موسی جاودان روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: چنانچه سرمایه‌های اجتماعی را به دو بخش ملموس و ناملموس تقسیم‌بندی کنیم مخترعان، مبتکران و اندیشمندان سرمایه‌های اجتماعی ملموس و عینی هستند که جامعه بایستی نیازهای آنان را تأمین کند تا نوآوری، ایده پردازی، ابتکار، اختراع و اندیشه‌های نو و بدیع داشته و بتوانند بدون دغدغه و نگرانی مسائل کشور را به سمت پیشرفت هدایت کنند.
وی ادامه داد: چنانچه جامعه از ابتکار، نقد و اندیشه‌های تازه بترسد و به صورت دستوری از بالا به پایین اداره شود شاهد درجا زدن خواهیم شد و به طور قطع در چنین فضایی پیشرفتی هم رخ نمی‌دهد اما جامعه‌ای که به سرمایه‌های اجتماعی‌اش بها دهد پیشرفت خواهد کرد.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان بیان کرد: سرمایه‌های اجتماعی ملموس به خاطر داشتن اندیشه و تفکر نقادانه هر سخنی را بدون تأمل نمی‌پذیرند و در فضای بسته احساس خفگی کرده و جامعه بسته را ترک خواهند کرد.
جاودان اظهار کرد: نخبگان نمی‌تواند دستورهای غلط را اجرا کند و هنگامی که بالاسری‌ها اصرار بر اجرای دستورهای غیر علمی دارند با نخبگان دچار اختلاف می شوند و اینجاست که نخبگان از دور خارج می شوند و جای آنان افراد ناکارآمد قرار می گیرند، بدین ترتیب جامعه به صدها سال قبل بر می گردد.
وی که دارای مدرک کارشناس مترجمی زبان انگلیسی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران، کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی از دانشگاه شیراز و دکتری روانشناسی تربیتی از دانشگاه شهید چمران اهواز است، اشاره کرد: نخبگان، صاحبان اندیشه و قلم، مخترعان و مبتکران بیش از دیگران احساس نیاز به فهمیدن، دانستن و توجه دقیق به امور و حوادث دارند و نباید به خاطر بیان افکار و احساس‌های خود با مخاطره‌ها و تهدید مواجه شوند.
جاودان گفت: زمانی که سرمایه‌های اجتماعی فضا را برای بیان تفکر جدید و ایده پردازی و نقد نامناسب ببینند ترجیح می‌دهند سکوت کنند.
ایران هزینه می‌کند و دیگران ثمره‌اش را می‌برند/مهاجرت نخبگان سبب شناسی علمی شود
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان تاکید کرد: شاهد مهاجرت مغزها و نخبگان از جوامع نخبه کش بوده‌ایم و در سال‌های گذشته چند میلیون نفر هم از کشور خودمان خارج شده‌اند که حداقل ۲ تا سه میلیون نفر آنها نخبگان و دانش آموختگان دانشگاهی با هوش بالا، تیزهوش و حتی از افراد سرآمد بوده‌اند.
جاودان بیان کرد: این افراد بایستی در کشور می‌ماندند و سرزمین مادری خود را آباد می‌کردند چرا که ایران اسلامی برای تربیت آنها ثروت مادی خود را هزینه کرده اما کشورهای دیگر بهره اصلی از تربیت و وجود و نیروی فکری و اندیشه سازنده آنها را می‌برند.
وی که عضویت در شورای آموزش‌وپرورش، عضویت در سازمان نظام روانشناسی ایران، ریاست شورای حل اختلاف خانواده، عضویت در شورای پیشگیری از وقوع جرم دادگستری، عضویت در شورای اجرایی هلال‌احمر هرمزگان و مدیریت داخلی مجله بین‌المللی life science and biomedicine) (ISC)) را در کارنامه دارد، گفت: همین الان بسیاری از دانشجویانی که در دانشگاه‌های برتر کشور درحال تحصیل هستند برای مهاجرت به خارج از کشور پس از دانش آموختگی و اقدام می‌کنند که این آسیب بزرگی برای کشور است و مهمتر از همه آن است که این مساله سبب شناسی علمی نشده و برای آن چاره لازم و مناسبی در برنامه‌های آموزشی و دانشگاهی دیده نشده است.
نظام آموزشی از سرمایه‌های اجتماعی-انسانی بهره لازم را نبرده است/ این نظام اموزشی سرمایه‌های اجتماعی برای کشورهای دیگر تربیت می‌کند
جاودان ادامه داد: نظام آموزشی کنونی کشور موجب هدر رفتن سرمایه های اجتماعی و تربیت آنها برای جوامع دیگر شده است و نظام آموزشی کشور از ابتدا تا پایان دوره دانشگاهی بر رقابت توجه و تأکید دارد درحالی که بایستی همدلی، انسان دوستی، نوع دوستی و وطن‌دوستی را مورد توجه قرار دهد و انسان‌هایی فرهیخته تربیت کند که به جای رقابت، رفاقت و همیاری را سرلوحه رفتار خود قرار دهند.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان مثال زد: پزشکی که در این نظام آموزشی تربیت شده به علت الگوی رقابتی که از نظام اموزشی اخذ کرده، در مسیر زندگی فردی و اجتماعی حتی وقتی که شروع به طبابت می کند، کمیت را بر کیفیت ترجیح می دهد.
وی افزود: طبق مصوبه دولت، متوسط زمان ویزیت بیمار توسط پزشک عمومی حداقل ۱۵ دقیقه، پزشک متخصص حداقل ۲۰ دقیقه و پزشک فوق‌تخصص حداقل ۲۵ دقیقه و برای روانپزشک حداقل ۳۰ دقیقه ویزیت مشخص شده است که این زمان براساس اخلاق حرفه‌ای بایستی برای شنیدن شرح حال بیمار اختصاص یابد اما چطور ممکن است یک پزشک در روز حدود ۱۰۰ بیمار را ویزیت کند؟ (بجز شرایط اضطراری).
به گفته این مدرس دانشگاه هرمزگان، پزشکانی وجود دارد که به صورت تلگرافی با بیمار صحبت می‌کنند و کمتر ۲ تا ۳ دقیقه به بیمار فرصت بیان احوال و شرایط بیماریش نمی دهند! علت چیست؟ آیا طبابت را از دید تجارت نگاه می کنند.
نویسنده افزون‌بر ۲۵ اثر علمی شامل مقاله، ابزار پژوهشی، کتاب و طرح پژوهشی افزود: سرمایه‌های اجتماعی معنوی مانند همدلی، همیاری، نوعدوستی، اعتماد، مشارکت، مسوولیت پذیری و وطن دوستی از مهمترین اصول پیشرفت جامعه هستند و هر جامعه‌ای بدرستی آنها را مورد توجه قرار دهد، بدون شک آباد، متمدن و پیشرفته خواهد شد اما به جرأت می‌توان گفت نظام آموزش کنونی چندان این ویژگی را مورد توجه قرار نداده است.
احساس شرمندگی می‌کنم/ بایستی به نظام آموزش کشور توجه کرد
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان افزود: به عنوان یک معلم که با سرمایه‌های اجتماعی - انسانی این سرزمین متمدن و کهن سر و کار دارم و هنگامی که از دانشجویان سخت کوش، پرتلاش، با انگیزه و با هوش می‌پرسم چه آرزو و خواسته‌ای از منابع قدرت و مسوولان دارند، تقریبا همه آنها در یک موضوع مشترک هستند و آرزوی یافتن یک شغل مناسب را مطرح می‌کنند .
جاودان اشاره کرد: هنگامی که از من به عنوان یک معلم این خواسته را مطرح می کنند احساس شرمندگی در برابر نسل ماقبل خود به ما دست می‌دهد، نسلی که ما، پیشگامان، می‌باید مقدمه‌های موفقیت آنها را فراهم کنیم.
وی تاکید کرد: زمانی که دانشجو در کلاس درس از من تقاضای شغل برای تأمین حداقل معیشت خود، خانواده و هزینه‌های تحصیل می‌کرد احساس شرمندگی می‌کردم و اکنون خوشحالم که کلاس‌ها غیرحضوری شده است.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان تأکید کرد: اگر همچنان نخبگان و سرمایه های اجتماعی را طرد کرده و به نیازهای مادی، رشدی، عاطفی، روانی-اجتماعی و امنیت آنان توجه نشود، به جای پیشرفت به عقب‌گرد می‌کنیم و متوجه می شویم زندگی سال گذشته مان از الان بهتر بوده است.
جادوان عنوان کرد: بنابراین، جرأت شنیدن نظرات و دیدگاه‌هایی که حتی با نظر ما مخالف هستند را بایستی داشته باشیم و افراد را مجبور به قهر و سکوت‌شان نکنیم، در یک کلام برای بهبود سرمایه‌های اجتماعی بایستی به آموزش، آموزش و آموزش توجه کرد.
نظام آموزشی کشور نیاز به بروز شدن دارد
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان اشاره کرد: نظام آموزشی در جامعه کارآیی لازم ندارد و براساس شرایط و نیازهای تاریخی و فرهنگی-اجتماعی تدوین نشده است که شاهد این مدعی لشکر بیکاران تحصیل کرده دانشگاهی است؛ چرا که افراد غیر متخصص در تعلیم و تربیت دخالت می‌کنند و دست اندرکاران تعلیم و تربیت، مربیان آموزشی را مجبور به اطاعت از فرامان‌های خود می‌کنند.
جاودان گفت: نظام آموزشی بایستی توسط متخصصان تعلیم و تربیت اصلاح و متحول شود و اگر تصمیم گیرندگان کسانی باشند که فقط قدرت و نفوذ دارند باعث گوشه‌نشینی افراد صاحب‌نظر و متخصص می‌شود و این همان دشمن نامریی است که این کشور متمدن و کهن را دچار چالش کرده است.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان مجدد تأکید کرد: اگر بخواهیم سرمایه‌های اجتماعی را حفظ کنیم باید نظام تعلیم و تربیت را البته با نظر متخصصان اصلاح کنیم و در این مسیر نخبه ها و سرمایه های اجتماعی را نباید فراموش کنیم.
انسجام و اعتماد اجتماعی آسیب دیده است
نویسنده افزون‌بر ۲۵ اثر علمی شامل مقاله، ابزار پژوهشی، کتاب و طرح پژوهشی افزود: نکته دیگر آسیب دیدن انسجام و اعتماد اجتماعی به عنوان مهمترین سرمایه اجتماعی است که این با مقایسه فرمان حضرت امام خمینی (ره) در ابتدای پیروزی انقلاب با میزان مشارکت در ۲ انتخابات اخیر به روشنی آشکار است.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان بیان کرد: امام خمینی (ره) در ابتدای پیروزی انقلاب پیام داد «فرزندانم امروز به شما در جبهه های جنگ نیاز داریم» که با آن پیام هزاران دانش آموز وارد عرصه جنگ شدند اما اکنون در عرصه انتخابات که جنگ و مبارزه نبود چرا میزان مشارکت پایین بوده است؟ البته به شرطی اینکه تصمیم گیرندگان امر ارزشی برای این سرمایه‌های اجتماعی-معنوی قائل شوند.
جاودان عنوان کرد: نامزدهای انتخاباتی شعارهایی می‌دهند که بعد از روی کار آمدن نمی‌توانند به آن ها عمل کنند این یعنی؛ آسیب زدن به اعتماد اجتماعی، حال اگر کسی هم بخواهد صادقانه و شجاعانه عمل کند، بزودی با ابزارهای نامریی و قدرتمند به انزوا کشانده می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اگر آسیب‌های اجتماعی مهار نشوند و سرمایه های اجتماعی انسانی و معنوی تقویت نشوند، مردم احساس خستگی، دلزدگی، درماندگی و ناامیدی می‌کنند؛ چرا که شاهدند افراد پس از رسیدن به قدرت نسبت به تعهدهای خود بی‌توجه و بی‌عمل هستند.
موانع بهبود سرمایه اجتماعی قابل رفع شدنی هستند
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان اضافه کرد: موانع زیادی در مسیر بهبود سرمایه‌های اجتماعی وجود دارد که به راحتی می‌توان برطرف مشروط بر آنکه افراد دارای قدرت اجازه آن را بدهند.
جاودان گفت: به عنوان مثال فقر در جامعه را ببیند که بنا به اذعان نهادهای رسمی کشور برای داشتن زندگی عادی ماهانه باید درآمد ۱۰ میلیون تومانی داشت اما چند درصد جامعه ایرانی چنین درآمدی دارند، به طور قطع بسیاری از افراد خیلی کمتر از این مبلغ دریافتی ماهانه دارند.
وی افزود: آیا کسانی در مقام قدرت و مسئولیت قرار دارند به این فکر کرده‌اند که چگونه یک شهروند و خانواده بیکار و بی‌درآمد در این تورم و گرانی به زندگی خود ادامه دهد؟
به گفته وی، بسیاری از شهروندان برای یک دندان درد ساده به دلیل نداشتن هزینه درمان نمی‌توانند به پزشک مراجعه کنند و باید مدت‌ها این درد را تحمل کنند حال چگونه است که عده‌ای ضمن بهره‌مندی از بهترین روش‌های درمانی نه تنها در داخل کشور، بلکه به سایر کشورها برای درمان مراجعه می کنند؟ آیا مسوولان و منابع قدرت این واقعیت های عینی و ملموس را مشاهده نمی کنند و از آن اطلاع ندارند؟
جاودان یادآور شد: بسیاری از موانع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جامعه وجود دارد که برطرف کردن آنها راحت است و اگر این‌ها را برطرف کنند ایران یکی از پیشرفته ترین جوامع از نظر سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی خواهد شد.
عضو هیات علمی دانشگاه ابراز کرد: اعتماد مردم را باید مجدد جلب کرد و مسوولان اجرایی رده بالا کشور بایستی صداقت بیشتری بخرج دهند، متحد و مسنجم بوده و درک درستی از شرایط اجتماعی جامعه داشته باشند.
وی اظهار کرد: کردار دوگانه و ریاکارانه افرادی که در صف اول مراسم‌ها هستند و با صدای بلند شعار مرگ بر آمریکا سر می‌دهند فرزندانشان در آمریکا زندگی می‌کنند به اعتماد و اعتقاد مردم آسیب می‌زند.
عضو هیات علمی دانشکده علوم انسانی، گروه مشاوره و روانشناسی دانشگاه هرمزگان اضافه کرد: برای ترمیم آسیب‌های وارد شده به سرمایه‌های اجتماعی، انسجام و اعتماد اجتماعی در ابتدا بایستی نظام تعیلم و تربیت و آموزش عالی کشور اصلاح شود، نیازهای افراد نخبه، نوآور و اندیشمند، متفکر و منتقد مورد توجه قرار گیرد، مسوولان با مردم صداقت داشته و دارای درک درستی از شرایط جامعه باشند.
جاودان ادامه داد: هرگاه حرف و عمل مسوولان یکی باشد، درک درستی از واقعیت های موجود داشته باشند، از حکومت دستوری بپرهیزند و قانون برای همه یکسان اجرا شود، اعتماد مردم مجدد احیا می‌شود و کیفیت زندگی ملت بهبود می یابد.
وی گفت: هرگاه مسوولان پیام و حرف دل مردم را بشنود و برای رفع مشکلات صادقانه و خالصانه تلاش کنند اتفاق‌های خوبی برای کشور رقم خواهد خورد.