به گزارش روز شنبه از مسکو، مقامات مسکو اعلام کرده اند که تحولات یکساله و اقدامات چند دهه اخیر آمریکا و ناتو پیرامون مسائل اوکراین که عمدتا در دشمنی با روسیه است، آنها را مصمم کرده به دنبال کسب تضمین های امنیتی از غرب باشند.
مقام های روسیه می گویند که ناتو و آمریکا در سال‌های آخر فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به میخاییل گورباچف رییس جمهوری این کشور وعده داده بودند که به سوی شرق گسترش نیابد اما در سه دهه اخیر خلاف وعده خود عمل کرده اند.
روسیه از آمریکا و ناتو می خواهد تا زیرساخت ها، پایگاه ها و تسلیحات خود را در قلمرو اوکراین و گرجستان مستقر نکنند و از عضویت این دو کشور در پیمان ناتو خودداری کنند و تضمین های امنیتی نیز در این رابطه مطرح شده است و در غیر این صورت مسکو پاسخ نظامی می دهد.
تضمین های امنیتی مساله مرگ و زندگی برای روسیه
دیمیتری پسکوف سخنگوی کرملین، اخیرا در یک برنامه تلویزیونی با بیان اینکه روسیه به خاطر ادامه فریبکاری‌های غرب در پیشروی ناتو به شرق در خطر است، گفت که که ارائه تضمین های امنیتی از سوی پیمان آتلانتیک شمالی "ناتو"، مساله مرگ و زندگی برای روسیه است.
وی افزود: غرب در طول دو دهه اخیر حتی زمان بیشتر روسیه را فریب داده است و بر اثر این فریبکاری، به وضعیتی رسیده ایم که امنیت کشور ما به خطر افتاده است. ادامه پیشروی ناتو به سوی مرزهای روسیه و استقرار زیرساخت های این سازمان و ایجاد تنش های سیاسی و نظامی، برای کشور ما خطرناک شده است.
سخنگوی رئیس جمهوری روسیه در ادامه تصریح کرد: از این منظر گسترش ناتو با پیوستن کشورهایی همچون اوکراین و سایر جمهوری های شوروی سابق، تهدید محسوب می شود. این مساله مرگ و زندگی برای ما است.
پوتین و فریبکاری ناتو
ولادیمیرپپوتین رئیس جمهوری روسیه دو روز پیش در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از دیدار با ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان در اهمیت تضمین های امنیتی برای روسیه گفت: به ما قول داده شده بود که ناتو حتی یک اینچ هم به سمت شرق پیشروی نکند اما آنها ما را فریب دادند. پوتین اعلام کرد: مشخص است که نگرانی های اساسی روسیه از سوی ناتو نادیده گرفته شده است.
وی گفت: در واکنش غرب به پیشنهادات امنیتی روسیه شاهد توجه کافی به سه درخواست اصلی از جمله عدم گسترش ناتو نبوده ایم.
رئیس جمهوری روسیه با بیان اینکه اوکراین برای ایالات متحده تنها ابزاری برای بازدارندگی روسیه و تلاش برای کشاندن روسیه به یک درگیری مسلحانه است؛ افزود: برای جلوگیری از توسعه منفی رویدادهای پیرامون اوکراین که روسیه نیز خواهان آن است، باید منافع همه را در نظر گرفت و راه حلی پیدا کرد.
پوتین اظهار امیدواری کرد که در نهایت راه حلی برای مساله تضمین های امنیتی پیدا شود، اما هنوز گفتن آن که دقیقا چه خواهد بود، دشوار است.
ایالات متحده و ناتو در ۲۶ ژانویه پاسخ های کتبی خود را به ضمانت های امنیتی پیشنهادی مسکو تحویل دادند. آنها در بیانیه هایی اصول خود را در مذاکرات با مسکو بیان کردند. اما مسکو گفت که خواسته های روسیه همچنان در پاسخ ناتو گنجانده نشده است.
خواسته های مسکو در تضمین های امنیتی چیست؟
«سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه در پایان مذاکرات تلفنی هفته گذشته با انتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که روسیه به تهیه پاسخ به پیشنهادات متقابل و مکتوب آمریکا و ناتو در خصوص تضمین های امنیتی ادامه می دهد.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز در همین روز برای اولین بار در خصوص پاسخ مکتوب واشنگتن و بروکسل اظهار نظر کرد: او ابراز امیدواری کرد که گفت وگو ادامه یابد و در نهایت راه حل پیدا شود. اما رئیس جمهوری روسیه فعلا آمادگی آن را ندارد بگوید که این چه راه حلی خواهد بود.
ولادیمیر پوتین پاسخ مکتوب آمریکا و ناتو را اینگونه ارزیابی کرده است: «به دقت پاسخ های مکتوب آمریکا و ناتو را آنالیز خواهیم کرد. اما همین حالا هم معلوم است که به نگرانی های اصولی روسیه اعتنا نشده است.» و خاطر نشان کرد که کرملین در پاسخ مکتوب آمریکا و ناتو ندیده است که «سه خواسته کلیدی مسکو به لحاظ شده باشند».
این خواسته ها عبارتند از: گسترش نیافتن ناتو به شرق، بازگشت زیرساختهای نظامی ائتلاف ناتو به مواضع سال ۱۹۹۷ و استقرار نیافتن سامانه های تهاجمی در مرزهای روسیه، هستند.
به گفته ولادیمیر لوکین، سفیر پیشین و معاون اسبق کمیسیون روابط خارجی شورای فدراسیون روسیه، مذاکرات بر مبنای «یا همه چیز یا هیچ چیز» از زمانی که یکی از طرفها تسلیم شد ادامه دارد. منظور از زمان فروپاشی اتحاد شوروی و تن دادن آن به خواسته های غرب است.
وی گفت: سازش از سوی هر دو طرف اجتناب ناپذیر است، اما تا زمانی که در داخل تمایل به این موضع وجود ندارد، مذاکرات بی معنی است. هرچند گفت وگوی روسیه و آمریکا، مهمترین بخش از مذاکرات است، مذاکره با ناتو و سازمان امنیت و همکاری اورپا نیز جریان دارد.
سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه ۳۰ ژانویه در شبکه یک روسیه اعلام کرد که مسکو درخواستی را به اعضای ناتو و سازمان امنیت و همکاری اروپا فرستاد و «مصرانه خواستار آن شد که آنها توضیح بدهند چگونه می خواهند به تعهد امتناع از تقویت امنیت خود به هزینه امنیت دیگران عمل کنند.»
مبنای ایده ای که در درخواست روسیه وجود دارد، نظریه «امنیت تفکیک ناپذیر» در یوروآتلانتیک است. شورای امنیت و همکاری اروپا این ایده را در سند نهایی هلسینکی مورخ سال ۱۹۷۵ گنجانده است.
هدف از این ایده ایجاد فضای مشترک و «فارغ از خطوط تفکیک کننده» است. طبق ارزیابی مقامات روسیه، تنها امکان اجتناب از تنش در اروپا، توافق کردن در خصوص تضمین ها با تأکید بر دقیقا همین اصل است.
لازم به توضیح است که دمیتری مدودیف زمانی که رئیس جمهور روسیه بود، در سال ۲۰۰۸، ایده گنجاندن این اصل در حقوق بین المللی را مطرح کرد و پیشنهاد داد که «امنیت تفکیک ناپذیر» به لحاظ حقوقی در قراراداد مربوطه (کرملین پیش نویس آن را در سال ۲۰۰۹ منتشر کرد) تثبیت شود.
مسکو این سند را برای سران کشورها و سازمان های بین المللی منطقه، ناتو، اتحادیه اروپا، سازمان پیمان امنیت دسته جمعی، اتحادیه مشترک المنافع و سازمان امنیت و همکاری اورپا، فرستاد، اما آن زمان این ایده با واکنش واجه نشد.
نیکولای توپورنین، مدیر مرکز اطلاعات اروپا و دانشیار گروه حقوق اروپا دانشگاه مگیمو در این خصوص معتقد است: در حال حاضر این ایده منسوخ شده است. حالا دیگر در اروپا اسنادی وجود دارد که مسائل امنیت اروپا را تنظیم می کند. من فکر نمی کنم که یک سند دیگر با تصویب در سازمان امنیت و همکاری اروپا بتواند از شدت تنش بکاهد.
وی افزود: حالا زمانِ مناقشه است و باید توافقنامه های کاربردی واقعی منعقد کرد و مسائل مرتبط با کاهش تنش بین روسیه و اکراین را حل کرد، بخاطر اینکه تهدیدهایی که مسکو درباره آنها حرف می زند، دقیقا از طریق اکراین انتقال می یابد.
روابط آمریکا و غرب با روسیه از سال ۲۰۱۴ به دنبال الحاق شبه جزیره کریمه به آن کشور متشنج شد؛ غرب به بهانه دخالت روسیه در اوضاع داخلی اوکراین، روسیه را بارها تحریم کرده است؛ اما مسکو این ادعای غرب را رد می‌کند.