آسیب سگ های ولگرد در مناطق زیست محیطی که به شهرها و روستاها نزدیک ترند بیشتر است، پارک ملی بمو در ۱۵ کیلومتری شمال شیراز از جمله مناطقی است که از آسیب سگ های ولگرد در امان نیست.
این یک واقعیت است که سگ های ولگرد بی رحمانه نوزادان تازه متولد شده آهو ، جبیر ، کل و بز را در مناطق زیست محیطی استان فارس و سایر مناطق می درند.
در مقاله‌ای که توسط برخی پژوهشگران کشورهای هند و آمریکا در ژورنال علمی اوریکس منتشر شده، به بررسی حملات مستند انجام شده توسط سگهای ولگرد بر پستانداران بومی ایران پرداخته شده است. در این مطالعه ۱۶۰ثبت مستند از طریق شبکه‌های مجازی و مقالات منتشر شده گردآوری شده است.
این مطالعه نخستین مطالعه از نوع خود در خاورمیانه است و به‌جز آن تنها یک مطالعه موردی درباره شکار کردن آهو توسط سگها، قبل از آن در خاورمیانه چاپ شده است و هیچ لیستی از گونه‌های پستانداری که سگها به آنها در این منطقه آسیب می‌زنند وجود ندارد.در این مطالعه ثبت حمله سگهای ولگرد به حداقل ۱۷گونه پستاندار در ایران گزارش شده است. بیشتر حملات ثبت شده در اطراف یا داخل مناطق حفاظت‌شده رخ داده بودند و برخی گونه‌های مورد حمله واقع شده جزو گونه‌های نیازمند حفاظت، ازجمله یوزپلنگ آسیایی بوده است.
علاوه بر پارک ملی بمو در نزدیکی شیراز ، سایر مناطق و پهنه های زیست محیطی استان فارس از جمله منطقه میان جنگل فسا ، پارک ملی قطرویه ، منطقه ارژن پریشان ، منطقه شکار ممنوع پادنا و منطقه شکار ممنوع کوه گورم که در نزیدیک مناطق مسکونی قرار دارند نیز از گزند سگهای ولگرد در امان نبوده اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به این تهدیدات اشاره کرد و افزود: سگ های ولگرد از چالش های جدید در کشور برای حفاظت از تنوع زیستی است. سگ های رها شده در طبیعت یا فرال عمدتا ناشی از رها کردن سگ های گله در طبیعت، رها کردن زباله و پسماند در محیط های طبیعی، عدم مدیریت صحیح پسماند در شهر ها و روستاها و بدتر از همه غذا رسانی به سگ ها ی ولگرد است که بیشتر جنبه حیوان دوستی دارد و امروزه باعث افزایش جمعیت و گسترش آن ها به حاشیه شهرها شده است.
حمید ظهرابی با برشمردن آسیب های ورود سگ ها به مناطق حفاظت شده افزود: آمیختگی نژاد سگ ها با گونه های وحشی سگ سانان مثل گرگ و شغال ،تشکیل گله های درنده خوتر از سگ ها با ظاهر و خلق و خو و رفتار مشابه سگ ها، انتقال بیماری هایی مانند هاری و دیستمپر به گوشتخواران وحشی ، حمله به حیات وحش و شکار و تغذیه از بعضی گونه ها در نتیجه تهدید برای گونه های در معرض انقراض و حذف آن ها از جمله این آسیب ها است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس با ذکر یک مثال گفت: جمعیت آهوی ایرانی در استان فارس جمعیت محدودی است که مهمترین کانون جمعیتی آن پارک ملی بمو است و متاسفانه به واسطه نزدیکی این پارک به مناطق شهری و ازدیاد حمعیت سگ های ولگرد امروز یکی از تهدیدهای اصلی جمعیت در معرض تهدید این گونه حضور سگ های رها شده در طبیعت در زیستگاه آن است. سگ ها ضمن تهدید مداوم امنیت و بر هم زدن آرامش زیستگاه به راحتی توان شکار بره ها و همچنین آهوان بالغ را دارند.
چه باید کرد ؟
روش عقیم‌سازی و رها کردن سگهای ولگرد رویکرد فعلی شهرداری ها است اما این روش کمتر برای سگهای حاشیه مناطق زیست محیطی اعمال می شود و صرفا اکنون سگهای درون محدوده شهری را شامل می شود ، به نظر می رسد شهرداری‌ها باید در اعمال این روش دست خود را باز تر گیرند و سگهای حاشیه روستاها و مناطق زیست محیطی را نیز مشمول این کار کنند.
نکته قابل توجه در مورد این روش آن است که طبق مطالعات انجام شده تا زمانی که ۷۰درصد جمعیت سگها عقیم نشوند، عقیم‌سازی نمی‌تواند تأثیر شگرفی در کنترل جمعیت سگهای ولگرد داشته باشد. انتقال به پناهگاه‌ها نیز روشی است که کارشناسان برای استفاده بهتر از سگهای ولگرد پیشنهاد می دهند ، با توجه به واقعیت‌های موجود این روش به سختی عملی است چراکه در بسیاری از نقاط جامعه ما پناهگاهی مناسب برای سگها وجود ندارد و حتی درصورت وجود هم عملیات زنده‌گیری سگها در مناطق کاری طاقت‌فرسا و پرهزینه است.
معضل دیگری که در حاشیه مناطق زیست محیطی وجود دارد ، سگهای گله هستند ، آنها هم با دیدن نخستین نوزاد آهو و دیگر حیوانات دراین مناطق به سمت حیات وحش یورش می برند ، اعمال قانونی محدودیت در تعداد سگهای گله به ازای تعداد دام می‌تواند نخستین گام در تخفیف این معضل باشد، اما همچنان نیاز به مطالعات بیشتر است.
در نهایت باید این تصمیم مهم را بگیریم که آهو را برگزینیم یا به سگهای ولگرد بیشتر نگاه کنیم، ایفای وظیفه سازمانی نهادهای مسئول مانند سازمان حفاظت محیط زیست و شهرداری ها در این حوزه باید پررنگ تر شود و از عملکرد جزیره ای نیز پرهیز شود؛ با تعامل و هم افزایی بین سازمانی می توان این مشکل را به خوبی مدیریت کرد.