بلوط در فرهنگ زاگرس نشین ها درخت مقدسی است آنان از زمان هایی که بلوط پرچین کپرها، تیر سقف کومه‌ها ،آتش اجاق ها و چراغ شب‌هایشان بود و در بحران‌های قحطی نان‌گندم و جُو نان تیری بلوط آخرین جان پناه انسان های گرسنه‌ای بود که پنجه‌درپنجه مرگ می‌زدند خاطره دارند.
در زمان حاضر هم وقتی گرما امان زاگرس نشینان را می برد به سایه درختان بلوط پناه میبرند،آنان درخت بلوط را ریشه های اصالت سرزمین خود می دانند به آن می نازند.
طبیعت دوستان کهگیلویه و بویراحمدی این روزها برای حمایت از بلوط های زاگرس در پویش هایی که در فضای مجازی و جنگل ها تشکیل می دهند و از زردی رخسار بلوط ها ابراز تاسف می کنند،یکی از این آیین ها که در جاده یاسوج به شیراز پس از پلیس راه در جنگل های بلوط شهرستان بویراحمد برپا شد،طبیعت دوستان با خوانش اشعار غمناک در سوگ بلوط های درگیر آفت های برگخوار و جوانه خوار بلوط،آتش سوزی ها،قاچاق چوب و خشکسالی با طبیعت همنوایی کردند.
آنان با در دست داشتن پلاکاردهایی مزین به شعارهای دفاع از این منابع خدادادی ،عموم مردم را به صیانت از جنگل های بلوط در معرض تهدید و نابودی ، فراخواندند.
شهروندان طبیعت دوست که پلاکاردهایی با شعارهایی بی تفاوتی نسبت به جنگل های بلوط پایان یابد،مرگ بلوط مرگ ایران است،عروس زاگرس بی زلف بلوط می میرد،ورود دام را ممنوع کنید، قاچاق هیزم و چوب متوقف شود را در دست داشتند نگران کشیده شدن افت برگخوار به جنگل های دیگر نقاط استان هستند.
کارشناسان منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد همصدا با طبیعت دوستان با اشاره به اینکه گستره ۶میلیون هکتاری زاگرس با وجود داشتن هفت رودخانه دایمی از ۹ رودخانه دایمی کشور،تامین اکسیژن مورد نیاز برای ۶۰ میلیون نفر ایرانی و ذخیره یکهزار هکتار متر مکعبی آب در هر هکتار ارزشمندترین میراث طبیعی کشورمان محسوب می شود تاکید می کنند که تلاش برای احیای جنگل های آسیب دیده زاگرس ضروری است.
اینک طغیان آفت پروانه برگخوار بلوط و خزان نابهنگام بخش هایی از جنگل های زاگرس قوز بالا قوز عوامل آسیب زای دیگر همچون خشکسالی،آتش سوزی،قاچاق چوب شده و زیباترین جلوه میراث طبیعی ایران زمین زرد و بیمار شده است.
آفت پروانه برگخوار بلوط چیست؟
حشره برگخوار که زمانی یکی از حشرات مفید درختان بلوط بود، امروزه با تغییرات آب و هوایی و دستکاری انسانی به یک آفت و تهدید برای جنگل های زاگرس تبدیل شده است.
پروانه برگ خوار آفتی است که به درختان بلوط و گیاهان گوناگونی مانند مرکبات، پسته، بادام و بسیاری دیگر از گیاهان حمله می کنند؛ این آفت به پنج نسل در طبیعت می تواند خسارت وارد کند.
پروانه جوانه خوار بلوط (Tortrix viridana L) که در چند دهه اخیر، گونه‌های مختلف بلوط را مورد حمله قرار داده آفتی بسیار مخرب است که باعث کاهش رویش چوب، زوال جنگل، تغییر در زادآوری و توالی شده و حتی باعث مرگ و میر درختان می‌شوند.
این آفت با آغاز فصل بهار در سطح جنگل‌های بلوط در ناحیه رویشی زاگرس شروع به فعالیت کرده و خسارت های زیادی را به عرصه‌های طبیعی وارد می‌کند.
این حشره با تغذیه بی‌رویه از جوانه‌ها و برگ‌های درختان، ظاهر درخت را عاری از برگ می‌کند و همین باعث می‌شود بسیاری از مردم با گمان بر خشکیدگی درخت، به قطع آن در عرصه اقدام کنند.
راهکارهای کنترل پروانه برگخوار بلوط
طبیعت دوستان کهگیلویه و بویراحمدی با یادآوری نقش جنگل های بلوط به عنوان سپری در برابر سیلاب های مخرب،فرسایش خاک،توسعه صنعت گردشگری و دهها مزیت دیگر دارای اهمیت است از مسوولان سوال می کنند که زخم آفت برگ خوار بلوط به عنوان مهمترین بحران این روزها در جنگل های زاگرس مرهم می شود؟
مسوولان منابع طبیعی در پاسخ به این دغدغه ها ایجاد تله نوری و استفاده از محلول بی تی را از جمله راهکارهای کنترل پروانه های سفید برگخوار بلوط عنوان کرده اند اما تاکید می کنند همه چیز باید حساب شده و در وقت خودش و البته با کمک جوامع محلی انجام شود.
این صاحب نظران با اشاره به تجربه ناموفق سال گذشته در مبارزه با آفت برگخوار بلوط در این استان تاکید می کنندکه اقدام برای کنترل آفت پروانه برگخوار باید در دوره خاص خود باشد تا بتواند اثرگذاری خودش را داشته باشد.
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور که چند روز پیش در سفری دو روزه وضعیت جنگل های درگیر با آفت برگخوار بلوط در کهگیلویه و بویراحمد را از نزدیک بررسی کرده اعتقاد دارد که استفاده از تله نوری راهکاری گرهگشا برای کاهش آفت پروانه سفید برگخوار است.
عباسعلی نوبخت افزود: با توجه این که پروانه های مذکور شب پره هستند و در صورت ایجاد تله های نوری حشره ها دور آن جمع می شود و به این ترتیب برگ های بلوط از شر پروانه ها در امان می مانند.
وی با بیان اینکه با استفاده از محلول بی تی که آفت کشی کم خطر است می توان پروانه های بلوط خوار را کنترل کرد اضافه می کند با این وجود اما باید محلول بی تی برای بلوط هایی استفاده شود که از درگیری آن با آفت اطمینان داریم.
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تصریح کرد: از این محلول در کشورهای اروپایی هم برای مبارزه با بلوط ها استفاده می شود و در حال حاضر باید به عنوان یک مسکن موقت از آن استفاده شود.
برای فعال کردن باکتری های موجود در پودرهای بی تی لازم است از چند ساعت قبل آنان را در آب حل کرد و محلول به دست آمده را از صافی عبور داده و درون محلول پاش های موتوری ریخت آنگاه بر روی درختان پاشید.
در این عملیات از چهار محلول پاش موتوری پشتی و یک محلول پاش موتوری زنبه ای استفاده می شود و درصورت لزوم حدود ۱۰ الی ۱۵ روز بعد عملیات محلول پاشی دوباره تکرار می شود.
او با حساسیت خاص تاکید می کنند که جنگل هایی درگیر آفت برگخوار بلوط با کمک مردم و مسوولان به روزهای خوب خود برمی گردند و شهروندان با دیدن زردی رخسار آنان اقدام به قطع درختان نکنند.
مقصر کیست؟
وقتی مشکلی یا بحرانی ایجاد می شود هر کسی دیگری را متهم می کند و توپ را به دنبال دیگری می اندازد و در پایان هم گفته می شود چه فرقی دارد که مقصر کیست مهم این است که برای رفع بحران همه همدل شوند اما به نظر می رسد که شناخت عوامل آسیب زا به پیشگیری از گسترش آن یا وقوع آن در محل دیگری نیازی است.
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور بر این باور است که همه ما در وضعیت کنونی جنگل‌های زاگرس مقصر هستیم، چون طبیعت را نشناختیم و از روی ناآگاهی و دخل و تصرف در طبیعت باعث بیمار شدن جنگل های زیبای بلوط شده ایم.
نوبخت گفت: شخم زدن جنگل‌های بلوط و کاشت‌های غیر مرتبط در این مناطق و تغییرات اقلیمی هم از سوی دیگر باعث شده تا زاگرس با تهدید جدی مواجه شود.
وی همچنین اضافه کرد: مسئولان در مناطق زاگرس برای اجرای همۀ طرح های عمرانی توجه به مسائل زیست‌محیطی را در اولویت قرار دهند.
درگیری جنگل های زاگرس با آفت برگخوار بلوط
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور گفت: ۴۱هزار هکتار از جنگل های بلوط منطقه زاگرس درگیر آفت برگخوار بلوط است.
امیر مسعود جلالی تاکید کرد: از این میزان ۲۶هزار هکتار در کهگیلویه و بویراحمد ، ۹ هزار هکتار در خوزستان و ۶ هزار هکتار نیز در استان فارس قرار دارد.
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تاکید کرد: مبارزه با این آفت پارسال در هشت هزار هکتار از جنگل های بلوط کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفته است.
اقدام هایی برای مبارزه با آفت برگخوار بلوط
تبدیل شدن مساله مهم آفت برگخوار بلوط به مطالبه نخست آن درفضای مجازی،انتشار روزانه ده ها خبر و گزارش تصویری وفیلم از جنگل های بلوط درگیر آفت برگخوار بلوط کار خودش کرد و مسوولان کشوری و استانی را برای حل این مشکل همدل کرد به همین دلیل شروع عملیات میدانی مبارزه با آفت پروانه برگخوار بلوط روز گذشته شروع شد تا روزنه امیدی برای سبز شدن دوباره این مناطق باشد.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد عملیات مبارزه با آفات بلوط در جنگل‌های آسیب دیده این استان از دیروز (جمعه )آغاز شد گفت: برای محلول‌پاشی و مبارزه با آفت درختان بلوط ۴۰ میلیارد تومان تامین شده است.
سید علی احمدزاده اظهار داشت: برای مبارزه و محلول‌پاشی درختان بلوط کهگیلویه و بویراحمد به ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
وی تاکید کرد: قرار است ۳۵ میلیارد تومان اعتبار نیز از محل مسوولیت های اجتماعی وزارت نفت به این امر مهم اختصاص یابد.
استاندار کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه بیشترین درگیری با این آفات در منطقه باشت است، گفت: علاوه بر مبارزه با این آفات باید درختان جدید جایگزین شود که از سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور انتظار می رود به فکر تامین اعتبار برای کاشت درختان جدید باشد.
راهکارهای پیشگیرانه برای دیگر نقاط زاگرس
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: جنگل های زاگرس ۶ میلیون هکتار مساحت دارد که از این میزان یک میلیون هکتارآن بر اثر عوامل مختلف مانند خشکسالی دچار خسارت شده است و برای مصون ماندن بقیه جنگل ها از آفت برگخوار بلوط باید از زراعت یا باغبانی در نزدیکی این گونه ارزشمند جنگلی خودداری شود.
عباسعلی نوبخت با یادآوری اینکه مشارکت جوامع محلی راهکاری برای پیشگیری از گسترش این آفت در جنگل های بلوط است تاکید کرد: یکی از دلایل مهم طغیان آفت برگ خوار و پروانه خوار بلوط کشاورزی در نزدیکی درختان بلوط است.
سرپرست سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری همچنین به اهمیت جنگل های زاگرس برای تامین اکسیژن و ذخیره آب اظهار داشت: مبارزه با آفت های جنگل های بلوط به صورت جدی انجام می شود.