به گزارش ایرنا، افت زیاد سطح ایستابی و روند نامطلوب کمی و کیفی آبدهی چاه‌ها، چشمه و قنات‌ها در اغلب دشت‌ها، به هم خوردن تعادل آبی وبه تبع آن تعادل زیست محیطی حوزه‌های آبخیز، ناپایداری کشاورزی و در نهایت تشدید روند بیابان‌زایی در کشور معلول مستقیم بهره برداری بیش از حد منابع آب زیرزمینی است.
براساس آمار شرکت مدیریت منابع آب ایران، ۳۱۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در سطح کشور وجود دارد که سالانه از آنها ۵۷ میلیارد مترمکعب آب اضافه استحصال می‌شود.
تعداد چاه‌های نیمه عمیق غیرمجاز ۲۰۰ هزار و عمیق غیرمجاز ۱۱۰ هزار حلقه اعلام شده است که منابع آبی کشور را پمپاژ می‌کنند.
سالانه در ایران برای تأمین آب آشامیدنی، صنعت و کشاورزی ۹۶ میلیارد متر مکعب آب مصرف می‌شود که از این رقم ۵۶.۵ میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی است که این میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی حدود ۶۰ درصد از مصرف کل آب کشور را شامل می‌شود.
تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها به روش پخش سیلاب در دشت‌ها راهکاری است که تاکنون در خیلی از مناطق کشور برای اجرای طرح های کشاورزی و اشتغالزایی در فصل خشک سال اجرا شده است.
در این روش بانفوذ سیلاب به درون آبخوان علاوه برافزایش حجم مخزن و جلوگیری از روند شدید افت سطح آب زیرزمینی سبب کنترل سیل و حفاظت خاک نیز می‌شود.
یکی از راه حل‌های مناسب و کارآمد برای استفاده بهینه از رواناب به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک استفاده از شبکه‌های پخش سیلاب است.
این طرح علاوه بر کاهش خسارت های ناشی از خشکسالی، در افزایش حجم سفره های آب زیرزمینی، احیای کشاورزی و درآمدزایی کشاورزان نقش مهمی دارد.
به گفته کارشناسان در شهرستان گرمسیری کهگیلویه که هیچگونه سدی برای ذخیره سازی آب های سطحی وجود ندارد توسعه آبخوان ها می تواند افت محسوس سطح آب زیرزمینی دشت سه هزار هکتاری کلاچو را تا حدود زیادی جبران کند.
به گفته کارشناسان و متولیام امور آب با بررسی‌های انجام شده در چند سال اخیر آب دشت‌های شهرستان کهگیلویه بخصوص دشت کلاچو ۹ متر افت کرده است.
دشت سه هزار هکتاری کلاچو در شهرستان کهگیلویه یکی از دشت‌های حاصلخیزی است که هر ساله کشت‌های مختلفی در آن انجام می‌شود اما استفاده بی رویه از آب و کشاورزی سنتی در این منطقه سبب افت سطح سفره‌های زیرزمینی آب شده است.
وجود ۹۷۵ حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در دشت کلاچو
در این دشت وسیع ۹۷۵ حلقه چاه وجود دارد که از این تعداد ۱۵۴ حلقه چاه غیرمجاز هستند.
سطح منابع آب شهرستان کهگیلویه ۹۵۰ کیلومتر مربع است که به صورت بهینه از این آبها برای توسعه کشاورزی استفاده نمی‌شود.
متوسط بارندگی کهگیلویه ۴۲۹ میلی متر است
رئیس اداره امور آب کهگیلویه در این رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: متوسط بارندگی درشهرستان کهگیلویه ۴۲۹ میلی متر و در درازمدت ۵۱۱ میلی متر است.
سید هادی خاضعی با اشاره به اینکه از این آبهای سطحی استفاده چندانی نمی شود بیان کرد: قطعا بهره برداری اصولی و بهینه از آبهای سطحی موجب احیا و جبران افت تجمعی سفره‌های آب زیرزمینی می شود.
وی تعداد چاه های مجاز کهگیلویه در حوزه کشاورزی، صنعت و شرب را ۷۸۰حلقه چاه و غیرمجاز را ۲۵۰ حلقه دانست و اظهارداشت: سالانه در این شهرستان ۴۵ میلیون ۸۰۰ هزار متر مکعب از چاه های مجاز کشاورزی، سه میلیون ۶۰۰ مترمکعب برای صنعت و هفت میلیون و ۵۰۰ هزار متر مکعب جهت شرب برداشت می شود.
خاضعی میزان برداشت آب سالانه از چاه های غیرمجاز کشاورزی را بیش از چهار میلیون متر مکعب اعلام کرد و گفت: پلمب چاه های غیر مجاز از برنامه های در دست اجرا برای پیشگیری از این روند است.
تقویت آب چاه ها با احداث حوضچه‌های تغذیه مصنوعی
خاضعی تصریح کرد: این نهاد با احداث حوضچه‌های تغذیه مصنوعی در دشت کلاچو و دم تنگ سپو تا حدود زیادی کاهش محسوس آب سفره های زیرزمینی در این منطقه را به تأخیر انداخته است.
وی اضافه کرد: طرح تغذیه مصنوعی کلاچو واقع در پایین دست دره گلالی (شهرک اکبرآباد ) با پنج حوضچه ذخیره رواناب سالانه حجم زیادی از بارش ها را ابگیری و به سفره آب زیرزمینی تزریق می کند.
وی ظرفیت این حوضچه ها را ۲ میلیون متر مکعب ذکرکرد و گفت: حوضچه های یاد شده در هر مرحله آبگیری ۳۵۰ میلیون لیتر آب را به چاه های کشاورزی کلاچو و روستای طولیان هدایت می کنند.
خاضعی کنترل و مهار سیلاب‌ها و ذخیره مقدار مازاد آن، به تعادل رسانیدن وضعیت آبخوان‌ها، جلوگیری از پدیده نشت زمین و استفاده از ظرفیت مخزن زیرزمینی برای ذخیره آب مازاد در فصل غیر زراعی را از جمله مزیت های اجرای این طرح‌ها ذکر کرد.
تقویت آب ۳۰۰ چاه با اجرای تغذیه مصنوعی
وی تصریح کرد: حدود ۳۰۰ حلقه چاه از اجرای این طرح به صورت مستقیم تاثیر می پذیرند و میزان آب آنها بیشتر می شود.
خاضعی افزود: برداشت‌های غیراصولی و بیش از حد مجاز از منابع آبهای زیرزمینی به همراه حفر چاه‌های غیرمجاز سبب افت شدید کمی و کیفی در این منابع شده که پیامدهای سوء آن به صورت تخریب کیفی آب زیرزمینی، نشست سطح زمین و افزایش هزینه پمپاژ نمایان می‌شود.
افت شدید سفره های آب زیر زمینی در کهگیلویه و بویر احمد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به افت محسوس سفره‌های زیرزمینی برخی دشت‌های این استان گفت: بیشترین افت سفره آب زیرزمینی این استان مربوط به دشت امامزاده جعفر گچساران به میزان ۲۰ متر است.
رسول فرهادی اظهار داشت: ۴۵۰ حلقه چاه کشاورزی و آشامیدنی در دشت امامزاده جعفر گچساران سالانه ظرفیت ۱۴ میلیون مترمکعب آب را دارند درحالی که ۲۳ میلیون متر مکعب آب از آنها برداشت می‌شود.
وی نظارت بر میزان برداشت چاه‌های مجاز و رعایت برداشت متناسب با پروانه بهره برداری را از برنامه‌های امور آب برای صیانت از منابع آب زیرزمینی دانست و تصریح کرد: در این راستا بیش از ۴۸۰ حلقه چاه تاکنون به کنتور هوشمند مجهز شده‌اند.
فرهادی افت منابع آب چاه‌های کشاورزی و سفره‌های زیرزمینی را یادآور شد و افزود: کنتور گذاری چاه‌های آب کشاورزی و متناسب سازی مصرف براساس مجوز صادره یکی از برنامه‌های آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویر احمد است.
وی افزود: اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری از دیگر راهکارهای صیانت از منابع آب زیرزمینی در این استان است.
برداشت سالانه ۲۸۲ میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی
فرهادی گفت: سالانه ۲۸۲ میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی کهگیلویه و بویر احمد برداشت می‌شود.
کهگیلویه و بویراحمد در حالی با مشکل افت سفره‌های آب زیرزمینی مواجه شده که با حدود ۱۶ هزار کیلومتر مربع سالانه حدود هفت میلیارد متر مکعب روان آب دارد و ۱۲۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی آن سالانه زیر کشت دیم می‌رود.
مهار روان آبها از طریق احداث سدهای کوچک برروی ۱۰ رودخانه دائمی، بهره برداری از سه سد خاکی در دست اجرا، ساخت سد در حال مطالعه مارون ۲ برای تغذیه دشت پنج هزار هکتاری کلاچو و تکمیل بیش از ۱۰ ایستگاه پمپاژ از جمله راهکارهای کاهش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی کهگیلویه و بویراحمد است.
براساس آمار سازمان‌ها جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد مهار ۱.۵ میلیارد مترمکعب روان آب از هفت میلیارد مترمکعب روان آب این استان می تواند با ایجاد یک تحول در توسعه کشت آبی این استان برای ۱۵۰ هزار نفر فرصت شغلی ایجاد کند.
کشت محصولات باغی و زراعی شهرستان کهگیلویه بیش از ۵۰ هزار هکتار است که از این مقدار تنها پنج هزار هکتار به صورت آبی و سایر زمین ها به صورت دیم کشت می شود.
در کهگیلویه و بویراحمد سالانه از ۲۸۰ میلیون مترمکعب آب برداشتی از منابع آب زیر زمینی، ۲۱۰ میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی و ۷۰ میلیون متر مکعب آن در بخش آشامیدنی و صنعت مصرف می‌شود.
از حدود ۳۰۰ هزار هکتار زمین‌های کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد حدود ۷۰ هزار هکتار آبی است.
کهگیلویه با ۱۳۲ هزار نفر جمعیت دومین شهرستان پر جمعیت استان کهگیلویه و بویراحمد است.