«حجت‌الله جودکی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره ادعای روزنامه العربی جدید مبنی بر انجام گفت‌وگوها میان ایران و مصر در قاهره گفت: ایران و مصر نه فقط پس از انقلاب اسلامی، بلکه سال‌ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در زمان شاه نیز روابط تیره و خصمانه‌ای با یکدیگر داشتند. این اختلافات و تنش‌ها موجب شده بود که «جمال عبدالناصر» روابط سیاسی مصر را با ایران قطع کند.
به گفته این کارشناس ارشد مسائل جهان عرب، روابط سیاسی ایران و مصر پس از انقلاب تحت الشعاع قرارداد کمپ دیوید و عادی‌سازی روابط مصر و اسرائیل، تیره شد. میزبانی مصر از شاه ایران نیز مزید بر علت شد و موجب شد که تهران روابط سیاسی‌اش را با قاهره قطع کند. ترور سادات و حمایت ایران از آن نیز بر حجم اختلافات و دشمنی‌های دو کشور افزود.
وی با بیان اینکه تنها زمانی که روابط تهران و قاهره بسیار نزدیک و دوستانه بود، مربوط به دوره «انور سادات» و حکومت شاه برمی‌گردد، اظهار داشت: مصر در زمان جمال عبدالناصر، رویکردهای ناسیونالیستی و نزدیک به بلوک شرق داشت و ایران از جمله متحدان آمریکا در منطقه محسوب می‌شد. پس از انقلاب هم، در حالی که قاهره در حال بهبود روابط با واشنگتن بود، تهران و واشنگتن روابط پرتنشی را با یکدیگر در پیش گرفتند.
اولویت ایران و مصر برقراری روابط، کاهش تنش و دیپلماسی باشد
جودکی ادامه داد: در دولت‌های سازندگی و به ویژه اصلاحات، از حجم دشمنی‌های دو کشور کاسته شد به طوری که در دولت اصلاحات، به دنبال دیدار «سید محمد خاتمی» و «حسنی مبارک» در اجلاس داوس، بر میزان همکاری‌ها و همچنین تعداد کارکنان دفتر حفاظت از منافع ایران در مصر افزوده شد و روابط دو کشور در مسیر بهبود قرار گرفت اما گروههای فشار فعال در دو کشور مانع از حل اختلافات و عادی شدن روابط شدند.
وی ادامه داد: متاسفانه برخی از جریانات داخلی در آن مقطع بلوای سیاسی ایجاد کردند و با فشار و جنجال مانع از جوش خوردن روابط دو کشور شدند. در عین حال نباید این مسئله را نادیده گرفت که برخی از کشورها همانند گروههای فشار داخلی در دور کردن ایران و مصر تاثیرگذار بودند.
به گفته این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی، با وجود موانع و گروههای فشار، اولویت ایران و مصر باید برقراری روابط، کاهش تنش و دیپلماسی باشد تا تخاصم. به عبارت دیگر، تلاش برای برقراری روابط، بهتر از قطع روابط و عدم ارتباط است.
ایران و مصر برای کاستن از فشارها به سمت عادی‌سازی حرکت کرده‌اند
جودکی درباره تمایل ایران و مصر برای بهبود روابط خاطرنشان کرد: دلیل اصلی ایران و مصر برای حرکت به سوی کاهش تنش و بهبود روابط، آن است که هم قاهره و هم تهران تحت فشار هستند. ایران به شدت تحت فشار تحریم‌ها است و مصر هم مشکلات اقتصادی بسیاری دارد. قاهره در بعضی از جریانات سیاسی منطقه – همانند جنگ یمن - مشارکت داشته که به ضرر مصر تمام شده و به صبغه و تاریخ این کشور ضربه زده است.
وی با تاکید بر اینکه هم تهران و هم قاهره به این درک رسیدند که باید روندی که در پیش گرفته‌اند را اصلاح کنند، به دوستان خود بیفزایند و از دشمنان خود بکاهند، ابراز داشت: ایران اکنون دریافته که باید دوستان بیشتری در منطقه و جامعه بین‌المللی داشته باشد تا این گونه، هم قدرت مانور بیشتری داشته و هم از شدت فشارهای منطقه‌ای از خود بکاهند.
رایزن سابق فرهنگی ایران در مصر با بیان اینکه تهران و قاهره نه از رغبت بلکه برای کاهش فشارها به سمت تنش زدایی حرکت کرده‌اند، عنوان کرد: اگر روابط دو کشور به اصطلاح جوش نخورد و ایران و مصر نتوانند با یکدیگر درباره کاهش تنش و مدیریت روابط به توافق برسند، این مسئله به ضرر هم تهران و هم قاهره است. آنچه اهمیت دارد این است که کشورهای جهان اسلام و در حال توسعه از جمله ایران و مصر، باید به این رهیافت برسند که باید به یکدیگر تفاهم برسند تا تخاصم.
گروههای فشار مانع از بهبود روابط ایران و مصر می‌شوند
جودکی درباره مخالفت گروههای فشار با کاهش تنش ایران و مصر یادآور شد: گروههای فشار که اقلیت غوغاسالاری هستند و صدای بلندی هم دارند، همچنان حضور دارند. متاسفانه در زمان دولت اصلاحات که ایران و مصر به سمت عادی شدن روابط پیش می‌رفتند، این گروه مانع از عادی‌سازی شدند و بعد هم به سفارت‌های انگلیس و عربستان سعودی حمله کردند.
وی درباره رویکرد آمریکا نسبت به عادی‌سازی روابط ایران و مصر بیان کرد: آمریکا درگیری‌های زیادی با روسیه و چین دارد و می‌خواهد فشار خود را متمرکز بر آنها کند و به همین دلیل، درصدد کاهش دخالت خود در منطقه غرب آسیا است. آنها با چین رقابت تجاری و اقتصادی دارند و با روسیه، رقابت‌های سایبری و سیاسی. در این شرایط آمریکا اگر احساس کند تامین منافعش در بهبود روابط ایران و مصر است، مانع از بهبود روابط دو کشور نمی‌شود.
اسرائیل نمی‌خواهد ایران بازیگر اثرگذاری در منطقه باشد
جودکی درباره برخورد عربستان سعودی با این مسئله هم گفت: ریاض اکنون به این واقعیت رسیده است که نمی‌تواند تهران را نادیده بگیرد. این واقعیتی است که ایران هم باید آن را در نظر بگیرد. این نگاه، فرصت‌آفرین است و به همین خاطر است که هر دو کشور، همانند آنچه در روابط ایران و مصر رخ داده، طی ماه‌های گذشته به سمت کاهش تنش و مدیریت روابط حرکت کرده‌اند.
وی با اشاره به مخالفت رژیم اسرائیل با عادی‌سازی روابط ایران و مصر اظهار داشت: تلاش اسرائیلی‌ها همواره بر این بوده که مصری‌ها روابط نزدیک، دوستانه و بدون تنشی با ایران نداشته باشند. اساسا رویکرد اسرائیل قطبی‌سازی و روابط سطح پایین کشورهای مختلف دنیا به ویژه کشورهای اسلامی و منطقه با ایران است.
به گفته این کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه، بهبود روابط تهران و قاهره، به معنای افزایش نفوذ منطقه‌ای تهران و نزدیک شدن ایران به مرزهای اسرائیل است. تل‌آویو نمی‌خواهد ایران بازیگر اثرگذاری در منطقه و کشور مصر باشد و به همین خاطر، آنها حداکثر فشار خود را برای عدم عادی‌سازی روابط ایران و مصر می‌آورند.
احیای برجام و بهبود روابط منطقه‌ای، همسو با یکدیگرند
جودکی درباره ارتباط بهبود روابط ایران با مصر و عربستان سعودی و احتمال احیای برجام هم گفت: احیای برجام و بهبود روابط منطقه‌ای، هر دو در یک بستر قرار دارند و همسو با یکدیگرند. احیای برجام نیازمند رفع موانع پیش پای توافق است و این موانع چیزی نیستند جز FATF، بهبود مناسبات منطقه‌ای، ایجاد ثبات و آرامش در منطقه و گسترش روابط ایران با کشورهای مختلف دنیا.
وی حل مسائل سیاست خارجی را نیازمند اراده سیاسی دانست و خاطرنشان کرد: حرکت به سمت عادی‌سازی روابط و کاهش تنش روابط تهران و قاهره، اگرچه گامی به خاطر کاستن از فشار و ناشی از عدم رغبت دو کشور دانست اما بهرحال باید این اقدام را مثبت و گامی به جلو دانست که به منصه ظهور رسیده و در راستای تامین منافع دو ملت و دو کشور است.