شاید بتوان عمده دلیل و گره این کلاف سردرگم را طبق معمول از بازار سیاه پیدا کرد بازاری که با شدت گرفتن شیوع ویروس کرونا بیشتر از همیشه با بازی کردن با جان مردم به نان و نوایی می رسد و دلالان هر روز در کمین افراد سردرگمی هستند که برای نجات بیمارشان حاضرند هر مبلغی برای تهیه دارو بپردازند.
چند روز قبل و با اعلام مسوولان مبنی بر ورود سه میلیون سرم و بیان اینکه داروهای کرونایی نه فقط در داروخانه های منتخب بلکه بیشتر داروخانه ها در سراسر کشور عرضه می شود و مردم می توانند ضمن تماس با شماره تلفن ۱۹۰ از مکان های تهیه دارو مطلع شوند، اندکی از نگران ها کاسته شد.
اما اینک بازهم گلایه ها از نبود یا کمبود دارو در نقاط مختلف کشور وجود دارد و گزارش های میدانی خبرنگاران ایرنا در تعدادی از استان ها بیانگر رفع نشدن این مشکلات است.
در میان کمبود داروهای کرونایی این روزها و با ظهور بیماری جدیدی به نام موکورمایکوزیس یا همان قارچ سیاه که افراد دارای بیماری های زمینه ای مانند دیابت و یا نقص ایمنی بدن را مورد حمله قرار می دهد، نگرانی مضاعفی در بین مردم ایجاد شده است، بیماری که درمان اصلی آن با استفاده از داروی آمفوتیریسین بی است که در صورت درمان نشدن قارچ سیاه، بیمار بینایی خود را از دست می دهد و کمبود جدی آن در کشور مشاهده می شود یا در مواردی اصلا موجود نیست البته پزشکان و مسوولان درمان به مردم این اطمینان را داده اند که این بیماری مسری نبوده و ابتلای عمومی ندارد و تنها در مواردی نادر دیده می شود.
بررسی میدانی خبرنگار ایرنا در تهران نشان می دهد که شلوغی جمعیت مقابل داروخانه‌های هلال احمر تهران، ۲۹ فروردین و ۱۳ آبان و همچنین جمعیت ناشی از صف‌های طولانی در بیمارستان فیروزگر تهران، برای خرید اکتمرا (نوع خارجی) و تمزیوا (نوع ایرانی) است.
همچنین مردم از شهرهای دیگر هم برای تهیه این داروها به تهران آمده‌اند و سرگردان برای نجات جان بیمارشان، از یک داروخانه به داروخانه ای دیگر و از بیمارستانی به بیمارستان دیگر می‌روند.
در این وضعیت دلالان دارو در مقابل همین داروخانه‌ها و بیمارستان ها، رونقی به کاسبی‌شان داده‌اند و عده‌ای با وجود مشکلات مالی، تن به قیمت‌های چند ۱۰ میلیونی برای خرید داروی مورد نیاز بیمار کرونایی می‌دهند بلکه بتوانند جان بیمارشان را نجات دهند.
براساس مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا، در بازار سیاه برخی داروهای کرونایی ۸۰۰ تا یک میلیون تومانی، ۱۲ میلیون تومان به فروش می رسد و این در حالی است که انتظارهای چندین ساعته برای دریافت این داروها موجب شده افراد اطمینانی برای دستیابی به دارویشان نداشته باشند.
بر اساس تحقیقات خبرنگار ایرنا در استان گلستان نیز وضعیت پیدا کردن داروهای کرونایی مناسب نیست و گفته می شود در داروخانه ها رمدسیویر به سختی پیدا می شود اما اگر متقاضی پول خوبی بدهد می تواند از بازار آزاد داروی مورد نیاز خود را تهیه کند.
رقم مورد نظر دلالان برای داروی رمدسیویر حدود ۱۵۰ میلیون ریال است که هر کسی توان پرداختن آن را در این استان ندارد.
مهمترین مشکل فعلی در این استان کمبود سرم به عنوان یکی از کالاهای مصرفی برای بیماران کرونایی است و با توجه به توزیع محدود سرم، داروخانه‌ها نمی‌توانند به تعداد مورد نیاز از آن را به مراجعه کنندگان عرضه کنند و این موضوع باعث شلوغی داروخانه‌های سطح شهر شده است.
بنا بر اظهارات شماری از مدیران داروخانه ها در شهر گرگان وضعیت توزیع داروهای درمان و پیشگیری کرونا به خصوص سرم و اکتمرا بسیار بد است و حتی توزیع نمی‌شود در صورتی که برخی از این داروها در بازار آزاد به قیمت بین ۸۰ تا ۱۵۰ میلیون ریال به فروش می‌رسد.
توزیع برخی داروهای مورد نیاز بیماران کرونایی مانند انواع سرم که متقاضی زیادی هم دارد بسیار کم و در حد انگشت شمار است که در زمانی کوتاهی به فروش می رسد و تقاضاهای بسیار نیز بدون پاسخ می ماند.
این در حالی است که مسوولان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی گلستان این اظهارات داروخانه ها را رد کرده و می گویند: مشکلی در زمینه تامین داروی رمدسیویر و سرم در داروخانه‌های مراکز درمانی و بیمارستانی استان وجود ندارد.
آنها اظهار می دارند که سرم به تعداد کافی و لازم در مراکز درمانی بخش خصوصی گلستان توزیع شده اما رمدسیویر باید در مراکز سرپایی تزریق و مراکز بیمارستانی تحت پوشش دانشگاه تزریق شود.
در ادامه خبرنگاران ایرنا در استان آذربایجان شرقی هم پیگیر مشکلات مردم در رابطه با تهیه داروهای کرونایی شدند و اعلام کردند: مردم از کمبود داروهای رمدسیویر، فاویپیراویر و تمزیوا می گویند اما در مقابل مسوولان دانشگاه علوم پزشکی و بیمارستان های مرجع استان، وجود هر گونه کمبود در این زمینه را تکذیب می کنند.
البته سرم از این قاعده مستثنی است و هم مردم و هم مسوولان بر کمبود آن در داروخانه های سطح شهرها صحه می گذارند؛ اتفاقی که سازمان غذا و دارو، دلیل بروز آن را ایجاد مشکل مقطعی برای یکی از شرکت های اصلی تولیدکننده سرم در کشور اعلام کرده است.
بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا در تبریز حاکی از آن است که مراکز درمانی و بیمارستانی آذربایجان شرقی، مشکلی از بابت تامین و عرضه داروهای کرونایی به بیماران و مراجعان ندارند و مسئله اصلی همراهان بیمار از جایی شروع می شود که در میان داروخانه ها باید به دنبال داروی مورد نظر باشند.
خبرنگار ایرنا در استان البرز هم از نابسامانی وضعیت تامین اقلام دارویی پرمصرف مانند سرم و داروهای درمان کووید۱۹ با استناد به نظر برخی داروسازان و صاحبان داروخانه های این استان خبر می دهند.
مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا و اظهارات مردم نشان می دهد که تقاضا برای خرید اقلام دارویی کرونا و سرم بالا رفته و مردم برای تامین این اقلام به داروخانه ها و بیمارستان ها هجوم آورده اند و اکنون بخشی از اقلام دارویی در استان کمیاب شده و مردم برای تامین این اقلام سرگردان هستند.
بنا بر اظهارات صاحبان داروخانه ها اکنون قیمت سرم در استان البرز ۴۰ تا ۵۰ درصد نسبت به ۲ سال پیش افزایش نشان می دهد وضعیت دارو در استان البرز بغرنج بوده و نیازمند تصمیم گیری فوری برای برون رفت از بحران است.
آنها همچنین می گویند: روزانه بیش از ۱۰۰ نسخه حاوی سرم به داروخانه ارجاع داده می شود و بیماران با دست خالی بر می گردند اما به راحتی می توانند این اقلام را در بازار آزاد خریداری کنند.
در استان کرمان هم وضعیت مشابهی به لحاظ کمبود برخی اقلام دارویی وجود دارد و گزارش خبرنگار ایرنا در این استان حکایت از آن دارد که
مردم از کمبودها گلایه مند هستند اما وقتی از مسوولان متولی حوزه بهداشت و درمان درباره این شرایط سوال می شود آنها ضمن تایید برخی کمبودها در بعضی اقلام دارویی و تجهیزات، به سیل جمعیت فزآینده و چندبرابر ظرفیت زیرساخت های موجود اشاره کرده و می گویند که همه تلاش ها و ظرفیت هایشان را به کار بسته اند تا به بهترین شکل ممکن - البته باتوجه به شرایط بحرانی کرونا- خدمات رسانی کنند.
مردم می گویند که شرایط و کمبودها را درک می کنند اما توقع دارند در همه مراکز دولتی یا خصوصی اگر کمبودی وجود دارد برای همگان به صورت یکسان بوده و اینگونه نباشد که خدمات رسانی به شکل نامناسب و غیرعادلانه باشد.
بر اساس مشاهدات خبرنگار ایرنا در شهرستان های بردسیر مردم با کمبود سرم و برخی داروها مواجه هستند و بعضی داروها مانند فاویپیراویر صرفا در داروخانه بیمارستان ها عرضه می شود و رمدسیویر هم با سهمیه بندی و به صورت کاملا جیره‌بندی در اختیار داروخانه‌ها قرار داده می شود که جوابگوی نیاز بیماران نیست.
البته مسوولان شبکه بهداشت شهرستان بردسیر معتقدند که کمبود مستمر و دائمی در زمینه تخت های بستری، دارو و سرم در این شهرستان وجود ندارد.
در شرق استان کرمان و شهرستان بم و همچنین در جنوب این استان و شهرستان جیرفت هم بنا بر اعلام مسوولان در زمینه داروهای داخلی مشکلی ندارد اما در بخش داروهای وارداتی مانند اکتمرا با کمبود مواجه هستند. اما در سیرجان با توجه به افزایش مبتلایان برای خدمات دهی به بیماران به پرستار، داروی مورد نیاز و تجهیزات نیاز است.
درباره وضعیت بیماران در مرکز استان کرمان نیز مردم از برخی کمبودها مانند سرم یا بعضی داروهای مسکن برای بیماران کرونایی گله مند هستند در عین حال مسوولان درمان این استان معتقدند که ذخیره دارویی کاهش یافته ولی کمبود دایمی و مستمر دارو در این استان وجود ندارد و خط تولید یک کارخانه سرم سازی در تبریز دچار مشکل شده بود که بعد از رفع مشکل این کارخانه، کمبود سرم در این استان نیز برطرف شد.
آنها می گویند: داروی رمدسیویر در بیمارستان های کرمان به مقدار زیاد وجود دارد به طوری که قیمت این دارو از یک میلیون به ۷۰۰ و به ۵۵۰ تومان رسیده است و داروی اکتمرا مقداری کم است که البته برای برخی از بیماران تجویز می شود و کمبود این دارو، کشوری است.
در استان سیستان و بلوچستان هم بررسی ها نشان می دهد که برخی داروها کمیاب است اما به دلیل استفاده مردم از داروهای محلی و سنتی مشکل کمبود دارو در داروخانه ها خیلی مشهود نیست و برخی شهروندان در صورت موفق نشدن برای خرید دارو به داروهای سنتی و گیاهی روی می آورند.
همچنین صاحبان داروخانه ها در شهر زاهدان بیان می کنند که با مشکل کمبود سرم مواجه هستند و اکنون فقط داروی فاویپیراویر در داروخانه وجود دارد داریم و سایر داروها موجود نیست.
در استان یزد هم بنا بر گزارش خبرنگاران ایرنا تعدادی از مبتلایان به کرونا دلتا که دوران نقاهت خود را در منزل سپری می کنند نتوانستند داروی غیربیمارستانی دریافت کنند و این افراد برای تهیه دارو دچار سردرگمی شدند، زیرا انتظار داشتند که این داروها در تمام داروخانه یافت شود و همین امر موجب شد به این نتیجه برسند که دارو در استان کم یا نایاب است.
این در حالی است که داروی بیماران کووید ۱۹ در داروخانه های منتخب استان یزد توزیع می شود، به همین دلیل معاونت غذا و دارو دانشگاه های علوم پزشکی شهید صدوقی برای جلوگیری از سردرگمی شهروندان، فهرست داروخانه منتخب را در فضای مجازی و رسانه های استان منتشر کرد که این اقدام با تاخیر همراه بود.
مسوولان غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی یزد اعلام کرده اند که تلاش شده تا داروی این بیماران بدون دغدغه در اختیار آنها قرار گیرد و در این زمینه شهروندان نگرانی نداشته باشند و داروهای ترزیقی در بیمارستان های استان و خوارکی ها در داروخانه ها توزیع می شود که هر ۲ نوع این داروها در استان موجود است و برای تامین دارو مشکلی وجود ندارد.هم اکنون داروهای خوارکی بیماران کرونایی در این داروخانه وجود دارد و در زمینه کمبود داروی خاصی وجود ندارد.
بررسی‌های میدانی خبرنگار ایرنا در بوشهر هم نشان می‌دهد، بیشتر داروخانه‌ها، بویژه شبانه روزی ها در بوشهر که مسوول تامین داروهای بیماران مبتلا به کرونا شلوغ هستند این در حالی است که برخی از این داروها یا در داروخانه ها وجود ندارد یا آن قدر کم است که به تعداد نوشته شده در نسخه و نیاز بیماران تامین نمی‌شود و همراهان بیمار مجبورند از داروخانه‌ای به داروخانه دیگر بروند یا برای تهیه دارو به خویشاوندان خود در دیگر شهرهای استان و یا حتی در استان‌های دیگر متوسل شوند.
شلوغی داروخانه‌ها و نسخه‌هایی که بعضی از آنها به دارو تبدیل نمی‌شود و یا یک یا دو قلم از آنها کم است موجب ناراحتی و سرگردانی مردم شده این در حالی است که معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر همواره بر نبود هیچ کمبودی در بخش تامین داروهای تخصصی بیماران مبتلا به کرونا تاکید دارد.
آنها تاکید دارند که در زمان حاضر به اندازه کافی در بیمارستان‌ها وجود دارد و مراکز درمانی در این زمینه به آرامش رسیده و کمبودی وجود ندارد همچنین به اندازه نیاز نیز دارو و سرم در اختیار داروخانه‌های منتخب که در استان بوشهر ۲۵ واحد هستند، قرار گرفته است و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.
اکنون با توجه به اظهارات شماری از شهروندان بوشهری برخی از داروها از جمله "رمدسیویر " و " اکتمرا" که مخصوص بیماران مبتلا به کرونا است در چند داروخانه شبانه‌روزی این استان توزیع می‌شود و همین موضوع باعث ایجاد صف‌های طولانی و ازدحام جمعیت در داروخانه‌ها شده است این درحالی است که اگر مسوولان معاونت غذا و دارو برای یک مدت محدودی مجوز توزیع این داروها را به برخی دیگر از داروخانه‌ها بدهند این مشکل تا حد بسیاری برطرف می‌شود.
تمامی این شرایط سخت و درماندگی مردم برای پیدا کردن داروهای مورد نیاز بیماران کرونایی در حالی است که رییس سازمان غذا و دارو ۲۵ مردادماه اعلام کرد: سه میلیون سرم از طریق حمل و نقل دریایی و زمینی وارد کشور شده و در داروخانه ها در حال توزیع است.
محمدرضا شانه ساز این را هم گفت که با توجه به کمبود سرم در کشور به دلیل افزایش مبتلایان به کرونا و بالا رفت مصرف آن در مراکز درمانی، امکان وارد کردن سرم به دلیل حجیم بودن از طریق هوایی و گران بودن آن ممکن نبود به همین دلیل فورا از طریق زمینی و دریایی واردات صورت گرفت.
به گفته وی تا سه ماه ذخیره داروی رمدسیویر در کشور موجود است و بازار از لحاظ سرم و این دارو دارای ثبات قابل قبولی است.
مسوولان وزارت بهداشت علت کمبودها را مصرف ۱۰ برابر سرم را تغییر پروتکل تزریق رمدسیویر و از طریق سرم و افزایش مبتلایان کرونایی می دانند که البته باید به این وضعیت وجود دلالان و فروش دارو با چندین برابر قیمت را هم اضافه کرد.
علی فاطمی نایب رییس انجمن داروسازان ایران هم کمبودهای دارویی را تایید کرده و ریشه این مساله را سوء مدیریت دانسته است.
وی همچنین بخش دیگری از مشکلات را توقف تولید یکی از پنج کارخانه سرم سازی عنوان کرده و می گوید: وزارت بهداشت فرصت داشت که با واردات سرم جلوی کمبود را بگیرد اما نه تنها این کار انجام نشد بلکه با تغییر پروتکل تزریق رمدسیویر از تزریق مستقیم به تزریق سرمی بر کمبود سرم در بازار دامن زد.
این در حالی است که محمد عبدزاده رییس سندیکای تولید کنندگان داروهای انسانی معتقد است که داروی رمدسیویر کمبود ندارد و به میزان زیادی در انبارهای شرکت های تولید کننده وجود دارد اما مسئله این است که شرکت ها برای فروش این دارو پول نقد می خواهند و بیمارستان ها ندارند، بیمه ها نیز حمایت نمی کنند.
تناقض در اظهارات مسوولان وجود دارد اما باید توجه داشت که اکنون پای جان هزاران هموطنی در میان است که نجات بسیاری از آنها به تزریق و استفاده از داروهای کرونایی وابسته است پس به نظر می رسد باید پاسخ قانع کننده ای برای نیازهای ضروری مردم از سوی مسوولان مربوطه ارائه شود.
به واقع بخش زیادی از این مسائل را می توان با یک مدیریت درست و اصولی رفع کرد تا مردم به غیر از رنج بیماری، دغدغه و نگرانی به لحاظ پیدا کردن دارو نداشته باشند.