به گزارش ایرنا، آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین و نبردی که هم اکنون بر اساس برخی ادعاهای رسانه‌های مختلف به خیابان‌های کی‌یف کشیده شده است شاید یکی از مهم‌ترین نقاط عطف تاریخ روابط بین‌الملل در سال‌های اخیر باشد و احتمالا پس از آن نظم بین‌المللی در دنیا مسیر دیگری را طی خواهد کرد.
در این میان موضع گیری کشورها نسبت به این وقایع می‌تواند نگاه آنان را به تحولات موجود حداقل در شرایط فعلی با شفافیت بیشتری عیان کند. جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدای اوج‌گیری بحران در اوکراین تلاش برای حل مشکلات موجود با استفاده از گفت‌وگوی دو طرفه را مورد تاکید قرار داده بود.
نگاهی به سیر تحولات روی داده در اوکراین به خوبی این نکته را نشان می‌دهد که این بحران شاید به راحتی می‌توانست بدون دخالت غرب و با توجه به نگرانی‌های هر دو طرف رفع شود. از یک سو روسیه که از نزدیک‌تر شدن ناتو به مرزهای خود نگران بود و از سوی دیگر اوکراین که دغدغه حفظ استقلال خود را در این منطقه داشت. حتی در این میان برخی طرف‌های اروپایی نیز در پی نوعی میانجیگری بین طرفین و حل ماجرا از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز بودند که متاسفانه به دلیل عدم توجه واشنگتن به این تلاش‌ها ماجرا به یک درگیری تمام‌عیار نظامی انجامید.
دولت بایدن در طول یک سال گذشته تلاش فراوانی کرده تا با فشار گسترده به روسیه به خصوص در اوکراین زمینه گسترش ناتو به شرق را فراهم کند. مقامات آمریکایی نیز با وجود اعلام نگرانی روس‌ها در خصوص ورود اوکراین به ناتو هیچگاه پاسخ دقیقی به دغدغه‌های امنیتی روسیه ندادند.
بدون شک امکان جلوگیری از بحران موجود وجود داشت اما با پافشاری آمریکایی‌ها بر مواضع قبلی خود این اتفاق روی داد. شاید تاکید آیت‌الله رییسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با رییس‌جمهور روسیه و تاکید بر نقش ناتو و پیشروی آن در چنین بحرانی، اشاره‌ای به همین نکته مهم باشد.
نگاهی به موارد گذشته هم نشان می‌دهد که حضور و ورود این پیمان در مناقشه‌ها حاصلی جز اوج‌گیری ویرانی ندارد. نمونه آن را می‌توان در عملیات ادیسه و نابودی زیر ساخت‌های کشورهای لیبی دید که با وجود گذشت بیش از یازده سال همچنان لیبی کشوری چندپاره و غرق در درگیری‌های فرقه‌ای و قبیله‌ای است.
نمونه‌های دیگری نیز برای این رویه در عراق و سوریه قابل ذکر است. شاید بهترین راه برای جلوگیری از چنین رویدادهایی عدم دخالت و گسترش ناتو به سمت مناطق دیگر باشد. گرچه حتی امروز هم برخی حتی در داخل خود آمریکا به توانمندی ناتو به عنوان یک سازمان تاثیرگذار در سطح جهانی شک دارند به خصوص آنکه بخش اعظم بودجه این نهاد نظامی توسط آمریکا تأمین می‌شود و بدون ارتش آمریکا نیروهای نظامی سایر کشورها توانمندی خاصی برای مقابله با تهدیدات نظامی ندارند.
جمهوری اسلامی ایران نیز از همان ابتدا به صورت اصولی خواهان گفت‌وگو و حفظ صلح بین کشورها از طریق گفت‌وگوهای دو جانبه و یا منطقه‌ای بوده است؛ همان‌گونه که در خصوص حفظ امنیت خلیج فارس و منطقه بارها و بارها تاکید کرده که امنیت این منطقه باید بدون حضور نیروهای فرامرزی و با تاکید بر توانمندی‌های کشورهای منطقه تامین شود.
طبیعی است که حضور نیروهای فرامرزی همچون ناتو در مناطق مختلف دنیا بر خلاف این راهبرد بوده و از همین رو ایران بر این نکته تاکید دارد که باید حضور نیروهای فرامرزی محدود شود؛ همان‌گونه که در اوکراین نیز نقش منفی ناتو خود را نشان داد. ناتو در اوکراین در جنگ‌افروزی نقش داشت و در ادامه و پس از آغاز جنگ، عملا هیچ کمکی هم به اوکراین ارائه نکرد.
وجه مهمی که در موضوعات مربوط به درگیری‌های بین اوکراین و روسیه در مواضع ایران منعکس شده، تلاش برای برقراری گفت‌وگو و متوقف شدن درگیری‌های نظامی است. ایران در تمام درگیری‌های نظامی تاکید بر مذاکره و گفت‌وگو برای متوقف شدن اقدامات خصمانه را در نظر داشته است.
در ماجرای درگیری‌های اوکراین و روسیه نیز ایران باز هم با تاکید بر همان اصل اساسی گفت‌وگو و دوری از درگیری نظامی مهم‌ترین راهبرد خود را اعلام کرده است. مسیری که باز در موضع گیری مقامات ایرانی به خصوص سخنگوی وزارت امورخارجه و وزیر امورخارجه قابل مشاهده است.
طبیعی است که انجام اقداماتی همچون تحریم و یا محاصره اقتصادی که از سوی کشورهای غربی دنبال می‌شود به هیچ عنوان نمی‌تواند به حل مشکلات فعلی و پایان درگیری‌ها کمک کند. اساساً زمانی که پای بخش مهمی از امنیت ملی و یا منافع اساسی یک کشور در میان باشد، هیچ کشوری با تحریم عقب نمی‌نشیند. کمااینکه در درگیری بین اوکراین و روسیه نیز پای منافع اساسی بین دو طرف در میان است و تحریم‌ها به هیچ عنوان نمی‌تواند باعث کاهش درگیری‌ها شود.
با تکیه بر همین موارد ساده است که می‌توان موضع‌گیری ایران در خصوص بحران اوکراین و درگیری‌های آن را بهترین مسیر موجود و با توجه به واقعیت‌های میدانی دانست. ایران در این مسیر بدون نگاه جانبدارانه، هم مواضعی مستقل از خود نشان داده و هم در راستای همین مواضع دیپلماسی فعالی داشته است.
ایران هم با گسترش ناتو و دخالت‌های غرب در روابط دو همسایه مخالف است و هم جنگ را راه‌حلی برای مشکلات میان کشورها نمی‌بیند و خواستار توقف درگیری‌های خشونت‌آمیز از جانب تمام طرف‌هاست. از سوی دیگر، تاکید کشورهای غربی به استفاده از ابزار تحریم را غیرسازنده و ایجادکننده مشکلات بیشتر می‌داند. تاکید ایران بر گفت‌وگوی میان طرف‌ها، هم می‌تواند مشکلات موجود را از میان بردارد و هم از پیش آمدن مشکلات دیگر در آینده جلوگیری کند.