اولین نشانه‌های پیک ششم کرونا در ایران از ۲۰ دی ماه دیده شد، حالا بیش از یک ماه از آن زمان می‌گذرد و هنوز روند ابتلا و مرگ کرونا در سویه جدید افزایشی است. جدا از تفاوت‌های علامتی و میزان سرایت و مرگ‌آوری امیکرون نسبت به سویه‌های قبلی کرونا، یک تفاوت آشکار دیگر هم در این پیک دیده می شود، افزایش ابتلای کودکان به کرونا.
افزایش ابتلای کودکان به سویه امیکرون نسبت به سویه‌های قبلی آن قدر واضح است که وزارت بهداشت این بار مهمترین اقدام خود را برای مقابله با پیک جدید افزایش تخت و امکانات بیمارستانی برای کودکان اعلام کرده است. به طوری که سعید کریمی،معاون درمان وزارت بهداشت می‌گوید: در موج ششم کرونا، درگیری کودکان با اُمیکرون افزایش یافته و به همین دلیل، تقویت زیرساخت‌های بیمارستانی در این حوزه یکی از برنامه‌های معاونت درمان وزارت بهداشت است.
کمیته علمی کشوری کرونا نیز بر تقویت بخش‌های مراقبت های ویژه کودکان(PICU) تاکید دارد. تا ۱۰ روز پیش ۵۹۲ تخت مراقبت‌های ویژه کودکان در کشور وجود داشت اما در طول یک هفته، ۱۰۳ تخت جدید خریداری، توزیع و راه‌اندازی شد و تعداد این تخت‌ها در کشور در طول یک هفته حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. منابع لازم برای اضافه کردن ۴۰۰ تخت دیگر در بخش مراقبت‌های ویژه کودکان(PICU) تامین شده و در هفته‌های آینده، این تخت‌ها به ظرفیت بیمارستانهای کشور افزوده می‌شود.
اولین نشانه‌های پیک ششم کرونا در ایران از ۲۰ دی ماه دیده شد، بیش از یک ماه از آن زمان می‌گذرد و هنوز روند ابتلا و مرگ کرونا در سویه جدید افزایشی است. جدا از تفاوت‌های امیکرون نسبت به سویه‌های قبلی کرونا، یک تفاوت آشکار دیگر هم در این پیک دیده می شود، افزایش ابتلای کودکان به کرونا.همزمان هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران وزارت بهداشت نیز از افزایش ۱۱۰ تخت بستری اطفال به همراه همه متعلقات مربوطه به آن برای ۱۵ دانشگاه علوم پزشکی کشور خبر داد.
وزارت بهداشت اعلام کرد: در حال حاضر بیشتر کشورهای دنیا و از جمله ایران در موج ششم کرونا قرار دارند. این بیماری علاوه بر بزرگسالان کودکان و اطفال را نیز درگیر می‌کند بنابراین، تجهیز و تقویت زیرساخت های بیمارستانی در این حوزه، از اولویت‌های مهم سیستم بهداشت و درمان کشور محسوب می‌شود در این راستا بر اساس اولویت و نیازسنجی معاونت درمان وزارت بهداشت، هیات امنای صرفه جویی ارزی در معالجه بیماران همه تجهیزات مقابله با این بیماری را در کوتاهترین زمان ممکن برای دانشگاه‌های علوم پزشکی اراک، اصفهان، اهواز، ایران، تبریز، تهران، خراسان رضوی، زاهدان، شهید بهشتی، فارس، قزوین، قم، گلستان، مازندان و بجنورد توزیع کرده است.
از جمله تجهیزاتی که در چند روز گذشته به منظور ارائه خدمات به بیماران برای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور برای مقابله با امیکرون ارسال شده است، انواع دستگاه‌های ونتیلاتور بزرگسال و اطفال، رادیولوژی پرتابل، مانیتورینگ علائم حیاتی، پمپ سرم و سرنگ است.
چرا ابتلای کودکان به سویه امیکرون بیشتر است؟
اما چرا میزان ابتلای کودکان به کرونا در پیک ششم با سویه امیکرون بیش از دوره های قبلی است و راه حل کنترل آن چیست؟ «عبدالله کریمی» فوق تخصص عفونی اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که در بیمارستان مفید مشغول فعالیت است در این باره به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: در ابتدای پاندمی کرونا که با سویه آلفا از ووهان شروع شد، حدود دو درصد مبتلایان کرونا را کودکان تشکیل می‌دادند، در پیک سوم و چهارم در سال دوم پاندمی این میزان به حدود ۱۰ درصد رسید. امسال با شیوع سویه دلتا، میزان ابتلای کودکان به ۲۵ درصد رسید و در سویه امیکرون این میزان به حدود ۳۵ درصد مبتلایان می‌رسد.
کودکان چه میزان از مبتلایان امیکرون را تشکیل می‌دهند؟
دکتر کریمی دراین زمینه می‌گوید: آمار دقیق میزان ابتلا به امیکرون در کشور و به خصوص میزان ابتلای کودکان و مرگ و میر آنها را اعلام نمی‌شود، اما شواهد میدانی در بیمارستان و آمارهای جهانی نشان می‌دهد که در پیک پنجم با سویه دلتا میزان اشغال تخت کودکان بر اثر کرونا نسبت به سویه‌های قبلی و سال قبل حدود چهار برابر بیشتر شده و اکنون در پیک امیکرون نیز نسبت به پیک دلتا میزان اشغال تخت کرونایی کودکان حدود دو برابر بیشتر شده است.
وی می‌افزاید: علت مهم ابتلای بیشتر کودکان به کرونا در پیک جدید، تاخیر در واکسیناسیون کودکان است، گروهی از متخصصان عفونی اطفال چند ماه پیش به ستاد ملی کرونا پیشنهاد دادند که زودتر واکسیناسیون کودکان را شروع کنند. اگر به توصیه این کارشناسان توجه می‌کرد و واکسیناسیون کودکان زودتر شروع می‌شد میزان درگیری کودکان به کرونا کمتر می‌شد. در هر صورت واکسیناسیون کرونا برای کودکان با تاخیر شروع شد و البته همزمان با شروع پیک ششم، بازگشایی مدارس هم اعلام شد و به علت حضور بیشتر کودکان در محیط‌های جمعی و اجتماعی به طور طبیعی میزان ابتلای کودکان به کرونا در این دوره بیشتر است.
فوق تخصص عفونی اطفال می‌افزاید: البته همزمان با افزایش خطر سویه امیکرون در ماههای اخیر میزان واکسیناسیون کرونا برای بزرگسالان بیشتر شد و عده قابل توجهی از بزرگسالان در کشور واکسن کرونا را دریافت کردند به همین علت نسبت و سهم ابتلای کودکان به کرونا در مقایسه با پیک‌های قبلی بیشتر است.
شواهد میدانی در بیمارستان و آمارهای جهانی نشان می‌دهد که در پیک پنجم با سویه دلتا میزان اشغال تخت کودکان بر اثر کرونا نسبت به سویه‌های قبلی و سال قبل حدود چهار برابر بیشتر شده و اکنون در پیک امیکرون نیز نسبت به پیک دلتا میزان اشغال تخت کرونایی کودکان حدود دو برابر بیشتر شده است.وی ادامه می‌دهد: خوشبختانه در پیک امیکرون، بر خلاف سویه‌های قبلی مثل بتا، دلتا و آلفا سویه اول کرونا، در بسیاری از موارد ابتلا درگیری ریه و دستگاه تحتانی تنفسی را نداریم به همین علت شدت ابتلا در افراد مبتلا کمتر است و به همین علت درصد مرگ و میر نیز در مقایسه با دوره‌های قبل پایین‌تر است اما میزان ابتلا بسیار بالاست.
کریمی در پاسخ به این پرسش که به جز موضوع واکسیناسیون کمتر کودکان آیا سویه امیکرون بیشتر از سویه‌های قبلی کودکان را مبتلا می‌کند؟ می‌گوید: دلیل محکمی برای این ادعا ندارم. به نظر من علت اصلی اینکه درصد ابتلای کودکان بیشتر شده، این است که بزرگسالان واکسن زده‌اند و میزان ایمنی در آنان بیشتر شده اما کودکان واکسن نزده‌اند و میزان ایمنی کودکان علیه کرونا کمتر است و علت دوم بازگشایی مدارس و حضور بیشتر کودکان در جامعه است.
البته این احتمال وجود دارد که طبیعت امیکرون به گونه‌ای باشد که بیشتر از سویه‌های قبلی کودکان را مبتلا کند. این پیش‌بینی هم وجود داشت که ممکن است در سویه جدید تا ۴۰ درصد افزایش ابتلای کودکان را به کرونا داشته باشیم اما علت علمی آن هنوز مشخص نیست.
دکتر کریمی درباره میزان اثربخشی واکسن در پیشگیری از کرونا توضیح می‌دهد: من در جلسه کمیته علمی ستاد کرونا ۹ علت برای لزوم واکسیناسیون کرونای کودکان ذکر کردم. این صحبت‌ها به مسئولان ارشد هم منتقل شد و بعد از آن بود که قبول کردند، کودکان ۸ تا ۱۲ سال واکسینه بشوند البته به صورت لایه به لایه یعنی از سن ۱۲ سال شروع شود و به تدریج به سنین کمتر برود.
واکسن کرونا برای کودکان عارضه ندارد
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید: تاکنون دو واکسن سینوفارم و پاستوکووک برای واکسیناسیون کودکان تایید شده است و تاکنون هیچ عارضه‌ای از این واکسنها برای کودکان گزارش نشده است. اینکه برخی افراد ادعا می‌کنند این واکسنها در بلند مدت ممکن است عارضه داشته باشد هیچ دلیل و شواهد علمی ندارد. اینها حرف‌های همان کسانی است که نهضت ضد واکسن راه انداخته‌اند و همین حرف‌ها را برای واکسیناسیون بزرگسالان هم می‌گویند.
دکتر کریمی درباره میزان اثربخشی واکسن‌های فعلی کرونا بر سویه امیکرون می‌گوید: اینکه میزان اثربخشی واکسن‌های تولید شده روی سویه‌های جدید کم می شود، درست است. البته تزریق واکسن موجب تولید آنتی ژن‌های مشترکی می‌شود که روی سویه‌های جدید هم بی‌تاثیر نیست. به هر حال واکسنی که برای ویروس اولیه کرونا ساخته شده در پیشگیری از دلتا و امیکرون هم تاثیرگذار است.
او معتقد است: البته اگر میزان اثربخشی واکسن‌های کرونا روی دلتا ۸۰ درصد باشد روی امیکرون ۳۵ درصد است. این البته برای پیشگیری از ابتلاست و در مورد پیشگیری از بیماری شدید و مرگ ناشی از کرونا حتی سویه امیکرون، همچنان اثربخشی خوبی دارند. مهمترین خاصیت واکسنها هم پیشگیری از مرگ است ولی برای ابتلای خفیف و بی علامت اثرش کمتر است.
«حمیدرضا جماعتی» دبیر کمیته علمی ستاد ملی کرونا در گفت‌وگو با پژوهشگر ایرنا می‌گوید: همزمان با شیوع امیکرون در کشور، با کودکانی در جامعه مواجه هستیم که نه واکسن زده‌اند و نه در سویه‌های قبلی کرونا به این بیماری مبتلا شده‌اند، در نتیجه سیستم ایمنی کودکان در برابر امیکرون نسبت به بزرگسالان ضعیف‌تر است و به همین علت ممکن است میزان درگیری کودکان در سویه جدید بیشتر از قبل باشد.
افزایش ۳۰ درصدی ابتلای کودکان در جهان
وی می‌افزاید: آمار ایران و جهان نشان می‌دهد ابتلای کودکان به کرونا در پیک امیکرون حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد نسبت به دلتا بیشتر است. هم اکنون در ایران حدود ۲۰ درصد مبتلایان به کرونا در پیک ششم کودکان هستند. در برخی کشورها مثل آمریکا تا حدود ۳۵ درصد مبتلایان به کرونا در سویه جدید کودکان هستند و این سویه کرونا بر خلاف سویه‌های قبلی علاوه بر افراد بزرگسال در نوجوانان و اطفال هم سرایت بالایی دارد. البته علاوه بر واکسیناسیون کمتر کودکان، خاصیت خود سویه امیکرون به این شکل است که ترشح آنزیمی در بزرگسالان مانع ورود آن به سلولهای دستگاه تنفسی می‌شود و این آنزیم بلوکه کننده در کودکان وجود ندارد.
اکنون با اوج گرفتن پیک ششم در آخرین ماه از دومین سال پاندمی کرونا در ایران و همزمان با افزایش ترددها و مسافرت‌های پایان سال و نوروز، جامعه بار دیگر با خیز بلند کرونا مواجه شده است. وی می‌گوید: علت واکسیناسیون کمتر کودکان علیه کرونا در ایران این است که سویه‌های قبلی کمتر کودکان را درگیر می‌گیرد و واکسیناسیون کودکان چندان ضرورت و توجیه نداشت اما در سویه جدید میزان ابتلای کودکان به کرونا بیشتر است و باید واکسیناسیون انجام شود.
جماعتی درباره میزان اثربخشی واکسنها در پیشگیری از ابتلا و مرگ کرونا در سویه امیکرون می‌افزاید: آمار اثربخشی واکسنها بر سویه امیکرون هفته‌های آینده منتشر می‌شود اما به طور کلی آمارهای جهانی نشان می‌دهد، واکسن‌های موجود در افرادی که ۳ دز واکسن را زده‌اند حدود ۸۰ تا ۸۸ درصد از میزان بستری شدن در بیمارستان و ابتلای شدید به بیماری و مرگ کم می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: نتایج اولیه مطالعه‌ای که در ایران در حال انجام است، این موضوع را تایید می کند که تزریق ۳ دز واکسن تا حد زیادی جلوی بستری شدن و مرگ و میر را گرفته است. شواهد عینی در بیمارستان‌ها نیز نشان می‌دهد اکثر افرادی که در بخش‌های مراقبت ویژه به علت کرونا بستری هستند یا فوت می‌کنند، یا واکسن نزده‌اند یا ناقص واکسن زده‌اند، مثلا یک دز واکسن را زده‌اند و دو دز بعدی را نزده‌اند. این افراد ایمنی کافی را در برابر امیکرون ندارند و همین مساله باعث می‌شود که شیوع بیماری و میزان بستری بیشتر شود بنابراین اکثر بیمارانی که اکنون در بیمارستان بستری شده‌اند، دچار نقص ایمنی و بیماری زمینه‌ای هستند یا سن بالا دارند و واکسن نزده‌اند یا افراد جوانی هستند که حتی یک دز واکسن را نزده‌اند. افراد واکسن زده‌ای که بستری می‌شوند اغلب افرادی هستند که دز دوم یا سوم واکسن را نزده‌اند.
دبیر کمیته علمی ستاد ملی کرونا می‌گوید: چاقی، بیماری دیابت شدید، فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و شیمی درمانی از جمله عوامل خطری هستند که احتمال خطر و ابتلا به نوع شدید بیماری را بیشتر می‌کند و این مساله برای کودکان هم صدق می‌کند.
جماعتی می‌افزاید: موضوع بسیار مهمی که همزمان با واکسن از ابتلا به امیکرون پیشگیری می‌کند، استفاده از ماسک و رعایت فاصله‌گذاری فیزیکی است. مطالعات نشان می‌دهد رعایت این دو اقدام تا حدود ۳۰ درصد جلوی ابتلا به امیکرون را می‌گیرد و اگر بیش از ۸۰ درصد افراد جامعه ماسک بزنند و البته درست ماسک بزنند و ماسک به صورت محکم جلوی دهان و بینی را بگیرد، میزان مرگ و میر ناشی از امیکرون در جامعه حدود ۵۰ درصد کم می‌شود. اقدام مهمی که اکنون متاسفانه مورد توجه نیست و حدود نیمی از مردم جامعه از جمله کودکان پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند.
رشد انفجاری کرونا و عادی انگاری در جامعه
با وجود گسترش ابتلا به امیکرون در جامعه، رشد انفجاری ابتلا به کرونا در دنیا، رکورد شکنی تعداد مبتلایان و موج گسترده ابتلای کودکان، بر خلاف پیک‌های قبلی کرونا، اقدامات محدود کننده،تعطیل شدن اماکن عمومی، دورکاری ادارات و خلوت شدن معابر در دستور کار قرار نگرفته است، ستاد ملی کرونا نیز بعد از مدتها رایزنی تنها تصمیمی که گرفت، تعطیلی مهدهای کودک و دورکاری مادران دارای فرزندان زیر ۶ سال بود.
«عباس شیراوژن» سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در مورد آخرین مصوبات این ستاد همزمان با شیب صعودی پیک امیکرون در آخرین هفته بهمن ماه می‌گوید: امروز در ستاد ملی کرونا مصوب شد، مهدهای کودک در شهرهای قرمز به مدت یک هفته تعطیل شود و با توجه به این تعطیلی، دستگاه‌های اجرایی زمینه استفاده از دورکاری را برای مادران دارای فرزند زیر ۶ سال به مدت یک هفته فراهم کنند. مدت زمان مرخصی افراد مبتلا به سویه امیکرون، ۵ روز تعیین شد که با گواهی رسمی پزشک یا ارائه تست مثبت PCR قابل استفاده است. همچنین براساس مصوبه کمیته علمی ستاد ملی کرونا، امکان واکسیناسیون همه بانوان باردار در تمامی سنین فراهم و بلامانع است.
حالا با اوج گرفتن پیک ششم در آخرین ماه از دومین سال پاندمی کرونا در ایران و همزمان با افزایش ترددها و مسافرت‌های پایان سال و نوروز، جامعه بار دیگر با خیز بلند کرونا مواجه شده، موجی که این بار کودکان را نیز هدف قرار داده و نگرانی خانواده‌ها را از شرایط عادی انگاری جامعه برای فرزندانشان، بیشتر کرده است.