به گزارش ایرنا، کرونا نحوه زیست جامعه را دگرگون کرد، آیین‌ها متوقف و جامعه خانه نشین شد و آن زمان که به ضرورت، سفر برای مردمان منع شد گفتیم سفرها فقط به تعویق می افتند و اینک پس از طی یک دوره خسارت عظیم صنعت گردشگری این وعده محقق شد. بطوریکه در نوروز امسال درصد ضریب اشغال تخت تأسیسات اقامتی تحت پوشش اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان به ۲۱۶ درصد رسید.
اما با وجود عبور حدود ۲ هفته ای از تعطیلات نوروز ۱۴۰۱، اما گیلان همچنان میزبان مسافر است که گواه این منظور سواحل شلوغ و همچنین ورود هر روزه پلاک های غیربومی به شهرهای ساحلی و گردشگر پذیر و حضور پرتعداد در مناطق توریستی است.
تداوم حضور و ورود گردشگران به گیلان به تبع تداوم خدمات را نیز می طلبد که پیش نیز به مشکلات مسافران در ایام نوروز و بیان دغدغه ها و نیازهای آنان از تریبون خبرگزاری ایرنا کرده‌ایم. حال مدیرکل میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی گیلان هنوز چند روزی از تعطیلات نوروزی نگذشته، برای میزبانی گیلان از گردشگران جشن فطر اعلام آماده باش داد که نیازمند نگاهی دوباره به ضرورت های گردشگری استان است.
ولی جهانی بیان کرد: با توجه به پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده و تأکیدات استاندار گیلان مبنی بر لزوم آمادگی برای میزبانی از گردشگران، ستاد اجرایی خدمات سفرهای نوروزی ۱۴۰۱ از ماه‌های انتهایی سال گذشته آغاز به کار کرد و با هماهنگی‌های ایجاد شده و تلاش‌های شبانه‌روزی خوشبختانه سفرهای نوروزی در استان گیلان امن و بانشاط برگزار شد و اینک می‌بایست این آمادگی برای میزبانی از گردشگران جشن فطر حفظ شود.
از نرخ گذاری سلیقه ای تا گردشگرنماها
حجم مسافران نوروزی دور از انتظار بود و کافی بود در این بین راهی بازار بزرگ رشت با قدمت چندین قرن شوید که شوق و شکایت هر ۲ جامعه میزبان و میهمان را لمس کنید؛ گیلانیان با هجوم مسافران از قیمت پرانی های سلیقه‌ای، چهره ناخوش شهری، پسماند و ترافیک گله مند بودند و گردشگران نیز از کمبود و گرانی مراکز اسکان، مشکلات خدمات بهداشتی در مناطق گردشری پذیر همچون سواحل، کمبود تابلوهای هشدار و راهنمایی و کمی مراکز اطلاع رسانی و نقشه مسیرهای خدمات گردشگری شکوه داشتند.
فروشندگان گرانی را فصلی دانسته و معتقد هستند پس از ۲ سال رکود کرونایی همین شب عید و ایام نوروز است که می بایست کاسبی کرد و در حالی که قیمت ها در گوشه و کنار عجیب و غریب بود، شهروندان را نیز پای نرخ گذاری های سلیقه ای و خارج از عرف رنج داد.
یکی از گردشگران شاکی بود که فقط قیمت‌ها مشکل نیست، بلکه سیستم اسکان مسافران در چنگ فضای مجازی است و گویا عده ای از چند ماه گذشته مراکز اسکان را رزرو کرده تا در چنین روزهایی مسافران را تلکه کنند؛ و شهروندی لاهیجانی در این بین شاکی بود که سفر غیراستاندارد برخی از مسافران هیچ فایده اقتصادی جز ناخوش کردن فضای شهری برای استان ندارند و برای این ادعا کافی است در ایام اوج سفر سری به استخر لاهیجان بزنید و ملاحظه می کنید گاه بسیاری از این گردشگرنماها غذای چند روزشان را بصورت کنسروی از استان هایشان می‌آورند.
مسافری دیگر، از کمبود تابلوهای هدایت کننده شاکی بود و می گفت در مسیر سد سنگر خدا به خانواده ام رحم کرد وگرنه بدلیل نبود تابلوهای هشدار تصادف وحشتناکی در انتظارمان بود و دیگری گفت : تاریکی مسیرهای ورودی شهر را بگویید ؛ اگرچه طبیعت خدادادی گیلان در روز بی نظیر است اما تاریکی در جاده های بین شهری فاجعه است.
به نظر می رسد این دست از مشکلات واقعیتی رخنه کرده در دل گردشگری گیلان و همچنین دیگر استانهای شمالی است که رفع آنها میتواند گردشگری استان را هرچه پیشتر به سمت صنعت توریسم راهنمایی کند.
سیاستگذاری و برنامه‌ریزی پاشنه آشیل گردشگری
مونا اسالم نژاد جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه گیلان درباره نیازمندیهای گردشگری گیلان به خبرنگار ایرنا گفت: به نظر ما در زمینه گردشگری هم به مانند بسیاری از مفاهیم و موضوعات اجتماعی و فرهنگی دچار نوعی عقب ماندگی مدیریتی هستیم؛ اگر دقت کنید، در بسیاری از مسائل همچون ترافیک تا بیکاری و طلاق و مواردی از این دست ابتدا مشکل و مسئله ایجاد می‌شود و سپس به دنبال راهکار آن می‌گردیم.
وی با بیان اینکه مشکلات ما در حوزه گردشگری ریشه ای چندین دهه ای دارد و به یکباره رخ نداده است، اظهار داشت: درباره گردشگری تا جایی که من اطلاع دارم با توجه به سابقه چندین ساله حضور گردشگران از سایر نقاط ایران در سواحل شمالی کشور، طرح‌های پژوهشی انگشت شماری اجراء شده‌اند که یافته‌های گران قیمتی در اختیار مسئولان ذیربط قرار می‌دهد.
اسالم نژاد گفت: در اشاره به نکات مثبت و منفی گردشگری باید بدانیم آیا گردشگری ما یک گردشگری پایدار است یا یک گردشگری ناپایدار و متناوب که رسیدن به جواب این سوال میتواند ما و مدیران را در جهت دهی ها و تصمیم سازی ها راهنما باشد.
این جامعه شناس ادامه داد: هنگامی که گردشگری ما شکل ناپایدار به خود بگیرد حتماً دارای فواید کوتاه مدتی نظیر ایجاد اشتغال، بالا رفتن هم‌پذیری، افزایش انسجام و نظایر آن خواهیم بود، اما به عنوان مثال در زمینه ایجاد اشتغال، در صورتی که نتوان به شکل مستمر روی درآمد ناشی از حضور گردشگران حساب کرد، امکان تثبیت و تقویت زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های نهفته در گردشگری نیز وجود ندارد؛ در نتیجه، مزایای کوتاه مدت گردشگری دارای خصوصیاتی همچون عدم تداوم، بی‌ثباتی و عدم جامعیت خواهد بود.
به گفته او، این در حالی است که مضرات گردشگری ناکارآمد می‌توانند دائمی، شدید و چند جانبه باشند؛ به عنوان مثال، در بحث فرهنگ که مقوله بسیار مهمی در میان جنبه‌های پیامدی گردشگری است، چنانچه عناصر فرهنگی که متعارض با فرهنگ میزبان هستند با شدتی بیش از حد وارد جامعه شود میتواند موجب گسست و شکاف‌های فرهنگی شود.
این جامعه شناس بیان کرد: یکی دیگر از جنبه‌هایی که می‌توان به آنها اشاره کرد بالا رفتن انسجام ملی و شکل‌گیری هویت مشترک در میان افراد جامعه است؛ البته چنانچه در طرح‌های پژوهشی مشخص شد، عدم وجود برخی زیرساخت‌های لازم نظیر جاده مناسب، امکانات و توقفگاه‌های ضروری، اماکن بهداشتی، امکانات رفاهی، اقامتگاه، و وسایلی از این دست موجب کاهش جذابیت گردشگران و پایین ماندن سطح زندگی ساکنان می‌باشد.
اسالم نژاد گفت:از نظر تاثیرات متقابل بین گردشگران و افراد بومی نیز به نظر می‌رسد تقابل این دو فرهنگ میتواند در کنار جنبه‌های مفید خود موجبات فاصله گرفتن افراد بومی از هویت قدیمی خود را فراهم آورند؛ همچنین، حضور گردشگران به نوعی بازار مصرفی اضافه بر بازار متعارف در اختیار تولیدکنندگان بومی قرار می‌دهد که بدین ترتیب قادر می‌شوند با سهولت بیشتر و مبالغ بالاتر اقدام به فروش محصولات خود نمایند.
وی اظهار داشت: به رغم این موارد مثبت و منفی، احساس می‌شود مشکل اصلی نبود سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مشترک و منسجم و همچنین اجرای درست برنامه ریزی ها میان متولیان امر است.
الزام مدیریت پسماند حلقه مفقوده گردشگری
مدیرعامل موسسه زیست محیطی در گیلان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پسماند ، بزرگترین چالش استانهای شمالی بخصوص گیلان است که سالهای طولانی گیلانیان با آن درگیر هستند و متاسفانه بیش از هفت میلیون گردشگر در استان در حالی پذیرش شد که مدیریت پسماند بعنوان الزام گردشگری مطرح نشده است.
نسیم طواف زاده در ادامه گفت: فعالیت در راستای پویش مسیر سبز- ایران پاک در استان مشهود بود بطوریکه وجود بنرهای اطلاع رسانی و زیست محیطی بسیار بارز بود و حضور اکیپ های
زیست محیطی و ضابطان محیط زیست برای هشدار و آموزش بصورت واضح در بین گردشگران دیده می شد؛ اما با این حجم از پذیرش مسافر بعید میدانم انجام این پویش ها راهکاری برای مدیریت پسماند باشد.
وی ادامه داد: با همه اقدامات زیست محیطی بدلیل حجم بالای گردشگر زباله پراکنده در شهر و مناظر طبیعی به وضوح دیده می شد ؛بنابراین اجرای چنین طرح هایی تنها یک اقدام مثبت است.
این فعال اجتماعی و زیست محیطی ادامه داد: چرخ را نمی خواهیم دوباره بسازیم؛ در تمام دنیا کرونا محدودیت گردشگری ایجاد کرد و با بهبود فضا و چرخش دوباره چرخه گردشگری الزاماتی طراحی شد.
به گفته طواف زاده، ما نیز باید در کشور و استان همانند الزامات بهداشتی برای گردشگری نیز دستوراعمل هایی تدوین و اجرا کنیم زیرا حفاظت از محیط زیست و توجه دادن به پسماند باید بعنوان الزامات گردشگری به گردشگران آموخته شود و گمان می کنم برای این اهتمام ، از سوی رسانه ها و نهادهای متولی کم کاری می شود.
براساس ظرفیت گردشگر بپذیریم
روشن بابایی عضو هیات علمی پژوهشکده گیلانشناسی دانشگاه گیلان و مدیر مرکز گردشگری خلاق ایران نیز در این باره گفت: بر اساس تحقیقات میدانی اغلب سفر کنندگان به گیلان گردشگر نیستند و نه تنها به چرخه اقتصادی استان کمک نمی کنند بلکه آفت اقتصادی محسوب می شوند و جامعه بومی را دچار مشکل می کنند.
وی اظهار داشت : البته شکایات برخی از گردشگران نیز در خصوص کمبود تابلوهای راهنما و هشدار،عدم بروشورهای نقشه خدمات شهری ، راهنمای مراکز ارزان و امن اقامتی در استان، نبود تخفیف برای اقشار خاص چون کودکان، دانشجویان، بازنشستگان و مواردی از این دست بجاست، اما بهترین راهکار پذیرش گردشگر بر اساس ظرفیت اقامت است؛ موضوع اقامت یکی از چالش های استان است که گردشگران را با سردرگمی و آشفتگی روبه رو می کند و جنبه خوبی برای استان ندارند .
وی معتقد است: اگر قرار است اتفاق مطلوبی در حوزه گردشگری رخ دهد باید برنامه منسجمی شکل بگیرد و همه دستگاه های متولی هماهنگ شوند تا خاطره خوشی برای جامعه گردشگری رقم بخورد.
بابایی ادامه داد: ما پس از کشاورزی ،صنعتی و خدماتی در نسل چهارم اقتصادی دنیا هستیم و آن اقتصاد تجربه است ؛ اقتصاد تجربه می گوید اگر می خواهید اقتصاد مطلوب را تجربه کنید بایستی کار به گروه متخصصان سپرده شود؛گیلان این قابلیت را دارد که از اقتصاد تجربه بهره مند شود و خاطره ای ماندگار را برای گردشگران خلق کند .
تلاش دولت برای زدودن کاستی های گردشگری
مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان گفت: خوشبختانه در سال جاری و پس از وقفه دو ساله در سفرهای نوروزی، با ورود بیش از ۷ میلیون و دویست هزار گردشگر، شاهد اقبال گسترده مسافران به اماکن گردشگری و تأسیسات اقامتی در سراسر استان گیلان بودیم .
ولی جهانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با توجه به غیر منتظره بودن این حجم از سفر افزود: ظرفیت تخت مراکز اقامتی استان تا سال های اخیر ۳۹ هزار تخت بود و این ظرفیت در سال ۱۴۰۰ به ۴۶ هزار تخت افزایش یافت و در این ایام درصد ضریب اشغال تخت تأسیسات اقامتی تحت پوشش این اداره‌کل قریب به ۲۱۶ رسید .
وی با بیان اینکه وجود مشکلات بسیار در عرصه گردشگری استان را کتمان نمی کنیم اظهار داشت: دولت در تلاش اشت کمبود و کاستی ها را جبران کند ؛ پروژه های گردشگری بسیاری نیز در حال اجراست که در سال ۱۴۰۱ به بهره برداری می رسد.
مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان در خصوص برخی بناهای تاریخی که ثبت ملی شده اند اما در ایام نوروز باز نبوده اند گفت: همه بناهای تاریخی متعلق به این اداره کل که اعلام شده بود باز بودند اما ،برخی از بناها در اختیار بخش خصوصی هستند که بازدید از آنها تنها با هماهنگی مالک امکان پذیر است؛همچنین بناهای تاریخی که در اختیار دستگاه های دولتی بودند و مرمت هم شده بودند در تعطیلات نوروز برای بازدید عموم باز بودند.
جهانی اظهار داشت: با توجه به حجم مسافران نوروزی و استقبال گردشگران برای حضور در استان گیلان باید آمادگی لازم ستاد اجرایی خدمات سفر گیلان برای میزبانی از مسافران تا پایان تعطیلات عید فطر در گیلان حفظ شود.
مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی گیلان گفت:با توجه به پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده و تأکیدات استاندار گیلان مبنی بر لزوم آمادگی برای میزبانی از مسافران نوروزی ستاد اجرایی خدمات سفرهای نوروزی ۱۴۰۱ از ماه‌های انتهایی سال گذشته آغاز به کار کرد و با هماهنگی‌های ایجاد شده و تلاش‌های شبانه‌روزی خوشبختانه سفرهای نوروزی در استان گیلان بانشاط و امن برگزار شد.
جهانی افزود: در حال حاضر نیز با توجه به در پیش بودن تعطیلات جشن فطر و بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده در تلاشیم تا این آمادگی برای میزبانی از موج مسافرت‌ها در تعطیلات عید فطر در گیلان حفظ شود.
سفر نشان گیلان است و خاطرات شمال آنچنان در نوستالژی مردمان سرزمین های دور و نزدیک رخنه کرده که واژه شمال، خود به تنهایی زایش حس خوشایند شالی ، جنگل ، باران، عطر خوش هیزم و باران در هیاهوی شکفتن پامچال ها و ... است اما این روزها با فراهم آمدن برخی زیرساخت های گردشگری چون آزاد راه شمال ،سفر به گیلان سهل تر شده بطوریکه گاه مردمان خطه شمال نه تنها بهره ای از گردشگری نمی برند بلکه تنها سهمشان از گردشگری آلایندگی محیط زیست، ترافیک سرسام آور، چهره ناخوش شهری، گرانی و ... دیگر آثار منفی است.
با اعلام حتی یک روز تعطیلی، آزادراه قزوین - رشت چنان حجم سنگین ترافیک را تجربه می کند که واژه قفل برایش اندک است و گاه نگرانی دسترسی به موارد اضطراری چون پلیس ، امداد و ... غم افزا می شود و آنچه از برآیند کلام مصاحبه شوندگان در این گزارش حاصل شد برنامه ریزی و سیاستگذاری برای گردشگری مثمر، مهیا ساختن مراکز اسکان امن و ارزان و پذیرش مسافر به قدر ظرفیت می تواند توسعه گردشگری و درآمدزایی را به نفع جامعه میزبان و شوق سفر را برای جامعه میهمان همراه داشته باشد.