به گزارش ایرنا، اقدام به ازدواج از سوی پسر و دختر با هدف رسیدن به آرامش و رشد و تعالی روحی و روانی یکدیگر صورت می‌گیرد، حال اگر زندگی مشترک محلی پُر تنش و آشوب باشد، زوج‌ها طلاق را به عنوان بهترین راه حل برای برون رفت از این تنگنا بر می‌گزینند.
سالانه حجم زیادی از مراجعان دادگاه‌های خانواده را افرادی تشکیل می‌دهند که در زندگی مشترک خود به بن بست رسیده و به عنوان آخرین راه حل برای رهایی خود، طلاق را موثر می‌دانند.
اینکه چه عواملی بر افزایش طلاق موثر هستند نیازمند بررسی و پیگیری جدی از سوی اقشار مختلف جامعه است اما مشاهده شده که برخی اوقات طلاق نیز بر سر مسایلی پیش پا افتاده و کم اهمیت بوده که اگر زوجین سعه صدر و خویشتن داری بیشتری می‌داشتند می‌شد از اقدام به طلاق صرفنظر کرد.
به گفته کارشناسان امر، بالا بردن مهارت‌های فردی و زندگی مشترک، توانایی کنترل خشم، وجود احترام متقابل بین زوجین، درک یکدیگر در شرایط مختلف و در صورت نیاز بهره گرفتن از مشاوره‌های پیش از ازدواج راهکارهایی هستند که می‌توانند در کاهش طلاق موثر باشند.
در این گزارش سعی بر آن شده تا آخرین وضعیت طلاق را در استان بررسی کرده و از دیدگاه کارشناسان و صاحبنظران مسایل خانواده علل افزایش آن را جویا شویم.
افزایش طلاق ۱۶.۷ درصدی در کردستان طی سال گذشته
آمارها طی چند سال اخیر نشان دهنده افزایش امر طلاق در کشورمان و به تبع آن در استان کردستان بوده و بنا بر اعلام مدیرکل ثبت احوال استان، طلاق زوج‌های کردستانی در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال قبل از آن ۱۶.۷ درصد افزایش داشته است.
علی جوکار با بیان اینکه سال گذشته چهار هزار و ۹۸۱ واقعه طلاق در استان به ثبت رسیده است؛ تعداد طلاق در مناطق شهری کردستان را چهار هزار و ۲۷۷ واقعه و در روستاها ۷۰۴ واقعه اعلام کرد.
وی در مورد طلاق این را نیز اضافه کرد که میانگین سن طلاق بار اول مردان استان ۳۵.۶۴ سال و زنان ۳۱.۰۶ سال بوده است.
مدیرکل ثبت احوال کردستان در ادامه گفت: سال گذشته ۱۴ هزار و ۸۸ واقعه ازدواج نیز در استان به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل آن ۰.۶ درصد کاهش داشته است.
جوکار تعداد ازدواج شهری را ۱۱ هزار و ۳۹۴ واقعه و روستایی را ۲ هزار و ۶۹۴ واقعه برشمرد و اضافه کرد: میانگین سن ازدواج بار اول مردان استان در سال گذشته ۲۷.۸۴ سال و زنان ۲۳.۸۳ سال بوده است.
عدم شناخت کافی زوجین از یکدیگر از عوامل اصلی طلاق
نظرات کارشناسان مسایل خانواده و مشاوران نیز در مورد علل افزایش طلاق در کردستان حاوی نکات جالبی بود که در این راستا دکتر «عطا شاکریان»، عضو هیات علمی دانشگاه، درمانگر ازدواج و خانواده و مشاور ازدواج و طلاق در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: به عنوان کسی که نزدیک به سه دهه در زمینه مشاوره ازدواج و طلاق مشغول به فعالیت هستم، از مهمترین دلایل طلاق را عدم شناخت زوجین از همدیگر می‌دانم.
وی ادامه داد: با بسیاری از مراجعان در جلسات مشاوره طلاق مواجه هستم که شناخت سطحی و محدودی در آشنایی اولیه دارند و تظاهرات رفتارهای هیجانی در انتخابشان به وضوح دیده می‌شود؛ هرچند که بسیار طبیعی به نظر می رسد انتخاب همسر با احساسات و عواطف و عشق صورت بگیرد، اما بعد از رسیدن زوجین به یکدیگر بُعد عقلانی و ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری آنها خود را نشان می‌دهد که ممکن است این عدم شناخت باعث ایجاد تعارضات جدی بین زوجین شود.
این مشاور خانواده اضافه کرد: ازدواج نیازمند شناخت است و در دوره آشنایی این شناخت باید در زمینه‌های مختلف از جمله باورها و اعتقادات، شیوه‌های حل مسئله، شیوه‌های مواجهه با تنش‌ها و استرس‌ها، خصوصیت‌های شخصیتی، خانواده، نحوه مدیریت مالی و اقتصادی، آمادگی روانی و ذهنی برای تشکیل خانواده و غیره صورت بگیرد.
وی افزود: موارد مهم دیگری هم وجود دارد که برای دانستن آن مدت زمان کافی نیاز هست تا زوجین به یک شناخت نسبی نسبت به هم دست یابند، زیرا ازدواج‌های بدون شناخت همواره با چالش همراه بوده است و به تدریج در زندگی منجر به بروز تنش و مشکلات جدی می‌شود.
دخالت اطرافیان و خانواده‌ها عامل موثر دیگر بر افزایش طلاق
دکتر شاکریان از جمله عوامل موثر دیگر بر افزایش طلاق را دخالت اطرافیان از جمله خانواده‌ها در زندگی زوج‌های جوان دانست و گفت: این مسئله بسیار فراگیر بوده و محدود به سطح فرهنگی خانواده‌های خاص نیست. آنچه دیده می شود این است که انگار هیچ مرزی در بسیاری از ازدواج‌های حال حاضر وجود ندارد و به راحتی اطرافیان و بخصوص خانواده ها در کوچکترین مسائل فرزندان خود دخالت و تصمیم گیری می‌کنند و حریم خصوصی و فردیتی برای آنان قائل نمی‌شوند.
وی اضافه کرد: دخالت نزدیکان با توجه به پرونده‌های مورد بررسی و مراجعان به مشاوره در استان کردستان می‌تواند بسیار نگران کننده باشد.
این مشاور ازدواج و طلاق گفت: مشکلات رفتاری و شخصیتی زوجین نیز عوامل مهم دیگری در افزایش طلاق است تا آنجا که رد پای اختلالات شخصیتی نیز مشهود بوده و این نکته‌ای است که بسیاری از اوقات برای دیگران و حتی بررسی کنندگان پرونده‌های طلاق در دادگاه نیز ممکن است از نظر دور بماند.
وی تاکید کرد: آنچه که می‌تواند قابل توجه باشد اهمیت مشاوره‌های قبل از ازدواج است تا خصوصیات شخصیتی نگران کننده شناسایی و مورد توجه قرار گیرد.
دکتر شاکریان با عنوان اینکه عامل دیگر عدم برآورده شدن نیازهای عاطفی، اجتماعی و جنسی زوجین بوده، افزود: در این زمینه شکایت بسیاری از زوج‌ها بخصوص خانم‌ها عدم توجه به نیازهای عاطفی و جنسی آنان در روند زندگی مشترک بوده است.
وی اضافه کرد: تجارب ناخوشایند افراد و آسیب‌های روانی در دوران کودکی، دلبستگی‌های ناایمن و حتی عوامل فرهنگی دخیل در این مورد نشانگر عدم شناخت کافی زوجین و نبود مهارت‌های زندگی است که هر کدام می‌تواند در جای خود مخاطرات جدی در زندگی ایجاد کند.
ازدواج در سنین پایین، اعتیاد و فقر از عوامل موثر دیگر در افزایش طلاق
این درمانگر خانواده افزود: موارد دیگری همچون ازدواج در سنین پایین، ازدواج‌های تحمیلی، اعتیاد، افزایش نرخ فقر و کاهش وضعیت رفاه و معیشت در کشور نیز می‌تواند از عوامل رشد نرخ طلاق در مقایسه با ازدواج باشد، چرا که خانواده‌ها در شرایطی که با وضعیت سخت اقتصادی مواجه هستند، ادامه زندگی مشترک برای آنها سخت‌تر می‌شود.
وی در مورد مهمترین دلایل کاهش ازدواج در کردستان نیز گفت: تغییر در سبک زندگی جوانان به دلیل تغییر نگرش نسبت به خود، دیگران و جهان پیرامون عامل مهمی در کاهش نرخ ازدواج می‌تواند باشد که این مسئله در ازدواج و تشکیل خانواده در سال‌های اخیر قابل توجه و نیاز به واکاوی بیشتری دارد.
شاکریان اضافه کرد: وجود روابط بین جوانان (دختر و پسر)، ازدواج سفید، تمایل به ادامه تحصیل در مقاطع عالی در تمام اقشار اجتماعی به ویژه در خانم‌ها، مشاهده زندگی دیگران و دشواری‌های آنها، مشاهده حجم طلاق و گسترش آن و عدم بلوغ اقتصادی نیز از جمله مواردی است که می‌تواند در کاهش نرخ ازدواج تاثیرگذار باشد.
اهمیت مشاوره‌های قبل از ازدواج با متخصصان امر
او در پاسخ به این سوال که چه راهکارهایی را برای کاهش آمار طلاق در استان موثر می‌داند، گفت: نکته بسیار مهم از دید بنده اهمیت مشاوره‌های قبل از ازدواج با متخصصان این حوزه است که این مسئله بسیار می‌تواند در حال حاضر به عنوان یک راه حل تاثیرگذار مورد توجه قرار گیرد.
این مشاور ازدواج اضافه کرد: مشاوره‌های قبل از ازدواج در فراهم کردن شناخت طرفین بسیار تاثیرگذار و مفید است چرا که بسیاری از رابطه‌هایی که به غلط شکل می‌گیرد به دلیل عدم شناخت لازم بوده و در پیامد آن سردی روابط، طلاق عاطفی و سوق دادن به جدایی را نیز در پی دارد.
وی گفت: گام بعدی فراگیر کردن آموزش‌های قبل از ازدواج با بهره گیری از تمامی ظرفیت‌های موجود در جامعه از جمله مدارس، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها، سازمان‌های غیردولتی، تسهیل دسترسی به آموزش‌های بعد از ازدواج بخصوص در افراد آسیب پذیر در ازدواج و دارای مشکلات ارتباطی، ارائه مشاوره به زوجین در مداخله‌های حین و پس از طلاق و برنامه ریزی برای اشتغال جوانان است که می‌تواند از راه‌حل‌های برون رفت از این شرایط نگران کننده باشد.
روند رو به رشد آمار طلاق در سال‌های اول زندگی مشترک
دکتر شاکریان در ادامه عنوان کرد: میزان بالای طلاق در سال‌های اول زندگی این زنگ هشدار را به صدا در می آورد که افراد نیاز به آموزش و آمادگی بیشتری برای تشکیل زندگی مشترک دارند و باید تا قبل از اینکه به وسیله آزمون و خطا روند زندگی را هدایت کنند مهارت‌های لازم برای حل مسئله و تعارض در زندگی مشترک را آموخته باشند.
وی افزود: در سیستم تعلیم و تربیت ما آموزش مهارت‌های زندگی در جامعه و بخصوص مدارس بسیار مغفول مانده است. منظور از مهارت‌های زندگی مباحثی نظیر گفت و گو، گوش کردن، همدلی، صبر، گذشت، مسوولیت پذیری و تعهد و مدیریت هیجان‌ها بخصوص خشم است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: از آنجاییکه فراگیری و کاربردی شدن این مهارت‌ها به زمان و ممارست احتیاج دارد و زوجین پس از ازدواج این فرصت را به طرف مقابل نمی‌دهند، بهتر است افراد در دوران کودکی و مجردی این مهارت‌ها را بیاموزند تا در اوایل زندگی با مشکل رو به رو نشوند.
تاثیر انکارناپذیر کرونا در ۲ سال اخیر بر افزایش طلاق
در ادامه از بُعد اجتماعی به قضیه طلاق نگاه کردیم که در این راستا «خالد توکلی» دارای دکترای جامعه شناسی و از جامعه شناسان مطرح استان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مورد چرایی افزایش طلاق در کردستان گفت: در سال‌های اخیر عامل جدیدی که پیامدهای مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را در پی داشته است کرونا بوده که طلاق هم از این امر مستثنی نیست.
وی با اشاره به اینکه عواملی که در گذشته منجر به افزایش طلاق شده در سال‌های اخیر بر اثر کرونا تشدید شده‌اند، افزود: در حوزه اقتصادی شاهد بحران‌های اقتصادی هستیم که می‌تواند پدیده طلاق را بیشتر کرده و علاوه بر این ارتباطات خانوادگی نیز کمتر و اعتماد بین خانواده‌ها کاهش یافته است، بنابر این وقتی اعتماد و ارتباط بین افراد جامعه و خانواده‌ها کمرنگ باشد امکان جدایی و طلاق بیشتر می‌شود.
توکلی ادامه داد: به لحاظ فرهنگی انتظارات افراد و خانواده‌ها از یکدیگر بیشتر شده و اعتماد به نفش خانواده‌ها و دختران نیز برای پذیرش طلاق بیشتر شده است که این عوامل هم می‌توانند به افزایش طلاق کمک کنند.
این جامعه شناس معتقد است که پیامدهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کرونا باعث شده که آمار طلاق در کردستان روند به افزایش داشته باشد و اگر شاخص‌های اقتصادی را مقایسه کنیم می‌بینیم که بحران‌های اقتصادی در کردستان وسعت بیشتری دارند و تاثیر آنها از سایر نقاط کشور بیشتر است.
وی در مورد کاهش امر ازدواج نیز گفت: ما برای شکل گیری ازدواج به حداقلی از امکانات اقتصادی نیاز داریم مثلا یک پسر حداقل باید یک شغل داشته باشد تا بتواند امکانات اقتصادی را فراهم کرده و ازدواج کند، به این دلیل چون امکانات اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی برای ازدواج فراهم نیست، سن ازدواج و سطح انتظارات نیز بالا رفته و در نتیجه ازدواج نیز کاهش یافته است.
داغدار بودن خانواده‌ها امکان ازدواج و برگزاری تجمعات را کاهش داد
توکلی با بیان اینکه شیوع ویروس کرونا بسیاری از خانواده‌ها را داغدار کرد و آنها عزیزان خود را از دست داده بودند پس امکان عروسی و تجمعات هم فراهم نبود، افزود: در دوران کرونا اولویت اول مردم حفظ سلامت بود در نتیجه کمتر به امر ازدواج می‌اندیشند و اگر خانواده‌ای هم حاضر نبود پروتکل‌ها را رعایت کند و تجمعاتی صورت می‌گرفت مردم او را سرزنش می‌کردند، یا به صورت قانونی از برگزاری مراسم ازدواج ممانعت می‌شد.
این دکترای جامعه شناسی اضافه کرد: در نزد بسیاری از مردم به لحاظ فرهنگی و اجتماعی ازدواج بدون تشریفات و مراسمات بی معنی است، در نتیجه با توجه به اینکه در دوران کرونا امکان برگزاری تجمعات و عروسی فراهم نبود مردم بسیاری حاضر بودند که عروسی خود را به دوران بعد از کرونا منتقل کنند به شرط اینکه مراسم عروسی برگزار شود.
وی تاکید کرد: بحران‌های اقتصادی و بیکاری بسیار بر کاهش ازدواج بسیار تاثیرگذار بوده، چون در کشور ما شرط اصلی برای ازدواج، اشتغال پسر است و وقتی این شرط را نداشته باشد امکان ازدواج برای او فراهم نیست و خانواده دختر نیز حاضر نیستند به ازدواج دخترشان رضایت بدهند.
ضرورت بهره گرفتن از نهادهای مدنی و مشاوره‌ای در کاهش امر طلاق
توکلی در مورد اینکه چه راهکاری برای کاهش طلاق موثر است، گفت: باید تحقیقات منظم و منسجمی بر روی این مسئله صورت گیرد تا علل آن مشخص شود، اما برای اینکه طلاق کاهش پیدا کند بیش از هر چیز باید به نهادهای مدنی و مشاوره ای در جامعه اهمیت داده شود، چون در نهادهای مدنی افراد بسیاری با یکدیگر تبادل نظر و همفکری کرده و در مورد مسایل مشترک بحث و گفتگو می کنند، در نتیجه می‌توانند هم مشکلات یکدیگر را کم کنند و هم راهکار برای مسایل و مشکلات ارائه دهند.
وی افزود: از سوی دیگر نهادهای مشاوره‌ای نیز اگر در جامعه رواج پیدا کنند و مردم هم بپذیرند که این نهادها می‌توانند مفید باشند و اعتماد نسبت به آنها بوجود بیاید بسیار می‌توانند نقش موثری داشته باشند.
این جامعه شناس معتقد است که در کنار همه اینها باید بحران‌های اقتصادی مهار و کنترل شود تا طلاق کاهش پیدا کند.
وی در ادامه گفت: به دلیل اینکه بخشی از جامعه ما در حال گذار است و ارزش های مدرن را پذیرفته و خانواده‌ها و دختران همانند گذشته از طلاق نمی ترسند و آن را با اعتماد به نفس قبول می‌کنند، افزایش طلاق تا حدودی طبیعی است اما باید برای بعد از طلاق نیز برنامه ریزی داشت و آنها حمایت شوند.
توکلی ادامه داد: شاید برای خانواده‌های سنتی طلاق امری مذموم باشد اما برای افرادی که ارزش‌های فردی برای آنها مهم است و در زندگی مشترک در تنگنا قرار دارند یک فرصت برای رسیدن به وضعیت بهتر و شکوفا کردن ارزش‌های فردی باشد.
طلاق برای زوج‌های جوان که روزی با هزار امید و آرزو پای سفره عقد نشسته و خوشبختی خود را در گرو زندگی مشترک دیده‌اند امری ناخوشایند و به منزله یک شکست است و می‌تواند آسیب‌های روحی و روانی بسیاری را نیز در پی داشته باشد که لازم است قبل از اقدام به ازدواج، افراد بیشتر شناخت‌های لازم و مهارت‌های زندگی مشترک را کسب کنند.
استان کردستان با یک میلیون و ۶۰۳ هزار نفر جمعیت، ۱۰ شهرستان، ۳۲ شهر، ۳۱ بخش، ۸۶ دهستان و یک هزار و ۶۷۷ روستای دارای سکنه دارد.