به گزارش ایرنا، ۴۲ سال از صدور فرمان تاریخی حضرت امام خمینی(ره) در زمینه تاسیس نهضت سواد آموزی و تاکید بر ریشه کنی بیسوادی در کشور می گذرد، نهضتی که وظیفه خطیری را بر عهده هر ۲ قشر بی سواد و باسواد جامعه قرار داد.
پایه و اساس نهضت سوادآموزی بر این بود که با سوادان تلاش خود را برای باسواد کردن قشر بی سواد جامعه بکار گیرند و بی سوادان نیز با عزمی جزم در این میدان گام نهاده و با همت و پشتکار از نعمت سواد بهره‌مند شوند.
این نهضت به رغم تمام مشکلات و دغدغه هایی که تاکنون در جامعه بوده، گام‌های بسیار خوبی را در زمینه با سواد کردن افراد بی سواد جامعه و افزایش آمار باسوادی در کشور برداشته اما هنوز هم تا رسیدن به نقطه مطلوب و جشن باسوادی فاصله بسیار است.
بر اساس آمار اعلامی از سوی متولیان امر هرساله تعداد خروجی های سواد آموزی و ورود تعداد زیادی افراد بی سواد به جمع باسوادان جامعه در کشور و استان تا حدودی چشمگیر بوده اما کرونا مانند تمام حوزه ها بر روی این حوزه نیز تاثیر گذاشت و طی ۲ سال گذشته قبولی‌های سوادآموزان کاهش پیدا کرده است.
در این میان زحمت اصلی بر دوش آموزش‌دهنده‌های نهضت سوادآموزی بوده که در زمینه ریشه‌کنی بی سوادی در جامعه از هیچ تلاشی فروگذار نیستند اما خود با موانع و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کرده و هیچ امنیت و اینده شغلی برایشان وجود ندارد.
در استان کردستان میانگین سطح سواد از ۲۹ درصد اوایل پیروزی انقلاب اسلامی هم اکنون به بیش از ۹۵ درصد رسیده که آمار بسیار خوب و قابل توجهی است اما هدف اصلی نهضت سوادآموزی رسیدن این عدد به ۱۰۰ و برگزاری جشن باسوادی است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز سنندج به منظور بررسی وضعیت نهضت سوادآموزی استان، وضعیت این حوزه در دوران کرونا و ارایه راهکار برای افزایش آمار باسوادی میزگردی را با حضور رمضان یوسفی معاون سواد آموزی اداره کل آموزش و پرورش کردستان، فریبا زندکریمی و شعله نصرتی منش دو تن از آموزش دهندگان سواد آموزی کردستان برگزار کرد.
سواد زیربنای توسعه جامعه
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش کردستان در این میزگرد به نقش سواد در توسعه اشاره کرد و گفت: مبانی و شاخص های زیادی برای توسعه وجود دارد و یکی از زیربناهای توسعه هر کشوری مساله سواد است و تا این مهم برای جامعه ای جا نیفتد روند توسعه درآن جامعه به کندی پیش می رود.
رمضان یوسفی افزود: مساله کاهش بی سوادی و آموزش بی سوادان بزرگسال در ایران در سال ۱۳۱۵ به صورت رسمی در دستور کار قرار گرفت، اما دلایلی از جمله فقر فرهنگی، مسائل اجتماعی و اقتصادی باعث شد که مساله سواد در جامعه اولویت نبوده و به عنوان دغدغه دیده نشود.
وی اظهار داشت: براساس آخرین سرشماری قبل از انقلاب در سال ۱۳۵۵ نرخ باسوادی کشوری ۴۷.۵ درصد بوده و استان کردستان زیر ۳۰ درصد بوده است و این مساله باعث شد که در هفتم دی سال ۱۳۵۸ حضرت امام خمینی(ره) پیام تاریخی صادر کند که در آن نکات مهمی از جمله اینکه سواد از بهداشت و مسکن مهمتر است، بیان شود.
معاون سوادآموزی آموزش و پرورش کردستان یادآور شد: در پیام تاریخی حضرت امام(ره) تاکید شد که تمام مردم اعم از باسوادان، بی سوادان، پیر، جوان، کارمند و غیرکارمند بسیج شوند، برای اینکه در یک مقطع زمانی بی سوادی در جامعه ریشه کن شود.
وی اضافه کرد: بر این اساس در دهه ۶۰ حرکت خوبی در این زمینه آغاز شد و تاکنون نیز نتیجه خوبی داشته اما تا زمانی که حتی یک بی سواد در هر جامعه‌ای وجود داشته باشد، آن جامعه همچنان با چالش و مشکل مواجه است.
یوسفی افزود: شاید از نظر ما بی سواد کسی است که خواندن و نوشتن بلد نباشد اما امروزه تعریف های زیادی از بی سوادی شده و براساس آخرین تعریف یونسکو، باسواد کسی است که بتواند بوسیله داشته‌هایش در خود تغییر ایجاد کند یعنی تغییر مهمترین نقش سواد است.
وی یادآور شد: امروز در میان جامعه هدف (۱۰ تا ۴۹ سال) به مرحله ای رسیده ایم که بالای ۹۵درصد جامعه ما باسواد هستند و این مهم دستاورد بسیار خوبی برای حوزه سوادآموزی به شمار می رود.
امروزه سوادآموزی فقط آموزش سواد نیست
یکی از آموزش‌دهنده های شرکت کننده در این میزگرد نیز که از سال ۱۳۹۸ به عنوان آموزش دهنده در سواد آموزی مشغول به کار است و به خاطر علاقه ای که به آموزش و با سواد کردن افراد جامعه داشته وارد این حرفه شده است.
فریبا زندکریمی اظهار داشت: امروزه سوادآموزی فقط ارائه خدمات آموزشی نیست، هرچند تعریف عامه مردم از نهضت سوادآموزی این است که به افراد سواد یاد دهند در حالی که امروزه آموزش دهنده‌ها فعالیت‌های دیگر را در کنار سواد آموزی انجام می‌دهند.
وی افزود: ارائه خدماتی در قالب مهارت های چهارگانه شامل مهارت اجتماعی، یادگیری مهارت‌های اساسی زندگی، حقوق شهروندی و همچنین در قالب مراکز یادگیری محلی ارائه خدمات تحت عنوان فراگیری مهارت‌های حرفه ای به سوادآموزان انجام می‌شود.
شعله نصرتی منش دیگر آموزش دهنده شرکت کننده در این میزگرد نیز که از سال ۱۳۹۵ وارد نهضت سوادآموزی شده می گوید: ما آموزش‌دهنده ها چند سال است که در این حوزه فعالیت می کنیم و قطعا هیچ امنیت شغلی نداریم اما بازهم عشق به آموزش ما را در این میدان قرار داده و ضمن اینکه این امید را نیز داریم در بحث استخدامی های آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیریم.
وی افزود: در طول این چند سال ما با گذراندن دوره های مختلف توانمندسازی تجربه‌های بسیار خوبی پیدا کردیم و بی شک می توانیم از کسانی که هیچ تجربه ای در این زمینه آموزش ندارند موفق‌ترعمل کنیم.
نبود امنیت شغلی
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش کردستان در ادامه گفت: مهمترین مساله برای پیشبرد کارها در حوزه های مختلف از جمله حوزه سوادآموزی، امنیت شغلی اقتصادی برای افرادی است که به عنوان معلم یا آموزش دهنده مشغول شده و ما از ظرفیت آنها استفاده می‌کنیم.
وی افزود: بی شک اگر ما برای این افراد امنیت شغلی و اقتصادی ایجاد کنیم هدفگذاری ها خیلی بهتر و سریعتر به نتیجه می‌رسد چرا که با ایجاد این امنیت، تنها دغدغه نیروهایی که بکارگیری می شوند کاری است که به آنها سپرده شده است.
یوسفی یادآور شد: از سال ۱۳۹۲ در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی و تاکیدات مقام معظم رهبری در زمینه کاهش تصدی‌گری، مساله آموزش برون سپاری و به بخش خصوصی واگذار شده است و امروز آموزش دهنده‌ها با ما قرارداد ندارند و قراردادشان با موسسه طرف قرارداد ما است و ما وظیفه ای در قبال تبدیل وضعیت این افراد نداریم.
آموزش دهنده معلم نیست
زندکریمی نیز در ادامه به تفاوتی که آموزش دهنده با معلم دارد اشاره کرد و گفت: یک معلم وقتی وارد کلاس می شود کلاس و دانش‌آموز آماده و مشخص است و احترام ویژه‌ای در کلاس دارد و مشکلی در این زمینه ندارد.
وی افزود: دانش آموز نمی تواند غیبت غیرموجه داشته باشد یا دیر سرکلاس حاضر شود یا حتی رفتار ناهنجاری در کلاس داشته باشد اما یک آموزش دهنده با مشکلات زیادی از جذب شاگرد گرفته تا حضور در کلاس ها مواجه است.
این آموزش دهنده اظهار داشت: آموزش دهنده برای جذب حتی یک شاگرد در کلاس، خود باید دست به کار شده و منزل به منزل و اداره به اداره بگردد تا مرحله پایش و بررسی را انجام و بعد از آن بتواند فرد را برای حضور در کلاس راضی کند.
وی با بیان اینکه در این زمینه ادارات خیلی با اموزش دهنده همکاری نمی کنند و گاهی ما برای یک پایش و دریافت کد ملی افراد چند ماه باید سرگردان ادارات باشیم در حالی که می توانند آمار را در اختیار اداره سوادآموزی قرار دهند و ما از آنان بگیریم.
سوادآموز برای حضور در کلاس پول می خواهد
نصرتی منش نیز با بیان اینکه مشکل اصلی ما پیدا کردن افراد بی سواد و جذب آنان است، افزود: بسیاری از سواد آموزان برای شرکت در کلاس ها از ما پول می خواهند حتی اگر آموزش دهنده ای پول بیشتری بدهد سرکلاس او حاضر می شود.
وی یادآور شد: ما برای جذب شاگرد در کلاس مجبوریم به هر خواسته‌ای که داشته باشند تن بدهیم حتی در این ایام کرونا گاهی اتفاق افتاده برای جذب یک نفر آموزش فرزندانشان را نیز بر عهده گرفته ایم.
این آموزش دهنده یادآور شد: ما تمام این سختی ها را به جان می خریم چون هم به آموزش علاقه داریم و هم اینکه این امید را داریم که جذب شویم، ضمن اینکه سوادآموزانی که در طول ۴۰ سال گذشته در سازمان کار کرده اند جذب شده اند و ما هم از که سال ۱۳۹۲ وارد این کار شده ایم.
احساس نیاز به سواد در جامعه نهادینه نشده است
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش کردستان اظهار داشت: یکی از چالش‌های بزرگ حوزه سوادآموزی این است که سواد به عنوان یک نیاز در جامعه تلقی نمی‌شود و بی شک تا زمانی که این احساس نیاز در جامعه نهادینه نشود، ریشه‌کنی بی سوادی اتفاق نمی‌افتد.
وی افزود: اهمیت سواد و سوادآموزی باید به گونه ای در میان مردم جامعه نهادینه شود که هر فردی در هر سنی نیاز به فراگیری داشت وارد عمل شده و به این درجه از آگاهی برسد که با سوادی در تمام ابعاد زندگی خود و فرزندانش تاثیرگذار خواهد بود.
یوسفی یادآور شد: اهمیت سواد در جامعه نیاز به فرهنگ سازی دارد و آحاد مختلف جامعه باید به این مهم آگاه باشند که فرد بی سواد، آسیب زا، آسیب پذیر و آسیب رسان است و ریشه کنی بی سوادی از بسیاری آسیب ها جلوگیری می کند.
عدم فرهنگ سازی مهمترین مشکل حوزه سوادآموزی
زندکریمی افزود: در بین مردم عادی جامعه سواد آموزی خیلی فرهنگ سازی نشده و هنوز این دغدغه در والدین ایجاد نشده که فراگیری سواد تا چه اندازه در زندگی خود و فرزندانشان تاثیرگذار است.
وی اظهار داشت: در تمام برنامه‌های مختلف تلویزیونی کاراکترهای مختلف همانند کاراکتر پرستار، کاراکتر معلم و حتی کاراکتر قاچاقچی وجود دارد اما هیچوقت کاراکتر آموزش دهنده نداشته ایم که مردم حداقل بدانند که چنین شغلی نیز وجود دارد.
این آموزش دهنده اضافه کرد: بسیاری از مردم شغل ما را فقط به عنوان یک منبع درآمد می بیینند و فکر می کنند آموزش دهنده همانند معلم هر ماه حقوق می گیرد، بیمه اش رد می شود لذا با خود فکر می کند او پولش را می گیرد من چرا سرکلاس بروم و تمام این مسائل ناشی از همان عدم فرهنگ سازی است.
کرونا و کاهش آمار قبولی سوادآموزان
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش کردستان در ادامه به وضعیت سوادآموزی در دوران کرونا اشاره کرد و یادآور شد: برای آموزش در دوران کرونا سه شیوه شامل حضوری، نیمه حضوری و غیرحضوری پیش بینی شد که در شیوه حضوری کلاس‌هایی بوده که تعداد خیلی محدود مثلا ۲ سوادآموز داشته و مشکلی نبوده و در مجموع در چهارچوب تصمیمات ستاد کرونا عمل شده است.
وی افزود: در شیوه نیمه حضوری نیز کلاس‌ها گروه‌بندی شده و در ۲ شیفت و با رعایت فاصله اجتماعی و سایر شیوه‌نامه‌های بهداشتی کلاس‌ها دایر شده است.
یوسفی اظهار داشت: برای شیوه غیرحضوری هم تمام دروس تولید محتوای الکترونیکی شد و در سطح کشور فقط ما در استان این کار را انجام دادیم و در این روش تمام دروس آموزشی ویدیویی شد و در قالب سی دی در اختیار شهرستان‌ها و مناطق قرار گرفت تا در اختیار سوادآموزان قرار بگیرد.
وی یادآور شد: دوران کرونا واقعا شرایط بسیار سختی را برای حوزه سوادآموزی فراهم کرد و والدین بیسواد در این دوران کرونا خیلی اذیت شدند وقتی والدین مخصوصا مادر بیسواد بود عملا نمی توانست در آموزش فرزندش نقشی داشته باشد، لذا به حوزه سوادآموزی پناه بردند و در واقع خلا سواد در آن شرایط احساس شد.
معاون سوادآموزی آموزش و پرورش کردستان اظهار داشت: در این دوران ۳۰ درصد از سواد آموزان به فضای مجازی دسترسی داشتند لذا آموزش دهنده‌ها مجبور شدند سخت‌ترین شرایط را قبول کنند و با وجود ترس از کرونا پای کار آمدند.
وی افزود: دوران کرونا به رغم تمام مشکلات و معایب، این مزیت را برای ما داشت که والدین بیشتر جذب کلاس ها شدند اما بیشترین معایبش هم این بود که سال های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ درصد قبولی سوادآموزان بسیار پایین آمد.
کرونا پای والدین بیسواد رابه کلاس‌ها باز کرد
زندکریمی نیز گفت: با شیوع ویروس کرونا تا حدودی دغدغه سواد در بین خانواده ها ایجاد شد چرا که تا قبل از کرونا مدارس حضوری بود و فقط معلم نقش آموزش را برعهده داشت و والدین نقشی در این زمینه نداشتند اما وقتی آموزش مجازی شد والدین نیز به گونه ای درگیر آموزش شدند.
این آموزش دهنده افزود: وقتی آموزش ها مجازی شد والدین تازه به این مساله پی بردند که باید خودشان نیز سواد داشته باشند تا بتوانند به فرزندانشان آموزش بدهند لذا افراد زیادی بودند که اگر قبلا با خواهش و تمنا هم حاضر به شرکت در کلاس ها نبودند این بار با پای خود آمدند.
نصرتی منش نیز اظهار داشت: در ایام کرونا خیلی با مشکل مواجه بودیم، برخی از مبتلا شدن در کلاس ها می ترسیدند، خانواده‌ها اجازه نمی دادند و حتی گاهی تعهد می خواستند که اگر مشکلی برایشان پیش بیاید ما مسوول هستیم.
وی اظهار داشت: به رغم تمام این مشکلات تلاش کردیم کلاس ها را تا جایی که مجاز بود بصورت حضوری برگزار کنیم و در غیر اینصورت بصورت مجازی بود که با مشکلات فراوانی روبرو شدیم حتی برای آموزش جلوی درب منزل سوادآموز نیز رفته ایم.
تلفیق سواد با مهارت
یوسفی در ادامه به به ایجاد مراکز یادگیری محلی برای سواد آموزان اشاره کرد و گفت: در این مراکز به نوعی سواد با مهارت تلفیق شده و سواد آموزان در کنار فراگیری سواد انواع مهارت ها و حرفه ها را نیز فرا می گیرند.
وی به فعالیت ۲۳ مرکز یادگیری محلی در استان اشاره کرد و گفت: از این تعداد ۶ مرکز در سنندج و مابقی در سایر شهرستان‌ها قرار دارند، ضمن اینکه یک مورد از این تعداد مخصوص آقایان و ۲۲ مرکز هم مخصوص بانوان است.
معاون سواد آموزی آموزش و پرورش کردستان مهارت آموزی را یک خلا در آموزش دانست و افزود: امروز ۴۰ عنوان مهارت در مراکز یادگیری محلی استان برحسب نیاز سوادآموزان آموزش داده می‌شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۲هزار نفر در مراکز یادگیری محلی استان در سه حوزه سواد، مهارت‌آموزی و حرفه‌آموزی آموزش می‌بینند، یادآور شد: در این مراکز حرفه‌های مختلف گیوه‌بافی، فرشبافی، سجاده بافی، بافتنی و قلاب بافی آموزش داده شده و سال گذشته ۶۸ نفر از حرفه آموزان به تولید رسیدند.
زندکریمی نیز که خود در مرکز یادگیری محلی ناحیه منفصل شهری ننله مشغول به فعالیت است نیز گفت: آموزش انواع مهارت‌ها در این مراکز موجب می شود که سواد آموزان انگیزه بیشتری برای شرکت در کلاس ها داشته باشند.
وی افزود: در این مراکز انواع مهارت ها در کنار سواد به سوادآموزان آموزش داده می شود حتی این افراد در یک مقطع زمانی می توانند حرفه هایی را فرا گرفته و خود در آینده به تولید نیز برسند.
این آموزش دهنده با بیان اینکه در مجموع ما به عنوان آموزش دهنده با مشکلات و معضلات بسیار زیادی در این مسیر مواجه هستیم، ابراز امیدواری کرد، مسوولان این مشکلات را مد نظر قرار داده و برای رفع آن گام بردارند و در استخدامی ها این نیروهایی که این همه سختی را تحمل می کنند مدنظر قرار دهند.
امید می‌رود روی فرا برسد که تمام افرادی که به عنوان آموزش دهنده مشغول به فعالیت هستند، بدون هیچ مانعی به فعالیت خود ادامه داده و در استخدامی‌های آموزش و پرورش در اولویت باشند و بی سوادی به طور کامل در کشور و استان ریشه کن شود.
از اول تا هفتم دی ماه با عنوان هفته سوادآموزی نامگذاری شده است.