آنچه مدتیست به نام کوهستان پارک پنجه علی نامیده می شود در حقیقت زیارتگاهی به قدمت حدود ۲۰۰سال به همین نام است که در مسیر جاده قدیم بندرعباس به ایسین قرار دارد.
در گذشته کاروان هایی که از ایسین و دزک و روستاهای شمالی بندرعباس عازم مرکز استان یا بالعکس بودند، در این مکان استراحت کرده و فرائض دینی خود را به جا می آوردند و یا برای ادای نذر به اینجا می آمدند.
مردم بندرعباس هم برای سیزده بدر به این مکان می آمدند اما رفته رفته با جایگزینی مسیر آسفالت جاده حاجی آباد، مسیر دسترسی و تردد به ایسین و دیگر روستاها عوض شد و غبار فراموشی بر پنجه علی نشست.
این درحالیست که جایگاه ویژه زیارتگاهی نزد مردم، مناظر طبیعی دیدنی پدیدآمده از فرسایش خاک، محل های تجمع آب که در گویش محلی به آن ((بن گر)) می گویند و پوشش گیاهی اطراف آن و وجود محل آب درمانی یا هوباد چک –چک و چشم اندازی بلند و زیبا رو به شهر و تبدیل شدن به بام بندرعباس بخشی از قابلیت های منطقه ای است که از دورترین نقطه بندرعباس تا آن، حداکثر ۲۰دقیقه فاصله است.
بامی برای گردشگری شهری
با وجود تمام قابلیت های یادشده، از بین رفتن راه دسترسی قدیمی، تاریکی و امکانات اندک منطقه، ناامنی و رسیدن گاه و بی گاه خبرهای سرقت و حمله به افراد، این مسیر و مکان را سالها از رونق انداخت تا این که عباس امینی زاده شهردار بندرعباس با ایده تبدیل پنجه علی به بام گردشگری شهری ایده هایی را برای احیای آن مطرح کرد.
کارنامه شهردار بندرعباس نیز مانند هر شهردار دیگری مدافعان و منتقدانی دارد اما احیای پنجه علی از معدود طرح هایی است که منتقدان و حامیان شهردار به یک اندازه از آن دفاع کرده و اکنون در پایان دوره پنجم شورای شهر و تغییر و تحولات محتمل مدیریتی، آن را یادگاری ماندگار می‌دانند.
ایده تبدیل پنجه علی به کوهستان پارک نخستین بار حدود چهار سال قبل مطرح شد و قدم اول با تامین زیرساخت راه سه و نیم کیلومتری با اعتبار اولیه ۲۰میلیارد ریال برداشته شد.
شهردار بندرعباس بعد از اتمام این مسیر اولیه از بخشی از ایده های اولیه اش برای آینده پنجه علی رونمایی کرد.
عباس امینی زاده سال ۹۷ در این باره گفت: با ایجاد زیرساخت‌های مناسب در پنجه علی، این مکان را طی دو تا سه سال آینده به کوهستان پارک و قطب گردشگری شهر تبدیل می‌کنیم.
وی افزود: فضاهای تفریحی و ورزشی، زیپ لاین، اماکن گردشگری، شهربازی، پیست های موتورسواری و مسیرهای ویژه دوچرخه و پیاده‌روی بخشی از طرح هایی است که اجرا خواهد شد.
امینی زاده زمانی این ایده ها و برنامه ها را مطرح کرد که بلاتکلیفی پرداخت هزینه انشعاب آب و برق بین شهرداری و اوقاف، برداشتن قدم های بعدی را کُند و با توجه به خاموشی منطقه، حرف های شهردار را به تیر در تاریکی شبیه کرده بود.
پس از بی نتیجه ماندن نامه نگاری ها و پیگیری های مکرر بین دستگاهی، شهرداری منطقه ۲ (که اکنون به شهرداری منطقه سه تبدیل شده است)، در فاز نخست، تیر برق و کابل‌های برق را با اعتبار اولیه هشت میلیارد ریال تا بقعه پنجه علی و محل تجمع گردشگران نصب کرد.
مجتبی سلیمی شهردار منطقه سه که کوهستان پارک در محدوده مدیریتی اش قرار دارد، در این باره اظهار داشت:در فاز دوم سه دستگاه ترانس نصب و روشنایی مسیر جاده ای نیز با در نظرگرفتن محدوده تعریض جاده اجرا شد که اعتبار این بخش نیز به بیش از ۲۰میلیارد ریال رسید.
به گفته شهردار منطقه شهردار منطقه، محل تامین هزینه اجرای بخشی از پروژه‌های کوهستان پارک پنجه علی عوارض ارزش افزوده است و اعتبار دولتی به پروژه تخصیص نیافته است.
کوهستان پارک محلی درخت بومی می خواهد
سلیمی ادامه داد: وقتی کلمه پارک بعد از کوهستان می آید، اولین انتظاری که می رود، تامین فضای سبز و درخت به اندازه کافی است و در این زمینه معتقدیم پارک محلی با درختان بومی و محلی جلوه دیگری خواهد داشت.
وی ادامه داد: البته ایده ما فراتر از پارک است و در حال حرکت به سمت برپا کردن باغستان در کوهستان پارک هستیم.
سلیمی اضافه کرد:این ایده با کاشت درختان جم، کُنار، شیرک، نخل، گارُم زنگی و دیگر گونه های بومی آغاز شد و با توجه به شرایط اقلیمی و محدودیت های آبی، با همکاری سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری و شرکت آب و فاضلاب، زمینه استفاده از پساب تصفیه خانه پایین دست کوهستان پارک برای آبیاری باغستان فراهم شده و با احداث باغ بوتانیک در ضلع شمال غرب میدان امام علی(ع) و روبروی زمین ورزشی شهدای دوراهی ایسنی که در آن گونه‌های گرمسیری کشور و دنیا کشت می شود، این مجموعه کامل تر خواهد شد.
وی بهسازی کاروانسرای پنجه علی، ساخت دروازه ورودی به نام "راگه ایسینی" نصب آلاچیق و نیمکت و وسایل بازی و ساخت پارکینگ را بخش دیگری از کارهای انجام شده معرفی کرد که موجب شد فاز اول کوهستان پارک با اعتبار ۷۰میلیارد ریال به بهره‌برداری برسد.
سلیمی سیاست اصلی در احیای این مکان و ساخت کوهستان پارک را، حفظ بافت طبیعی منطقه دانست و اظهار داشت:در این راستا"هوباد چک – چک" بهسازی شد و پله هایی هم برای آن پیش بینی شد تا دسترسی مردم آسان تر شود.
تداوم بهره‌برداری پله به پله
بهره‌برداری مرحله به مرحله از طرح های پنجه علی باز هم ادامه یافت و در اواخر سال ۹۹، بخش های دیگری از کوهستان پارک پنجه علی با حضور شهردار، استاندار و امام جمعه به بهره‌برداری رسید.
توجه به گردشگری مذهبی در کوهستان پارک پنجه‌علی با ساخت میدان بزرگ تعزیه در زمینی به مساحت ۳۰۰۰ متر مربع و آغاز ساخت خانه تعزیه در زمینی به مساحت ۴۰۰ متر مربع محقق شد.
امینی‌زاده شهردار بندرعباس با اشاره به سایر پروژه‌های به بهره‌برداری رسیده در پنجه‌علی گفت: دو زمین والیبال و فوتبال ساحلی نیز در این محل ایجاد شده تا رونق بیشتری در منطقه ایجاد شود.
وی با اشاره به دیگر زیرساخت‌های ایجاد شده در کوهستان پارک پنجه‌علی، بیان کرد: فضای مناسب پیاده‌روی و کوهپیمایی از دیگر ظرفیت‌های ایجاد شده در این منطقه است.
امینی‌زاده همچنین از افتتاح پروژه زین‌زیپ‌لاین و فضای سبز محوطه آن خبر داد و اضافه کرد: مسیر پیاده‌روی و دوچرخه سواری این مجموعه نیز در آستانه بهره‌برداری است.
شهردار بندرعباس از برق‌رسانی و تامین روشنایی این کوهستان پارک خبر داد و اظهار کرد: بیش از ۳۵۰۰ متر برق سانی برای تامین روشنایی این کوهستان پارک انجام شده است.
امینی‌زاده مجموع، اعتبار صرف شده در مجموعه کامل کوهستان پارک پنجه علی را بیش از یک هزارمیلیارد ریال اعلام کرد.
ادای دِین به دین
نماینده ولی فقیه در هرمزگان و امام جمعه بندرعباس نیز هنگام افتتاح میدان بزرگ تعزیه پنجه علی، این اقدام شهرداری را ادای دِین و انجام مسئولیت شهرداری در برابر شعائر مذهبی و دینی دانست.
حجت الاسلام محمد عبادی زاده اظهار داشت: احداث بزرگ‌ترین میدان تعزیه و آغاز ساخت خانه تعزیه در پنجه علی ، نوید بخش برگزاری و میزبانی وحدت بخش مناسبت های دینی در زیارتگاهی قدیمی است که دلسوختگان اهل بیت و مردم مومن بندرعباس قدردان این حرکت ارزشمند هستند.
پنجه علی پروژه پایان ناپذیر گردشگری
استاندار هرمزگان نیز در این برنامه احیا و بهسازی زیارتگاه پنجه علی و ایجاد کوهستان پارک در این منطقه را اقدامی متمایز در کارنامه شهرداری بندرعباس دانست که می توان به مرور زمان بخش های دیگری برای آن تعریف کرد تا همیشه جذابیت های جدیدی برای شهروندان داشته باشد.
فریدون همتی خاطرنشان شد:کمبود فضاهای گردشگری در بندرعباس یک حقیقت غیرقابل انکار است و به همین دلیل تلاش شهرداری برای جبران بخشی از این کمبود، بازتاب خوبی بین مردم خواهد داشت.
نماینده عالی دولت در استان اضافه کرد: کوهستان پارک پنجه علی این ظرفیت را دارد که نه تنها به نیاز مردم بندرعباس پاسخ دهد، بلکه مسافران سایر نقاط کشور را نیز به این منطقه جذب کرده و به یکی از شناسه های جدید و جدی گردشگری استان تبدیل شود.
پنجه علی از انزوا تا کانون فعالیت های فرهنگی ورزشی
همان گونه که اشاره شد، منطقه پنجه علی پس از دوران رونق اولیه (حدود ۲۰۰سال قبل) به تدریج در مسیر انزوا و فراموشی قرار گرفت و در یکی دو دهه اخیر نیز به دلایل مختلف مانند نبود زیرساخت و امنیت کافی، به طور کامل از فهرست مکان های مراجعه مردم بندرعباس خارج شد.
اما پس از اجرای پروژه های مختلف و سرمایه گذاری های شهرداری که امنیت را نیز دوباره به این مکان برگرداند، پنچه علی دوباره در کانون توجه گروه ها و افراد مختلف قرار گرفت.
برگزاری آیین غرس ۱۵هزار نهال برای گرامیداشت یاد و خاطره ۱۵۰۰شهید هرمزگان، برپایی برنامه های مختلف فرهنگی و ورزشی و حتی ترتیب دادن تور گردشگری پنجه علی بخشی از نتایج کارهای انجام شده است.
در حالی که تا مدتی قبل مردان نیز به دلیل ناامنی پنجه علی به سمت این منطقه نمی رفتند اکنون، این کوهستان پارک به پاتوق همیشگی فعالیت های ورزشی و فرهنگی بانوان تبدیل شده که یکی از مصداق های آن اجرای طرح طبیعت‌گردی ورزشی بانوان هیأت ووشو هرمزگان با عنوان «سلامت پایدار، طبیعت ماندگار» در کوهستان پارک پنجه علی است.
معاون توسعه ورزش بانوان اداره کل ورزش و جوانان استان هرمزگان در این باره اظهار داشت: برای بهبود و افزایش روحیه نشاط و سلامت جسمی و روانی دختران و بانوان، طرح طبیعت‌گردی ورزشی در استان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی در ایام کرونا در حال برگزاری است.
فاطمه مرادی گفت: طبیعت‌گردی ورزشی با توجه به انواع طبیعت‌گردی ساحلی، کوهستانی و غیره برگزار می‌شود که با توجه به شرایط کوهستان پارک پنجه علی و کوه گنو و پارک‌های ساحلی در استان هرمزگان بصورت همایش پیاده‌روی و ورزش صبحگاهی اجرا خواهد شد.
در کنار این فعالیت های تشکیلاتی، پنجه علی مورد توجه برگزارکنندگان تورهای گردشگری نیز قرار گرفته و سهم آگهی های ثبت نام تور برای منطقه در حال افزایش است.
پنجه علی آماده برای میزبانی رویدادهای ملی
با وجود تحول اساسی در وضعیت این کوهستان پارک هنوز تا شناسایی کامل ظرفیت های آن توسط جامعه محلی فاصله زیادی باقی مانده است و ترتیب دادن و برگزاری رویدادهای مختلف می تواند به شناساندن چهره جدید پنجه علی در سطح محلی و ملی کمک کند.
ویژگی های طبیعی، زیبایی های بصری، چشم انداز خاص به شهر، کوهستان و دریا و دسترسی آسان و زیرساخت های ایجاد شده، فرصتی منحصر بفرد برای پنجه علی است تا میزبانی برنامه های ثابت از رویدادهای ورزشی گرفته مانند مسابقات ملی دوچرخه سواری کوهستان و پاراگلایدر تا پذیرایی از گروه های آیین های سنتی و مذهبی مانند تعزیه از سراسر کشور در مناسبت های خاص محرم به پنجه علی واگذار شود.
اجرای هر یک از این برنامه ها و مواردی شبیه آنها، خبرنگاران محلی و ملی را به همراه آنها به پنجه علی خواهد آورد و چه بسا همین کوهستان پارک، بتواند سهم هرمزگان در گردشگری را افزایش دهد.
تحقق این اهداف رویایی و دورازدسترس نیست، تنها همت بین دستگاهی و برنامه ریزی توسط افراد توانمند و خوش فکر را می طلبد تا این قدم های اساسی برداشته شده توسط شهرداری، به سرمنزل مقصود برسد.