روزنامه ایران سه شنبه ۲۷ مهر با خیرالله خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی درباره ساخت کریدور ترانزیتی جدید شمال-جنوب در مرز ایران و ارمنستان، به گفت وگو پرداخت و نوشت: ایران به‌دنبال این است تا مزیت‌های ترانزیتی خود را با احداث مسیرهای جدید بین‌المللی ارتقا بخشد. مسیرهای جاده‌ای، ریلی و دریایی جدید با همین هدف ساخته شده یا در حال راه‌اندازی است که دسترسی ایران و همچنین کشورهای جنوب به‌شمال و اروپا را راحت‌تر می‌کند، زمان حمل‌ونقل را کاهش می‌دهد و هزینه‌های حمل هم به تبع آن کمتر خواهد بود.
خیرالله خادمی، معاون وزیرراه و شهرسازی در گفت‌وگو با «ایران»، با اشاره به فعالیت‌های مشترک ایران با کشورهای همسایه، ساخت مسیرهای جدید همزمان با تکمیل محورهای در دست احداث را برنامه بلندمدت برای توسعه راه‌های بین‌المللی ایران دانست.
خادمی گفت: مسیرهای ترانزیتی ما علاوه بر اتصال ایران و کشورهای همجوار به سایر نقاط جهان، مسیرهای منطقه‌ای هم محسوب می‌شوند.به این ترتیب مزیت‌های محورهای بین‌المللی فقط محدود به دسترسی به اروپا نیست.
اتصال ایران به ارمنستان از مسیر جدید
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به محور ترانزیتی در دست ساخت از ایران به ارمنستان گفت: در میان مسیرهای موجود و در حال احداث، این مسیر برای ایران، ارمنستان و همچنین کشورهایی که از آن بهره‌برداری خواهند کرد، اهمیت ویژه‌ای دارد.
مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل افزود:از سال‌های گذشته ایران و ارمنستان برنامه‌ای درازمدت برای ارتقای کریدور شمال -جنوب دارند که به مسائل سیاسی اخیر هم ربطی ندارد. بر این اساس قرار است کریدور جدیدی با طول کمتر و مشخصات بهتر از طریق احداث تونل‌ها و پل‌های متعدد میان دوکشور ساخته شود. قسمت شمالی این کریدور از ایروان به سمت گرجستان ساخته شده است. قسمت جنوبی این کریدور که به‌سمت ایران می‌آید و در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد به‌طول ۶۴ کیلومتر در دست ساخت است. با ساخت این محور، مسیر ترانزیتی شمال-جنوب از ایران به‌سمت ارمنستان به نصف کاهش پیدا می‌کند و کریدوری اقتصادی و قابل رقابت با سایر کریدورهای موازی در مسیر شمال-جنوب خواهد بود.به‌گفته خادمی این پروژه، سنگین و با احجام بالا است که با مشارکت پیمانکاران و مهندسان ایرانی ساخته می‌شود.
خادمی گفت: توافق‌های ساخت این مسیر در حال انجام است. این کریدور تحولی در ارتباط ایران با ارمنستان و در مسیر شمال-جنوب خواهد بود.
خادمی گفت: مسیر ارتباطی از مرز ایران به‌سمت مرز ارمنستان و سپس به سمت گرجستان، قفقاز و اروپا است. این یک کریدور مهم منطقه‌ای و بین‌المللی است. برنامه ارمنستان در بلندمدت ساخت قطعه ۴ این کریدور سراسری است و ایران برای احداث آن اعلام آمادگی کرده است.
تردد کامیون‌ها از مسیر جدید
موضوع دیگری که معاون وزیر راه و شهرسازی در خصوص تسهیل تردد حمل بار و مسافر از مرزهای شمالی به آن اشاره کرد ساخت گذرگاهی جدید است تا کامیون‌هایی که در مسیر کشور ارمنستان تردد می‌کنند بدون عبور از کشور آذربایجان مستقیم از مرز ایران به سمت ایروان بروند.
در جریان جنگ بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، بخشی از مسیر اصلی ترازیت و انتقال بار کامیون‌های ایرانی به ارمنستان (۲۱ کیلومتر)که پیش‌تر متعلق به ارمنستان بود، در کنترل کشور آذربایجان در آمد.بعد از آن، جمهوری آذربایجان اعلام کرد که از کامیون‌ها و تریلی‌هایی که از ایران از این مسیر ۲۱ کیلومتری عبور می‌کنند، عوارض می‌گیرد. به این ترتیب کامیون‌های عبوری از ایران به سمت ارمنستان باید یک بار عوارض برای مسیر ۲۱ کیلومتری که در مرز آذربایجان است و یک بار هم عوارض برای ورود به کشور ارمنستان بپردازند که این موضوع موجب افزایش هزینه کامیون‌ها و در نهایت افزایش هزینه حمل شده است.
به‌همین دلیل و برای کاهش هزینه حمل، مسیر جایگزینی قرار است ساخته شود تا کامیون‌ها به جای عبور از ۲۱ کیلومتر مسیر در مرز آذربایجان به‌صورت مستقیم وارد ارمنستان شوند.
معاون وزیر راه و شهرسازی در این خصوص توضیح داد: مسیر فعلی ایران تا ایروان مرکز کشور ارمنستان نزدیک به ۴۰۰ کیلومتر است که یکی از کریدورهای ترانزیتی بین‌المللی و منطقه‌ای محسوب می‌شود که از ایران و از طریق ارمنستان به گرجستان-قفقاز و سپس به سمت اروپا اتصال دارد. بنابراین، این کریدور، یکی از مهم‌ترین محورهای ترانزیتی شمال به جنوب ایران و ارتباط بین ایران و ارمنستان از این محور است. در نزدیک به ۲۱کیلومتر از طول این مسیر ۴۰۰ کیلومتری، اخیراً به‌خاطر نزاع میان ارمنستان و آذربایجان و جدایی قره‌باغ از ارمنستان و مسائل پیش آمده بعد از آن، در محدوده مرزی آذربایجان قرار گرفته است. کشور آذربایجان بابت این مسیر ۲۱ کیلومتری از کامیون‌های عبوری ایران که به مقصد ارمنستان می‌روند، عوارض می‌گیرد که این عوارض علاوه بر عوارضی است که کامیون‌ها برای ورود به ارمنستان می‌پردازند. یعنی کامیون‌های ما بابت ورود به ارمنستان چون باید مسیری ۲۱ کیلومتری در مرز آذربایجان را طی کنند یک بار به آذربایجان عوارض می‌دهند و با عبور از این مسیر و ورود به ارمنستان دوباره باید عوارض بپردازند.
خادمی گفت: پرداخت دوبار عوارض مورد اعتراض کامیونداران و مسافران است. برای تسهیل عبور مسافران و کامیون‌ها دو راه پیش رو است یا باید عوارض اضافی حذف یا اینکه مسیر جدیدی جایگزین این مسیر ۲۱ کیلومتری شود تا ترددی در این مسیر نداشته باشیم. با ارمنستان مذاکرات و توافق‌های خوبی داریم تا مسیری جدید برای دسترسی بار و مسافر از ایران به ارمنستان فراهم شود. در مرحله اول و به‌صورت فوری، راهی جایگزین به‌صورت کنارگذر برای جایگزینی مسیر ۲۱ کیلومتری در حال احداث است که بخش اول این مسیر حداکثر تا یک ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد. در مرحله دوم اقدام اساسی‌تری انجام خواهد شد و آن ساخت محور ۳۱ کیلومتری است که ۱۹ کیلومتر آن راه جدید و ۱۲ کیلومتر راه موجود است. بنابراین با این دو مسیر، محوری جدید در آن منطقه خاص از مرز آذربابجان ایجاد می‌شود تا بار و مسافر نیازی به عبور از ۲۱ کیلومتر راه در مرز آذربایجان نداشته باشد. مسیر جدید کوتاه‌تر از مسیر قبل است بنابراین با راه‌اندازی آن، هزینه جابه‌جایی هم کاهش خواهد یافت. اما در عین حال به‌خاطر اینکه محور ۲۱ کیلومتر در مرز آذربایجان متروکه نشود، در توافق با ارمنستان، کنارگذری در این مسیر که جاده‌ای جدید است در همان محدوده ساخته می‌شود.
خادمی افزود: البته ما مسیر ترانزیتی هم از ایران به سمت جمهوری آذربایجان داریم که آن مسیر هم برای هر دو کشور دارای اهمیت است و در حال حاضر در حال بهره‌برداری است. همچنین ساخت مسیر ریلی از آستارا در ایران به سمت آستارا در آذربایجان، که بخش آخر از کریدور ریلی شمال-جنوب است هم در دست ساخت است که این مسیر نیز بسیار برای رونق ترانزیتی ما و کشورهای منطقه مهم است. کریدور شمال-جنوب به‌عنوان کریدور اصلی و پراهمیت برای ما، می‌تواند درآمد ترانزیتی خوبی داشته باشد، که این انتظار با ساخت قطعه پایانی کریدور ریلی شمال-جنوب محقق می‌شود.
علاوه برمسیر جاده‌ای و ریلی، در دو سال اخیر مسیر دریایی از دریای خزر به‌سمت روسیه فعال شده است و بنادر شمالی نقش مهمی در انتقال بار از جنوب به شمال را ایفا کرده‌اند. برهمین اساس بنادر امیرآباد در مازندران و برخی بنادر گیلان به اسکله پهلوگیری کشتی‌های رو- رو برای انتقال کامیون و واگن‌های باری مجهز شده است. تأمین کشتی‌های رو- رو می‌تواند این مسیر را برای انتقال کالا از ایران به سمت اروپا به‌عنوان مسیری امن و کم‌هزینه قرار دهد. با راه‌اندازی خطوط کشتیرانی از بنادر شمالی ایران به‌سمت روسیه، حمل کالا به‌صورت مستقیم انجام خواهد شد و صادرکنندگان می‌توانند از مزایای حمل‌ونقل دریایی نیز بهره‌مند شوند.