نخستین بار استفاده از سلاح های شیمیایی توسط آلمان در جنگ جهانی اول به كار برده شد، این سلاح ها از تركیب مواد جامد، مایع و گاز بدست می آیند كه در صورت انتشار در صحنه جنگ، باعث بروز آثار كشنده، آسیب رساننده یا ناتوان كننده در موجودات زنده می شوند، انگلیس دومین كشوری بود كه پس از آلمان در مالایا علیه استقلال طلبان این سرزمین، از سلاح های شیمیایی در جنگ به منظور رسیدن به اهداف خویش استفاده كرد، آمریكا نیز در جنگ ویتنام مواد شیمیایی و میكروبی را به كار برد. استفاده از این ماده شیمیایی در جنگ جهانی دوم به بیش از 200 مورد رسید و همچنین در یمن در 1966 و 1967 میلادی این جنگ افزارهای شیمیایی استفاده شده است.
سلاح های شیمیایی تاثیرهای مخربی همچون سوختگی های پوستی، تحریك شدید چشم ها، ورم ملتهبه كه با احساس سوزش شدید، ریزش اشك، ترس از نور و خیره شدن دید، ضایعات ریوی، گرفتاری دستگاه تنفسی فوقانی، عوارض گوارش، عوارض خونی را بر بدن انسان به دنبال دارد.
دگرگونیهای شكل گرفته از كاربرد جنگ افزارهای شیمیایی در جهان باعث شد تا مجامع بین المللی در 1925 میلادی در كنفرانس خلع سلاح ژنو؛ عهدنامه منع كاربرد سلاح های شیمیایی را با امضای 120 كشور تصویب كنند اما در عهدنامه مذكور هیچگونه اشاره ای به ممنوعیت ساخت، تولید، ذخیره سازی، آزمایش، نقل و انتقال و خرید و فروش این گونه سلاح ها نشده بود، به همین دلیل دگربار در ژنو كنوانسیونی برپا شد و بدین شكل قطعنامه ای مبنی بر ممانعت از توسعه، تولید و ذخیره سازی سلاح های باكتریولوژیك (بیولوژیك) و كاربرد آنها به تصویب رسید. سرانجام سازمان ملل در 11 نوامبر 1987 میلادی قطعنامه منع استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی را تصویب كرد.
این كنوانسیون دارای یك مقدمه، 24 ماده و سه متن پیوست و دبیركل سازمان ملل نیز دبیر این كنوانسیون است، تهیه و تنظیم فنی كنوانسیون مزبور قریب 24 سال طول كشید و مذاكرات تدوین آن در ژوئن 1993 میلادی در كنفرانس خلع سلاح پایان پذیرفت و سرانجام قطعنامه ای در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل با اكثریت آرا به تصویب رسید.
اما قطعنامه منع استفاده از جنگ افزارهای شیمیایی در دوران جنگ تحمیلی توسط رژیم بعث عراق كه خود امضا كننده كنوانسیون خلع سلاح شیمیایی بود، علیه ایران نقض شد. رژیم بعث برای نخستین بار در 23 دی 1359هجری خورشیدی به كاربرد، آزمایش و سنجش تأثیر این بمب ها بر نیروهای ایران در محورهای 'هلاله' و 'نی خزر' پرداخت و در طول این سال چهار بار از سلاح شیمیایی از نوع تاول زا (گاز خردل) استفاده كرد.
این سلاح ها در جبهه های هویزه، تپه های اللّه اكبر، جسر نادری و خرمشهر در 1360 هجری خورشیدی استفاده شد كه در این سال، عراق شش بار از این سلاح مرگبار و غیر انسانی استفاده كرد و 101 نفر را به شهادت رساند.
مجامع بین الملل و مسوولان سازمان ملل جهت بررسی كاربرد عوامل شیمیایی گروهی از كارشناسان را به مناطق جنگی آلوده به عوامل شیمیایی اعزام كردند كه این گروه تحقیق، پس از بررسی و نمونه برداری عوامل پایدار شیمیایی، مشاهده مجروحان و مصدومان شیمیایی و پیكر شهیدان، به كاربرد گازهای شیمیایی مهر تأیید زدند، اما از اعلام رسمی كاربرد این سلاح های شیمیایی به وسیله عراق طفره رفتند و این امر، خود دلیلی بر ادامه كاربرد این سلاح ها از سوی رژیم حاكم عراق شد.
دگربار حكومت بعث در هفتم و هشتم تیر 1366 هجری خورشیدی با هواپیماهای بمب افكن حامل بمبهای شیمیایی به چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت حمله و مردم بیدفاع آن شهر و اطراف آن را مورد آماج گازهای كشنده و دهشتناك شیمیایی قرار داد. این بمباران شیمیایی در شهر مرزی سردشت، فجیعترین و وحشتناكترین تهاجم شیمیایی را رقم زد كه آثار و پیآمدهای منفی زیادی را به دنبال داشت. این سلاح ها در روز نخست باعث شهادت 110 نفر و جراحت بیش از پنج هزار نفر شد. اما این پایان ماجرا نبود و نیروهای عراق هشت ماه بعد مردم كشور خویش را در شهر حلبچه مورد حمله دهشتناك شیمیایی قرار دادند.
سرانجام در كنفرانس خلع سلاح شیمیایی كه دی 1367 هجری خورشیدی در پاریس تشكیل شد، ایران اسنادی ارایه و تعداد حمله های شیمیایی عراق را از دی 1359 تا اسفند 1366، 242 مورد با 44 هزار قربانی اعلام كرد، اما در نهایت تعجب این كنفرانس فقط در یك بیانیه شش ماده ای، بدون ذكر نام عراق، كاربرد سلاح های شیمیایی را نگران كننده دانست.
اطلاع**9131**1717
گروه اسناد و اطلاع رساني- روز مبارزه با سلاح هاي شيميايي و ميكروبي هنگامه اي است براي مرور تاريخ دهشتناك استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي كه جز درد، رنج و تباهي ارمغان ديگري براي بشر ندارد، سلاح هايي كه انسانيت را به سخره گرفت و چه زيباست به بهانه اين روز در اتحادي جهاني به مقابله با اين سلاح ها جدي تر انديشه شود تا شاهد دنيايي عاري از هرگونه آلام باشيم.
