فرزانه اعظم لطفی در گفت و گو با خبرنگار کتاب ایرنا اظهار داشت: قبل از اینکه اصطلاح فرهنگ مطالعه را به کار ببریم، بهترین نکته این است که بدانیم معرفت‌مان به کتاب چقدر است. هرچقدر معرفت انسان‌ها در هر کشوری چه در غرب چه در شرق نسبت به کتاب بالاتر باشد، فرهنگ کتابخوانی و سطح استاندارد کتاب خواندن هم بیشتر می شود.
این پژوهشگر فرهنگ شرقی، ادامه داد: قدرت مطالعه در هندوستان قوی است و مردم به خواندن کتاب علاقه خاصی دارند. یکی از مهم ترین مسائلی که هندی ها را برای اینکه بهتر و بیشتر کتاب بخوانند، تشویق می‌کند، علاقه به هنر، فرهنگ، اسطوره، موسیقی، سینما و تئاتر است، چون همه این چیزها با هم تنوعی در حوزه مطالعات تطییقی ایجاد کرده و این تنوع به دلیل تنوع جشنواره‌ها، رنگ‌ها، ادیان، فلسفه و خیلی چیزهای دیگر است.
وی اضافه کرد: افتخار می کنم که ایرانی‌ها برای کتاب و نویسندگان ارزش قائل هستند. آرزو دارم نمایشگاه کتاب، فقط تفرجگاه نباشد. در عین حال خوب است که بگردیم و از اینکه خانواده ها را کنار هم می بینیم، احساس غرور و خوشحالی می‌کنیم. حداقل در شرایطی که فراگیری کرونا، اطراف ما را خالی کرده و اینکه مردم را نمی دیدیم، الان باعث غرور است که همه می توانند در کنار یکدیگر به همین سادگی رفت و آمد داشته باشند اما چیزی که ذهنم را آزرده می کند این است که مطمئن نیستم جمعیتی که در نمایشگاه کتاب آمده بودند واقعا اهل مطالعه هستند یا نه.
فرهنگ مطالعه در کشور ما، در زمانی هایی خود را نشان می دهد که اجبار برای خواندن است
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، اظهار داشت: فرهنگ مطالعه در کشور ما، در زمانی هایی خود را نشان می دهد که اجبار برای خواندن است، مثلا وقتی که دانشجو مجبور است برای امتحان پایان ترم، درس بخواند یا بیشتر، زمانی است که فقط مجبور به خواندن کتاب باشیم و برای به دست آوردن چیزهایی باید کتاب بخوانیم، ولی هنوز آن معرفت کتابخوانی در کشور شکل نگرفته و یکی از آرزوهای بزرگم این است که قبل از اینکه به دانش کتاب خواندن نزدیک شویم، معرفت کتاب خواندن را در خود نهادینه کنیم و بدانیم که خواندن کتاب، به ما حکمت می آموزد.
هنوز آن معرفت کتابخوانی در کشور شکل نگرفته و من یکی از آرزوهای بزرگم این است که قبل از اینکه به دانش کتاب خواندن نزدیک شویم، معرفت کتاب خواندن را در خود نهادینه کنیم و بدانیم که خواندن کتاب، به ما حکمت می آموزد
وی با بیان این که اکثر حکمت‌هایی که در کشورهای دیگر وجود دارد، از نظر تطبیقی در کتاب‌ها نهفته است، افزود: گرچه امروز عصر دیجیتال است و خیلی از کتاب‌ها را می توان از سامانه‌های مختلف حوزه کتاب به دست آورد ولی واقعا لمس کتاب چیز دیگری است.
لطفی در پاسخ به این سوال که نمایشگاه کتاب تهران و بمبئی به عنوان یکی از بزرگترین نمایشگاه های کتاب آسیایی، چه شباهت ها و تفاوت هایی دارند، گفت: جمعیتی که در نمایشگاه کتاب بمبئی است، با نمایشگاه کتاب تهران قابل مقایسه نیست و همچنین تنوعی که در حوزه کتاب‌ها وجود دارد، قابل بیان نیست. مانند تالیف، ترجمه، ادبیات علوم و مانند آن. شما با سیل بزرگی از کتاب‌ها با تنوع محتوایی مواجه هستید. به طوری که می توانید در مورد هر چیزی که به ذهن‌تان می رسد، در آن نمایشگاه کتابی پیدا کنید.
وی افزود: آنجا نظم، تنوع محتوا و تالیفات جدید و تحقیقات تازه است. البته هر نمایشگاهی در هندوستان یادآور مطالعات فلسفه، اسطوره، و غیره است. نمایشگاه کتاب، نمایشگاهی از کتاب‌های بی جان نیست. بلکه در حقیقت احساس می کنید یک جشن در کنار آن برگزار می‌شود، خیلی از چیزها را بازنمایی و یادآوری می کند، مثلا حماسه مهابهارات که به قدمت تاریخ هند است و یا حماسه رامایانا، به صورت کاملا جدید در نمایشگاه، در حوزه های مختلف تالیف، هنر و طراحی لباس، خود را نشان می دهد.
این ادیبِ فرهنگ نویس، مهم ترین ویژگی در نمایشگاه بمبئی و دیگر ایالت‌های هندوستان را تنوع آثار ارایه شده، دانست و بیان کرد: ما هم چون دارای تمدن هستیم، چیزی از دنیا کم نداریم، چه بسا بیشتر هم تمدن داریم، ولی باید قشر جوان ما به خصوص تحصیل کرده ها کمک کنند و دست به دست هم دهند با یادآوری، داشته هایمان را محفوظ بداریم و به دارایی هایمان اضافه کنیم.
نمایشگاه ما می تواند پژوهشگاهی برای ایران‌شناسی باشد. از غرب و شرق که به کشور ما می آیند بدانند که این کشور صاحب فرهنگ و تمدن است. صاحب همه چیز است و هیچ چیزی از هیچ جای دنیا کم ندارد
استاد دانشگاه تهران، با اشاره به این که امسال نمایشگاه مثل سال‌های گذشته نبود، گفت: احتمال می‌دهم به خاطر شرایط کرونا، تحریم ها، کم توجهی ها و بی توجهی ها، چه در غرب چه در شرق این اتفاق افتاده باشد اما نمایشگاه کتاب، می‌تواند فضای مناسبی برای تحصیل ایران شناسی باشد. به نمایشگاه کتاب فقط برای حضور فیزیکی افراد نباید توجه کرد. نمایشگاه کتاب ظرفیت یک پژوهشکده را داراست و چه بسا یک دانشگاه برای کشورهای مورد نظر باشد. هر نمایشگاهی به خصوص نمایشگاه ما می تواند پژوهشگاهی برای ایران‌شناسی باشد. کسانی که از غرب و شرق به کشور ما می آیند، بدانند که این کشور صاحب فرهنگ و تمدن است، صاحب همه چیز است و هیچ چیزی از هیچ جای دنیا کم ندارد.
وی ادامه داد: باید کمبودها را مدیریت کرد، باید دل سوزاند و باید مواظب باشیم هویتمان دست نخورده باقی بماند و اجازه ندهیم خدشه دار شود. باید نمایشگاه بین المللی را در سطح آکادمی بدانیم. نه فقط فضایی برای تفرجگاه.