آتش سوزی جنگل ها و منابع طبیعی از بزرگترین دغدغه های دوستداران طبیعت است و هرچند این آتش سوزی ها در نهایت با تدابیر مسئولان ،مدیریت بحران ،تلاش ماموران و مردم مهار می شود اما بی شک فرجام تلخ آن نابودی محیط زیست ، منابع طبیعی و گونه های مختلف جانوری است.
آتش‌سوزی را می توان یکی از عوامل دخیل در تغییر اکوسیستم‌های طبیعی دانست که هر ساله با گرم‌شدن هوا در اواخر بهار و تابستان بیم آن می‌رود که به دلایلی همچون وزش بادهای گرم، افزایش دما و عوامل انسانی شعله های آتش از میان مراتع و جنگل‌ها به عنوان بخشی ارزشمند از ثروت و منابع طبیعی زبانه بکشد و به فاصله ای کوتاه منطقه ای را به تلی از خاکستر تبدیل کند و داغی عمیق بر دل دوستداران طبیعت و حیات وحش بگذارد.
قرارگرفتن ایران در کمربند خشک و حاره‌ای و فراهم‌شدن شرایط جوی لازم برای وقوع آتش‌سوزی در کنار عوامل انسانی مانند بی‌احتیاطی ساکنان یا گردشگران باعث ایجاد حریق در مراتع و جنگل‌ها می‌شود و پایانی غم‌انگیزرا برای طبیعت رقم می زند.
ایران جزو کشورهای حادثه خیز است و به دلیل موقعیت های جغرافیایی، توپوگرافی و شرایط اقلیمی، هر ساله شاهد وقوع حوادث و بحران های مختلف طبیعی و انسان ساخت در سطح کشور، حوادث مختلفی از جمله زلزله، سیل ، طوفان و آتش سوزی مراتع و جنگل ها هستیم.
بررسی‌ها نشان می‌دهد خطای انسانی و سهل انگاری از علل اصلی حریق درعرصه های طبیعی است ، آتش‌سوزی عمدی با قصد تغییر کاربری و زمین‌خواری جنگل یا مراتع انجام می شود اما آتش‌سوزی‌های سهوی که بیشتر به دلیل بی‌احتیاطی گردشگران درروشن کردن آتش و همچنین کشاورزان در هنگام برداشت محصول و آتش‌زدن کاه و کلش و سرایت آن به مراتع و اراضی ملی است که درصد بالایی از آتش سوزی را به خود اختصاص می دهد.
از آنجا که آتش سوزی یکی از حوادث غیر مترقبه تلقی می شود ، براساس تبصره ذیل ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور در زمان آتش‌سوزی، کلیه دستگاه‌های دولتی اعم از کشوری و لشکری موظف به همکاری در بحث اطفا حریق هستند.
دستگاه‌های متولی هنگام وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع ،اقدامات مناسب و به هنگام از جمله پایش مستمر، ارتقای تجهیزات و امکانات استقرار بالگرد و نظایر آن را در دستور کار خود دارند که در سالهای اخیر و با تدبیر مسولان ،اولویت ها در زمینه مدیریت بحران، پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی بوده است چرا که پیشگیری صحیح سبب بروز حوادث کمتر و مدیریت بهتر می شود.
ارتقا سطح آگاهی کشاورزان ،برگزاری کلاس‌های آموزشی برای دهیاران، روستاییان در مناطق بحرانی ،توصیه های هشدار دهنده ، تجهیز و آماده سازی ادوات اطفا، تربیت نیروی متخصص و ورزیده برای مقابله با بحران ها ، آگاه سازی نسبت به اثرات تخریب محیط زیست از اقداماتی است که در راستای پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی در طی این سالها به آن توجه شده است .
مشارکت مردم و نیروهای جوامع محلی نیز ظرفیتی بسیار بالایی است که می توان از آن برای گشت زنی مداوم در مناطق و پیشگیری یا خاموش‌کردن سریع آتش در عرصه‌های طبیعی بهره گرفت.
طبق اظهارات برخی کارشناسان ،فرهنگسازی مولفه اصلی در پیشگیری از وقوع آتش سوزی درجنگل‌ها است اما نقش آموزش و توانمندسازی جوامع بومی و محلی در پیشگیری از آتش سوزی جنگل ها و مراتع نیز باید مورد توجه قرار گیرد .
خبرنگاران ایرنا در خبرهایی به شرایط استان های درگیر آتش سوزی و تلاش های صورت گرفته برای مهار و آخرین برآوردها از میزان خسارات وارده پرداخته اند:
آتش در پارک ملی بموی شیراز فرو نشست
جنگل و ارتفاعات پارک ملی بمو در استان فارس روز یکشنبه طعمه حریق شد که بنا به گفته اداره کل حفاظت محیط زیست فارس با تلاش محیط بانان، آتش نشانی شیراز، نیروهای بسیج مردمی شهرک سعدی و روستاهای اطراف پارک ملی بمو و سمن های محیط زیستی روز گذشته فرو نشست.
بر اساس گزارش ها، محیط بانان با وجود خستگی های مهار آتش در دو روز گذشته ر منطقه ارژن در پارک ملی بمو منطقه را برای جلوگیری از مشتعل شدن مجدد آتش پایش می کنند.
آتش سوزی در منطقه حفاظت شده ارژن ارتفاعات کوه بیل هم مهار شد
همچنین با تلاش محیط بانان و نیروهای مردمی و تشکل ها آتش‌سوزی کوه بیل ممسنی قبل از سرایت به منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان فرو نشست.
کامران اسلاملو، مسئول کمیته بحران اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در این زمینه گفت: آتش سوزی که ساعت ۱۱ روز شنبه در منطقه حفاظت شده ارژن و پریشان ارتفاعات کوه بیل شروع شده بود علیرغم سخت گذر بودن منطقه با تلاش مسئولین و محیط بانان اداره کل حفاظت محیط زیست فارس، پرسنل اداره منابع طبیعی، مردم بومی منطقه ،گروه دوستداران محیط زیست میراث زاگرس و انجمن طبیعت دوستان روز یکشنبه مهار شد.
همچنین ماموران اجرایی محیط زیست برای عملیات پایش و پاکسازی و جلوگیری از شعله ور شدن مجدد آتش تا ساعت ها در منطقه حضور داشتند.
منطقه کوه بیل دارای پوشش گیاهی متنوع از جمله ارژن، بنه، کیالک و بادام کوهی است.
آتش‌سوزی جنگل‌های زاویه دزفول مهار شد
آتش سوزی روز یکشنبه جنگل و بیشه‌زارهای روستای زاویه عزیب دزفول هم پس از ساعت ها تلاش توسط آتش نشانان و دوستداران محیط زیست مهار شد.
بر اساس اعلام روابط عمومی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری دزفول با اعلام این حادثه ،ستاد فرماندهی عملیات به سرعت به محل حادثه واقع در بیشه زارهای زاویه عزیب اعزام شدند و بلافاصله اقدام به مهار آتش کردند.
به گفته رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان دزفول، پنج هکتار از جنگل‌های زاویه در این آتش سوزی دچار خسارت شده است.
همزمان یک مورد آتش سوزی گسترده در زمین‌های کشاورزی و جنگل‌های سوم شعبان دزفول اتفاق افتاد که پس از ساعت‌ها تلاش آتش نشانان مهار شد.
ساعت ها تلاش برای مهار آتش جنگل‌های سرفاریاب
در روزهای اخیر در یاسوج آتش به جان جنگل ها و مراتع منطقه شراب گرو افتاد .این آتش سوزی که از روز شنبه هشتم خرداد ماه آغاز شد پس از سه مرحله مهار، روز دوشنبه نیز دوباره زبانه کشید که به گفته بخشدار سرفاریاب از توابع شهرستان چرام این حریق پس از ساعت ها تلاش نیروهای مردمی، منابع طبیعی، دهیاران، کوهنوردان و بسیج بخش سرفاریاب، شهرستان چرام و کهگیلویه سرانجام مهار شد .
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بویراحمد در خصوص میران خسارت وارده گفت که بر اثر وقوع ۲ فقره آتش سوزی در هفته جاریبه پنج هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی این شهرستان خسارت وارد شد .
عباس حسن زاده اظهار داشت: این آتش سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع ارتفاعات مناطق کبگیان و خهکلون شهرستان بویراحمد به وقوع پیوستند.
وی عنوان کرد:علت هر ۲ آتش سوزی عامل انسانی بوده است که با سهل انگاری در روشن کردن آتش و رها کردن آن، آتش به عرصه های منابع طبیعی سرایت کرده است.
از ابتدای امسال تا کنون بیش از این ۱۰ فقره آتش سوزی در مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد از جمله کوه خامی، دیل گچساران،ارتفاعات شاه بهرام و لار در باشت،چیتاب در بویراحمد ارتفاعات چرام و سرفاریاب به وقوع پیوسته است.
در سردشت هم حریق بیش از ۶۰ هکتار از جنگل های زاگرس این شهرستان مرزی در آذربایجان غربی را فراگرفت.
این آتش سوزی از روز شنبه در جنگل های منطقه " کولسه" و "زیر میرگ " این شهرستان آغاز شد که به دلیل وزش باد و سخت گذر بودن منطقه و وجود علف های خشک دامنه آن به اراضی جنگلی گسترش یافت اما سرانجام بعد از ۲ روز تلاش بی وقفه نیروهای امدادی و مردم مهار شد.
فرماندار شهرستان مرزی سردشت علت حادثه را عامل انسانی عنوان کرد و افزود: با توجه به سخت گذر بودن منطقه هنوز میزان خسارات وارده مشخص نیست و کارشناسان در حال بررسی و برآورد آن هستند.