یعقوب گویلیان روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سال گذشته پنج بنا و اثر ارزشمند استان شامل عمارت مشیر دیوان و کاخ موزه خسروآباد در شهر سنندج، حمام قصلان قروه، حمام حاج صالح سقز و مجموعه صلوات‌آباد بیجار براساس الگوهای فنی و تاریخی بازسازی و مرمت شدند.
وی افزود: ساماندهی بخشی از بافت تاریخی پالنگان، مرمت پل دلمرز، مرمت و احیای مسجد و حوض خانه و محوطه میدان‌گاهی روستای بزلانه و آسیب‌شناسی بافت تاریخی بزلانه، مرمت دیوانخانه ولایت کردستان اردلان و مرمت و ساماندهی مقبره صفورا خانم هورامان از جمله اقدامات انجام شده در سال گذشته بود.
وی گفت: مرمت مشارکتی خانه‌های تاریخی روستایی، مرمت‌های حفاظتی و استحکامی و مرمت دیوارهای خشتی قلعه زیویه، کاخ موزه و چهارباغ خسروآباد، حمام قلعه شهر قصلان، حمام حاج صالح سقز، قلعه شهر صلوات آباد بیجار و ساماندهی دسترسی ورودی به سایت تاریخی کرفتو از جمله دیگر اقدامات صورت گرفته در سال گذشته بوده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان ادامه داد: همچنین مرمت‌های حفاظتی، استحکامی و جامع در بناها و مجموعه‌های مختلف تاریخی استان، همکاری و کمک‌های فنی و اعتباری به بخش خصوصی در احیای بناهای تاریخی با کاربری‌های مختلف فرهنگی و پذیرایی و اقامتی از دیگر این اقدامات بوده است.
وی گفت: مرمت بناهای شاخص از جمله ارتقا کمی و کیفی موزه ها از جمله مرمت موزه شهر سقز در حمام حاج صالح، مطالعات موزه منطقه‌ای خانه کُرد و سایت موزه‌های ژیوار و کرفتو، مطالعات حفاظتی و معرفی و بازیابی قلعه شهرهای مهم استان در زیویه، حسن‌آباد، مریوان، پالنگان و بیجار، مطالعات بافت‌های مهم تاریخی استان در سنندج، سقز، بیجار، بانه و هورامان تخت و راه‌اندازی بانک سفال استان از دیگر اقدامات و برنامه‌های حوزه میراث فرهنگی استان در سال گذشته بوده است.
وی در ادامه گفت: موزه‌ها و بناهای تاریخی این استان جزء زیباترین و پربازدیدترین اماکن ایران هستند که هر ساله گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور به شوق تماشای آن‌ها به کردستان سفر می‌کنند.
گویلیان با اشاره به اینکه سال گذشته بیش از ۳۵ هزار گردشگر و مسافر از پنج موزه و بنای تاریخی شاخص استان بازدید کردند، اضافه کرد: بالاترین حجم بازدید گردشگران از جاذبه‌های تاریخی استان در سال ۱۴۰۰ مربوط به خانه کُرد سنندج با ۱۳ هزار و ۹۴۴ بازدید، غار کرفتو با ۱۰ هزار و ۵۳۸ نفر، موزه قرآن نگل با پنج هزار و ۳۴۱ نفر، کاخ موزه خسروآباد با سه هزار و ۵۸۴ نفر و عمارت مشیر دیوان نیز با یک هزار و ۷۴۵ نفر بوده است.
از مهمترین گنجینه‌های تاریخی کردستان می‌توان به عمارت آصف (فاز اول موزه مردم‌شناسی خانه کرد)، عمارت ملالطف الله (موزه باستان‌شناسی)، عمارت و باغ وکیل، عمارت و چهارباغ خسروآباد، عمارت مشیردیوان، مسجد و مدرسه دارالاحسان(جامع سنندج)، پل قشلاق، بازار سنندج، معبد هراکلس و معبد میترا در قلع ه‌شهر غار کرفتوی دیواندره اشاره کرد.
از دیگر گنجینه های استان کردستان می توان به قلعه مریوان، پل تاریخی گاران در مریوان، دهها بافت تاریخی در منظر منطقه جهانی هورامان در سروآباد، کاخ دژ زیویه و مسجد دو مناره در سقز، قلعه قمچقای و قلعه و پل تاریخی صلوات آباد در بیجار، قلعه و حمام قصلان و پل فرهاد آباد در قروه، گنبد منصوب به امامزاده شیدا در دهگلان و زیارتگاه حضرت عکاشه اشاره کرد.
تاکنون ۲ هزار اثر شامل آثار تاریخی، غارهای طبیعی، درختان کهنسال، میراث منقول(بناها، محوطه و تپه‌ها)، قنات و مکان‌های طبیعی در استان کردستان شناسایی شده که از این تعداد ۹۵۰ اثر آن به ثبت ملی رسیده است.