به گزارش ایرنا، تمامی قفسه‌های مغازه مملو از محصولات فرهنگی شخصیت‌های کارتونی قدیمی چون سفیدبرفی، سیندرلا، میکی‌موس و اردک معروف عمو اسکروچ و شخصیت‌های جدیدتر چون دختر کفشدوزکی، فروزن، بن‌تن، سگ‌های نگهبان و سایر انیمیشن‌های وارداتی یا دیگر تصاویر فانتزی متنوع است.
من برای تولد دختر کوچکم تزیینات تولد سارا عروسک ایرانی و خواهر هشت ساله دارا را در نظرگرفته بودم و وقتی در قفسه‌های مملو از تزیینات تولد گوناگون گزینه مورد نظر خودم را نیافتم به امید دریافت راهنمایی بیشتر، به سراغ فروشنده رفتم و خوشبینانه از وی در مورد تزیینات تولد سارا دخترک زیباروی ایرانی می‌پرسم که در کمال ناباوری با جواب نداریم فروشنده مواجه می‌شوم.
ناامید نمی‌شوم و به مغازه‌ها و فروشگاه‌های کوچک و بزرگ بعدی می‌روم و عزم خود را برای یافتن تزیینات تولد سارا جزم می‌کنم در حالی که گمان نمی‌بردم یافتن تزیینات تولد ایرانی به مثابه پیداکردن سوزن در انبار کاه باشد و شخصیت‌های غربی یا فانتزی عرصه جولان را بر محصولات فرهنگی وطنی تنگ کرده باشند.
به فراست در می‌یابم که یافتن تزیینات تولد سارا و دارا، عروسک‌های کارتون شکرستان، هادی و هدا، کلاه قرمزی و پسرخاله، مدرسه موش‌ها، جناب‌خان و یا دیگر شخصیت‌های ایرانی در میان انبوه تزیینات تولد خارجی حتی با پوشیدن کفش آهنین نیز میسر نیست و در فروشگاه‌های سطح شهر دریغ از یافتن یک مورد ایرانی می‌مانم.
بر خلاف میل باطنی به ناچار و در میان جای خالی عروسک سارا و پیوست‌های فرهنگی این عروسک، مجموعه کامل تزیینات تولد یکی از شخصیت‌های غربی که طی ماه‌های اخیر با انتشار در بین دخترکان کوچک این دیار جایگاهی را برای خود کسب کرده است، انتخاب می‌کنم.
هرچند جشن تولد با تزیینات یک عروسک و شخصیت انیمیشنی غیرایرانی برگزار شد اما ذهن من از این مساله به راحتی عبور نکرد و همین موضوع سوژه گزارشم شد که چرا در کشوری با غنای فرهنگی بالا و شخصیت‌های جذابی چون سارا و دارا یا شکرستان، هیچ پیوست فرهنگی از این شخصیت‌ها در فروشگاه‌های اسباب‌بازی فروشی، اماکن عرضه تزیینات تولد و مهدهای کودک نیست.
مردم چهره‌های انیمیشنی خارجی را بیشتر از چهره‌های ایرانی می‌شناسند
عباس احمدی یکی از فروشندگان تزیینات تولد و اسباب‌بازی که دارای یک مغازه بزرگ با قفسه‌های سرشار از انواع اسباب‌بازی خارجی و تزیینات تولد متنوع است در مورد چرایی نبود اسباب‌بازی‌های ایرانی از جمله عروسک‌های دوقلوی سارا و دارا گفت: بیشتر اسباب‌بازی‌های موجود در بازار برگرفته از شخصیت‌های شناخته شده خارجی است که عمدتا انیمیشن آنها در دسترس عموم است و بیشتر مردم این چهره‌ها را می‌شناسند.
آرش سعیدی فروشنده دیگر نیز اظهار داشت: باوجود چندین سال سابقه فعالیت در وادی فروش اسباب‌بازی و تزیینات تولد، کمتر افرادی بوده‌اند که خواستار محصولات ایرانی به ویژه برای برگزاری جشن‌های تولد خود باشند و این شخصیت‌های ایرانی به علت فراگیر نبودن در بازار، چندان شناخته شده نیستند.
مدیر و گرداننده یکی از مهدهای کودک معتبر در ایلام با سابقه بیش از ۲۰ سال فعالیت در محیط مهد کودک خود از اسباب‌بازی‌های خارجی استفاده می‌کند که در این خصوص توضیح داد: قیمت عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های ایرانی بسیار گران‌تر از نوع خارجی است و در مقابل قیمت گزاف خود از کیفیت، تنوع، امکانات و انعطاف زیادی هم برخوردار نیستند.
خانم رعنایی افزود: چندین سال پیش که تبیلغات فراگیری برای عروسک‌های دارا و سارا انجام می‌شد برای تهیه این عروسک‌ها اقدام کردیم اما با توجه به قیمت بالای عروسک‌ها از خرید آنها منصرف شدیم چرا که با همان پول می‌توان چندین عروسک و اسباب‌بازی خارجی باکیفیت‌تر خرید.
دارا و سارا دوقلوهای مهجور مانده ایرانی
به علت عدم شناخت خانواده‌ها و بچه‌ها از شخصیت‌های ایرانی چون دارا و سارا محصولات فرهنگی آنها نیز برخلاف رقبای خارجی به وفور در بازار یافت نمی‌شود و اندک مغازه‌هایی را می‌توان یافت که اسباب‌بازی و عروسک وطنی عرضه می‌کنند.
دارا و سارا نام دو عروسک اسباب بازی دوقلو و شخصیت داستانی هشت ساله ایرانی است که برای برای اولین بار در فروردین ۱۳۸۱ به عنوان جایگزینی برای عروسک باربی به جامعه ایرانی معرفی شد.
ایده ساخت عروسک‌های ملی دارا و سارا سال ۱۳۷۵ توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور مطرح شد و پس از پنج سال این عروسک‌های خواهر و برادر با لباس‌های محلی اقوام مختلف ایرانی و با هدف آشناسازی کودکان با فرهنگ ایرانی در سال ۱۳۸۰ ساخته شدند.
در کنار عروسک‌های دارا و سارا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وسایل جنبی این عروسک‌ها مانند نوشت‌افزار، کیف، تقویم و جوراب نیز تولید و عرضه کرد.
اما به علت آناتومی سنگین و بدون انعطافی که داشتند چندان مورد اقبال عمومی قرار نگرفتند هرچند در طول سال‌های اخیر به تدریج در ساختار این عروسک‌ها تغییراتی ایجاد شد و ابعاد عروسک کوچک‌تر، سبک‌تر و اندامی متحرک شد تا بچه‌ها ارتباط بیشتری با عروسک‌ها پیدا کنند اما همچنان مهجور هستند.
محصولات فرهنگی ایرانی پیوست مستمر ندارد و دیده نمی‌شود
مدیرکل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور نبود بازار سازی فرهنگی را دلیل اصلی نبود شخصیت‌های ایرانی در فروشگاه‌های سطح شهر و مهدهای کودک دانست و لازمه آشنایی با شخصیت‌های ایرانی را نیازمند توسعه فرهنگ در حوزه بازارپردازی این محصولات و داشتن پیوست‌های فرهنگی برشمرد.
محسن حموله یادآور شد: بچه‌های ما ابتدا فیلم و انیمیشن شخصیت‌های خارجی را می‌بینند و می‌شناسند و سپس انواع بازی‌ها، عروسک، کیف، کفش، لیوان و نوشت‌افزار این شخصیت‌ها به بازار ورود کرده و بچه‌ها به علت آشنایی قبلی، آن پیوست‌های فرهنگی را به راحتی و با اشتیاق می‌خرند و حتی فروش این لوازم جانبی از خود آن انیمیشن‌ها بیشتر است.
وی افزود: محصولات کانون نظیر عروسک‌های دارا و سارا نیازمند همکاری رسانه‌ها برای معرفی و دیده شدن است و در این راستا کانون، انیمشن سینمایی بچه زرنگ با همکاری بخش خصوصی را تولید کرده که شخصیت‌ها و اسباب‌بازی‌های موجود در این فیلم یک کار تحقیقی و ماکت‌سازی انجام داده است که اگر سرمایه‌گذار و یا علاقمندان به حوزه تولید آمادگی داشته باشند این فرصت مهیا است که با یک توافق و قرارداد حقوقی نسبت به تولید انبوه محصولات جانبی فیلم بچه زرنگ اقدام کنند.
حموله در مورد شناخت بچه‌ها از شخصیت‌های خارجی یادآور شد: این یک راهبرد بازارسازی است که سازندگان شخصیت‌ها از آن خوب استفاده می‌کنند در حالی که ما با عدم شناخت کافی و درست از این راهبردها یا استفاده اشتباه و غیرکافی از قافله شخصیت‌سازی و پیوست‌های فرهنگی برای کودکان عقب مانده‌ایم.
کانون به تنهایی قادر به جریان‌سازی شخصیت‌های ایرانی نیست
مدیرکل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور در مورد جریان‌سازی فرهنگی عروسک‌های دارا و سارا در بین خانواده و مخاطبان کودک و نوجوان توضیح داد: تاکنون سه نسل از این عروسک‌ها در کشور چین تولید و روانه بازار شده و در هر نسل نواقصی که وجود داشته کاهش یافته است و هرچند خانواده‌ها و به ویژه بچه‌ها ارتباط موثری با این خواهر و برادر برقرار کردند اما تولید پیوست‌های فرهنگی عروسک‌های دارا و سارا و استمرار تولید و عرضه آنها نیازمند جریان‌سازی مداوم است.
وی تاکید کرد: کانون به تنهایی قادر به انجام جریان‌سازی‌های فرهنگی نیست و نیاز به همکاری دستگاه‌های دیگری چون رسانه‌ها از جمله صدا و سیما، وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت و فرهنگ و ارشاد اسلامی دارد و برای سال ۱۴۰۱ تولید مجدد این عروسک‌ها در صورت مهیا بودن زیرساخت‌ها در داخل کشور در برنامه‌های کانون قرار دارد.
حموله ادامه داد: با توجه به ظرفیت‌های بالایی که کانون پرورش فکری در حوزه تولید محتوای مناسب برای کودک و نوجوان ایرانی دارد، امکان بهره‌برداری از این محتواها در تمامی شبکه‌های سیما بویژه شبکه کودک وجود دارد ولی وجود مشکلات مالی در صدا و سیما باعث شده است که چندان رغبتی به این همکاری نداشته باشند در حالیکه صدا و سیما در این حوزه باید به کمک کانون و یا بخش‌های تاثیرگذار فرهنگی بیاید.
وی یادآور شد: اگر با توجه به ساختار دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب‌بازی در کشور که شامل نمایندگانی از وزارت آموزش و پرورش، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و سازمان صدا و سیماست، هریک از این دستگاه‌ها نقش و وظایف خود را در حمایت از اسباب‌بازی ایرانی ایفا کنند، شرایط تولید اسباب‌بازی ایرانی و پیوست‌های آنها خیلی بهتر و جامع‌تر برای خانواده‌ها و مخاطب کودک و نوجوان خواهد بود.
مدیرکل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کشور تاکید کرد: هرچند جریان‌سازی دارا و سارا آنچنان که باید موفق نبوده است اما با این وجود استقبال مردم در آن مقاطع از این عروسک‌ها چشمگیر بود و روند تولید این عروسک با تغییرات آناتومی و فیزیکی در قالب‌های جدید در دست اقدام و برنامه‌ریزی است و عروسک‌های دارا و سارا تنها یکی از تولیدات کانون پرورش فکری است در حالیکه کانون بیش از ۳۰۰ محصول تولیدی در حوزه اسباب‌بازی دارد که حدود ۴۹ مورد از آنها بازی‌های رایانه‌ای هستند و مابقی مربوط به حوزه سرگرمی می‌شوند و محصولات تولیدی کانون توسط کارشناسان و مربیان کودک ارزیابی می‌شود.
حموله در مورد ورود اسباب‌بازی‌های ایرانی به مهدهای کودک هم گفت: با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک کار خود را در مجموعه وزارت آموزش و پرورش شروع کرده و تمامی مهدهای کودک باید طبق نظر این سازمان فعالیت کنند و در جریان برگزاری جشنواره ملی اسباب بازی راه‌اندازی اتاق بازی در مدارس توسط وزیر وقت آموزش و پرورش مطرح شد تا صورت موافقت این سازمان محصولات فرهنگی و سرگرمی به مهدهای کودک ورود پیدا کند.
وی با بیان اینکه توجه به پیوست فرهنگی در کانون پرورش فکری بسیار اهمیت دارد، افزود: مجموعه‌ای پنچ جلدی تحت عنوان تئاتر اسباب‌بازی تولید شده که این مجموعه شامل هنر نمایش خلاق، تئاتر، قصه‌گویی و هنر عروسک‌گردانی است و تولید مجموعه‌های کتاب عروسک یا کتاب‌معما هم در دستور کار است و در تولید هرکدام از اسباب‌بازی‌ها پیوست فرهنگی فراگیر از اولویت‌های کانون است.
وی اظهار داشت: فروشگاه‌های حضوری محصولات تولیدی کانون در تهران و برخی استان‌ها فعال است و البته کانون برای دسترسی مخاطبان و کودکان و نوجوانان در ایام شیوع کرونا سایت فروش محصولات را به صورت مجازی به نشانی http://shop.kpf.ir راه‌اندازی کرده است و در حال حاضر کانون، محصولات خود را از طریق سایت دیجی‌کانون برای مخاطبان سراسر کشور عرضه می‌کند که تمامی تولیدات اعم از کتاب، سرگرمی و فیلم‌های کانون در این فروشگاه عرضه می‌شود که باتوجه به نوپا بودن این فروشگاه، بدون شک در آینده نزدیک یکی از جامع‌ترین مراکز فروش مجازی عرصه محصولات فرهنگی و هنری کشور خواهد شد.
تقاضا برای خرید عروسک‌های دارا و سارا با لباس‌های بومی
معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان ایلام هم در مورد وضعیت محصولات فرهنگی ایرانی در استان توضیح داد: دهه ۹۰ یک فروشگاه عرضه و فروش محصولات کانون از جمله عروسک دارا و سارا دایر بود که با استقبال خوب مردم همراه بود اما این فروشگاه در سال‌های اخیر به خواست مرکز تعطیل شد که البته قرار است سال ۱۴۰۱ فعالیت آن دوباره از سر گرفته شود.
محمدرضا رستم‌پور افزود: وجود این فروشگاه‌ها باعث شناخت بیشتر مردم و کودکان با محصولات ایرانی است که برای تقابل با مشابه خارجی فعالیت مستمر و گسترده آنها ضروری و بااهمیت است.
وی ادامه داد: همچنین در گذشته طرح امانت‌دهی عروسک‌های دارا و سارا در کانون اجرا می‌شد که در قالب این برنامه فرهنگی برای شناخت بیشتر بچه‌ها و خانواده‌های آنها با شخصیت‌های ایرانی، عروسک‌های دارا و سارا همچون کتاب در قالب امانت به اعضای کودک و نوجوان کانون داده می‌شد و بعد از مدت مشخصی بچه‌ها عروسک ها را بازگردانده و به بچه‌های دیگر سپرده می‌شد.
رستم‌پور اضافه کرد: قرار است عروسک‌های دارا و سارا به تولید انبوه و عرضه گسترده برسد چرا که تجربه نشان داده است خانواده‌های ایرانی استقبال خوبی از محصولات ایرانی و به ویژه این عروسک‌ها داشتند و هم‌اکنون نیز متقاضی برای تهیه این عروسک‌ها وجود دارد.
وی یادآور شد: باتوجه به اینکه لباس‌های دارا و سارا بومی و برگرفته از البسه اصیل ایرانی از قومیت‌های مختلف بود و چهره کودکانه عروسک‌ها نیز باعث شد تا این محصولات با استقبال خانواده‌ها همراه شود.
وی بیان کرد: عروسک‌های دارا و سارا نماد ملی هستند که ساختار و آناتومی ساده این عروسک‌ها به گونه‌ای است که خلاقیت‌های کودکانه بچه‌ها را تقویت کند و بچه‌ها این عروسک‌ها را به گونه‌ای که مایل هستند به بازی بگیرند.
رستم‌پور تاکید کرد: باید در کنار عروسک‌های دارا و سارا پیوست‌های فرهنگی آن نظیر تزیینات تولد، نوشت‌افزار، کتاب، انیمشن، اسباب‌بازی‌ها و سرگرمی‌های جانبی تهیه و به بازارهای مصرف خانواده‌های ایرانی عرضه شود.
بازار و دنیای کودکان از اسباب‌بازی های ایرانی باید اشباع شود
نیاز بچه‌ها به اسباب بازی همیشگی و مداوم است و چه بهتر اینکه به جای خرید و انس گرفتن با محصولات وارداتی خارجی با شخصیت‌های ایرانی و فرهنگ و البسه بومی محلی داخلی آشنا شوند و همبازی آنها را عروسک‌های ملی میهنی تشکیل دهند.
چرا که اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌های غربی علاوه بر خروج ارز از کشور، عمده آنها باتوجه به آناتومی و ساختارشان مناسب سن بچه ها نیستند و می‌توانند بازخوردی از فرهنگ و رسوم غربی را در بین بچه‌های ما به نمایش بگذارند.
هرچند بازار مملو از محصولات فرهنگی خارجی وارداتی است و بچه‌ها بیشتر این شخصیت‌های خارجی را می شناسند اما از آنجا که پیشینیان گفته‌اند جلوی ضرر را از هر جا بگیریم منفعت است، باید دستگاه‌های مرتبط فرهنگی با همفکری و همدلی عرصه را بر جولان محصولات غربی تنگ کرده و شخصیت‌های ایرانی را جایگزین کنند.
باید بچه‌ها را از همین سنین خردسالی به سمت شخصیت‌های ایرانی که معرف آداب و سنن این دیار هستند بیشتر سوق و الفت داد قبل از آنکه بیش از این در فرهنگ وراداتی غربی غرق شوند و چه زیباست وقتی که در همه فروشگاه‌ها و مهدهای کودک اسباب‌بازی و عروسک‌های ایرانی خودنمایی کند تا خانواده‌ها به ناچار دست به دامان شخصیت‌های خارجی نشوند.