حجت الاسلام محمد جمالی به مناسبت سالروز میلاد ثامن الحجج (ع) گفت: امام هشتم در میان ائمه و شیعیان به عالم آل محمد (ص) معروف است. علت این لقب به امام رضا (ع) آن است که علم در زمان آن حضرت بیش از سایر دوره ها تجلی پیدا کرد. به عبارت دیگر چهره علمی آن حضرت در جهان آن روز در میان ادیان و مذاهب درخشید؛ به گونه ای که بسیاری دانشمندانی که وصف علمی آن حضرت را شنیده بودند، به خراسان آن روز یعنی مرو هجرت تاریخی علمی کردند.
وی به مناظره امام رضا با روسای ادیان اشاره کرد و گفت: مصداق کامل این چهره علمی را می توان در جلسه ای دید که مامون آن را برگزار کرد و امام هشتم از این فرصت بهترین استفاده را کردند. یک فرد بی‌دین به نام عمران صابی که در سفسطه و مغلطه بسیار ماهر بود، به مامون پیشنهاد داد امام را در یک جلسه علمی با سفسطه از صحنه بیرون کند تا آن حضرت نتواند خود را حجت خدا بداند. مامون نیز به پیشنهاد صابی، سران ادیان حتی زرتشتیان و بوداییان را دعوت کرد تا در مجلسی با امام رضا به مناظره بپردازند.
جمالی ادامه داد: مرحوم مجلسی در کتاب بحار الانوار نوشته است که یکی از نزدیکان مامون خود را به امام رضا (ع) رساند و گفت مامون چنین جلسه خطرناکی را برنامه ریزی کرده است ولی در همان زمان، پیک مامون رسید تا امام را به جلسه علمی دعوت کند. امام رضا (ع) به مامون پیغام داد می داند چه نقشه ای سر داری ولی در آن جلسه حضور پیدا می کند.
گفت‌وگو به مثابه ابزار تفاهم
وی افزود: مامون در آن جلسه از امام رضا (ع) به عنوان عالم آل رسول (ص) یاد کرد و در همان جلسه رئیس مسیحیان اعتراض کرد دین ما با هم تفاوت دارد و ما دین او را قبول نداریم. امام فرمود من در وقت مناظره با انجیل مناظره می کنم. رهبر یهودیان نیز گفت که انجیل را قبول ندارد و امام باید با تورات سخن بگوید و امام هشتم قبول کرد. بزرگ زرتشتیان نیز همین اعتراض را کرد و امام فرمود با تو با زبان خودتان صحبت می کنم.
این کارشناس مذهبی افزود: عمران صابی در آن جلسه گفت که قرآن و روایت را قبول ندارد و فقط دلیل عقلی را می پذیرد که امام نیز به او فرمود «من در سخن گفتن با تو اصلا از قرآن و روایات سخن نمی گویم.» بزرگ یهودیان بعد از دریافت پاسخ سوالات خود به امام رضا گفت «تورات کتاب ماست. چگونه شما اینقدر تسلط دارید؟» و امام فرمود «من وارث حقیقی تورات هستم» و اسقف مسیحیان نیز گفت که انجیل متعلق به آنان است و امام چگونه به انجیل تسلط دارد و آن حضرت فرمود «من وارث حقیقی انجیل هستم. درزیارت امام رضا (ع) نیز می گوییم یا وارث موسی کلیم الله و یا وارث عیسی روح الله.
وی اضافه کرد: بیشترین وقت امام در این مناظره علمی به بحث با عمران صابی گذشت به گونه ای که صدای موذن بلند شد و امام بلافاصله فرمود وقت نماز است و اشاره کردند که ادامه مناظره را بعد از نماز ادامه می دهند ولی عمران صابی گفت «قلب من نسبت به شما رقیق شده و فقط یک سوال دارم» که امام تاکید کردند بعد از نماز پاسخ می دهند. صابی تعجب کرد که طرفین هر مناظره تلاش می کنند تا طرف مقابل را از صحنه بیرون کنند ولی امام مناظره را به این مرحله حساس و نقطه پیروزی رسانده و حالا می خواهد نماز بخواند.
جمالی افزود: وقتی امام رضا (ع) تعجب صابی را دید خطاب به او فرمود «ما مناظره را برای برپایی نماز انجام می دهیم نه به خاطر این که بگوییم ما غالب می شویم» به عبارت دیگر امام (ع) مناظره می کند تا دیگران را به سوی خدا هدایت کنند.
وی ادامه داد: پس از این جلسه بود که صابی دست امام را بوسید و به دین اسلام گروید و یکی از شیعیان آن حضرت شد. در همان جلسه مامون به دلیل موفقیت امام (ع) بسیار خشمگین شد و در واقع همان جلسه مناظره یکی از علل قتل آن حضرت شد. چون مامون پس از همان جلسه در کاخ قدم می زد و می گفت به خدا ابالحسن را می کشم.
جمالی افزود: این جلسه مناظره یکی از مظاهر عالم آل محمد بودن امام رضاست که باید سرلوحه گفتار ما در وصف امام باشد و باید مقام علمی امام را بشناسیم و به دیگران بشناسانیم. چون معتقدیم ائمه معصومین صاحب منصبان علم الاولین و الاخرین هستند.
وی اضافه کرد: مرحوم مجلسی در همین روایت می گوید برگزاری این مناظره و غلبه علمی امام رضا (ع) به همه مناطقه کشور اسلامی آن زمان یعنی از شامات تا جبل الطارق پیچید و وقتی تمام بی دین هایی که از شاگرد عمران صابی بودند، شنیدند امام رضا به همه سوال های او پاسخ داده و او را مجاب کرده به گونه ای که مسلمان شده، اعلام کردند دیگر در مقابل مقام علمی امام رضا (ع) حرفی برای گفتن ندارند.
جمالی افزود: بعضی از علمای آن زمان مشکلات سفر را تحمل کردند و به مرو آمدند تا ببینند کسی که صابی را مجاب کرده، چه کسی است به گونه ای که منطقه مرو در آن زمان محل رفت و آمد علمای مسیحی، یهودی، زرتشتیان، بوداییان و حتی افراد بی دین شده بود.
وی اضافه کرد: در بین عوام نیز وقتی امام را به مرو آوردند، تمام کسانی که در آنجا مسلمان بودند به تشیع رو آوردند و امروز ایران قطب تشیع در جهان است. اگرچه سفر به مرو برای امام رضا اجباری بود ولی امام آن را به یک فرصت تبدیل کرد به گونه ای که ریشه تشیع از زمان امام رضا در این منطقه کاشته شد.