خدمات رسانی در صنعت نوپای گردشگری سلامت با شیوع بیماری کرونا از ماههای پایانی سال ۹۸ تاکنون دچار دگرگونی شده و کاهشی دور از انتظار را تجربه کرده است.
هم اکنون ایران از مقاصد بزرگ گردشگری سلامت در منطقه است و کشورهای همجوار مانند عراق، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، افغانستان و سایر کشورهای منطقه، متقاضی استفاده از خدمات و امکانات ایران در این زمینه هستند.
به گفته مسوولان این حوزه، کلانشهر مشهد بعد از تهران، بیشترین گردشگر سلامت کشور را به خود اختصاص داده است، بطوری که در سالهای گذشته گردشگران سلامت از ۵۵ ملیت مختلف در مشهد پذیرش شده‌اند که گردشگران عراقی بیشترین سهم را در این میان داشته اند.
گردشگری سلامت (health tourism) به گردشگری پزشکی، گردشگری درمان طبیعی و همچنین گردشگری صحت، تندرستی و نیز پیشگیری تقسیم‌بندی می‌شود و در رشد اقتصاد سلامت نقش مهمی دارد.
به گفته کارشناسان، گردشگری سلامت اکنون دوران عزلت خود را سپری می کند و کرونا تیر خلاص را به گردشگری سلامت شلیک کرده است چرا که گردشگری یکی از حوزه هایی بود که بیشترین آسیب را از کرونا دید.
مسوولان دانشگاه علوم پزشکی مشهد از کاهش ۵۰ تا ۹۵ درصدی تعداد گردشگران سلامت در دوران کرونا خبر می دهند، که البته به گفته آنان این صنعت در ماههای اخیر و با باز شدن مرزها و اخذ مجوزهای مربوطه، با ورود این نوع گردشگران، جان گرفته است.
کاهش ۵۰ درصدی آمار گردشگران در مشهد
سرپرست مدیریت گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد از کاهش قابل توجه آمار گردشگران سلامت در ایام بحران کرونا خبر داد و گفت: با توجه به بسته بودن مرزها، آمار گردشگران سلامت مشهد بیش از ۵۰ درصد کاهش داشته است.
داود خوش شکن افزود: قبل از شیوع ویروس کرونا میزان ورود گردشگران سلامت به مشهد، که در مراکز دانشگاهی و دولتی زیر پوشش قرار گرفته اند، ۲۲ هزار و ۵۰۰ نفر بود که این عدد در سال ۹۹ نصف شده و به ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر رسید.
وی گفت: در سال ۹۸ و پیش از کرونا، دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۱۹۸ میلیارد تومان از طریق گردشگری سلامت کسب درآمد کرده بود.
وی افزود: این آمار جدا از گردشگران سلامتی است که در مراکز خصوصی و مطب های پزشکی، به ویژه در حوزه زیبایی زیر درمان قرار می گیرند.
خوش شکن بیان کرد: در طول ۱۵ ماه کرونایی، بیش از هزار میلیارد تومان کاهش درآمد در حوزه گردشگری سلامت ثبت شده است.
وی ادامه داد: گردشگری سلامت یکی از شاخه‌های پول‌ساز حوزه گردشگری بوده و در کشور ما به لحاظ شرایط پزشکی بسیار خوب، منابع انسانی بسیار قوی و هزینه بسیار پایین کالای سلامت، با استقبال بیمارانی از کشورهای همسایه و حتی غیرهمسایه همراه بوده است.
به گفته وی، این گردشگران ضمن استفاده از فضای زیارتی و گردشگری، اقدامات تشخیصی و درمانی خود را هم انجام می‌دهند.
۲۵ بیمارستان و مرکز درمانی مجوز پذیرش بیمار خارجی دارند
سرپرست گردشگری دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه این دانشگاه روی موضوع گردشگری به طور جدی فعال است، گفت: در حال حاضر ۲۵ بیمارستان و مرکز درمانی در مشهد مجوز پذیرش بیمار خارجی در قالب گردشگری سلامت را دارند.
خوش شکن افزود: از این تعداد چهار بیمارستان دولتی زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی شامل طالقانی، اکبر، قائم (عج) و امام رضا (ع) مجوز پذیرش گردشگر سلامت (IPD) را دارند.
وی اضافه کرد: بقیه این مراکز شامل ۱۰ بیمارستان خصوصی و سه مرکز جراحی محدود و هشت درمانگاه نیز مجوز گردشگری سلامت دارند.
به گفته وی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد با سرمایه انسانی متخصص، ماهر و شایسته از ظرفیت و توانمندی بالایی در حوزه جذب توریست سلامت برخوردار است.
وی افزود: بیشتر مخاطبان توریسم سلامت مشهد از کشورهای افغانستان، ترکمنستان، عراق، بحرین، کویت، سوریه و عمان هستند.
وی با بیان اینکه گردشگری سلامت از صنعت های پردرآمد در میان کشورهاست، ادامه داد: بر اساس بررسی های انجام شده هر گردشگر سلامت بین پنج تا ۱۵ هزار دلار در سفرهای گردشگری هزینه می کند.
سرپرست گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: میانگین هزینه کرد برای یک توریست سلامت در کشور ما ۲ هزار دلار است که ۷۵ درصد این هزینه ها مربوط به هتلینگ، ایاب و ذهاب و تفریح است، هر چند متاسفانه زیرساخت های لازم تفریحی برای توریسم سلامت در کشور طرح ریزی نشده است.
خوش‌شکن تأکید کرد: هزینه‌های گردشگری سلامت در ایران به نسبت دیگر کشورها بسیار پایین بوده و در مقابل کیفیت و نوع خدمات درمانی نسبت به دیگر کشورها، حتی کشورهای پیشرفته، به مراتب بالاتر است.
وی تصریح کرد: در ایام شیوع ویروس کرونا دستورالعملی در خصوص پذیرش بیماران غیرایرانی ابلاغ شد و طبق آن مقرر شد که افراد مشکوک و مثبت کرونا به هیچ عنوان پذیرش نشوند، ضمن اینکه طبق هماهنگی صورت گرفته با وزارت امور خارجه، داشتن گواهی تأییدیه سلامت و تست پی سی آر منفی بیمار و همراه وی ضروری بوده و طبق مصوبه ابلاغی، برای موارد مثبت و مشکوک ویزا صادر نمی‌شود.
وی تاکید کرد: در شرایط کنونی به دلیل شیوع ویروس کرونای هندی، که ترکیبی از تمامی ویروس‌ها است و میزان ابتلا، بستری و فوتی آن هم بیشتر است، تا اطلاع ثانوی گردشگران هندی پذیرش نمی‌شوند.
خوش شکن اضافه کرد: در موج چهارم بحران کرونا، نظارت بر گردشگران از زمان ورود تا خروج به‌صورت پیاپی و پیوسته انجام می‌شود و در کنار آن تب‌سنجی و تست مستمر کرونا هم صورت می گیرد.
این در حالی است که مدیر پیشین گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، میزان کاهش آمار گردشگران سلامت به مشهد را در سال ۹۹ و همزمان با بسته بودن مرزها، بیش از ۹۵ درصد عنوان کرده است.
به گفته دکتر محمداسماعیل خیامی، ۵ درصد گردشگران پذیرش شده در این مدت نیز بیمارانی بودند که قبل از همه‌گیری کرونا به کشور وارد شده بودند که البته شمار آنان نیز پس از مدتی به صفر رسید.
بیکاری ۷۰ تا ۹۰ درصدی دست‌اندرکاران گردشگری سلامت
رییس هیات مدیره جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی گفت: ۵۰ شرکت گردشگری سلامت و ۶ هزار مترجم تخصصی این حوزه تا پیش از بحران محدودکننده شیوع ویروس کرونا در این استان فعالیت داشتند.
حسین نیکونام افزود: تاکنون تقریبا بیش از ۹۰ درصد مترجمان این حوزه بی‌کار شده و شرکت‌های گردشگری سلامت نیز بیش از ۷۰ درصد نیروی انسانی خود را با وجود مقاومت زیاد به اجبار تعدیل کرده‌اند.
وی گفت: در سال ۹۸ تعداد ۱۲۳ هزار نفر گردشگر سلامت در مشهد حضور یافتند که این تعداد در ۱۵ ماه پس از آغاز شیوع کرونا به کمتر از ۱۰ هزار نفر کاهش یافته است.
وی بیان کرد: شیوع ویروس کرونا به گردشگری سلامت در کلانشهر مشهد ۱۳۵ میلیون دلار خسارت مستقیم وارد آورده است.
نیکونام تصریح کرد: از نظر مالی سال قبل از شیوع کرونا به صورت تقریبی بیش از ۱۵۰ میلیون دلار از محل ورود گردشگران سلامت ارز جذب استان شد که این مبلغ در ۱۵ ماه اخیر به کمتر از ۱۵ میلیون دلار رسیده است.
وی خاطرنشان کرد: چشم انداز رونق گردشگری سلامت با انجام واکسیناسیون برای تیرماه سال ۱۴۰۱ پیش بینی شده است که در این راستا به دنبال خرید یک میلیون دوز واکسن کرونا هستیم و با صدور گواهی سلامت به کشورهای هدف گردشگری اعلام می شود، صنعت گردشگری ایران ایمن است.
مشهد در حوزه گردشگری سلامت به دلیل وجود بارگاه ملکوتی حضرت امام رضا (ع) و از سوی دیگر وجود پزشکان و کادر درمانی مجهز و هزینه‌های مناسب درمانی، از ظرفیت مطلوبی برخوردار است و یکی از مناطق پیشرو کشور در عرصه گردشگری سلامت است.