معطلی کامیونها در مرز پر تردد، مهم و ۱۰۰ ساله اسلام قلعه - دوغارون بین افغانستان و ایران سابقه طولانی دارد و همین امر موجب تلاش و فعالیت مسوولان در دو سوی مرز برای تسریع در ورود و خروج کامیونها شده است اما با حاکمیت طالبان و محدودیتهای ناشی از کرونا، مشکلات جدیدی گریبان‌گیر رانندگان و تریلی های ایران در خاک افغانستان شده است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: پایانه مرزی دوغارون در شهرستان تایباد این استان یکی از مهمترین گذرگاههای مرزی کشور در حوزه صادرات و ترانزیت کالا است بطوریکه بیشترین مبادلات تجاری ایران و افغانستان از طریق این گذرگاه رسمی انجام می‌شود.
ابراهیم نصری به تاکید رهبر معظم انقلاب بر تسهیل مبادلات تجاری و فرهنگی با کشورهای همسایه اشاره کرد و افزود: بر همین اساس سازمان راهداری برای ارتقای سخت‌افزاری و نرم افزاری زیرساختها و اصلاح رویه در گذرگاه و پایانه مرزی دوغارون، هزار میلیارد ریال در قالب سه مرحله اجرایی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت سرمایه‌گذاری کرده است.
وی با اشاره به آغاز عملیات توسعه و بهسازی پایانه مرزی دوغارون از فروردین ماه امسال ادامه داد: هم‌اینک دروازه‌های ورودی و خروجی این گذرگاه مرزی از ۲ خط به هشت خط افزایش یافته است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: عملیات بهسازی پایانه مرزی دوغارون در مقابل نقطه مرزی اسلام قلعه افغانستان، پایان یافته و این طرح توسعه آماده بهره‌برداری است.
وی افزود: رفت و آمد خودروهای سنگین حامل کالاهای صادراتی و ترانزیتی نه تنها با توسعه گذرگاه مرزی دوغارون تسهیل می شود بلکه شتاب نیز می‌گیرد.
عوامل جدید موجب معطلی کامیونهای ایرانی در خاک افغانستان شده است
در حالی که هنوز این زیرساختها بطور رسمی به بهره برداری نرسیده اند، نایب رییس هیات مدیره انجمن صنفی شرکتهای بین‌المللی حمل و نقل خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: توقف‌های طولانی مدت کامیونهای ایرانی در گمرک اسلام قلعه افغانستان برای ورود به ایران، مشکلی است که بار دیگر در یک ماه اخیر گریبان‌گیر رانندگان شده است به گونه‌ای که از یک ماه قبل روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ دستگاه کامیون ایرانی در خاک افغانستان در صف ورود به ایران مانده‌اند.
محمود امتی افزود: قصه توقف‌های گاه و بیگاه کامیونها در مرز دوغارون و اسلام قلعه موضوع جدیدی نیست؛ در سالیان گذشته نیز بارها این موضوع تکرار شده و به نظر می‌رسد برای راننده ها نیز توقف های سه تا چهار روزه پشت مرز عادی شده اما مساله جدید این است که در یک ماه اخیر این توقف‌ها طولانی شده و کامیونهای ایرانی خالی در مرز افغانستان برای ورود به خاک کشور معطلی‌های ۱۰ تا ۱۲ روزه را تجربه می کنند.
وی ادامه داد: در گذشته نیز شاهد توقف ۱۵ روزه کامیونها در مرز بودیم که نبود زیرساختهایی همچون ایکس ری در گمرک افغانستان، تفاوت ساعات کاری گمرکات ایران و افغانستان، شلوغی ترددهای تجاری مربوط به مناسبتهای ملی و مذهبی و بروز برخی حوادث مانند آتش سوزی در مرز اسلام قلعه از جمله دلایل این معطلی بوده است.
نایب رییس هیات مدیره انجمن صنفی شرکتهای بین‌المللی حمل و نقل خراسان رضوی، علت معطلی های اخیر را متفاوت دانست و گفت: در حال حاضر رانندگان ایرانی به دلیل انجام تستهای کرونا از رانندگان افغانستانی در مرز دوغارون، در صف طولانی، پشت مرز و در خاک افغانستان معطل می‌مانند.
وی افزود: از طرفی ساعت فعالیت اداری در مرز افغانستان که تا پیش از تسلط طالبان بر نقاط مرزی، چند ماه بهبود یافته و از هشت صبح تا ۲۲ شده بود اکنون به ساعت هشت تا ۱۶ تغییر کرده و این امر نیز مزید بر علت شده و موجب توقف طولانی کامیونهای ایرانی گردیده است.
امتی ادامه داد: به علت ناامنی در مرز افغانستان، طالبان اجازه حضور رانندگان ایرانی را در مرز نمی دهند و بسیاری از راننده ها مجبورند شب هنگام به تایباد بازگردند و دوباره روز بعد به مرز مراجعه نمایند، به این امید که نوبتشان برسد و اجازه ورود به مرز ایران را داشته باشند.
تست کرونا تنها ورودی مرز اسلام قلعه به ایران را شلوغ کرده است
یکی از رانندگان که اکنون در خاک افغانستان معطل بازگشت به ایران است در گفتگوی تلفنی به خبرنگار ایرنا گفت: در زمان فعالیت دولت گذشته در افغانستان کامیونها بیش از سه شب در اسلام قلعه معطل نمی شدند اما اکنون فرایند انجام تست کرونا از رانندگان افغانستانی موجب شکل گیری صف کامیونها در مرز اسلام قلعه شده است.
رضا معصومی افزود: معطلی ۲۰ دقیقه ای هر راننده افغانستانی برای تست کرونا صف کامیونهای افغانستانی در مرز را بوجود آورده و کامیونهای ایرانی نیز گرفتار این صف می شوند.
وی ادامه داد: در حال حاضر ۳۰۰ کامیون و تریلی ایرانی در خاک افغانستان معطل هستند و از آنجایی که صف کامیونهای ایرانی از افغانستانی جدا نیست، ناوگان ایرانی تا ۱۲ روز در گمرک اسلام قلعه معطل می‌مانند.
پیگیری برای ورود ناوگان ایرانی به کشور در روزهای جمعه
رییس اداره ترانزیت اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر روزانه ۴۵۰ تا ۵۰۰ دستگاه کامیون در دو سوی مرز رفت و آمد دارند که شامل تانکر سوخت، کامیون و تریلی است.
حمید محمدی فاز با تایید معطل ماندن کامیونهای ایرانی در خاک افغانستان افزود: پس از تغییر حاکمیت در افغانستان، گمرک اسلام قلعه جمعه ها تعطیل شد اما با رایزنی های صورت گرفته مقرر شد روزهای جمعه با اولویت ناوگان ایرانی، کامیونها به کشور وارد شوند تا از ازدحام آنها کاسته شود.
وی ادامه داد: انجام تست کرونا از رانندگان افغانستانی، مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا بوده و برای حفظ سلامت عمومی لازم است اما اینکه بیان شود فقط این موضوع موجب شلوغی مرز اسلام قلعه شده درست نیست و دانشگاه علوم پزشکی باید در این باره اظهار نظر کند.
رییس اداره ترانزیت اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی مسائل مرزی را متاثر از عوامل متعدد دانست و گفت: از جمله مسائلی که موجب افزایش معطلی کامیونها در مرز شده، کاهش ساعات فعالیت مرز اسلام قلعه است، در حال حاضر طرف افغانستانی از ساعت هشت تا ۱۶ فعالیت دارد که یک ساعت نیز برای نماز و نهار تعطیل می کنند.
وی افزود: برای رفع این مشکلات ورود ناوگان در روزهای جمعه با اولویت کامیونهای ایرانی میسر شده و به عنوان مثال روز جمعه ۱۹ شهریور ماه ۱۸۱ دستگاه تانکر سوخت و کامیون وارد کشور شدند که از این تعداد ۷۶ دستگاه ناوگان ایرانی بود.
محمدی فاز ادامه داد: پیگیری برای گفتگوهای مرزی جهت رفع مشکلات در گذرگاه مرزی اسلام قلعه – دوغارون ادامه داد.
پایانه مرزی ۳۳ هکتاری دوغارون با افزون بر یک قرن سابقه فعالیت نه تنها در زمره پنج گمرک برتر ایران قرار دارد بلکه فعالترین واحد گمرکی خراسان رضوی پس از گمرک مشهد و تنها گمرک مستقل این استان است که نقل و انتقال ترانزیتی انواع کالاها از کشورمان به افغانستان، از طریق آن صورت می‌گیرد.
یگان عملیاتی مرزبانی، واحد گذرنامه نیروی انتظامی، واحد گذرنامه نهاد ریاست جمهوری، تشکیلات مدیریت پایانه، تشکیلات گمرکی، بانک، تاسیسات تخصصی قرنطینه‌های انسانی، دامی و نباتی، نمایندگی بیمه و اداره استاندارد از نهادهای فعال مستقر در پایانه مرزی دوغارن به عنوان فعالترین مرز کشور در رفت و آمد مسافران خارجی هستند.
کالاهای بازرگانان افغانستانی، پاکستانی و گاه هندی و دیگر کشورهای جهان به مقصد افغانستان از خلیج فارس، به گمرک‌های بندرعباس و بندر لنگه منتقل و از آنجا به گذرگاه رسمی دوغارون ترانزیت می‌شود. بیشترین حجم کار "واحد گمرک" در پایانه مرزی دوغارون مربوط به امور ترانزیت کالا به افغانستان از مبداء بندرعباس است.
گذرگاه رسمی دوغارون در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان، در ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی شهر تایباد و ۲۵۵ کیلومتری مشهد قرار دارد.