مهدی و مهسا از جمله این زوج‌های جوان در خراسان جنوبی هستند که خرداد پارسال با توجه به شرایط کرونایی، مراسم عقد ساده را در دفتر ازدواج برگزار کردند اما امید داشتند با بهتر شدن اوضاع بتوانند جشن مفصل‌تری برای شروع زندگی خود بگیرند.
مهدی با اشاره به اینکه پس‌اندازی هم برای برگزاری مراسم داشته‌اند گفت: از آنجایی که آرزوی هر جوانی است برای ازدواج خود جشن بگیرد ما هم تصمیم داشتیم مبلغی از وام ازدواج را به این کار اختصاص دهیم.
وی افزود: اما روز به روز اوضاع کرونا بدتر شد و هرچه فکر کردیم سلامت خودمان و دیگران را از برگزاری جشن مهمتر دیدیم.
این جوان بیرجندی که بعد از گذشت سه ماه از دوران عقد با همفکری همسرش زندگی مشترک را بدون مراسم خاص شروع کردند گفت: مبلغی را که برای برگزاری مراسم کنار گذاشته بودیم، پس‌انداز کردیم تا برای خرید خودرو یا مسکن هزینه شود و از این بابت الان خوشحالیم.
وی با توصیه به جوانان برای ازدواج آسان ادامه داد: مهمترین اصل در زندگی تفاهم و همدلی است بنابراین جوانان خودشان را در قید و بند مراسم و خرج‌های اضافی قرار ندهند زیرا شادی یک شب به غصه‌های چندین ساله نمی‌ارزد.
آنچه مهدی یک سال پیش به آن رسید، هنوز خیلی از افراد باور ندارند و به محض تغییر رنگ شهرها شاهد برگزاری مراسم جشن و عروسی هستیم که به‌ویژه در شرایط شکننده فعلی علاوه بر هزینه‌های مالی برای جان افراد خطرناک است.
فاطمه و رضا برخلاف زوج قبلی حدود یک سال پیش با وجود محدودیت‌های کرونا و بسته بودن تالارها مراسم عروسی مفصلی را در روستا برگزار کردند.
فاطمه با این توجیه که مگر یک دختر چند بار در زندگی می‌تواند لباس عروس بپوشد؟ درباره اصرار خود برای برگزاری مراسم گفت: دو خواهرم عروسی آنچنانی داشتند و برای من سخت بود که بعد از ۲ سال عقد بدون مراسم زندگی مشترک را شروع کنیم.
وی به اختلافاتی اشاره کرد که به خاطر هزینه‌های زیاد مراسم بین دو خانواده پیش آمد و افزود: حدود یک سال است که با خانواده همسرم به خاطر آمار زیاد مهمانان عروسی قهر هستیم و هنوز هم آشتی نکرده‌ایم!
این بانوی جوان گفت: برای یک اختلاف جزئی در مراسم، پدر و مادر همسرم و خانواده ما با هم دعوا کردند و بعد از آن هیچ کدام حاضر نشدند هزینه‌های عروسی را تقبل کنند که مجبور شدیم به سختی و قرض زیاد این هزینه‌ها را پرداخت کنیم.
وی اظهار داشت: تصور می‌کردم با پوشیدن لباس عروس، خوشبخت‌ترین دختر دنیا خواهم بود اما بعد از مراسم فشار مالی زیادی به همسرم وارد شد که اخلاق خوبی ندارد و این بسیار برایم آزاردهنده است.
فاطمه گفت: همه به ما می‌گفتند کرونا شرایط خوبی را ایجاد کرده است که می‌توانید بدون مراسم زندگی خودتان را شروع کنید و فردی از فامیل هم گلایه نخواهد کرد اما ما اصرار به برگزاری مراسم داشتیم.
وی اضافه کرد: بعد از مراسم چند نفر هم مبتلا به کرونا شدند و فقط یک خاطره بد از شب عروسی برایم ماند و بار سنگین هزینه‌هایی که الان به خاطرش همسرم باید شب و روز در اسنپ کار کند.
فاطمه زهرا و امیرعلی زوج دیگری هستند که در همین شرایط کرونایی با سلام و صلوات و بدون هیچ مراسمی زندگی مشترک خود را شروع کردند و به گفته خودشان از این تصمیم احساس رضایت دارند.
آنان که اکنون منتظر به دنیا آمدن فرزندشان هستند با ابراز خرسندی از ازدواج ساده در دوران کرونا گفتند که مبلغی به عنوان هزینه ولیمه ازدواج را به یکی از مراکز خیریه اهدا کردند و از این بابت بسیار خوشحال و راضی هستند.
افزایش آمار ازدواج در دوران کرونا
آمارهای رسمی در خراسان جنوبی نیز نشان می‌دهد که استقبال از ازدواج در دوران کرونا افزایش یافته و این موضوع به رشد ۱۴.۴ درصدی ازدواج در ابتدای امسال و ۱۷ درصد افزایش در سال گذشته منجر شده است.
مدیرکل ثبت احوال خراسان جنوبی گفت: براساس آمار موجود ۲ هزار و ۷۷۲ واقعه ازدواج امسال در این استان ثبت شده که ۱۴.۴ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است.
علیرضا مهرآور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تاکنون آمارهای چهار ماه ابتدای سال جاری از سوی سازمان ثبت احوال کشور جمع‌بندی و اعلام شده است.
وی اظهار داشت: بر این اساس هزار و ۸۹۷ مورد از ازدواج‌های ثبت شده در خراسان جنوبی مربوط به مناطق شهری و بقیه مربوط به مناطق روستایی است.
مدیرکل ثبت احوال خراسان جنوبی گفت: میانگین سن ازدواج مردان در این استان ۲۷ سال است و این رقم در ازدواج زنان ۲۲.۱ به ثبت رسیده است.
وی عنوان کرد: به لحاظ سنی در ۸۰.۸ درصد ازدواج‌ها آقا بزرگتر از خانم، ۱۱.۳ درصد هم‌سن و ۷.۹ درصد خانم بزرگتر از آقا بوده است.
مهرآور نرخ ازدواج در کشور را ۶.۸ درصد اعلام کرد و گفت: نرخ ازدواج در استان خراسان جنوبی ۸.۷ درصد بوده که رتبه دوم کشوری را از این حیث داشته است.
وی افزود: سال گذشته نیز ۷ هزار و ۵۴ مورد ازدواج در خراسان جنوبی به ثبت رسید که نسبت به سال ماقبل آن ۱۷ درصد افزایش داشت.
مدیرکل ثبت احوال خراسان جنوبی اظهار داشت: پارسال شهرستان درمیان با ۲۹.۲ درصد بیشترین رشد ازدواج و شهرستان نهبندان با ۳.۵ درصد کمترین رشد ازدواج را در استان داشته است.
کرونا و تغییر سبک ازدواج
کرونا در کنار همه آسیب‌ها و خساراتی که در ۲ سال گذشته داشته، باعث تغییرات مثبت در بسیاری از شئون زندگی بشر امروزی نیز شده است که یک جامعه‌شناس از آن به عنوان تغییر سبک زندگی یاد کرد.
دکتر محمدعلی طالبی گفت: کرونا سبک زندگی را تغییر داده و اگرچه با شیوع این ویروس در جهان و کشور ما، جامعه از انسجام اجتماعی به حالت انفرادی و فردگرایانه تقلیل یافته است ولی باز هم حتی با فاصله فیزیکی می‌توان انجسام اجتماع را به دست آورد.
وی تغییر سبک ازدواج و بدرقه متوفیان در شرایط کرونایی را نمونه‌ای از تحولات جدید برشمرد و گفت: در ۲ سال اخیر تشییع جنازه‌های چند صد نفری به جلسات زیر ۵۰ نفر تغییر کرد و عروسی‌هایی که حداقل ۵۰۰ نفر دعوت بودند اکنون با ۱۰۰ نفر برگزار می‌شود که به کاهش ریخت و پاش‌ها کمک کرد.
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران یادآور شد: حتی مراسمی با هزینه‌های هنگفت در روستاها رایج شده بود که گاهی فرد را دچار ورشکستگی می‌کرد به‌طوری که تا مدت‌ها بعد از ازدواج قادر به بازگشت به شرایط عادی نبود.
وی با بیان اینکه شرکت در شادی دیگران با نگرانی از سلامت، دلنشین و جذاب نیست گفت: در شرایط فعلی که همچنان خطر موج‌های دیگری از کرونا وجود دارد حتی اگر مراسم عروسی یا عزا تدارک دیده شود مثل گذشته استقبال نخواهد شد.
طالبی افزود: اگرچه جلسات عروسی به شکلی که در جامعه ما مرسوم شده، بیشتر یک مبادله دوطرفه است یعنی به همان اندازه که عروس و داماد هزینه می‌کنند شخص شرکت‌کننده نیز خود را موظف به جبران آن با هدایای نقدی یا غیرنقدی می‌داند اما این موضوع ابعاد فرهنگی دارد که در درازمدت ایجاد شده و کرونا همه این فرهنگ‌ها را دستخوش تغییر کرده پس عملا شرایط جلسات ازدواج آسان فراهم شده است.
وی با اشاره به لزوم فرهنگ‌سازی ازدواج آسان گفت: آسان‌سازی ازدواج به معنای تسهیل شرایط و آسان‌گیری است اما آسان فرض کردن ازدواج به این معنا است که ازدواج را امری ساده در نظر بگیریم لذا آسان گرفتن ازدواج نباید منجر به آسان فرض کردن آن شود.
عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور بیرجند تاکید کرد: با توجه به وضعیت فعلی خوب است که افراد زمان خود را برای تشکیل زندگی مشترک از دست ندهند و جوانانی که همیشه دغدغه مناسک ازدواج را داشتند این هزینه‌ها را برای خرید مسکن، راه‌اندازی شغل یا تامین لوازم ضروری پس‌انداز کنند.
وی افزود: برخی افراد برگزاری مراسم عروسی را به نوعی اطلاع‌رسانی به دیگران برای تعهد ایجاد شده می‌دانند و هرچند جامعه این تعهد را با برگزاری مراسم عقد یا عروسی به رسمیت می‌شناسد اما اکنون نگاه اجتماعی به موضوع ازدواج متفاوت شده و باید افراد در قالب‌های دیگری این جایگاه جدید اجتماعی را به دیگران معرفی کنند.
پیشروی جامعه به سمت ازدواج‌های تجملاتی
یک کارشناس مذهبی در خراسان جنوبی نیز معتقد است که جامعه ما به سمت تجملات و رسوم نامناسب ازدواج مانند مهریه‌های سنگین، جهیزیه‌های کمرشکن و جشن‌های عروسی مفصل که هزینه‌های هنگفتی را بر دوش خانواده‌ها می‌گذارد، در حال پیشروی بوده و این در حالی است که دین مبین اسلام سفارش‌هایی در این زمینه دارد که می‌تواند گره‌گشا باشد.
حجت الاسلام حسین رحیمی گفت: دین اسلام نسبت به ازدواج آسان و حذف شیوه‌های غلط سفارش‌های فراوانی دارد که باید بیش از پیش سرلوحه خانواده‌ها قرار گیرد.
وی با تاکید بر اینکه براساس آموزه‌های دینی باید خانواده‌ها در انتخاب خواستگار برای دختران، امانتداری و دینداری را بیش از سایر موضوعات مورد توجه قرار دهند گفت: مسلما انسان ثروتمندی که اخلاق و دین نداشته باشد، مناسب زندگی نیست.
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی افزود: بین مردم جامعه هم این موضوعات بسیار مهم است لذا اگر جوانان به فرهنگ ازدواج و سیره امامان و اهل بیت (ع) توجه کنند قطعا زندگی آنان رنگ و بوی الهی و علوی خواهد داشت.
وی گفت: برخی افراد می‌گویند اگر مراسم آنچنانی برگزار نشود انگار ازدواجی صورت نگرفته و بسیاری از رسم‌های قدیم این بود که زندگی مشترک با سفر شروع می‌شد اما اکنون که در شرایط کرونایی هستیم بهترین شیوه ازدواج آسان و ساده همین است که زوج‌ها به دور از مراسم پرهزینه و ریخت و پاش زندگی خود را آغاز کنند.
حجت الاسلام رحیمی ادامه داد: پیش از این اگر شخصی به مراسم عروسی دعوت نمی‌شد امکان گلایه و ناراحتی وجود داشت اما در شرایط فعلی توقعی نیست لذا بهترین شرایط همین الان است که با سادگی و مخارج کمتر زوج‌های جوان به خانه بخت بروند و زندگی را مبتنی بر ارزش‌های معنوی آغاز کنند.
نقش اثرگذار وقف و خیرین در ترویج ازدواج ساده
وی با بیان اینکه برای فرهنگ‌سازی ازدواج ساده باید خیرین نیز پای کار باشند گفت: یکی از امور خیر در این زمینه وقف برای ازدواج است تا هم باری از هزینه‌های هنگفت امروزی کم شود و هم بتوان به وسیله وقف ازدواج ساده را در جامعه فرهنگ‌سازی و ترویج کرد.
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی گفت: ۱۳ موقوفه با نیت ازدواج در این استان به ثبت رسیده که نسبت به وسعت استان و نیاز موجود، کم است.
وی بیان کرد: چهار موقوفه در شهرستان بیرجند، یک مورد در شهرستان خوسف، سه مورد در شهرستان طبس، سه مورد در شهرستان سربیشه و در شهرستان‌های سرایان و فردوس هر کدام یک موقوفه با نیت ازدواج ثبت شده است که با توجه به خشکسالی‌های اخیر درآمد چندانی هم از این موقوفات کسب نمی‌شود.
حجت الاسلام رحیمی گفت: جهیزیه و تامین هزینه‌های ازدواج از مهمترین مسایل اجتماعی و نیازهای روز است که انتظار می‌رود در حوزه وقف به آن توجه شود.
وی عنوان کرد: از موقوفات موجود در این استان با نیت ازدواج تعداد محدودی دارای درآمد هستند که کمک به ازدواج از محل عواید موقوفات را مشکل کرده است.
وی گفت: در شهرستان بیرجند از محل عواید موقوفات سرمایه‌گذاری مناسبی صورت گرفته و تعدادی واحد مسکونی ساخته شده است که با یک سوم قیمت اجاره در اختیار زوج‌های جوان قرار می‌گیرد.
رحیمی افزود: افراد برای سکونت در این واحدها باید از قبل ثبت‌نام کنند و با شرکت در قرعه‌کشی به مدت ۲ سال خانه‌ها با یک سوم اجاره در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی تاکید کرد: ترویج ازدواج آسان در جامعه باید دستور کار نهادهای دولتی و فرهنگی باشد چرا که این مهم با فرهنگ‌سازی در نهاد خانواده میسر است.
کارشناسان و فعالان اجتماعی به فرهنگ‌سازی بیشتر ازدواج ساده برای دوران پسا کرونا و تداوم این روند امیدوارند و آن را فرصتی مغتنم می‌دانند که مردم و مسوولان باید نهایت بهره‌گیری را به‌ویژه با توجه به شرایط اقتصادی جامعه از آن داشته باشند.