بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت موارد ابتلا به مالاریا در برخی نقاط آفریقا بین سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی به دلیل کووید ۱۹ حدود ۴۴ درصد افزایش داشت و کشورهای آفریقایی که با بیشترین موارد ابتلا مواجه بودند، دچار وضعیت چالش برانگیزی شدند.
با توجه به این که جهان در حال مقابله با بحران پاندمی کووید ۱۹ و واکسیناسیون آن است، در بسیاری از کشورها موارد قابل توجه مالاریا وجود دارد و محققان حوزه بهداشت نگران تاثیر منفی کرونا بر کاهش توجه به این مقوله مهم هستند.
با این حال متخصصان سازمان جهانی بهداشت در آستانه روز جهانی مالاریا (۲۵ آوریل- پنجم اردیبهشت)، ۲۵ کشور (شامل ۳ کشور آفریقایی) را با ظرفیت ریشه‌کنی مالاریا تا سال ۲۰۲۵ میلادی شناسایی کرده اند.
در واقع در این ۲۵ کشور، تهدید دوگانه مالاریا و پاندمی کووید ۱۹ وجود دارد و همین امر نیازمند صرف هزینه و توجه بیشتر است.
سازمان جهانی بهداشت دستورالعمل‌های تکنیکی و حمایتی تحت عنوان ‘E-۲۰۲۵ Initiative’ برای این کشورها تدارک دیده است.
در سال‌های گذشته نیز تلاش های موثری برای حذف مالاریا صورت گرفت که به دلیل بحران کرونا مختل شد.
از آنجا که شیوع کووید-۱۹ در سراسر جهان رو به افزایش است، بیشتر منابع پزشکی و تحقیقاتی به دنبال روش‌هایی برای مقابله و واکسیناسیون این ویروس هستند؛ این در حالی است که نباید از توجه به سایر بیماری‌های کشنده از جمله مالاریا غافل شد.
سازمان جهانی بهداشت از تمام کشورها می‌خواهد تا از تداوم خدمات در زمینه مقابله با مالاریا، حتی با وجود شیوع ویروس جدید کرونا، اطمینان حاصل کنند و بهترین اقدامات را برای حمایت از مراقبین بهداشت صورت دهند.
٢٥ آوریل به منظور افزایش آگاهی و اتحاد جهانی برای مبارزه با مالاریا، روز جهانی مالاریا نامیده شده است.
آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان جهانی بهداشت در مورد مالاریا (منتشر شده در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۱):
-مالاریا یک بیماری تهدیدکننده حیات و در عین حال قابل پیشگیری و درمان است که توسط انگل‌های ناشی از گزش پشه‌های آنوفل ماده منتقل می شود.
-درسال ۲۰۱۹ میلادی ۲۲۹ میلیون مورد مالاریا در سراسر جهان گزارش شده است.
-مرگ و میر ناشی از مالاریا در سال ۲۰۱۹ میلادی حدود ۴۰۹ هزار نفر گزارش شده است.
-کودکان کمتر از پنج سال آسیب‌پذیرترین گروه مبتلا به مالاریا هستند. این گروه در سال ۲۰۱۹ میلادی ۶۷ درصد (۲۷۴ هزار نفر) از کل آمار مرگ و میر ناشی از مالاریا را به خود اختصاص دادند.
-بخشی از آفریقا درصد زیادی از مبتلایان را در خود جای داده است. در سال ۲۰۱۹ میلادی این منطقه شامل ۹۴ درصد از موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماری بوده است.
-مجموع بودجه برای کنترل و حذف مالاریا در سال ۲۰۱۹ میلادی به سه میلیارد دلار آمریکا رسید.
علایم بیماری
علایم این بیماری معمولا ۱۰ تا ۱۵ روز پس از گزش ظاهر می‌شوند و تب، سردرد و لرز از اولین علایم هستند.
درد عضلانی، خستگی، تهوع، اسهال و استفراغ از دیگر علایم بیماری هستند. اگر بیماری ظرف ۲۴ ساعت اولیه درمان نشود، بسیار سریع پیشرفت می‌کند و خطرناک است. نارسایی اعضای مختلف و گسترش عفونت نیز در موارد شدید دیده می‌شود. در کودکان علائم شدیدتر است و علاوه بر موارد ذکر شده، با کم خونی شدید و تنگی نفس همراه است.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند
بنابر گزارش سازمان جهانی بهداشت، در سال ۲۰۱۸ میلادی نزدیک به نیمی از جمعیت جهان در معرض خطر مالاریا قرار داشتند و اغلب موارد ابتلا در جنوب صحرای آفریقا رخ داد. ؛ با این حال سازمان جهانی بهداشت آسیای جنوب شرقی، شرق مدیترانه، غرب اقیانوس آرام و آمریکا را نیز در معرض خطر می‌داند.
نوزادان، کودکان زیر پنج سال، زنان باردار، افراد مبتلا به ویروس اچ آی وی HIV، بیماران مبتلا به عفونت‌های مزمن، مهاجرانی که واکسینه نشده‌اند و مسافران بیشترین افراد در معرض خطر هستند.
بر اساس این آمار، پشه‌بند آغشته به حشره‌کش موثرترین روش برای کاهش آمار ابتلا در این مناطق است. افشانه‌های ضد حشره نیز توصیه شده است.
کشورهای زیادی در حال حرکت به سمت ریشه کنی مالاریا هستند؛ به عنوان مثال در نشست شرق آسیا اعلام شد که قصد ریشه کنی مالاریا از آسیا و اقیانوس آرام تا سال ۲۰۳۰ میلادی وجود دارد.
شیوه انتقال
مالاریا از طریق نیش پشه آلوده به انگل پلاسمودیم فالسیپاروم به انسان منتقل می‌شود. این انگل وارد جریان خون میزبان می‌شود و سلول‌های قرمز را تخریب می‌کند. زمانی که گلبول‌های قرمز تسلیم این انگل می‌شوند، علایم این بیماری که شامل سردرد، لرز، درد عضلانی، خستگی، تهوع، اسهال و استفراغ است، ظاهر می‌شود.
این انگل همچنین سبب مشکلات تنفسی شدید، کاهش قندخون، کم خونی شدید و در نهایت بروز کما در بیمار می‌شود که در صورت نبود درمان کشنده است. کودکان به دلیل ضعف سیستم ایمنی در مقابل این انگل تسلیم می‌شوند و از بین می‌روند.
کاهش مالاریا با یک روش طبیعی
محققان دانشگاه‌های استکهلم و لوند در سوئد با همکاری محققان دانشگاه کالیفرنیا سم جدیدی را شناسایی کردند که به طور هدفمند پشه‌ها را نابود می‌کند. این سم PMP۱ نام دارد و پشه‌های عامل مالاریا را هدف قرار می‌دهد.
این ماده سمی در نوعی باکتری کشف شده است که در دو زیستگاه در معرض تهدید زندگی می‌کند. یکی از این زیستگاه‌ها مرداب‌های مانگرو در کشور مالزی و دیگری، بستر جنگلی در برزیل است. به گفته محققان این سم جدید امکان کاهش مالاریا را به شیوه‌ای سازگار با محیط زیست فراهم می‌کند.