روز هشتم تیر ماه سال ۱۳۶۶ یادآور رفتار متوحشانه و غیرانسانی دنیای مدعی دفاع از حقوق بشر است. نامگذاری این روز به نام روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی، به خاطر حملات شیمیایی جنگنده بمب افکن های رژیم بعثی عراق به شهر سردشت در غرب ایران است که در اثر این جنایت بزرگ دهها نفر بلافاصله شهید و هزاران نفر مجروح و مصدوم شدند و اکنون نیز از عوارض شدید ریوی، چشمی و پوستی رنج می‌برند.
در روزهای اولین تیر ماه ۱۳۶۶ چند فروند هواپیمای بعثی سکوت شهر کوچک سردشت در غرب کشور را شکستند و ۷ بمب خردل در نقاط مختلف شهر انداختند که ۲ بمب در بازار شهر و ۲ بمب دیگر در منطقه مسکونی افتاد؛ ۳ بمب دیگر نیز در باغ‌های مجاور شهر فرود آمد. از شهر ۱۲۰۰۰ نفری سردشت تعداد زیادی از مردم مصدوم شدند و بیش از ۱۰۰ نفر به شهادت رسیدند.
رژیم بعث در این حملات از گاز خردل و اعصاب استفاده کرده بود. گاز خردل از نوع گازهایی است که همیشه در محیط و بدن مصدوم باقی می‌ماند و تاکنون راه درمانی برای مصدومان آن کشف نشده است. از جمله عوارض این گاز عفونت ریوی، خارش پوست، التهاب چشم و تنگی نفس را می‌توان نام برد.
لازم بذکر است در طول جنگ تحمیلی، ایران ۲۵۲ بار مورد حمله شیمیایی رژیم بعث عراق قرار گرفت که به حدود ۱۰۰ هزار مجروح شیمیایی منتج شد که هنوز از آثار آنها رنج می‌برند.
شدت بمباران و نوع سلاح شیمیایی بکار برده شده در این شهر موجب شد، سردشت اولین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران اتمی شهر هیروشیما شناخته شود، که نه تنها نماد مظلومیت ملت ایران است؛ بلکه نماد برخورد دوگانه مجامع بین‌المللی در جهت تأمین منافع ابرقدرت‌ها و مستکبرین نیز هست.
از همه دردناک‌تر آن است که این حادثه از سوی رسانه‌های غربی و آنانی که مدعی اعاده حقوق بشر و دموکراسی هستند دچار مرگ خبری شد و مسکوت ماند. نکته قابل توجه آن که، برابر گزارش‌ها، بیش از ۴۰۰ شرکت تولیدکننده مواد شیمیایی از عراق برای تجهیز شیمیایی حمایت کردند که بیشترین آنها از آلمان و انگلیس بودند.
این در شرایطی است که آلمان به عنوان تنها کشوری شناخته می‌شود که هم کنوانسیون ژنو را امضا کرده و هم اتحادیه اروپا اجازه دارد با بازرسی از صنایع شیمیایی آن کشور مانع از تولید سلاح‌های شیمیایی به وسیله آلمان شود.
جمهوری اسلامی ایران در پی استفاده وسیع رژیم بعث عراق از سلاح‌های شیمیایی بارها این موارد را به سازمان ملل متحد گزارش کرد و دبیرکل سازمان ملل متحد نیز با یک هیات کارشناسی پس از 6 روز حضور در ایران، استفاده از سلاح‌های شیمیایی را تایید کرد که نتیجه آن محکومیت به کارگیری سلاح‌های شیمیایی از سوی این سازمان بین‌المللی بود.
نکته جالب آن است که نام کشور عراق در این گزارش ذکر نشد. در پی این اقدام ایران با اعزام مجروحان شیمیایی سردشت به کشورهای مختلف سعی در نشان دادن ابعاد این فاجعه کرد.
سرانجام پس از مشاهده آثار و علائم شدت جراحات وارده بر مجروحان جنگی، نشست‌های متعددی در مجامع بین‌المللی برگزار شد و کنفرانس خلع سلاح مستقر در ژنو پیش‌نویس و طرح کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی را تهیه و به سازمان ملل تقدیم کرد و در سال ۱۹۹۳ پس از دو دهه مذاکره پیرامون این موضوع، سرانجام این معاهده در پاریس به امضا رسید و از سال ۱۹۹۷ به اجرا درآمد.
این کنوانسیون دارای یک مقدمه، ۲۴ ماده و سه متن پیوست است و بر همین اساس سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (pocw) وظیفه اجرای کنوانسیون را که مقر آن در لاهه هلند است، بر عهده گرفت. همچنین در دهمین اجلاس کشورهای عضو کنوانسیون منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی در لاهه هلند، روز ۲۹ آوریل (نهم اردیبهشت) روز جهانی بزرگداشت قربانیان سلاح‌های شیمیایی نامگذاری شد.
این روز مصادف با روزی است که مصوبات معاهده برای کشورهای عضو لازم‌الاجرا شد و در همان سال دبیرکل سازمان ملل متحد از تمام کشورهایی که به عضویت این کنوانسیون درنیامده بودند، خواست تا به آنان ملحق شوند.
جمهوری اسلامی ایران نیز در سال ۱۹۹۷ با تصویب مجلس شورای اسلامی به این کنوانسیون پیوست.
سالانه آذر ماه اجلاسی در مقر سازمان منع سلاح شیمیایی (opcw) در لاهه هلند با حضور کشورهای عضو این سازمان و تعدادی از قربانیان سلاح شیمیایی جهت گرامیداشت آنان برگزار می‌گردد که به همت بنیاد شهید و امور ایثارگران و حمایت آن از جانبازان شیمیایی عزیز سردشت گروهی به نمایندگی در این اجلاس حضور می‌یابند.
- حسن ساکی مدیرکل امور بین الملل بنیاد شهید و امور ایثارگران