به گزارش ایرنا، منشأ پیدایش یا گسترش بسیاری از شهرها و آبادی‌ها، وجود شخصیت‌های بزرگ در آن منطقه است و شهرستان پیشوا نیز از این امر مستثنی نیست و واقع شدن مرقد مطهر امامزاده جعفر (ع) فرزند بلافصل امام موسی کاظم (ع)، به این منطقه که در گذشته از آن به عنوان سناردک و یا سامنات یاد می شد زندگی بخشید و محلات قدیمی و آثار تاریخی متعدد آن نشان از تاریخچه و قدمت آن دارد.
با احداث راه آهن سراسری تهران – مشهد و احداث ایستگاه راه آهن در این منطقه، رونق این شهر روز افزون شد و این امر تا آن جا پیش رفت که در سال ۱۳۸۹ از ورامین منتزع و به عنوان شهرستانی جدید معرفی شد.
پیشوا دارای ۴۸ پارچه آبادی دارای سکنه است و از شمال به شهرستان پاکدشت، از جنوب به بخش جوادآباد شهرستان ورامین، از غرب به شهرستان ورامین، و از شرق به شهرستان گرمسار محدود است.
اقتصاد مردم شهرستان پیشوا برپایه کشاورزی استوار است و مهم ترین فرآورده های کشاورزی آن را غلات، صیفی جات، گیاهان صنعتی و محصولات باغی و گلخانه ای تشکیل می دهد و بیش از یک هزار و ۴۰۰ هکتار گلخانه در این شهرستان مستقر است.
واقع شدن بخش مرکزی شهرستان بر روی کوه ، زیبایی دو چندانی به آن داده و خیابان ها و کوچه های تو درو تو که همگی به مرقد مطهر امامزاده جعفر(ع) ختم می شود، لحظات خاطره انگیزی از عبور از تاریخ این منطقه برای افراد به همراه می آورد.
آثار به دست آمده از کاوشهای باستان شناسی، دیرینگی سکنای انسان را در پیشوا به نیمۀ هزارۀ ۲ قبل از میلاد نشان میدهد وآثار بدست آمده از اکتشافات باستان شناسی آنها را به تمدن سفال خاکستری نشان میدهد .
مرقد مطهر امامزاده جعفر(ع)
امامزاده جعفر(ع) بر طبق اسناد ارایه شده در کتب انساب یکی از فرزندان بلافصل حضرت امام موسی کاظم (ع) است.
پس از حضور امام رضا(ع) در مشهد، امامزاده جعفر با همراهان خود به قصد ملحق شدن به ایشان، وارد ایران شدند که در ناحیه ساوجبلاغ امروزی رسیدند، با سپاهیان مامون درگیر شدند و حضرت جعفر بن موسی الکاظم (ع) خود را به حوالی شهرستان پیشوا و روستای سناردک رساند و در منزل فردی به نام جلال الدین سکنی گزید.
حضرت در روز ۱۵جمادی الثانی سال ۲۱۷ هجری قمری در محله ای که امروز از آن به شهیدگاه معروف است، به شهادت رسید و در گورستان محل دفن شد که امروز این مکان به آستانه مقدس و با شکوهی تبدیل شده که همواره مورد توجه عاشقان خاندان عصمت و طهارت قرار دارد.
گنبد بقعه امامزاده جعفر(ع) فیروزه ای است که در دوره صفویه بنا شده و در سال ۱۲۲۷قمری به وسیله فتحعلی شاه قاجار تعمیر شده است.
این گنبد دارای ۲۱متر ارتفاع از سطح زمین و ۹/۵متر قطر دارد و به شیوه دو پوسته ساخته شده که فاصله بین دو پوسته ۷متر می باشد که با توجه به سبک معماری و آثار تزئینی روی گنبد و نیز قدمت تاریخی در ردیف آثار ارزشمند معماری مذهبی ایران به شمار می رود.
این گنبد در قسمت خارجی دارای پوشش کاشی فیروزه ای با نقوش هندسی و کتیبه هایی به خط ثلث و کتیبه های نستعلیق که در بعضی نقاط کتیبه های ثلث را قطع کرده است .
داخل مقبره تا ارتفاع ۱/۵متری با کاشی معرق به رنگ فیروزه ای ، مشکی ، زرد سفید بر زمینه لاجوردی با نقوش تزئینی اسلامی مزین می باشد و به احتمال قریب به یقین این کاشی ها جزو تزئینات اولیه بنا می باشد که در بالای ازاره تماما آئینه کاری شده است.
ضریح مطهرامامزاده چند سالی است که تعویض شده است و هنرمندان اصفهانی نهایت ذوق و سلیقه را درساخت آن به کار برده اند و در آن از هنرهای قلمزنی و میناکاری استفاده شده است.
صحن مطهر پیشوا مبدأ قیام خونین ۱۵ خرداد می باشد و مردم این دیار که در روز ۱۵ خرداد سال ۴۲ در مراسم مذهبی موسوم به بنی اسد مشغول عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) بودند با دریافت خبر دستگیری امام خمینی به سمت تهران به راه افتادندو با همراهی مردم ورامین در پل تاریخی باقرآباد با نیروهای رژیم شاه درگیر شده و خون گرمشان سنگفرش های پل باقرآباد را رنگین کرد.
بازار قدیمی پیشوا
بازار قدیمی پیشوا یادگاری از دوره صفویه است که با قدم زدن در آن می توان گذر تاریخ را به خوبی مشاهده کرد.
مغازه ها و حجره های قدیمی این بازار کمتر شکل مدرن و امروزی به خود گرفته اند و در آن می توان معماری دوره صفویه را از نزدیک لمس کرد .
انتهای این بازار به مرقد مطهر امامزاده جعفر (ع) ختم می شود.
قلعه ایرج بزرگترین قلعه خشتی جهان
در شمال کمربندی ورامین – پیشوا و در کنار روستای عسکرآباد ، قلعه ای وسیع با دیواره های بلند خود نمایی می کند ، قلعه ای که محلی ها از آن به عنوان قلعه گبری یاد می کنند و به عنوان بزرگترین قلعه نظامی خشتی جهان است، جزو آثار تاریخی شهرستان پیشوا محسوب می شود .
قلعه ایرج ، به عنوان یکی از آثار تاریخی مهم شهرستان پیشوا در تاریخ یازدهم شهریور ماه سال ۸۲ به شمار ۹۸۳۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده ، اثری قدیمی و منحصر به فرد که عدم توجه ویژه به مسوولین ، تاخت و تاز عوامل طبیعی و دخالت های انسانی آن را در معرض نابودی قرار داده است.
نظر مورخین به این امر است که قلعه ایرج یک دژ نظامی بوده و نظامیان در آن مستقر بوده اند گرچه مشخص نیست که چه سلسله ای و در چه تاریخی آن را بنا کرده اند ولی برخی آن را مربوط به دوره کیانیان می دانند که آن را برای مقابله از حمله تورانیان احداث نموده اند .
آجرهای به کار رفته در این قلعه به دوره ساسانیان بر می گردد و آثار کشف شده از این قلعه قدیمی قدمت آن را به بیش از ۳ هزار سال پیش از میلاد می رساند .
طول این قلعه یک هزار ۲۱۴متر و عرض آن یک هزار و ۱۵۰ متر می باشد که در ضلع شمالی ۳۴ برج ، ضلع جنوبی ۴۲ برج و بر روی اضلاع شرقی و غربی ۳۶ برج وجود داشته و امروز اثری از این برج ها دیده نمی شود.
این قلعه یکصد هکتاری به صورت مستطیل کامل بوده و از چهار دروازه جنوبی ، شمالی ، غربی و شرقی تشکیل شده که دروازه شمالی کاملا در مقابل قله دماوند قرار گرفته به طوری که اگر جنوب به آن دروازه شمالی نگاه کنید قله دماوند مانند قاب عکسی زیبا در میان دروازه شمالی خود نمایی می کند .
دیواره های این قلعه که از خشت خام و گل درست شده تا ۲۵ متر ارتفاع داشته که هم اکنون بیشترین ارتفاع این دیواره ها که بر اثر فرسایش آبی و بادی تخریب شده ۱۶ متر می باشد.
امامزاده یوسف رازی
درشمال کمربندی ورامین - پیشوا و قلعه تاریخی ایرج، بزرگترین قلعه خشتی جهان، روستای هدف گردشگری "یوسف رضا" قرار دارد که یکی از روستاهای آباد پیشوا شناخته می‌شود و به دلیل واقع شدن بقعه امامزاده یوسف رضا، به این نام معروف است.
یوسف‌رضا یکی از قدیمی‌ترین روستاهای پیشوا است که نام عارف بزرگ نیمه دوم قرن سوم را به خود گرفته و بقعه بنا شده بر روی مزار این عارف، نمادی از هنر معماری اسلامی است که این مکان شریف را به یکی از مهمترین مناطق تاریخی و گردشگری شهرستان تبدیل کرده است.
قدمت زیاد این روستای تاریخی را می‌توان از سنگ مزارهای تاریخی اموات دفن شده در صحن بقعه یوسف‌رضا دنبال کرد؛ سنگ‌هایی که به دلیل بی‌توجهی، بخشی از آنها مفقود و بخشی دیگر خرد شده و از بین رفتند و از سرنوشت آنها هیچ کس اطلاعی ندارد.
نمای خارجی بقعه این عارف از آجر ساخته شده و فیروزه‌ای است و گنبد آن را به صورت مخروطی هشت ضلعی بنا نهاده‌اند که دسترسی ضلع شرقی با پنجره‌ای به فضای بین ۲ گنبد میسر می‌شود.
این گنبد مانند گنبد سیدعلاالدین رازی (برج آرامگاهی علاء الدوله) است که در مرکز شهر ورامین واقع شده است و در قسمت بالای در، طرح لاجورد با رنگ‌های طبیعی وجود دارد.
نمای داخلی در اضلاع مختلف و گنبد دارای تزیینات گچبری است و سکوی مقبره به وسیله کاشی‌های فیروزه‌ای، لاجوردی و سفید تزیین شده و پشت عمارت طرح خانقاه است.
گچبری داخل حرم از لحاظ ترکیب رنگ‌ها، تزیین و زیبایی و ظرافت، کم نظیر و ستاره‌هایی در آن تعبیه شده است.
تپه سلام
تپه مرتفع سرسبز و پرطراوت که مشرف بر شهر است و چشم انداز زیبایی از دشت پیشوا و حتی جنوب شرق استان تهران را داراست.
فضای تپه از درختان کاج پوشیده شده و آبنما و آب روانی در آن جاری است و مکان خوبی برای استراحت و تفریح محسوب می شود.
در سال های اخیر شهرداری پیشوا دو بوستان بزرگ خانواده در آن احداث کرده و با استقرار آلاچیق، امکان اسکان مسافران نوروزی را در آن فراهم کرده است.
مزار چهار شهید گمنام دوران هشت سال دفاع مقدس در این تپه مشرف به امامزاده جعفر(ع) واقع شده است .
تپه شغالی
این تپه در دامنه شمال غربی تپه های طبیعی شهر پیشوا واقع شده که عناصر معماری در تپه شغالی، خشت خام و چینه است. نوع و سبک تزئینات اشیای سفالی و نیز شکل ساخت ظروف و مواد تشکیل دهنده آنها نشان می دهد که این مکان در اواخر هزاره ششم پیش از میلاد برای زیست انتخاب شده است.
تپه شغالی در تاریخ ۱۱ شهریور ماه ۸۲ به ثبت ملی رسیده است.
تپه سفالین پیشوا
محوطه باستانی تپه سفالین شهر پیشوا که شامل زمینی وسیع به صورت تپه ماهورهای پراکنده است، که به طور کامل پوشیده از سفالینه های خاکستری و آجری منقوش هزاره دوم و آغازین سده های هزاره اول قبل از میلاد است.
در کاوشهای صورت گرفته از عمق ۳۸۵ سانتی متری تپه سفالین شهر پیشوا، پس از یک لایحه سیلابی و بر روی خاک بکر، آثار و بقایای سفتلهای مربوط به اواخر هزاره ششم و هزاره پنجم قبل از میلاد به دست آمده است.
پارک بزرگ جنگلی
این پارک بر فراز تپه های مشرف بر بخش مرکزی پیشوا واقع شده و مکان مناسبی برای تفریح و استراحت مسافران است.
این پارک با وسعت بیش از ۴۰ هکتار یکی از بزرگترین و زیباترین پارکهای شهرستانهای جنوب شرق استان تهران است که پوشیده شده از درختهای سربه فلک کشیده سرو و کاج که زیبایی خاصی به شهر بخشیده است به طوری که از فواصل دور قابل رؤیت است.
یخچال های طبیعی
یخچال طبیعی سنتی روستای طارند سفلی و علیا از سه قسمت مخزن ، سقف و درب تشکیل شده است .
بافت اولیه مخزن یخچال که از عمق چهار متری زمین ساخته شده این گروه یخچالها که در سرزمین کویری ایران بنا شده است خود به تنهایی گویای یک ورق از سند تاریخ دوران گذشته از سرزمین ورامین را حکایت می کند که به صورت دایره ای با گنبد بلند با ارتفاع ۹ متر از کف زمین است.
با دو متر ضخامت که کم کم هر چه بالاتر می رود از ضخامت آن کاسته می شود. پله ای دور تا دور آن تا آخرین ارتفاع دور می زده جهت تعمیر و کف یخچال از سطح زمین چهار متر عمق دارد.
این یخچال با آجر و ساروج و خشت خام ساخته شده است و شکل مخروطی مدور آن از استحکام کافی برای ذخیره یخ و مقابله با گرما برخوردار است.
یخچال گنبد مخروطی بلند است که در قسمت پایه بسیار ضخیم ساخته که به شکل گنبدی باریک تبدیل شده بود.
این یخچال طبیعی، سنتی به منظور رفع گرمای سرسخت دشت ورامین ساخته شده است و به منظور جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب مخروطی شکل یخچال طارند تا ارتفاع ۹ متر به بالا می رود.
این یخچال با دو دهانه باریک برای ورود و برداشت یخ که در شبهای سرد زمستان نهر آب در دورن گودالها بسته سپس یخچالدار با اره و داس و دیلم یخ را می بریده و قطعه قطعه می کرده و داخل یخچال منتقل می کرده اند و در فصل گرم تابستان در یخچال را می پوشانده و مورد استفاده قرار می گرفته است.
پیشوا بیش از ۸۰ هزار نفر جمعیت دارد و در مسیر محور امام رضا(ع) واقع شده است.