بیت کوین نتیجه‌ای در خور حاصل نکند.
بر اساس اعلام اعضای اتاق بازرگانی، بانک مرکزی موافقت ضمنی خود را برای تولید یک رمزارز اعلام کرده است. درحالی‌که بانک مرکزی اعلام کرده که هیچ موافقتی مبنی بر انجام این کار صورت نگرفته است. در نهایت، سخنگوی صنعت برق با اعلام اینکه استخراج بیت کوین و ارز مجازی در کشور به رسمیت شناخته میشود، بیان کرد طبق آیین نامه ابلاغ شده از سوی معاون اول رئیس جمهور، افرادی که بخواهند وارد حوزه‌ی ارز دیجیتال شوند، باید از وزارت صمت مجوز دریافت کنند. دقیقاً بعد از آن بود که تعرفه‌ی برق استخراج ارزهای دیجیتال برابر با تعرفه برق صادراتی اعلام شد.
این مساله با افزایش ارزش دلار، افزایش قیمت دستگاه‌های استخراج، افزایش سختی شبکه بیت کوین و از رده خارج شدن دستگاه‌های قدیمی، باعث دلسردی ماینرهای بسیاری و کنار کشیدن آنها از این فعالیت شد. سخنگوی صنعت برق با بیان اینکه مصرف غیرمجاز برق از سوی استخراج‌کنندگان ارزهای مجازی از عوامل افزایش مصرف برق در کشور بوده، اعلام کرد که بیش از ۳۰۰ مگاوات برق غیر مجاز از سوی استخراج کنندگان ارزهای مجازی مصرف میشود. همچنین، افزایش نرخ بیت کوین به بیش از ۴۰ هزار دلار سبب شد تا تعداد استخراج کنندگان افزایش یابند.
ارزانی نرخ برق در کشور نیز عامل دیگری در افزایش علاقمندان به استخراج رمز ارزها بوده است، هر چند برخی ادعا کرده‌اند که حدود ۵۰۰ مگاوات برق از سوی استخراج کنندگان ارزهای مجازی به صورت غیرمجاز مصرف میشود که البته میزان صحیح‌تر آن بیش از ۳۰۰ مگاوات است. این موضوع را معمولاً یکی از عوامل افزایش مصرف برق در کشور برشمرده‌اند. البته وزارت نیرو خود را برای تامین برق مراکز مجاز استخراج رمز ارز متعهد دانسته و در عین حال از همه‌ی راهکارها برای شناسایی استفاده کنندگان غیرمجاز برق نیز بهره گرفته است.
بدیهی است ارز دیجیتال محرکی برای ۵ هزار مگاواتی شدن تجدیدپذیرها بوده، به‌ویژه‌که استفاده از رمزارزها میتوانند به درآمدزایی کشور و برطرف کردن مشکلات مبادلات بین‌المللی منجر شود. امروزه، کشورها به سرعت در حال گسترش تجدیدپذیرها و همچنین بهره‌برداری از رمزارزها هستند، براین اساس، می توان از توسعهی این صنعت برای توسعه اقتصاد کشور استفاده کرد. درباره‌ی تولید و استخراج رمزارزها و تاثیر آن بر افزایش مصرف برق باید گفت، با توجه به اینکه فاصله‌ی مصرف برق زمان پیک تابستان و پرباری با فصل زمستان بالغ بر ۲۰ هزار مگاوات است، در واقع، برق تولیدشده قابل ذخیره‌سازی در ابعاد کلان و صنعتی نیست و اگر هم قابل ذخیره شدن باشد باید هزینه‌ی زیادی مصرف کرد، بنابراین، آنچه تولید میشود باید مصرف شود. در عین حال، معمولاً مقداری از مازاد تولید برق زمستان به مصرف اورهال کردن نیروگاه‌ها و صرف تعمیرات میشود، همچنان در کشور در فصل زمستان مازاد برق وجود دارد که میتواند به مصرف استخراج رمزارزها بینجامد به خصوص‌که رمزارزها اکنون تبدیل به صنعت شده و با توجه به افزایش رمرزارزها مورد توجه افراد زیادی قرار گرفته است.
ازاین‌رو، استفاده از رمزارزها برای کشور هم آثار و منافع خوبی بدنبال دارد و در شرایط تحریم میتواند موجب ارزآوری و درآمدزایی شده و خیلی از فعل و انفعالات مالی در فضای بین‌المللی را از این طریق انجام داد، به‌ویژه آن کنترلی که روی ارز انجام شده و مشکلاتی که برای فعالین اقتصادی بوجود می‌آورد، در مورد رمزارزها وجود ندارد. با توجه به صنعت بودن تولید رمز ارزها که موجب اشتغالزایی هم میشود، باید گفت، برای تداوم فرآیند تولید ارزهای دیجیتال و آثار مفید آن، بهتر است بخشی از مازاد برق صرف تولید رمزارزها شود، به‌خصوص که تولید و استخراج رمزارز ها فشار چندانی به شبکه وارد نمی‌کند و نسبت به تولید و ظرفیت بیش از ۸۰ هزار مگاوات ظرفیت منصوب و ظرفیت قابل بهره‌برداری، عدد قابل توجهی صرف استخراج رمزارز نمی‌شود.
با اشاره به لزوم گسترش تجدیدپذیرها برای تولید رمزارز، باید یادآور شد که تجدیدپذیرها آلایندگی نداشته و با صدور مجوز احداث ضمن آنکه میتوانند برق تولیدی را به شبکه بفروشند، به صادرات و استفاده از منابع خود برای رمزارز هم استفاده کنند. تولید برق از تجدیدپذیرها برای استخراج رمزارزها نیاز به یک برنامه‌ریزی جدی و کلان دارد تا هم بتوان صنعت تجدیدپذیر را گسترش داد و هم از صنعت رمزارز غافل نشد.
با احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر قرار بوده تا بر اساس برنامه ششم توسعه ۵ هزار مگاوت وارد مدار شود، در صورتی اکنون میزان تولید ما ۱۰۰۰ مگاوات بوده است. بنابراین، برنامه یادشده موجب گسترش صنعت تجدیدپذیری میشود که در جهان بسرعت رو به رشد است، کشور نیز ظرفیت خوبی در حوزه‌ی تولید برق خورشیدی و بادی دارد و بالغ بر ۶۰ هزار مگاوات ظرفیت تکنیکال و فنی در کشور وجود دارد که میتواند مورد استفاده قرار گیرد.
درباره‌ی فعالیت ارزهای دیجیتال در کشور باید گفت، ارزهای دیجیتال یکی از پدیده‌های مهم و جدید در حوزه‌ی فناوری مالی به شمار می‌رود که با توجه به کارکردهای تسهیل کننده در زمینه‌ی پرداخت مورد استقبال کشورها و بازارهای مالی قرارگرفته است. بر این اساس، با توجه به اهمیت و رواج گسترده‌ی ارزهای دیجیتال و انجام معامله‌های محدود بدون نظارت ارزهای دیجیتال در داخل کشور و همچنین کمک ارز دیجیتال به اقتصاد کشور در زمان تحریم و تصمیم‌هایی که دولت در سال‌های اخیر به منظور ایجاد نهادهای ناظردر حوزه ارزهای دیجیتال انجام داده است، نشان می‌دهد که اتخاذ سیاست‌های نهایی برای تعیین تکلیف مشارکت‌کنندگان در حوزه ارزهای دیجیتال بسیار حیاتی است. همچنانکه با اعلام سیاست‌ها و چهارچوب‌های بانک مرکزی، دولت استخراج ارزهای دیجیتال را به عنوان صنعت پذیرفته است. به علاوه، مسأله‌ی ارزهای دیجیتال مورد توجه ویژه مرکز ملی فضای مجازی بوده و بر همین اساس نیز نهادهای ناظراز جمله بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان بورس و اوراق بهادار، پلیس فتا، دادستانی کل کشور، هماهنگی‌ها و هم‌افزایی‌هایی را برای این موضوع انجام داده‌اند.
با اشاره به تصمیم‌گیری نهایی برای ارزهای دیجیتال، قابل ذکر است که سیاست مرکز ملی فضای مجازی، ساماندهی ارزهای دیجیتال است و بانک مرکزی به عنوان متولی حوزه‌ی ارزی کشور و نهاد مرجع تصمیم گیری چهارچوب‌ها و سیاست‌های نهایی که برای معاملات و مشارکت استارت آپ ها و فعالان اقتصادی در حوزه ارزهای دیجیتال اعلام شده است، امید می‌رود این صنعت ظرفیت‌های خود را بیش از پیش در کشور نشان دهد.
این موضوع که تولید ارز دیجیتال ملی از سوی بانک مرکزی می تواند جهت گیری امیدوار کننده‌ای برای تبادل مالی با کشورهای دیگر داشته باشد، حاکی از آن است که فشارهای اقتصادی از طریق تحریم‌های دولت آمریکا نیاز به ابزاری برای تبادل مالی میان کشورهای دوست و دارای روابط تجاری گسترده با کشور برای برنامه ریزی ایجاد ارز ملی مشترک دارد و لزوماً باید ارز دیجیتال از طرف بانک مرکزی گسترش پیدا کند، به طوری که بر آن اساس، اکوسیستم کارآفرینی و بهبود کسب و کار جدید با پول های مجازی، پول‌های دیجیتال جایگزین پول های امروزین شود تا تاثیرارزهای دیجیتال در توسعهی اقتصادی کشور بر این اساس نقش بسیار مهمی پیدا کند.
چشم انداز مثبت قانونی‌سازی ماینینگ ارزهای دیجیتال در ایران با پذیرش استخراج آنها به منزله‌ی صنعت در مناطق آزاد و ویژه نیز با اشاره به وضعیت تصمیم‌گیری برای ماینینگ به صورت یکی از مهمترین انشعاب‌های این حوزه برای فعالیت بازیگران اکوسیستم ارزهای دیجیتال می تواند بسیار مهم و تعیین‌کننده باشد. بر این‌اساس، با اعلام سیاست‌های نهایی برای حوزه‌ی ماینینگ، مسأله استخراج و ایجاد مراکز مبادله‌ی ارز دیجیتال همچون صرافی‌ها در مناطق آزاد از اهمیت بالایی برخوردار است، هرچند پذیرش آن به موافقت و پذیرفتن نهادهای ذیربط از جمله وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بانک مرکزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو و وزارت امور اقتصادی و دارایی دارد تا با شناسایی و دسته بندی استخراج ارزهای دیجیتال به عنوان صنعت ماینینگ ارز دیجیتال توام شود، به گونه‌ای که در حوزه‌ی استخراج ارزهای دیجیتال چشم انداز مثبت مرکز ملی فضای مجازی برای آماده سازی و ایجاد بستر قانونی ماینینگ (استخراج) ارزهای دیجیتال بوجود آید.
درباره‌ی آخرین وضعیت استفاده از بیتکوین در کشور، باید گفت، سازوکار تولید ارز دیجیتال در کمیسیون اقتصادی دولت در آینده نزدیک می تواند موضوع ارز دیجیتال را به منزله‌ی نوآوری در نظام پولی و بانکی کشور مطرح کرده و باعث تحولات تعیین کننده‌ای در مقابله با فسادهای مالی شود.
بدین ترتیب، به منظور اجرایی کردن برخی از برنامه‌ها به صورت پایلوت، طراحی و اجرای برنامه‌ی اکوسیستم یکپارچه کسب و کار در مناطق آزاد، با هدف رفع موانع و مشکلات واحدهای تولیدی ـ صنعتی و تجاری و خدماتی حائز اهمیت است. پلتفرم فناوری این برنامه موسوم به سککوک یا سامانه کشوری کسب وکار که بستر اتصال واحدهای تولیدی و فعالان اقتصادی را به یکدیگر ازطریق شناسایی زنجیره‌های تأمین و تولید فراهم می کند، با بهره گیری از ابزارهای مالی و اعتباری مانند برات الکترونیک و با استفاده از زیرساخت‌های فناوری پیشرفته، سهولت انجام معاملات اعتباری را با کاهش مشکلات نقدینگی
بنگاه های اقتصادی و تولیدی میسر می سازد. این سامانه با فناوری بلاکچین طراحی شده تا بتواند با استفاده از ارزهای دیجیتال، کشور را در معاملات بین المللی در دوران تحریم کمک رساند. از مزایای این سکوی رایانشی که با همکاری و سرمایه گذاری نهاد های دانش‌بنیان خصوصی، نظام بانکی و بیمه‌ای کشور و صندوق های حمایتی قابل طراحی و عملیاتی شدن است، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ایجاد بستری مناسب مبتنی بر اصول تجارت الکترونیک با هدف معطوف به افزایش ظرفیت تعامل میان بنگاه‌های اقتصادی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با سرزمین اصلی.
۲- ایجاد زیرساخت هدفمند برای هدایت منابع توسعه‌ای و تسهیلات در جهت افزایش تولید و فرصت های شغلی جدید، بدون تبعات تورمی ناشی از تزریق نقدینگی.
۳- جلوگیری از اتلاف و خروج منابع از چرخه‌ی تولید با هدف رسیدن به تجارت آسان برای فعالیت های اقتصادی و صنعتی.
۴- ایمن سازی، شفاف سازی و تسهیل تراکنش های مالی با بهره‌گیری از تکنولوژی نسل دوم اینترنت، یعنی بلاکچین(Block chain) به منزله‌ی یک پایگاه اطلاعاتی غیرمتمرکز که سابقه‌ی فعالیت هایی مانند معاملات دیجیتالی را درخود نگه می‌دارد.
۵- مقابله با اثرات جانبی تحریم‌های یک‌جانبه با استفاده از پتانسیل انجام معاملات فیمابین بنگاه‌های اقتصادی به‌ویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط برروی پلتفرم با توجه به قابلیت بلاکچین و رمزهای کامپیوتری ملی و بین المللی رمرز ارزها.
۶- تسهیل و گسترش تولید و تجارت و مبادلات بازرگانی با بسترسازی برای تأمین مالی زنجیره‌ی تأمین و سازماندهی فعالیت‌های اقتصادی با کاهش شتاب نقدینگی.
۷- امکان گسترش بازار خدمات برای افراد و شرکت‌ها به صورت آزاد با هدف دسترسی بهتر به سیستم‌های مالی و پرداخت و جلوگیری از فساد و حذف واسطه ها.
این پلتفرم به منزله‌ی مرکز اکوسیستم پایداری باید به گونه‌ای طراحی شود تا بتواند ضمن ترسیم و استقرار زنجیره‌های گوناگون محصولات کشاورزی، غذایی، صنعتی، پوشاک، بسته بندی، تجاری و خدماتی و انجام پروژه های تبعی دیگری مانند تأسیس صندوق ضمانت و حمایت از فعالان اقتصادی، استقرار سامانه اعتبارسنجی انواع کسب و کارهای ویژه‌ی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را برای انجام معاملات گوناگون تکمیل و ساماندهی کند. به علاوه، نسبت به خطراتی که بیتکوین برای سرمایه‌گذاران و مردم ایجاد میکند هشدار داد تا اگر هنوز سوال های مهمی در مورد مشروعیت و ثبات وجود دارد، بدون پاسخ نماند. تکنولوژی بیت کوین، مکانیسم معامله گسترده برای استفاده امور مالی از ارزهای دیجیتالی به مثابه‌ی یک روش بسیار کارآمد برای انجام معاملات است که میزان انرژی مصرف شده در پردازش آن قابل توجه است. این معاملات یا ارزهای دیجیتال امروزه به فعالیت روزمره در جامعه دیجیتال تبدیل شده است.