به گزارش ایرنا، اگر چه این کشور طی سال ها مستعمره انگلیس بود اما از سال ۱۹۹۳ سیستم رای گیری مستقل و دو مرحله‌ای دارد که براساس آن رای دهندگان در مرحله اول به حزب مورد نظر و در مرحله دوم به نماینده مورد نظر خود رای می‌دهند.
اگرچه نیوزلند مانند بریتانیا قانون اساسی مدون ندارد، اما قانون مشروطه سال ۱۹۸۶ مقررات پایه این حکومت را بیان کرده است .
انتخابات سراسری نیوزیلند به طور کلی هر سه سال یک بار برگزار می‌شود. برخلاف برخی دیگر از کشورها، نیوزیلند تاریخ مشخصی برای انتخابات سراسری ندارد، بلکه نخست وزیر با مشورت فرماندار کل زمان انتخابات عمومی را تعیین می‌کند.
نیوزیلند یک پارلمان با ۱۲۰ عضو دارد که مردم آن‌ها را برای یک دوره سه ساله انتخاب می‌کنند و حزب یا ائتلافی از احزاب که حائز اکثریت کرسی‌های مجلس شود، حق تشکیل دولت آینده را دارد.
این کشور دارای سه حزب اصلی ملی، کارگر و سبزهاست که حزب ملی در ادوار بسیار قدرت را در اختیار داشته اند.
در نیوزیلند رای دادن اجباری نیست، اما ثبت نام برای رای دادن اجباری است و کسانی که این قانون را رعایت نکنند تا ۱۰۰ دلار نیوزیلند جریمه می‌شوند.
سیستم انتخاباتی این کشور برگرفته از سیستم نمایندگی نسبی آلمانی است که طبق آن یک حزب یا ترکیبی از احزاب نیازمند کسب ۶۱ کرسی از مجموع ۱۲۰ کرسی در پارلمان برای تشکیل دولت بعدی هستند که شامل ۴۸ درصد از آرای رای دهندگان است.
این بدان معناست که احزاب کوچکتر در ایجاد ائتلاف با احزاب بزرگتر برای تشکیل دولت نقش مهمی دارند.
از آنجایی که این کشور زمانی مستعمره انگلیس بود، بالاترین مقام حکومت نیوزیلند، ملکه الیزابت دوم است که از سال ۱۹۷۴ با توجه به قوانین این کشور، ملکه و رئیس نیوزلند، لقب دارد اما نخست وزیر رئیس دولت است و توسط پارلمان انتخاب می‌شود، نخست وزیر فعلی این کشور (خانم) جاسیندا آردرن از حزب کارگر است.
اعضای پارلمان نیوزلند کرسی‌های خود را از طریق انتخابات عمومی سراسری یا انتخابات میان دوره‌ای به دست می‌آورند. اگرچه انتخابات عمومی معمولاً هر سه سال یکبار برگزار می‌شود. اما انتخابات "زودهنگام" می‌تواند به صلاحدید نخست وزیر برگزار شود، گرچه انتخابات زودهنگام معمولاً فقط در صورت رای عدم اعتماد یا سایر موارد استثنایی اتفاق می‌افتد. آخرین انتخابات عمومی نیوزیلند در ۱۷ اکتبر ۲۰۲۰ برگزار شد.
این کشور دارای یک سیستم چند حزبی است. معرفی سیستم نمایندگی نسبی در سال ۱۹۹۳ مهمترین تغییر در سیستم انتخاباتی در نیوزیلند بود. کمیسیون انتخابات مسئول اداره انتخابات پارلمانی در این کشور است. استفاده از سیستم نمایندگی نسبی در نیوزیلند عمدتا منجر به تشکیل دولت‌های اقلیت یا ائتلافی شده است، اما اولین حزبی که از زمان معرفی این سیستم توانسته است اکثریت قاطع را به دست آورد، حزب کارگر به رهبری جاسیندا آردرن در سال ۲۰۲۰ می‌باشد.
سیاستمداران در دولت‌های محلی، از جمله شهرداران، اعضای شوراها و هیئت‌های بهداشت و درمان محلی هر سه سال یک بار در انتخابات محلی انتخاب می‌شوند. در این انتخابات هم از سیستم رأی واحد قابل انتقال و هم از سیستم بالاترین رای استفاده می‌شود.
رای دادن
انتخابات در نیوزیلند همیشه در روز شنبه برگزار می‌شود، تا اینکه تأثیر کار یا تعهدات مذهبی که می‌تواند مردم را از رای دادن منع کند، به حداقل برسد. رأی گیری در مراکز مختلف از جمله در مدارس، مراکز مذهبی، سالن‌های ورزشی یا سایر مکان‌های عمومی انجام می‌شود.
باجه‌های اخذ رای همچنین در بیمارستان‌ها ایجاد می‌شوند تا بیماران بتوانند رای خود را به داخل صندوق بیاندازند. رای دهندگان می‌توانند در هر مرکز اخذ رای در سرتاسر کشور در انتخابات شرکت کنند.
در نیوزیلند همچنین رای گیری مقدماتی دو هفته مانده به روز انتخابات انجام می‌شود. اگر فردی نتواند خود به یک مرکز اخذ رای برود، می‌تواند شخص دیگری را برای رای دادن به جای خود معرفی کند.
نیوزیلند سکوت انتخاباتی را به شدت اجرا می‌کند. تبلیغات انتخاباتی در روز انتخابات ممنوع است و کلیه تبلیغات انتخاباتی باید تا نیمه شب روز قبل از انتخابات حذف شوند. نظر سنجی نیز در روز انتخابات غیرقانونی است.
هر رأی دهنده یک رأی حزبی (برای انتخاب یک حزب سیاسی) و یک رأی کاندیدا (برای انتخابت کاندید مورد نظر) می‌گیرد. رای حزبی نسبت کرسی‌های اختصاص یافته به هر حزب در پارلمان را تعیین می‌کند. هر کاندیدای منتخب یک کرسی به دست می‌آورد و کرسی‌های باقی مانده توسط حزب از لیست خود آن پر می‌شود.
شب‌های انتخابات می‌تواند طولانی و پر اضطراب باشد. رای گیری از نخستین ساعات اداری در این کشور آغاز و در ساعت ۱۹ به وقت محلی پایان می‌یابد و کار شمارش آرا بلافاصله آغاز می‌شود.
تمام هدف کمیته برگزار کننده انتخابات این است که ۵۰ درصد از نتایج آرا تا ساعت ۲۲ روز رای گیری و ۱۰۰ درصد آرا تا ساعت ۲۳ و ۳۰ دقیقه روز بعد اعلام شود.
به این ترتیب با مشخص شدن حزب برنده، رهبر این حزب می‌تواند تا پیش از نیمه شب خواستار شروع مرحله دوم انتخابات برای رای گیری افراد شود. به عبارت دیگر هر فرد در این سیستم دارای دو رای برای حزب و کرسی‌های پارلمان است. البته نتایج رسمی تا دو هفته بعد قابل دسترسی خواهد بود.