براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، سالمندی به معنای عبور فرد از مرز ۶۰ سالگی است که بخشی از روند طبیعی زندگی انسان محسوب می‌شود و نیازهای خاص جسمی، روحی و مراقبتهای ویژه دارد.
جمعیت سالمند کشور از حدود ۶ درصد کل جمعیت در سال ۱۳۴۰، به حدود هشت درصد در سال ۱۳۹۰ و ۹.۲ درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته و هم اکنون بیش از ۱۰ درصد جمعیت کشور سالمند هستند و این روند رو به افزایش است و بنابر اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیش بینی می شود که در سال ۱۴۲۵ حدود ۲۷ درصد از جمعیت ایران را سالمندان تشکیل دهند.
از این میان افزایش جمعیت سالمندان در شهرستان گناباد، در جنوب استان خراسان رضوی به دغدغه مهم مسوولان این منطقه تبدیل شده است و ۱۲.۳۰ درصد جمعیت ۹۳ هزار نفری این شهرستان را سالمندان تشکیل می‌دهند و از این حیث گناباد دومین شهرستان سالمند کشور به شمار می‌رود.
کمبود فرصت‌های شغلی در مناطق شهری و روستایی موجب تشدید مهاجرت جوانان از شهرستان گناباد به دیگر نقاط کشور و افزایش جمعیت سالمندان آن شده است.
با توجه به استمرار معضل خشکسالی و کمبود فرصت‌های شغلی در این شهرستان، بسیاری از جمعیت جوان جویای کار به شهرهای بزرگ مهاجرت کرده‌اند و هم اکنون گناباد به نسبت جمعیت خود از پیرترین شهرهای کشور به شمار می‌رود.
پیری جمعیت گناباد علاوه بر تاثیر منفی در روند توسعه، موجب افزایش هزینه‌ها و خدمات تامین اجتماعی می‌شود چون سرانه خدمات در جمعیت سالخورده به مراتب بیشتر از جمعیت جوان است و کاهش تبعات آسیب پذیری سالمندان در برابر بیماری کرونا باید محور مهم برنامه ریزی های مسوولان مرتبط و مورد توجه مردم و خانواده ها قرار بگیرد.
با توجه به آسیب پذیری بیشتر سالمندان در برابر بیماری کرونا باید با اقداماتی مانند ورزش، تغذیه مناسب و حفظ تعاملات اجتماعی با رعایت بهداشت فردی و ماندگاری بیشتر در منزل و پرهیز از حضور در اجتماعات، مخاطرات کرونا را در این قشر کاهش داد.
افزایش جمعیت سالمند در مناطق شهری و روستایی گناباد و از طرفی روند رو به رشد شیوع بیماری کرونا موجب شده است تا هرگونه غفلت و بی توجهی به این بخش، زنگ خطر شیوع این بیماری در منطقه را به صدا درآورد.
ضرورت ایجاد بانک اطلاعات سالمندی
یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد گفت: با توجه به افزایش جمعیت سالمند در این شهرستان، وحدت در ارایه خدمات مناسب به این قشر ضروری است.
دکتر علی محمدپور افزود: موازی کاری و جزیره‌ای عمل کردن نهادها، دستگاه‌های اجرایی و بخش‌های مرتبط با خدمات به سالمندان از مشکلات این حوزه است و باید با تجمیع و سازماندهی ظرفیت‌های موجود، بانک اطلاعات جامعی برای برنامه‌ریزی میان مدت و بلندمدت به منظور خدمات رسانی مطلوب و هدفمند به سالمندان در حوزه های مختلف اجتماعی از جمله بیماری کووید ۱۹ ایجاد شود.
متخصص طب سالمندشناسی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد هم مراقبت از سالمندان را از وظایف مهم خانواده ها در مهار ویروس سرکش کرونا دانست.
دکتر لیلا صادق مقدم افزود: سالمندان به خاطر ضعف سیستم ایمنی به نسبت سایر اقشار بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماریها و از جمله ویروس کرونا هستند و باید با حساسیت بیشتری تحت مراقبت قرار بگیرند.
وی ادامه داد: بیماری کووید ۱۹ در سالمندان ممکن است مانند سایر افراد در رده های سنی پایین تر به صورت تب بروز نکند ولی با ضعف و اختلال هوشیاری همراه است.
وی گفت: سالمندان باید از تماس با بیماران کرونایی یا افرادی که احتمال مبتلا شدن به بیماری کرونا را دارند به دور باشند و حضور در اجتماعات، دورهمی ها، مساجد و پارکها برای همه افراد در شرایط شیوع کرونا به خصوص اشخاص سالمند خطرناک است.
دکتر صادق مقدم یکی از وظایف مهم خانواده ها در پیشگیری از شیوع بیماری کرونا را توجه به سالمندان خانواده برشمرد و گفت: باید در شرایط شیوع کرونا با دغدغه زیادی نسبت به حفظ سلامت این قشر اهتمام داشت.
وی افزود: سالمندان باید با حساسیت زیادی نسبت به رعایت موارد بهداشتی و مراقبتهای فردی و شستن مکرر دستها برای جلوگیری از ابتلا به کرونا توجه داشته باشند.
تزریق واکسن ایجاد مصونیت نمی کند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد گفت: تزریق واکسن کرونا به افراد، به‌خصوص سالمندان، به معنای مصونیت کامل آنان و آسیب‌پذیر نبودن در برابر ابتلا به این ویروس نیست.
وی اظهار داشت: افرادی که مراحل اول و دوم واکسن کرونا را دریافت کرده اند باز هم باید مسائل پیشگیرانه و پروتکل‌های بهداشتی را به صورت کامل رعایت کنند، چون تا زمانی که بخش اعظم جامعه و یا بیش از ۷۰ درصد جمعیت این واکسن را دریافت نکرده‌اند، همچنان احتمال ابتلای مجدد آنان به این بیماری وجود دارد.
وی ادامه داد: اغلب واکسن های کرونا باید در ۲ دُز تزریق شوند و بعد از دریافت دُز نخست ایمنی در بدن ایجاد نمی شود و افزایش پاسخ بدن به این واکسن به طور معمول بعد از تزریق دُز دوم، که عمدتا سه تا چهار هفته بعد از مرحله نخست انجام می شود، صورت می گیرد.
پزشک متخصص طب سالمندان با اشاره به تزریق واکسن با اولویت این گروه سنی، بیان کرد: افراد سالمند و خانواده آنان باید بعد از دریافت این واکسن باز هم توصیه های پیشگیرانه مانند رعایت فاصله اجتماعی، پرهیز از روبوسی، دست دادن را رعایت کرده و در استفاده از ماسک جدیت داشته باشند.
وی گفت: افراد سالمندی که در اولویت دریافت واکسن کرونا هستند باید شب قبل از تزریق واکسن، شامی سبک و ساده صرف کرده و از مصرف غذای سرخ کردنی و یا فست فود اجتناب کنند و مایعات به اندازه کافی مصرف کرده و خواب کافی داشته باشند.
دکتر صادق‌مقدم افزود: سالمندانی که مبتلا به بیماری دیابت هستند باید قبل از تزریق آن نسبت به صرف مواد غذایی و یا صبحانه اقدام کنند و افراد سالمندی که مبتلا به کرونا شده اند نیز باید تزریق واکسن را به بعد از درمان کامل خود موکول کنند.
وی افزود: سالمندانی که دچار بیماری حاد و تب دار هستند و در روز تزریق واکسن دمای معمول بدن آنان بیشتر از میزان معمول است، باید تا ثابت شدن دمای بدن خود تزریق واکسن را به تعویق بیندازند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گناباد در مورد افراد و یا سالمندانی که دچار بیماری های قلبی و عروقی هستند، گفت: استفاده از داروهای تجویز شده برای این بیماریها مانعی برای تزریق واکسن نیست و زدن این واکسن هم تداخلی با آن ایجاد نمی کند.
دکتر صادق‌مقدم افزود: ممکن است تا سه روز بعد از دریافت واکسن، تب خفیف، بدن درد و یا سردرد و احساس کسالت به دلیل پاسخ ایمنی بدن به واکسن در افراد ایجاد شود که این موارد با صرف استامینوفن ساده رفع می شود ولی اگر بعد از سه تا چهار روز این مسائل ادامه داشت، باید افراد به مرکزی که واکسن دریافت کرده اند، مراجعه و یا در سایتهای مربوطه نسبت به ثبت وضعیت خود اقدام کنند.
مسوول بخش ایزوله بیماران تنفسی و کرونای بیمارستان علامه بهلول گنابادی هم به خبرنگار ایرنا گفت: افزایش جمعیت سالمند گناباد و آسیب پذیری این رده سنی، نگرانی ما را نسبت به شیوع بیماری کرونا در این شهرستان افزایش داده است و باید با رعایت دقیق تر مسائل پیشگیرانه در جلوگیری از ابتلا و شیوع این بیماری تلاش کرد.
دکتر فرنوش شریفی اضافه کرد: افراد مسن و دارای بیماریهای زمینه ای قلبی و ریوی، اشخاصی که از داروی کُرتُون به دلیل بیماری دیگری استفاده می کنند، مبتلایان به سرطان و افرادی که تحت شیمی درمانی هستند و بیمارانی که نقص سیستم ایمنی دارند در برابر کرونا آسیب پذیری بیشتری دارند.
وی گفت: با توجه به موقعیت استان خراسان رضوی و گناباد از نظر تردد زائران و مسافران و از طرفی آسیب پذیری بالای جامعه از نظر ابتلا به کرونا، مردم باید موارد پیشگیری مانند خودداری از دست دادن، روبوسی و فاصله گرفتن از افراد مبتلا به سرماخوردگی و استفاده از ماسک و دستکش، شست و شوی مرتب و اصولی دستان، پرهیز از حضور در اجتماعات و سفرهای غیرضرور را رعایت کنند.
سالمندان در کانون توجه باشند
رییس اداره بهزیستی گناباد هم گفت: توجه به مسائل و مشکلات قشر سالمند به ویژه در عرصه های فرهنگی و اجتماعی باید در اولویت قرار گیرد.
علی آراسته اظهار داشت: به خاطر تداوم پدیده خشکسالی و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن، مهاجرت از این شهرستان به دیگر نقاط استان خراسان رضوی و کشور افزایش یافته و جمعیت سالمندان گناباد طی سالهای اخیر بسیار بالا رفته است.
وی گفت: خانواده و بستگان بیشتر سالمندان گنابادی در دیگر نقاط کشور ساکن هستند اما این قشر به دلیل تعصب و علاقه مندی به زادگاهشان در این شهرستان مانده اند لذا باید توجه بیشتری نسبت به مراقبت و تامین نیازهای سالمندان به خصوص در زمان شیوع ویروس همه گیر کرونا صورت گیرد تا آسیبها و تبعات آن بر این رده سنی کاهش یابد.
وی افزود: در این شرایط مشکل مهم سالمندان خلاء های روحی و عاطفی است که آنها را به حاشیه رانده است بنابراین باید بیشتر در کانون توجه خانواده با محوریت فرزندان و متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم خاص خود نگهداری و مورد توجه قرار بگیرند.
وی خاطرنشان کرد: کاهش مشکلات سالمندان از جمله افراد تحت مراقبت در مراکز نگهداری زیرپوشش بهزیستی با جلب همکاری خیران و مسوولان دستگاه‌های اجرایی مهمترین رویکرد اداره بهزیستی گناباد است و با هدف ساماندهی فعالیت‌های فرهنگی و ورزشی این قشر بنیاد فرزانگان گناباد راه‌اندازی شده است.
هفتم لغایت سیزدهم مهرماه هفته ملی سالمند و نهم مهرماه مصادف با اول اکتبر میلادی روز جهانی سالمندان نامگذاری شده است.
اکنون ۱۵ شهروند مبتلا به بیماری کووید ۱۹ در بیمارستان بهلول گنابادی بستری هستند. ویروس کرونا از ابتدای شیوع آن تاکنون جان ۳۴۵ شهروند را در ۲ شهرستان گناباد و بجستان گرفته است.
سه بخش با گنجایش ۱۷۰ تخت و یک بخش مراقبت ویژه نیز در بیمارستان علامه بهلول گنابادی به درمان بیماران کرونایی اختصاص دارد.
مرکز شهرستان ۹۳ هزار نفری گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.