به گزارش خبرنگار ایرنا، اگرچه از اواسط نیمه دوم اردیبهشت ماه بارش های خوبی در استان خراسان شمالی به ثبت رسید و تا حدودی بخشی از مشکلات کم آبی را به خصوص برای مرتعداران کاهش داد، ولی بررسی های کارشناسان کشاورزی در این استان و گزارش های کشاورزان نشان می دهد که این بارش ها نه تنها تاثیرچندانی در رویش محصولات زرعی نداشت، بلکه برخی از آفات مرطوب پسند را در مزارع کشاورزی افزایش دادند.
کاهش ۳۰ درصدی باران بهاری
اداره کل هواشناسی استان خراسان شمالی اعلام کرد که با وجود باران بهاری همچنان میزان بارش ها در این استان نسبت به سال زراعی گذشته و حتی بهار کاهش ۳۰ درصدی را نشان می دهد به طوری که ۱۳.۱ درصد از گستره استان درگیر خشکسالی بسیار شدید ، ۱۳.۹ درصد تحت تاثیر خشکسالی شدید، ۱۶.۱ درصد خشکسالی متوسط و ۱۵.۶ درصد خشکسالی خفیف هستند و این خشکسالی این روزها شاهد طغیان برخی گونه هایی از آفات و بیماری های گیاهی در سطح باغ ها و کشتزارهای خراسان شمالی شد و از حالا اثرات نامطلوب این کاهش بارندگی و خشکسالی خود را در استان نمایان کرد و احتمال می رود که این آفات به خصوص سن گندم سال ها در مزارع بالا دست جاخوش کنند.
گسترش سکته مو در تاکستان های استان
سندروم مزمن اسکای( سکته مو ) مزمن شامل علایم روی برگ ها، حبه ها، خوشه ها، ریشه ها، جوانه ها و نیز علایم درون تنه و شاخه های اصلی است و علایم اولیه برگی به صورت لکه های سبز روشن یا کلروتیک بین رگبرگ ها و یا در طول حاشیه برگ ها به شکل مدور یا نامنظم گسترش می یابند. این لکه ها به تدریج به هم پیوسته و نکروتیک می شوند و سرانجام تنها رگبرگ اصلی به صورت نواری سبز رنگ و غیرآلوده باقی می ماند.
برای مبارزه با این آفات دو روش کنترل مکانیکی مانند هرس شاخه های آلوده، خارج کردن بقایای آلوده از تاکستان و سوزاندن آن ها استفاده کرد و یا از روش کنترل شیمیایی مناسبی برای بیماری مانند آفت کش ها برای کنترل بیماری توصیه شد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی از گسترش سکته مو در تاکستان های این استان خبر داد و گفت: سـکته مــو بــه طــور ناگهانی بــا پژمردگی برخی از سـرشـاخه هـا و گاهـی تمامـی سرشـاخه هـا آشــکار مـی شـود، بــرگ هـای سـبز درخت در چنــد روز خشـک می شـوند، سـکته در تابسـتان هـای گــرم رخ مـی دهد بــه ویـژه زمانی کــه بارندگی بــا خشـکی هوای گرم ادامـه یابد.
محمد رضایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه بیماری سکته مو بیماری قارچی است افزود: متاسفانه این بیماری در باغات استان به خصوص شهرستان بجنورد و مانه و سملقان مشاهده شد که با سمپاشی نیز برطرف نخواهد شد.
وی تنها راه مبارزه و پیشگیری از این آفات را تقویت درختان و تغذیه درست و بهداشت باغ اعلام کرد و اظهارداشت : اگر این اقدام صورت نگیرد، در تابستان به خصوص مرداد ماه برگ ها خشک می شوند و ریزش زودهنگام برگ درختان رخ می دهد.
وی بیماری سفیدک داخل انگور را از دیگر بیماری های تاکستان های استان خراسان شمالی بیان کرد و خاطرنشان کرد : در سال های اخیر به دلیل کاهش میزان بارش ها و غلبه خششکسالی این بیماری که تا حدودی رطوبت دوست محسوب می شوند، از بین رفت و در سال جاری مشاهده نشد.
شیوع آفت تریپس
آفت تریپس یک نوع حشره ای با اندازه کوچک و شکل مسطح طولانی است و حشره‌های بالغ دارای چهار بال هستند که رنگشان از خاکستری و زرد تا قهوه‌ای را شامل می‌شود. تریپس‌ها ناقل ویروسی هستند که اصولاً از خانواده‌ی Tospovirus است. همین ویروس‌ها هستند که سبب از بین رفتن میزان قابل توجهی از محصولات می‌شوند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی از آفات تریپس از دیگر آفات مرگبار برای محصولات باغی در دوران خشکسالی یاد کرد و اظهارداشت : این آفت نیز در سال های خشکساسی گسترش می یابد و بیشتر در اراضی زیر کشت پیاز و پنبه فعالیت خواهد داشت، این آفت حتی در باغ های این استان که با تنش آبی مواجه هستند نیز دیده می شود.
رضایی با بیان اینکه تریپس یک نوع حشره مکنده است گفت: تریپس حشراتی بسیار بالدار و حتی بدون بال در محیط طبیعی دیده می شوند و با حمله به درختان و بوته ها و از شیره گیاهان تغذیه می کنند که این تغذیه باعث ایجاد شدن لکه های زردی بر روی سطح گیاهان می شود.
وی گفت: دامنه حمله تریپس ها بسیار بالا ست که می تواند اکثر محصولات سردرختی و حتی جالیزی مانند بادمجان، فلفل، کدوئیان، لوبیا، مرکبات، نخود، خربزه، آفتابگردان، سویا، کدو، گوجه فرنگی، کنجد، را مورد حمله خود قرار دهد و به مروز از بین ببرد.
وی استفاده از بذر ضد عفونی شده را یکی از راهکارهای مهم برای جلوگیری از این آفت اعلام کرد و اظهارداشت : در شرایط فعلی با افزایش سطح آگاهی کشاورزان، آنها از این نوع بذر ها به خصوص پنبه استفاده می کنند که تا 45 رو گیاه را از این آفت دور می کند.
رضایی توجه به زمان های دقیق آبیاری را یکی دیگر از راهکارها برای کاهش این آفات اعلام کرد و از کشاورزان خواست تا با آبیاری دقیق از بروز استرس به گیاهان خودداری کنند، چرا که هر گونه کم و زیاد کردن دوره آبیاری می تواند نوعی از آفات را روانه مزارع کشاورزی کند.
وی اظهار داشت: با توجه به گرم شدن هوا، کاهش رطوبت محیط و آب استحصالی برای گیاهان هم اکنون تنش خشکی ایجاد شده که این امر فعالیت آفات و بیماری هایی که شرایط خشکی را دوست دارند افزایش می یابد.
گسترش آفات چوب خوار
حشرات چوبخوار از آفات مهم درختان فضای سبز هستند و تنوع گونه‌ها و شدت حمله آنها ارتباط زیادی با شرایط اقلیمی دارد بدین معنی که آفتاب فراوان و شدید باعث تبخیر سطحی بسیار زیاد شده و در پایان به‌علت فقدان آب کافی تغییراتی در کمیت و کیفیت شیره گیاه به‌وجود می‌آید که این شیره ها باعث می‌شود ، حشرات چوبخوار از فاصله دور قادر به تشخیص این درختان باشند و از
پروانه فری ، سوسک سرشاخه‌خوار ،رزاسه سوسک چوبخوار سارتا و سوسک‌های طوقه و ریشه می توان به عنوان نمونه هایی از آفات چوبخوار نام برد که برخی از این گونه های مخرب آفات در سال های اخیر به خصوص سال زراعی جاری با گسترش خشکسالی در استان خراسان شمالی مشاهده شد.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی می گوید : وقتی گیاه آب قابل استحصال نداشته باشد شرایط مساعد آفات و بیماری های خشکی پسند فراهم می شود نمونه هایی از این آفات شامل انواع کنه، آفات پوست خوار و چوب خوار در درختان و آفت کرم خراط در گردو که تحت استرس کمبود رطوبت رشد می کند در سال های اخیر در این استان از سوی کارشناسان شناسایی شد.
رضایی افزود: آفات چوب خوار در اثر تنش‌های محیطی از جمله خشکسالی متوالی به جان درختان می افتد، مهم ترین آفت کرم خراط است که بیشتر در باغ های گردو دیده می شود و حتی می تواند به درختان سیب در این منطقه نیز خسارت وارد کند.
رضایی افزود: کرم خراط یا پروانه چوبخوار یکی از آفات مهم چوبخوار در ایران است و دارای میزبان های مهمی در بین درختان میوه می باشد، خسارت آفت در برخی مناطق به گونه ای است که در درختان تنومند کهن سال نیز آلوده و خشک می شوند.
وی اظهار داشت: در این موارد تعداد لارو های آفت در داخل تنه در شاخه های اصلی به اندازه ای است که با از بین بردن آوند های چوبی و آبکش انتقال شیره پرورده را به شدت کاهش داده و یا آنها را قطع می کنند.
وی افزود: این حشره چوبخوار خسارت خود را در مرحله لاروی با تغذیه از چوب درختان به میزبان وارد می کنند و باعث پوک شدن شاخه ها شده و دنبال آن شکسته شدن شاخه در اثر وزن خود آن یا وزن میوه اتفاق می افتد، این آفت غالبا صدمات جبران ناپذیری به به درختان مثمر از جمله گردو وارد می کنند.
این کارشناس کشاورزی اظهار داشت: گردو میزبان اصلی این آفت بوده و بیشترین خسارت را می بیند بس از آن درختان دانه دار سیب گلابی و به از دیگر میزبان های این آفت می باشد،
رضایی افزود: دلایل افزایش جمعیت آفت و افزایش خسارت، تغییر نسبی شرایط آب و هوایی و نداشتن زمستان سرد یخبندان، کاهش فعالیت دشمنان طبیعی آفت به دلیل سمپاشی های بی رویه باغات، عدم رعایت بهداشت باغ و هرس نامناسب، عدم رعایت قرنطینه ورود نهال آلوده است.
وی راهکارهای مبارزه با این آفات را علاوه بر تغذیه مناسب درختان با کود پتاسیم؛ هرس؛ جمع آوری شاخه‌های خشکیده و علف‌های هرز باغ ، استفاده ازسیم‌های مفتولی برای از بین بردن و له کردن لارو ، تزریق سم دورسبان و یا خمیر آنتی‌تارلو در سوراخ‌های درختان و ضربه زدن به درخت در اردیبهشت و جمع‌آوری سوسک‌ها و سوزاندن آنها اعلام کرد و اظهارداشت : به دلیل طولانی بودن دوره تخم‌ریزی تفریخ و وجود لارو داخل بافت چوبی نه‌تنها سمپاشی تأثیری ندارد، بلکه با از بین بردن دشمنان طبیعی، احتمال طغیان آفات دیگر نیز وجود دارد.
سن گندم آفات مرگبار دیمزارهای خراسان شمالی
سن گندم (Eurygaster integriceps) یا سن غلات یکی از مهم ترین آفات گندم و جو محسوب می شود و در در بین آفات گندم، این حشره مقام اول را از نظر خسارت اقتصادی دارد و از ابتدای کاشت محصول تا برداشت آن احتمال هجوم سن وجود دارد و این آفات با تخم و پوره شناسایی می شوند به طوری که تخم ها کروی و حدود ۱ میلی متر قطر دارندبه طوری که تخم ها ابتدا شفاف و به رنگ سبز روشن هستند و پوره ها که همان نوزادان سن گندم هستند از تخم خارج می شوند و پنج مرحله را می گذرانند تا به حشره بالغ تبدیل شوند و طول بدن حشره بالغ ۱۰ تا ۱۲ میلی متر و عرض آن ۶ تا ۷ میلی متر با رنگ بدن سن بالغ از زرد، خاکستری تا قهوه ای و سیاه متغیر است. سر حشره مثلثی شکل است.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: جمعیت سن گندم در اماکن زمستان‌گذران این آفت نسبت به سال زراعی گذشته ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است و به همین علت سمپاشی کشتزارها باید در دستور کار گندمکاران باشد.
رضایی اظهار داشت: سمپاشی از گندمزارهای مناطق گرم و معتدل استان علیه سن مادری غلات از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون انجام شد و تاکون در بیش از هفت هزار از اراضی استان نیز مبارزه انجام شده است، کشاورزان باید در سمپاشی شتاب کنند تا سن مادر به پوره تبدیل نشود.
وی با بیان اینکه پیش بیینی می شود تا سطح مبارزه علیه سن مادری تا ۱۵ هزار هکتار برسد اظهار داشت: در سال جاری بارندگی کم بوده است، سن گندم در محیط گرم فعالیت بیشتری دارد.
رضایی اظهار داشت: سن گندم مهم ترین و خسارت زا ترین آفت در حوزه کشاورزی است، هر ساله ۶۰ تا ۶۵ درصد از سطح اراضی زراعی استان زیر کشت غلات از جمله گندم و جو می رود که فعالیت این آفت گسترده ترین آفت در حوزه کشاورزی است.
وی اظهار داشت: آفت سن مادر در کمیت مزارع اثر می گذارد اما سن پوره علاوه بر کمیت در کیفیت گندم و در نهایت آرد نیز موثر است که به اصلاح آرد را تلخ خواهد کرد.
گسترش لیسک و حلزون ها
لَزون یا لیسَک نوعی نرم‌تن در ردهٔ شکم‌پایان است و زیست‌شناسان تا به امروز بیش از ۳۰ هزار گونه حلزون را شناسایی کرده‌اند و این آفات از محیط زیست بسیار متنوعی برخوردار می‌باشد. محل زندگی بعضی از گونه ها در دریا ، آبهای شیرین یا در باغات است و از انواع گیاهان تغذیه می‌کند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی از حلزون و لیسک ها نیز به عنوان یکی دیگر از گونه های آفات در اراضی کشاورزی به خصوص اراضی که در دره ها و مناطق نمور وجود دارند نام برد و اظهارداشت : این آفت بیشتر در مناطق خنک و مرطوب دیده می شود و باغ داران با جمع آوری علف های هرز می توانند این آفات را در معرض آفتاب قرار دهند تا برخی از جانداران به خصوص پرندگان از آنها تغذیه و از نابودشان کنند.
رضایی دشمنان طبیعی دیگر این آفات را در صورت جمع آوری علف های هرز سوسک‌های زمینی- مارها- قورباغه‌ها و وزغ ها- لاک‌پشت‌ها و پرندگانی مثل مرغ- اردک و غاز.وانواع مورچه ها اعلام کرد.
ملخ مراکشی در خراسان شمالی
این حشره چون اولین بار در کشور مراکش دیده شد به این نام شناسایی می شود و در حدود 10 تا 12 استان کشور از جمله خراسان شمالی تاکنون این نوع آفات موسوم به ملخ مراکشی در سطح مزارع به خصوص دیمزارهای گندم مشاهده شد و این آفات دارای کپسول تخم هستند که در تخم ها در قسمت انتهایی این کپسول به شکل اُریب در دسته های40-18 تایی در ردیفهای 4-3 تایی گذاشته می شود و
این حشره قسمت اعظم سال را (تابستان،پاییز، زمستان) را به حالت تخم می گذراند.
کپسول تخم معمولاً در نواحی تپه ها که خاکهای فشرده و عاری از پوشش گیاهی دارند تشکیل می شوند و طول دوران پورگی 40-35 روز و طول دوران حشره کامل 60-20 روز است.پوره ها بیشتر از برگهای گرامینه تغذیه می نمایند ولی در سن پنجم علاقه به تغذیه از غلات دارند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی هجوم ملخ های بومی را از دیگر آفات خشکسالی در باغات به خصوص مزارع این منطقه نام برد و گفت : ۱۲ کانون ملخ بومی از نوع مراکشی در ارتفاعات و عرصه های منابع طبیعی در این استان شناسایی شد.
رضایی افزود : ملخ هایی که در ارتفاعات و عرصه های منابع طبیعی این استان مشاهده شد که از نوع بومی و مراکشی محسوب می شوند که سالانه چندین روستا را درگیری می کنند، و در سال جاری به دلیل خشکسالی و فقر مراتع احتمال ریزش بیشتر ملخ در استان وجود دارد.
وی اضافه کرد: در فصل زراعی جاری کانون های ملخ در شهرستان های اسفراین، بجنورد، راز و جرگلان، شیروان، فاروج و گرمه به شکل پوره ملخ شناسایی شد به طوری که هشت تا ۱۰ هزار هکتار اراضی در معرض خطر هجوم ملخ در سطح شهرستان های استان شناسایی شد که طبق برنامه زمانبندی مبارزه از فروردین تا شهریورماه از طریق سمپاشی انجام می شود.
رضایی خاطرنشان کرد : با توجه به این که ملخ ها زمستان گذرانی در ارتفاعات دارند، از اوایل اسفندماه فعالیت خود را به نوعی در ارتفاعات شروع می کنند و به دلیل سخت گذر بودن تردد در مناطق ارتفاعی استان، مبارزه با آفات ملخ نیز با کندی انجام می شود.
قارچ درختان میوه قوز بالا قوز
براساس گزارش سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی با بارش دو هفته گذشته در این منطقه نوعی قارچ میوه نیز در باغات مشاهده شد که نیاز فوری به مبارزه با آن از طریق قارچ کش ها ضروری است.
مدیر حفظ نبابات جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی به کشاورزان این استان توصیه کرد تا بعد از بارش های چند روز اخیر با بیماری های قارچی درختان میوه با سمپاشی مبارزه کنند.
رضایی افزود: بیماری لب شتری هلو، غربالی درختان میوه های هسته دار، لکه سیاه سیب، آتشکده درختان دانه دار از جمله آفات قارچی است که کشاورزان باید توصیه های کارشناسان را برای مبارزه جدی بگیرند.
استان خراسان شمالی ۳۴۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد که حدود ۳۰۰ هزار هکتار از این اراضی زیرکشت ۳۳ محصول زراعی و مابقی نیز نیز کشت ۲۶ نوع محصول باغی قرار دارد و سالانه حدود ۱.۵ میلیون تن محصول زراعی و باغی در این استان برداشت می شود که ارزش اقتصادی در سال به بیش از ۸۰ هزار میلیارد ریال می رسد.
حدود ۸۲ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در استان خراسان شمالی محسوب می شوند که با احتساب جمعیت تحت پوشش حدود ۳۰ درصد از جمعیت ۸۳۶ هزار نفری این استان در بخش کشاورزی اشتغال دارند که سهم این بخش در اشتغال استان حدود ۳۶.۵ درصد است.