بنای انقلاب اسلامی و سپس پا گرفتن نظام جمهوری اسلامی ایران، خواست و اراده «مردم» بود که دگرگونی وضع آن زمان را مطالبه کردند. اساسا نظام‌های مردم‌سالار، با حضور و مشارکت مردم و اصالت قائل شدن برای مطالبات شهروندان، معنا و بقا می‌یابند. کمرنگ شدن نقش و تاثیر اراده و خواست مردم در روندهای تصمیم‌سازی کلان در هر نظامی، سویه‌های مردمی بودن و مشروعیت آن را تضعیف می‌کند.
مشکلات و چالش‌های کشور به ویژه فشارهای معیشتی، تصمیمات یک شبه با بار تحمیلی به مردم، سوء مدیریت‌ها، فساد، وعده‌های بر زمین مانده مسئولان اجرایی و ... در سال‌های گذشته، اعتماد مردم به کارآمدی دولت را خدشه‌دار کرده است؛ مردمی که همواره جهت تحقق اراده خود برای تاثیرگذاری بر مدیریت دستگاه اجرایی فوج فوج پای صندوق‌های رای حاضر می‌شدند، اما به دلیل مشکلات گوناگون و همین مخدوش شدن اعتماد به کارآمدی دولت در شرایط پرچالش کرونا، کاهش نسبی حضورشان مشهود بود.
بازگشت به مردم مطالبه به جایی بود که «سید ابراهیم رئیسی» در دوره رقابت‌های انتخاباتی به درستی شناسایی و محور شعارهای انتخاباتی خود قرار داد. «دولت مردمی، ایران قوی» شعاری بود که ذیل آن شاخص‌هایی چون مشارکت، عدالت‌محوری، «مردمی‌سازی» سیاست، اقتصاد و فرهنگ، مقابله با فساد، ارتباط با مردم و ... مورد تاکید قرار گرفت.
شاخص‌های مردمی بودن از نگاه رهبری
حال که این شعار کارآمد افتاده و دولت سیزدهم آغاز به کار کرده، رهبر انقلاب با تاکید بر «مردمی‌بودن»، دولت سیزدهم را به تعامل با مردم و تحقق شاخص‌های این فضیلت رهنمون ساخته اند. رهبری در نخستین دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیات دولت سیزدهم در ششم شهریور در توصیه به دولتمردان درخصوص مردمی بودن تصریح کردند: مردمی بودن مقوله‌ی گسترده‌ای است و جلوه‌هایی دارد. یک جلوه همین رفتن میان مردم و شنیدن بی‌واسطه از مردم است. این حرکت بسیار خوب و مستحسنی که جناب آقای رئیسی انجام دادند که رفتند خوزستان در میان مردم، با مردم، از آنها شنیدند، با آنها حرف زدند، این یک جلوه‌ی از مردمی بودن است که بسیار کار خوبی است.
پس از گذر از فضای رقابت‌های انتخاباتی، رئیس‌جمهوری همچنان از مردمی‌سازی مدیریت ساحت‌های مختلف جامعه چون سیاست، اقتصاد و فرهنگ می‌گوید. آیت‌الله رئیسی روز ۳۰ مرداد در جلسه بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی دولت سیزدهم کاهش نقش‌های تصدی‌گرایانه و افزایش نقش میدان‌ساز و تسهیل‌گری دولت برای به صحنه آمدن و بسیج ظرفیت گسترده و متنوع مردمی بویژه جوانان و نخبگان را از حوزه‌های مورد تأکید در برنامه‌های دولت دانست و از برنامه‌های خود برای مردمی‌سازی اقتصاد و فرهنگ و صیانت از آزادی‌های اساسی و حقوق عامه سخن گفت.
رهبری در نخستین دیدار هیات دولت فرمودند: جلوه‌ی دیگر، مسئله‌ی اتّخاذ سبک زندگی مردمی است؛ بی‌تکلّف بودن در ممشیٰ و منش، دوری کردن از منشهای اشرافیگری و از موضع بالا به مردم نگاه کردن و مانند اینها؛ این هم یک جلوه‌ی دیگری است از مردمی بودن که از این منشهای اشرافیگری که معمول است در دنیا، و همه‌ی دولتها و مسئولیّتها و مسئولین مبتلا هستند به این جور نگاه به مردم، به این جور روش زندگی، باید اجتناب کرد.
رهبری تصریح کردند: حرف زدن با مردم و مشکلات را و راه‌حل‌ها را با مردم در میان گذاشتن هم یکی از جلوه‌های مردمی بودن است. مسائلتان را با مردم مطرح کنید. یک وقت مشکلی وجود دارد، راه‌حلّی [هم] وجود دارد. البتّه سعی کنید حرف زدن شما موجب یأس مردم نشود که بعضی بی‌توجّهی می‌کنند به این نکته و حرف نامناسب و خلاف واقع میزنند که موجب ناامیدی مردم می‌شود؛ نه، هر مشکلی راه‌حلی هم دارد. با مردم در میان بگذارید، با مردم حرف بزنید، از مردم کمک بخواهید در موارد مختلف، هم کمک فکری، هم کمک عملی.
سفرهای استانی و دیگر نمودهای مردم‌گرایی
بر این مبنا که بیان شد، رئیسی از رویکردی متفاوت سفرهای استانی را در دستور کار خود قرار داده است. انتخاب سیستان و بلوچستان به عنوان دومین مقصد سفر استانی رئیسی پس از خوزستان و دیدار و گفت و گو با مسئولان استان و مردم از نزدیک و بر اساس شاخص‌های مورد تاکید رهبری، روزنه‌ای تازه از مساله‌شناسی و ارتباط با مردم را به دست می‌دهد. گویا قرار است فاصله ایجاد شده میان دولت با مردم در سال‌های گذشته با اقداماتی چون گفت و گوی صریح و بی‌واسطه با مردم جبران شود.
در سال‌های اخیر و در پی بروز مشکلات و چالش‌های متعدد، همان گفت‌وگوی یکطرفه تلویزیونی رئیس دستگاه اجرایی با شهروندان هم محدود شد و توصیه آگاهان و دلسوزان به دولتمردان برای گفت وگو با مردم و بیان چالش‌ها و مشکلات به جایی نرسید.
رهبری همچنین ضرورت عذرخواهی از مردم را مورد توجه قرار داده و تصریح کردند: در یک جاهایی یک خطایی اتّفاق می‌افتد -خب همه‌ی ماها اشتباه میکنیم دیگر؛ خطا در کار ماها کم نیست- از مردم عذرخواهی کنید؛ صریحاً [بگویید] این اشتباه شده، از مردم عذرخواهی کنید. مردمی بودن این جهات مختلف را دارد. گزارش خدمات خودتان را هم به مردم بدهید؛ گزارش صادقانه، بدون مبالغه، بدون بزرگ‌نمایی؛ صادقانه [بگویید] این کارها را انجام داده‌اید.مردمی بودن اینها است؛ اینها جهات مختلف مردمی بودن است.
تاکید چندباره و صریح رئیس جمهوری بر اینکه هیچ فسادی را در دولت برنخواهد تابید، این امید را ایجاد می‌کند که دولت سیزدهم پرچمدار دفاع از حقوق مردم باشد. در این مسیر همچنین مسئولان اجرایی بر اساس رهنمون‌های رهبری، گزارش‌دهی به مردم، گفت‌وگوی بی تکلف با شهروندان در مورد مشکلات و امکانات موجود، مشارکت دادن آنان در فرایند تصمیم‌سازی سیاسی که بافراخوان رئیس‌جمهوری برای پیشنهاد دادن وزیران به دولت کلید خورد و ... مسیر تقویت ارتباط حاکمیت با مردم و احیای اعتماد عمومی را برگزیده‌اند.