به گزاش ایرنا، شهرستان‌های قرچک، ورامین و پیشوا در امتداد یکدیگر و در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب‌شرق تهران واقع شده‌اند که با داشتن جاذبه های متعدد گردشگری، تاریخی،مذهبی، روستاهای هدف گردشگری، طبیعتی بکر، اراضی وسیع کشاورزی، گلخانه‌های تولید گل و اقامتگاه های بوم گردی می‌تواند مقصد مناسبی برای گردشگران باشد.
نام تاریخی ورامین در کتب مختلف به صورت "ور" ،"ورنه"،" وارنا" ،"وروین "،"وارم" و "ورامین" ذکر شده است که شکل ورامین نام تثبت شده از قرن سوم هجری است.
کاوش های اخیر صورت گرفته توسط باستانشاسان، سابقه سکونت در ورامین را به پیش از هشت هزار سال می رساند.
در کتاب وندیداد که تالیف آن به موبدان زرتشت در دوره هخامنشیان نسبت داده شده است، و برخی نیز مطالب آن را بسیار کهن تر از دوران زرتشت می دانند، آمده است: «چهاردهمین کشور با نزهت، که من اهورا مزدا آفریدم، "وارنا"، زادگاه فریدون، قاتل ضحاک است.»
در مجموع سه شهرستان کنونی دشت ورامین، بیش از ۴۰۰ اثر و محوطه تاریخی دارد که از این تعداد، حدود ۱۰۰ اثر به دلیل اهمیت تاریخی، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.
گردشگران با حضور در این سه شهرستان، علاوه بر بازدید از آثار تاریخی متعدد، می توانند با حضور در اراضی کشاورزی، گلخانه ها، کارگاه های صنایع دستی و اقامت در هتل ها و خانه های بومگردی، اوقات خوشی را سپری کنند.
دشت ورامین از ۵ هتل، ۷ خانه بومگردی، ۳ بیمارستان، ۷ درمانگاه شبانه روزی و چندین داروخانه شبانه روزی برخوردار است که به دلیل قرار گرفتن ستاد فرماندهی انتظامی ویژه شرق استان تهران، از امنیت پایداری برخوردار است.
نگاهی به مهمترین آثار تاریخی شهرستان قرچک
تپه پردیس
در ۲ کیلومتری شمال شهرستان قرچک به سمت پاکدشت، در حاشیه روستای فردیس، تپه ای باستانی واقع شده که به هزاره های پنجم و ششم پیش از میلاد متعلق بوده و آثاری از تمدن عصر آهن در آن یافت شده است.
کشف کوره های متعدد تولید سفال و نیز پیدا شدن چرخ سفالگری با استوانه‌ای از شاخ حیوانات در تپه پردیس قرچک متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد، جامعه باستان شناسی فلات مرکزی را با اسرار بسیاری از زندگی آن دوران رو برو کرد.
پل تاریخی باقرآباد
در مسیر شهرستان قرچک به ورامین و در حاشیه جاده اصلی، پلی تاریخی بر روی یکی از شاخه های فرعی رودخانه جاجرود واقع شده که در اواخر دوره قاجاریه احداث گردیده است.
هر چند که نمونه این پل در بسیاری از مناطق کشور وجود دارد ولی اهمیت این پل در تاریخ انقلاب اسلامی به شهادت کفن پوشان دشت ورامین در قیام خونین ۱۵ خرداد سال ۴۲ مربوط می شود.
آن روزها این پل تنها مسیر عبور مردم دشت ورامین به سمت تهران بود که در ۱۵ خرداد سال ۴۲، عوامل ستم شاهی، مردمی را که برای حمایت از امام خمینی(ره) به سمت تهران حرکت می کردند به گلوله بسته و به شهادت رساندند.
نگاهی به مهمترین آثار تاریخی ورامین
مسجد جامع ورامین
مسجد جامع تاریخی ورامین که مربوط به قرن ششم هجری است، تنها مسجد چهار ایوانی کشور است که معماری، گچبری ها و نوع سازه، به آن اهمیتی فوق العاده داده است و کمتر گردشگری است که در سفر به ورامین، از آن بازدید نکند.
مادام ژان دیولافوا، مهندس و باستان شناس فرانسوی که همراه همسر خود در سه نوبت به ایران آمد، در زمان ناصرالدین شاه به منطقه ری سفر کرد و در سفرنامه خود از مسجد جامع شهرستان ورامین به عنوان یکی از بناهای تاریخی و بی نظیر یاد می کند.
وی نوشته است: «شگرف ترین نوع گچبری های موجود، در بالا و اطراف محراب این مسجد تاریخی وجود دارد که با نقش های اسلیمی گل و بوته به شکل برجسته و کاملا زیبایی ایجاد شده اند، پیچیدگی این طرح ها به قدری است که انسان به راحتی نمی تواند باور کند که قدرت دست یک هنرمند، خالق آن بوده است.»
برج آرامگاهی علاءالدین
در ضلع جنوبی میدان امام ورامین، برجی تاریخی مربوط به دوره ایلخانیان خودنمایی می کند، که مدفن سید علاءالدین، حاکم ری بوده که نسبش به حضرت زین العابدین (ع) می رسد و پس از مرگ در مرکز شهر ورامین به خاک سپرده شد و پسرش بر روی مزار پدر برجی بنا کرد که از نظر معماری کاملا منحصر به فرد بوده و سبک معماری آن چشم نواز است.
این برج یکی از قدیمی ترین نمونه برج های آرامگاهی کشور است که در فاصله زمانی سده هفتم هجری قمری ساخته شده است. یکی از منحصر به فرد ترین مسائل مربوط به ساخت این برج، تزئینات خارجی آن است که به وسیله کاشی های فیروزه ای و شمسه های آجری که از اختلاط رنگ های فیروزه ای، لاجوردی و آجری رنگ تشکیل شده، پوشیده شده است.
این برج از خارج به صورت آجری و ۳۲ ترکی؛ و از داخل کاملا دایره ای است.
امامزاده یحیی(ع)
بقعه متبرکه امامزاده یحیی(ع) که یکی از نوادگان امام زین العابدین(ع)است، در روستای کهنه‌گل در جنوب ورامین واقع شده و به دلیل ارزش تاریخی، نوع سازه و مصالح منحصر به فرد استفاده شده در ساخت بنا، همواره مورد توجه مردم شهرستان و مسافران بوده است.
تاریخ ساخت این بقعه متبرکه به سال ۷۰۷ هجری قمری بر می گردد.
ضریح قدیمی بقعه به صورت چوبی با خانه مربع بوده و ضریح فعلی فلزی است.
از این بقعه جهانگردانی همچون مادام ژان دیولافوا در سال ۱۸۸۱میلادی و آندره‌گدار دیدن کرده‌اند.
روستای هدف گردشگری خاوه
روستای هدف گردشگری خاوه، یکی از روستاهای تابعه بخش جوادآباد ورامین است که در ۳۵ کیلومتری جنوب بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد.
برای رسیدن به این روستا که از طبیعتی بکر و آثار تاریخی متعددی برخوردار است می توان از جنوب ورامین ابتدا به شهر جوادآباد رفته و از این شهر ۱۰ کیلومتر به سمت شرق بپیمائید تا بتوانید از آثار تاریخی ، امامزاده ها و طبیعی این روستا بهره مند شوید.
راه دیگر این روستا از شهرستان پیشوا است و می توان پس از طی کردن ۱۵ کیلومتر از جنوب این شهرستان ، پس از عبور از روستای محمددآباد عرب ها ، به روستای خاوه رسید که در جنوب محور قم - گرمسار واقع است.
ورودی این روستا، یکی از منحصر به فرد ترین خیابان های درختی در روستاهای شهرستان های استان تهران است و درختان در هم تنیده زبان گنجشک، صحنه ای زیبا پیش روی افراد ترسیم میکند.
امامزاده علی، بی بی زبیده، نقاره خانه، دو حمام قدیمی، آب انبار، قلعه و تپه باستانی، آسیاب آبی، حسینیه احمدی ها، خانه احمدی ها، خیابان درختی و مدرسه تاریخی روستای خاوه از جمله آثار منحصر به فردی است که می تواند مورد توجه گردشگران قرار گیرد.
روستای هدف گردشگری خاوه از دو خانه بومگردی برخوردار است و امکان اقامت را برای گردشگران فراهم کرده است.
هم اکنون یک هتل بین المللی در این روستا در حال احداث است.
روستای هدف گردشگری احمدآباد
روستای احمدآباد وسط، یکی از روستاهای بخش مرکزی ورامین است که به دلیل فعالیت چندین کارگاه سفال و کوزه گری، به احمدآباد کوزه گرها معروف است.
این روستا در ۸ کیلومتری جنوب جاده اصلی تهران – ورامین واقع است و به دلیل برخورداری از خاک مرغوب، فعالیت سفالگری در آن رونق دارد، آثاری که به گفته بسیاری از کارشناسان در رده تولیدات لاله جین همدان است.
این روستای هدف گردشگری از تعداد زیادی آثار تاریخی نظیر امامزاده سید حسین، قلعه زمزم، قبرستان قدیمی، مسجد قدیمی، تپه قلعه و منگل رودخانه اشاره کرد.
گردشگران در این روستا می‌توانند آثار منحصر به فرد سفالین را از تولیدکنندگان به صورت مستقیم خریداری کنند.
روستای هدف گردشگری حصار حسن بیک
روستای حصار حسن بیک در فاصله ۱۸ کیلومتری جنوب بخش مرکزی ورامین در مسیر شهر جوادآباد به روستای خاوه واقع شده است.
نام این روستا از حسن بیک اروملو که یکی از سرداران شاه عباس بود گرفته شده است، وی در مسیر حرکت به سمت شمال از ورامین عبور کرد و در طول مسیر، به روستای آبادی رسید که از اراضی کشاورزی حاصلخیزی برخوردار بود.
حسن بیک اروملو در این روستا قلعه ای برای خود ساخت و در آن ساکن شد که این قلعه هم اکنون نیز در روستا وجود دارد.
بر اساس اسناد تاریخی، حسن بیک اروملو، بانی ساخت پل خواجو اصفهان است.
این روستا از آثار منحصر به فرد تاریخی همچون دو تپه باستانی، مسجد قدیمی، آب انبار، کاروانسرا، و خانه اربابی با بادگیرهای قدیمی برخوردار است.
شاهزاده محمد با بقعه‌ای زیبا در کویر
در هشت کیلومتری جنوب‌شرق ورامین و در حاشیه روستای ایجدان، بنای زیبای امامزاده‌ای جلیل‌القدر واقع شده که به امامزاده شاهزاده محمد(ع) معروف است و نسبت ایشان به حضرت علی(ع) می‌رسد.
مزار فخرالدین ابوالفتح محمد ابن قاسم ابن محمد ابن مهدی ابن نوح ابن سید عبدالله ابن عبدالناصرین ابن سید علی کیاکی امام زین العابدین ابن حسین بن علی لبن ابیطالب علیهم السلام، معروف به امامزاده شاهزاده محمد در حاشیه روستای ایجدان، از توابع بخش جوادآباد ورامین واقع است.
سبک معماری بقعه این امامزاده، با گنبدی بلند و بسیار زیبا و فیروزه ای دو پوسته بنا شده که از بیرون دارای طرح هشت ضلعی است.
مدخل ورودی اصلی بنا در ایوانی بزرگ سمت شرقی قرار دارد در جرزهای طرفین ایوان با رعایت قرینه سازی کامل دو طاق دو طبقه ایجاد شده که بلندی ایوان به ارتفاع ۸.۵ متر می‌رسد.
گنبد آستانه از نوع ۲ پوشه و دارای ساقه‌ای بلند است، سرتاسر بدنه گنبد و ساقه آن را کاشی‌های معرق زیبا متشکل از ترکیب زیبای رنگ‌ها و اشکال هندسی زینت داده شده است.
داخل بنای حرم مطهر دارای طرح چهار ضلعی است که در ابتدای شروع گنبد حاشیه ای با گچبری دور تا دور بنا را طی میکند که این گچبری ترکیبی از گلدان و گل است که به طور هماهنگ تکرار گردیده است.
در داخل گنبد گچبری های تزئینی مرکب از چند بوته گل درون یک کادر به طور مورب قرار گرفته که بسیار زیبا است در بالای این مدخل کتیبه‌ای از کاشی به خط نستعلیق که بر آن سوره علق و نام ناصرالدین شاه نوشته شده است.
در ایوان این بنا نیز نام امین السلطان میرزا علی اصغر خان و تاریخ ۱۳۰۳ هجری قمری به چشم می خورد.
سنگ قبر قدیمی با خط ثلث و نستعلیق در شبستان شمالی و جنوبی دیده می شود.
شهر ملی شیشه و آبگینه
ورامین در سال ۱۳۹۹ و به دلیل برخوداری از کارگاه های متعدد تولید شیشه و بلور، به عنوان شهر ملی شیشه و آبگینه کشور به ثبت رسید.
وجود صدها کارگاه تولید شیشه در این شهرستان باعث شده تا بیش از ۷۰ درصد شیشه و بلور کشور توسط هنرمندان این شهرستان تولید شود.
گردشگران می‌توانند علاوه بر بازدید از کارگاه های تولید شیشه، از محصولات منحصر به فرد تولید شده توسط هنرمندان ورامینی خریداری کنند.
نگاهی به آثار تاریخی شهرستان پیشوا
قلعه باستانی ایرج
در شمال کمربندی ورامین به شهرستان پیشوا و در حاشیه روستای عسگرآباد، دیواره های بلندی از قلعه ای باستانی خود نمایی می کند که به قلعه ایرج، بزرگترین قلعه خشتی جهان معروف است.
نظر مورخین به این امر است که قلعه ایرج یک دژ نظامی بوده و نظامیان در آن مستقر بوده اند گرچه مشخص نیست که چه سلسله ای و در چه تاریخی آن را بنا کرده اند ولی برخی آن را مربوط به دوره کیانیان میدانند که آن را برای مقابله از حمله تورانیان احداث کرده بودند.
آجرهای به کار رفته در این قلعه به دوره ساسانیان بر می گردد و آثار کشف شده از این قلعه، قدمت آن را به بیش از ۳ هزار سال پیش از میلاد میرساند.
طول این قلعه یک هزار و ۲۱۴متر و عرض آن یک هزار و ۱۵۰ متر است که در ضلع شمالی ۳۴ برج، ضلع جنوبی ۴۲ برج و بر روی اضلاع شرقی و غربی ۳۶ برج وجود داشته است که امروزه اثری از این برج ها دیده نمی شود.
این قلعه یکصد هکتاری به صورت مستطیل کامل بوده و از چهار دروازه جنوبی، شمالی، غربی و شرقی تشکیل شده که دروازه شمالی کاملا در مقابل قله دماوند قرار گرفته است به طوری که اگر از جنوب به دروازه شمالی نگاه کنید قله دماوند مانند قاب عکسی زیبا در میان دروازه شمالی خودنمایی می کند.
دیواره های این قلعه که از خشت خام و گل درست شده تا ۲۵ متر ارتفاع داشته که هم اکنون بیشترین ارتفاع این دیواره ها که بر اثر فرسایش آبی و بادی تخریب شده ۱۶ متر است.
ضخامت دیواره ها در برخی از مناطق قلعه بین ۱۷ تا ۲۲ متر بوده به طوری که در برخی از دیواره ها حفره هایی احداث شده بوده که ارابه های جنگی از داخل آن عبور می کرد و در مرمت های صورت گرفته در دیواره شرقی برخی از این اتاقک ها بازسازی شده است.
صحن مطهر امامزاده جعفر(ع)
حضرت امامزاده جعفر(ع) فرزند بلافصل امام موسی کاظم(ع) و برادر امام هشتم شعیان جهان حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) است.
امام زاده جعفر بن موسی الکاظم(ع) پس از آنکه حضرت امام رضا دعوت مأمون الرشید را پذیرفت و از مدینه راهی شهر طوس شد، همانند آن حضرت با کاروانی به سرپرستی خود و با حضور فرزندان و فرزند زادگان حضرت امام موسی کاظم همچون ابراهیم و ابوالجواد از بغداد رو به ولایت خراسان نهاد که در مسیر با یورش دشمنان اسلام به شهادت رسید و در پیشوا به خاک سپرده شد.
گنبد بقعه امامزاده جعفر(ع) فیروزه‌ای است و در دوره صفویه بنا شده که در سال ۱۲۲۷هجری قمری در دوره فتحعلی شاه قاجار تعمیر شده است.
این گنبد دارای ۲۱متر ارتفاع از سطح زمین و ۹/۵متر قطر دارد و به شیوه دو پوسته ساخته شده که فاصله بین دو پوسته هفت متر است که با توجه به سبک معماری و آثار تزئینی روی گنبد و نیز قدمت تاریخی در ردیف آثار ارزشمند معماری مذهبی ایران به شمار می‌رود.
این گنبد در قسمت خارجی دارای پوشش کاشی فیروزه‌ای با نقوش هندسی و کتیبه‌هایی به خط ثلث و کتیبه‌های نستعلیق که در بعضی نقاط کتیبه‌های ثلث را قطع کرده است. ضریج متبرک این مقبره در وسط گنبد خانه بر روی پایه‌ای ۳۰ سانتیمتری از سنگ مرمر سبز رنگ قرار دارد و از جنس طلا و نقره است که با هنر میناکاری تزیین شده و کتیبه‌های آن با خط ثلث و نستعلیق نوشته و در سال ۱۳۷۱ هجری شمسی ساخته و نصب شده است.
بازار قدیمی پیشوا
همزمان با شکل گیری و توسعه پیشوا و حضور گروه های مختلف مردمی در این منطقه ، بازار نیز به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای زندگی های اجتماعی در این منطقه شکل گرفت تا آن که در زمان صفویه، بازار قدیمی پیشوا که امروز نیز از رونق خاصی برخوردار است شکل گرفت.
با آن که بازار قدیمی پیشوا در زمان صفویه بنا نهاده شد ولی قسمتی از این بازار بعدها توسط شیخ محمود ورامینی در زمان محمدعلی شاه قاجار، بازسازی شد.
ابتدای این بازار در میدان اصلی شهر و انتهای آن به صحن مطهر امامزاده جعفر(ع) ختم می شود.
تیرباران شدن ارشدالدوله، از یاران وفادار محمدعلی شاه به عنوان یکی از حوادث مهم تاریخی انقلاب مشروطیت در این بازار رخ داده است.
روستای هدف گردشگری یوسف رضا
در شمال کمربندی ورامین به پیشوا و در بخش شمالی قلعه ایرج، روستای یوسف رضا قرار دارد که یکی از روستاهای سرسبز و آباد شهرستان پیشوا است که به دلیل قرار گرفتن امامزاده یوسف رضا(ع) به این نام معروف شده است.
بنای امامزاده یوسف رضا(ع) ، نمادی از هنر معماری اسلامی است که این مکان شریف را به محلی مهم از نظر گردشگری تبدیل کرده است.
یوسف‌رضا از قدیمی‌ترین روستاهای شمالی دشت ورامین است ، روستایی آباد و سرسبز که نام عارف بزرگ نیمه دوم قرن سوم را به خود گرفته است.
مقبره امامزاده یوسف رضا در وسط این روستا قرار گرفته و بنای زیبای آن خودنمایی میکند.
نمای خارجی بنا از آجر ساخته شده و فیروزه‌ای است، گنبد به صورت مخروطی هشت ضلعی ساخته شده که ضلع شرقی به وسیله پنجره‌ای دسترسی به فضای بین دو گنبد میسر می‌شود.