مدیر نمایندگی آموزش و پرورش عشایر در شهرستان ریگان واقع در ۲۸۵ کیلومتری جنوب شرق مرکز استان کرمان، برای آنکه بتواند به همه مناطق زیرپوشش سر بزند ناچار از موتورسیکلت استفاده می کند و قرار شد ما نیز او را همراهی کنیم؛ موتوری که گویا خود عشایر به صورت امانتی در اختیار او گذاشته‌اند تا امکان رسیدگی به مدارس را داشته باشد.
بیشترین عشایر شرق استان کرمان در شهرستان ریگان واقع شده و طبیعی است که بیشترین جمعیت دانش آموزی عشایر نیز مربوط به این خطه باشد.
آمار معلمان عشایری مستقر در شهرستان ریگان ۱۲۰ نفر اعلام می شود که کار تعلیم و پرورش افزون بر ۲ هزار و ۵۰۰ نفر از دانش آموزان جامعه عشایری را برعهده دارند.
جمعیت کل عشایری این شهرستان افزون بر ۲ هزار و ۵۰۰ خانوار اعلام شده است.
دانش آموزان عشایری از استعدادهای بسیار ناب برخوردارند اما همزمان از داشتن بدیهی‌ترین و کمترین تجهیزات و امکانات رنج می‌برند؛ مهمترین عامل این وضعیت نیز غیر از کمبود اعتبارات، نبود جاده دسترسی مناسب عنوان می‌شود زیرا وقتی جاده ماشین‌رو وجود نداشته باشد حتی امکان انتقال کانکس یا سایر تجهیزات نیز براحتی نیست.
مسئولان آموزش و پرورش اما می‌گویند نهایت تلاش خود را به کارگرفته‌اند که استعدادهای موجود در جامعه عشایری به نحو مناسب به فعلیت و شکوفایی برسد؛ حال آنکه چقدر این مهم محقق می شود خود حدیثی مفصل است که جای کار بیشتر دارد که باید ضریب ترک تحصیل یا اجبار برخی خانواده ها برای به کارگرفتن فرزندانشان در تامین معیشت خانوار نیز مشخص شود.
مناطقی همچون کَشنِل که در مرز شهرستان ریگان استان کرمان با سیستان و بلوچستان قرار دارد، در شرایطی کوهستان و سخت گذر، از داشتن جاده خاکی ماشین رو هم محروم هستند که اگر متولیان زمینه احداث جاده حتی به صورت خاکی را نیز فراهم کنند شاید بسیاری از مشکلات عشایر در این منطقه نیز بهبود یابد.
شهرستان ریگان از نظر جرافیایی در موقعیت ممتاز و منحصر به فردی برخوردار است؛ در سمت شمال آن کویر است و دشت‌های کویری‌اش که بیشتر ایام سال درگیر طوفان‌های شن قرار دارد و حتی برخی روستاهای آن نیز به علت شدت و میزان انباشت شن ها خالی از سکنه شده و در سمت مقابل مناطقی کوهستانی با رودخانه های وحشی که در برخی نقاط فاقد دسترسی ارتباطی مناسب است.
مدارسی که در کرونا تعطیل نبودند
مدارس عشایری در ریگان طی ۲ سال گذشته تعطیل نبوده اند؛ چون هم جمعیت دانش آموزان آنها کم است و هم امکانات مانند گوشی تلفن یا اینترنت وجود ندارد که در چارچوب شبکه شاد بتوانند آموزش را پیگیری کنند.
البته آنطور که متولیان آمار می دهند در این مدت مشکلی هم از نظر ابتلا نداشته اند؛ تاکنون فوتی در بین جمعیت عشایری دانش آموز منطقه گزارش نشده و این درحالی است که سلامت معلمان قبل از ورود به کلاس های درس نیز ارزیابی کامل می شود.
دل به دل مدارس عشایری
برای رفتن به مدارس عشایری باید از چندرودخانه مانند گُرند، پاسرخ و گَز بهمن رد شویم؛ درواقع از محدوده ای در نزدیکی سد نسا که مرز شهرستان شروع می شود به سمت مناطق کوهستانی و سخت گذر در غرب شهرستان ریگان.
وقتی دل به دل این مناطق می دهیم سرزمین کوهستانی و خوش آب و هوای کوهشا عرض اندام می کند؛ مناطقی بسیار متفاوت با آنچه در دشت های کویری شهرستان با جاذبه ها و زیبایی های منحصر به فرد خودش وجود دارد.
روستای عشایری کشنل که بیشتر اهالی آن مشغول دامداری هستند آخرین نقطه ای است در محدوده شهرستان ریگان که برای رفتن به آنجا باید از موتورسیکلت استفاده کرد؛ روستایی که ۱۵ خانوار البته بیشتر ندارد اما ضرورت رسیدگی به آنان و تاثیرات ماندگاری و زندگی آنان در آن نقطه کوهستانی از ابعاد مختلف بسیار مهم و غیرقابل انکار است.
مناطق عشایری شامل مناطق مختلفی از جمله گزبهمن؛ کوهشا، دهکن، اناربالا، انارپایین، دهانه عباسعلی، سیف الدینی سرزه، تک فرهاد و کشنل است.
همراه با محمد سلطانی مدیر نمایندگی آموزش و پرورش عشایر در شهرستان ریگان عازم منطقه می شویم؛ در منطقه پاسرخ سر کلاس چهارم یا پنجم با دانش آموزی رو به رو هستیم که می تواند اعداد را تا میلیارد هم جمع و تفریق کند؛ سایر ارزیابی ها از توان علمی دانش آموزان هم انجام می شود و می بینیم که چقدر با استعداد و مشتاق علم اندازی هستند.
ولی این اشتیاق دانش آموزان درحالی است که با کمترین امکانات تحصیل می کنند؛ در مدارس کپری، چادری یا در بهترین شکل ممکن کانکسی. برخی مدارس از تجهیزات گرمایشی و سرمایشی بهره مناسبی ندارند و خانواده هایشان نیز به علت شرایط اقتصادی از امکان حمایت چندانی برخوردار نیستند.
با موتورسیکلت قرضی آقای مدیر دل به دل رودخانه و سپس مناطق کوهستانی سخت گذر زدیم. وقتی موتورسیکلت در آن مناطق خوش آب و هوا سرعت می گرفت، حس و حال عجیبی هم به راکبان دست می داد انگار در یک قطعه از بهشت مثل باد در حرکت هستی اما وقتی به یک مدرسه عشایری می رسیم با ضعف زیرساخت ها و مشکلات، دیگر انگار از تصاویر بهشت خبری نیست.
برای رسیدن به مناطق عشایری موتورسیکلت در وسط رودخانه گیر کرد؛ هرچه گاز می داد حرکت نمی کرد اما گویا مدیر نمایندگی آموزش و پرورش موتورسوار حرفه ای شده است و با هر زحمتی بود موتور را بیرون آورد.
دو سال و نیم این مسئولیت را عهده دار است اما می گوید افزون بر ۲۰ سال سابقه طی این نوع مسیرها را در این مناطق دارد.
به مدرسه دیگری از مناطق عشایر می رسیم؛ رضا حقیقی دانش آموز کلاس سوم ابتدایی در یک مدرسه عشایری شهرستان به جای آنکه مشکلات و نداشته هایش را برای خبرنگار ایرنا بیان کند ابتدا زبان به تشکر از معلمش می گشاید.
محمد دست‌یافته دانش آموز دیگر هم همینطور؛ گویا به این وضعیت عادت کرده اند یا از نظر آنان در آن سبک زندگی، همه آنچه باید داشته باشند همین است و نیاز و مشکلی ندارند.
این دانش آموز از اینکه معلمش از دیگر مناطق مجبور می شود راه های کوهستانی سخت گذر و شرایط سخت زندگی در اینجا را پذیرفته و به این محل آمده نیز سپاسگزار است.
رقیه رشیدی دیگر دانش آموز عشایری است که می گوید مدیرشان آقای سلطانی همیشه به صورت سرزده به آنجا سر می زند و جویای احوال است.
این دانش آموز اما تاکید دارد که در آنجا به یک مدرسه مناسب، مقاوم و مستحکم نیاز دارند که ساخته شود؛ وی از مسئولان و خیران استمداد می طلبد که برای احداث یک مدرسه مناسب ورود کنند.
رودخانه گرند چند ساعت ما را درگیر خود کرد؛ عبور از آن رودخانه وحشی سخت بود و نیازمند مهارت؛ پس از عبور از این مناطق پای صحبت سلطانی نشستیم تا از وضعیت این مدارس برایمان بیشتر بگوید.
مدیر نمایندگی آموزش و پرورش عشایری ریگان گفت: شهرستان در زمینه مدارس عشایری دارای ۵۴ مدرسه ابتدایی و سه مرکز شبانه روزی در مقطع تحصیلی متوسطه دور اول و دور دوم پسرانه و دخترانه است.
۴۸ مدرسه در مناطق سخت گذر کوچ‌رو
سلطانی بیان کرد: ۴۸ مدرسه به صورت چندپایه در ارتفاعات بسیار سخت گذر و نیز مناطق کوچ رو کوهستانی اداره می شوند.
وی به جریان تحصیل طی ۲ سال گذشته همزمان با شیوع کرونا اشاره و تاکید کرد: کرونا نتوانست وقفه ای در تحصیل این دانش آموزان ایجاد کند و معلمان ما نیز بواقع دراین زمینه با سختکوشی توانستند این مسیر را ادامه دهند.
سلطانی گفت: محدودیت ها و مشکلات زیاد است، امکانات رفاهی، آموزشی و مسیرهای سختی که تردد معلمان را بسیار سخت می کند اما با همه شرایط توانستیم آموزش را به نحو مناسب زنده نگه داریم.
مدیر نمایندگی آموزش و پرورش عشایری ریگان گفت: مدارس عشایری مناطق کوهستانی با فضای چادری و کانکس به دور از هرگونه امکانات سرمایشی و گرمایشی اداره می شوند که اگر نبود قناعت و تحمل مردم این مناطق، ادامه کار میسر نبود.
سلطانی می گوید با وجود همه محدودیت ها موفقیت های چشمگیری دردانش آموزان مشاهده می شود و دارای استعدادهای بدیعی هستند.
وی تاکید کرد که انتظار است مدیران متولی و خیران در بازگشایی مسیرهای تردد ( احداث جاده) و نیز ساخت مدرسه یا تامین کانکس و تجهیز آنهاکمک کنند تا در فعالیت های آموزشی این مناطق تسهیل شود.
سلطانی به سیل اواخر سال گذشته اشاره و بیان کرد که چطور هنگام انتقال یک کانکس برای مدرسه دچار مشکلات مربوط به سیل زدگی شدند و با زحمت بسیار آن هم پس از ۱۰ روز موفق شدند کانکس را به مقصد برسانند که اگر کمک های نهادهای امدادی نبود این مهم رخ نمی داد زیرا معلمان و متولیان در محاصره سیلاب قرار گرفته بودند.
وی می گوید اگر مشکل جاده حل شود، بسیاری از دیگر مشکلات نیز راحت تر حل خواهد شد.
سلطانی همچنین تجهیز مدارس به وسایل آموزشی و نیز حصارکشی مدارس برای تامین امنیت آنها بویژه در فصول تعطیلی تاکید کرد و گفت: نیازمند افزایش اعتبارات هستیم تا بتوانیم بخشی از مشکلات را حل و مدارس را مجهز به امکانات بیشتری کنیم.
به گفته وی تنها در صورت اعمال یک نگاه ویژه از سوی مسئولان می توان مشکلات را حل کرد وگرنه با وضعیت و روند کنونی تخصیص اعتبار چندان نمی توان انتظار حل مشکلات را داشت.
به گزارش ایرنا باتوجه به اینکه عشایر مستقر در این مناطق به نوعی حافظان و تامین کنندگان امنیت نیز به شمار می روند، کمک به حل مشکلاتشان از جمله ایجاد راه ارتباطی بسیار می تواند در دلگرمی و ماندگاری شان موثر باشد.