به گزارش روز شنبه ایرنا از پایگاه خبری « اورآسیا ریویو »، آسیای میانه یکی از مهم ترین مناطق تولید مواد غذایی در جهان است و تولیدات کشاورزی این منطقه به شرایط آب و هوایی و به ویژه بارندگی های فصلی بستگی دارد.
از این رو درک دلایل تغییرات تاریخی بارندگی در آسیای میانه از اهمیت بالایی برای پیش بینی تغییرات بارندگی در این منطقه از جهان در دهه های آینده برخوردار است و همین موضوع بر کمیت و کیفیت تولید مواد غذایی در آن تاثیر خواهد داشت.
برپایه تحقیقات پژوهشگران «موسسه فیزیک جوی آکادمی علوم چین» که در «مجله اقلیم» چاپ شده است به نظر می رسد تنوع استوایی یک دهه ای اقیانوس آرام و تنوع چنددهه ای اقیانوس اطلس از نشانه های مهم تنوع بارندگی آسیای میانه می باشند.
پژوهشگران دریافتند هر دو تغییر گرمایشی دهه ای در منطقه استوایی اقیانوس آرام و اطلس شمالی برای شرایط آب و هوایی آسیای میانه مطلوب بوده است. با گذشت مرحله مثبت گرمایش بخش استوایی اقیانوس آرام، ناهنجاری های سطح دمای دریا در بخش استوایی اقیانوس آرام می تواند به افزایش بارندگی در آسیای مرکزی و به ویژه بخش جنوب و جنوب شرقی این منطقه منجر شود.
مرحله گرمایشی اقیانوس اطلس شمالی نیز می تواند الگویی از ارتباط عرض جغرافیایی را فعال کرده و منجر به بارندگی بیشتر به ویژه در بخش های شمالی تر آسیای مرکزی شود.
افزایش دمای زمین و کاهش منابع آبی، بزرگترین خطری است که امروزه بشر را تهدید می‌کند و آسیای مرکزی یکی از آسیب پذیرترین مناطق در برابر این تغییرات در میان کشورهای آسیایی و اروپایی است که این آسیب به دلیل وابستگی گسترده اقتصاد آسیای میانه به منابع طبیعی می تواند اقتصاد این منطقه را با مشکلات جدی مواجه سازد.
روزنامه تایم آسیای مرکزی چندی پیش در گزارشی نوشت، بر اساس اطلاعات بانک جهانی، آسیای مرکزی یکی از آسیب پذیرترین مناطق در برابر تغییرات آب و هوا در میان کشورهای آسیایی و اروپایی است. امروزه شاهد افزایش دمای هوا، ذوب شدن یخچال های طبیعی، کاهش منابع آبی و افزایش بلایای طبیعی همچون خشکسالی و سیل هستیم. تمام این موارد کنار یکدیگر باعث خسارات اقتصادی شدیدی به کشورهای آسیای میانه خواهد شد.
به نوشته این روزنامه، از اواسط قرن بیستم، میانگین دمای هوای بخش های جنوبی آسیای میانه تا ۰.۵ درجه سانتی گراد و در بخش های شمالی این منطقه تا ۱.۶ درجه سانتی گراد افزایش یافته است که موجب ذوب شدن یخچال های طبیعی و از بین رفتن منابع آبی شده است. از آغاز قرن بیستم، یخچال های طبیعی آسیای میانه تا یک سوم کاهش یافته است.
بر اساس ارزیابی بانک جهانی، آسیبی که به دلیل بلایای طبیعی به اقتصاد تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان وارد می‌شود بر حدود ۰.۴ تا ۱.۳ درصدی از میزان تولیدات داخلی آنها تاثیر می‌گذارد.
دلیل اصلی آسیب پذیری این منطقه از تغییرات آب و هوایی، وابستگی گسترده اقتصاد آسیای میانه به منابع طبیعی است. برای مثال درآمد حدود ۳۰ تا ۶۰ درصد از جمعیت این منطقه از کشاورزی تامین می‌شود. اما در بخش های از تاجیکستان تولیدات محصولات کشاورزی تا ۳۰ درصد کاهش یافته است؛ در قزاقستان نیز ۶۶ درصد از زمین‌ها در معرض خشکسالی قرار دارند.
گزارش‌ها حاکی از این است که نیمی از قلمرو قرقیزستان ممکن است در معرض بیابان زایی باشد و سرزمین‌های وسیع ترکمنستان و ازبکستان ممکن است به مناطق خشک تبدیل شود.
یکی از چالش‌های پیش روی این منطقه، کاهش منابع آبی است که تولید ۹۰ درصد از انرژی‌های آبی منطقه بر عهده تاجیکستان و قرقیزستان است. تا سال ۲۰۵۰ ممکن است میزان آب رودخانه "سردریا" از ۲ تا ۵ درصد کاهش یابد. فقدان اطمینان از در دسترس بودن منابع آب، مسئله عرضه انرژی منطقه و بهره وری نیروگاه‌های برق آبی را مطرح می‌سازد.
به گفته سرپرست محیط زیست در بانک جهانی در آسیای میانه: «تغییرات آب و هوایی یکی از مشکلات رایج کشورهای آسیای میانه است، از این رو مبارزه با چنین مشکلی و پیش گیری از عواقب آن نیاز به همکاری و تلاش‌های مشترک تمامی کشورهای منطقه دارد.»
متخصصان توصیه می‌کنند که زیر ساخت‌های قدیمی باید بازسازی شوند و اقدامات لازم برای استفاده کارآمد از منابع انرژی و حفاظت از منابع طبیعی، و استفاده از تجهیزات مقاوم در برابر تغییرات آب و هوا برای کشاورزی در دستور کار قرار بگیرند؛ همچنین اختصاص منابع مالی برای تحقیق و نظارت بر تغییرات آب و هوایی و وضعیت محیط زیست صورت بگیرد. کشورها به همکاری منطقه‌ای نیاز دارند تا به آنها در حل مشکلات مشترک کمک کند.