به گزارش ایرنا، نسل حاضر که به عنوان نسل دیجیتال از آن نام می‌برند بدون توجه به شناخت و ارزیابی محیط‌های وب از زندگی اجتماعی برخط لذت می‌برد. با توجه به اینکه این نسل بخش زیادی از فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی خود را در محیط های برخط انجام می دهد، ضروری است برای آنها آموزش‌های لازم در ارتباط با موضوع سواد رسانه‌ای از سوی متولیان فرهنگی ارائه شود چرا که بدون داشتن سواد رسانه‌ای، امکان شناخت و تشخیص درستی و نادرستی پیام‌ها و تبلیغات رسانه‌ای برای مخاطبان و کاربران مقدور نیست.
تحقیقات نشان می‌دهد که تنها ۲۰ درصد کاربران شبکه‌های اجتماعی کشور که روزنامه نگاران، فعالان سیاسی، نخبگان و دانشگاهیان هستند، دارای سواد رسانه‌ای بالا هستند و بقیه اقشار بویژه بانوان ،جوانان و نوجوانان از سواد رسانه‌ای کافی برخوردار نیستند.
سواد رسانه‌ای چیست؟
سواد رسانه‌ای در واقع شناخت رسانه‌ها از یکدیگر و تحلیل و ارزیابی پیام‌های رسانه‌ای است. کاربرانی که سواد رسانه‌ای کمی دارند، نمی‌توانند اخبار نادرست و درست را از هم تشخیص دهند آنها همچنین توانایی تحلیل پیام‌های رسانه ای را ندارند و ممکن است یک پیام تبلیغاتی یا اجتماعی و سیاسی برای آنها بزودی قابل پذیرش باشد اما کاربرانی که دارای سواد رسانه ای بالاتری هستند پیام‌های رسانه‌ای را بهتر شناخته و در مواجهه با پیام‌های رسانه‌های جمعی و اجتماعی هوشمندانه برخورد میکنند در واقع آنها اوقات خود را بیهوده در فضای وب سپری نمی کنند.
از جهاتی دیگر سواد رسانه ای مانند سفره غذایی است که انواع و اقسام خوراکی‌ها در آن سرو شده و افراد مطابق میل شخصی و با درنظر گرفتن فواید و مضرات این خوراکی‌ها بدنبال انتخاب تغذیه مورد نظر خود است. کاربران نیز در فضای وب رسانه مورد نظر خود را بر اساس فواید و مضرات آن برای خود انتخاب کرده و مطالعه میکنند.
با داشتن سواد رسانه‌ای، استفاده نظام‌مند از رسانه‌ها تحقق یافته و اخبار کذب کانال‌ها و پیج‌های جعلی اینستاگرام کاهش می‌باید. در حال حاضر کلاهبرداری های اینترنتی روزبروز در کشور افزایش می‌یابد بسیاری از اینفلوئنسرها و بلاگرها با ترفندهای گوناگون و با معرفی محصولات و کالاهای تجاری اعم از لوازم بهداشتی ، خانگی، لوازم موبایل، تبلت، وسایل و لوازم مربوط به زیبایی بدنبال تجارت در فضای وب هستند که محصولات خود را به کاربران عرضه کنند. کاربران هم اغلب بدون داشتن اطلاعات کافی به سراغ آنها رفته و در برخی مواقع غافلگیر می‌شوند. از همین رو برای مصون ماندن از این آسیب ها ،ارتقای سواد رسانه‌ای کاربران ضروری است.
سواد رسانه ای یک رابطه برد- برد است نه برد- باخت. یعنی اینکه هم کاربران و هم بلاگرها اعم از مد بلاگرها و فشن بلاگرها، فود بلاگرها،سوئیت هومها و اینفلوئنسرها همگی از سواد رسانه‌ای کافی برخوردار باشند تا یک رابطه درست و صحیح در فضای کسب و کارهای نوین مجازی بین آنها برقرار بشود که هم کاربران و هم بلاگرها از این رابطه سالم بهره‌مند شوند.در تولید محتوا هم این روش و رابطه صحیح بین مخاطب و تولید کننده پیام صادق است به این معنا که تولید کننده پیام اعم از خبرنگار یا شهروند خبرنگار ، هوشمندانه از پیام های تولیدی و تبلیغی استفاده کرده باشد.
نسلی که کمتر سراغ کتاب می‌رود؛ اینستاگرام جای مطالعه طولانی مدت مطالب علمی نیست
امروزه ذائقه نسل دیجیتال که از آن به عنوان نسل کوله پشتی یاد می‌شود، به سمت محیط وب سوگیری شده است.آنها دیگر کمتر به سراغ کتاب می‌روند، دیگر روزنامه نمی‌خوانند و بیشتر اوقات خود را در فضاب وب آنهم اینستاگرام و تلگرام سپری میکنند که آسیب جدی آن کم سوادی نسل حاضر است. به عقیده کارشناسان رسانه ، نسل دیجیتال ،تلگرام و اینستاگرام را مشمول تمام رسانه‌ها می شناسند غافل از اینکه تلگرام و اینستاگرام جای مطالعه طولانی مدت و یادگیری مطالب علمی و اجتماعی نیست.
در حال حاضر شیوه سبک زندگی متاثر از فضای وب در بین نسل جوان تغییر یافته و با گسترش فناوری‌های نوین و در اثر استفاده نادرست از این فناوری‌ها، تربیت و آموزش از دست خانواده ها خارج شده و بدست فضای وب افتاده است. نسل دیجیتال می گوید علاوه بر پدر و مادر واقعی یک پدر و مادر در فضای وب دارد که بر رفتار و کردار آنها تاثیر می‌گذارد.
در این بین باید اذعان کرد که با گسترش شبکه‌های اجتماعی، سبک زندگی، تربیت کودکان و جوانان و همچنین رژیم مصرف رسانه‌ای به حال خود رها شده است و سامان یافتن رژیم مصرف رسانه ای مستلزم تقویت سواد رسانه‌ای است.
جیمز پاتر در کتاب سواد رسانه ای می‌گوید: سواد رسانه ای مجموعه ای از مهارت‌ها و دانشی است که ما به طور فعالانه برای قرار گرفتن در معرض رسانه‌ها از آن استفاده می‌کنیم تا معنی پیام هایی را که رسانه‌ها ارائه می‌دهند بهتر تحلیل و تفسیر کنیم.
ازنظر هابز سواد رسانه‌ای توان ارزیابی پیام‌های رسانه‌ای است که در دو سطح عمل می‌کند. از یک‌سو، در سطح نخستین و مقدماتی، مخاطب به موضوعات و پرسش‌هایی مانند «چه کسی پیام‌های رسانه‌ای را می‌آفریند؟ از چه فنونی استفاده می‌کند؟ و با چه هدفی پیام را ارسال می‌کند؟» توجه دارد و از سوی دیگر و در سطحی عمیق‌تر، مخاطب ارزش‌ها و سبک‌های پنهان و مستتر در پیام را مدنظر قرار می‌دهد.
از دیدگاه راقم سطور ، سواد رسانه‌ای اختصاص به یک قشر خاص مثل افراد تحصیل‌کـرده ندارد و می‌تواند همه افـراد جامعـه را از کودکـان تـا افراد کهنـسالان را در بـربگیرد. امروزه کشورهایی مثل کانادا و ژاپـن کـه سـردمدار سواد رسانه‌ای هستند، موضـوع سـواد رسـانه ای را جـزو عنـاوین درسـی در مدارس قرار داده اند، در حـالی کـه در ایـران حتـی اغلـب دانشجویان رشته ارتباطات با این مقوله آشنایی چندانی ندارنـد.
برای افزایش سواد رسانه‌ای چه باید کرد؟
برای تقویت سواد رسانه ای کاربران وب ،مخاطبان رسانه‌های جمعی و شهروندان راهکارهای مختلفی از سوی کارشناسان ارتباطات ارائه شده است که عمل به این راهکارها سواد رسانه ای در سطح جامعه را افزایش می‌دهد.
یعقوب شاددل