به گزارش ایرنا، کردستان با مساحت بیش از ۲۹ هزار کیلومتر مربع بیش از 1.7 دهم درصد سطح کشور را شامل می شود و از این میزان یک میلیون و ۲۱۷ هزار و ۳۸ هکتار را اراضی کشاورزی، یک میلیون و ۴۱۴ هزار هکتار را مرتع و ۳۷۴ هزار هکتار را هم جنگل تشکیل داده است.
از میزان اراضی کشاورزی استان سالانه ۷۸۳ هزار هکتار آن به زیرکشت محصولات زراعی می رود، ۳۸۱ هزار هکتار آن هم آیش بوده و ۵۳ هزار هکتار را هم باغات تشکیل داده است؛ از ۸۳۶ هزار هکتار اراضی زیرکشت محصولات کشاورزی کردستان ۷۰۵ هزار هکتار آن دیم و ۱۳۱ هزار هکتار آن هم آبی است.
سال زراعی جاری ( اول مهر سال ۱۴۰۰ تا مهر ۱۴۰۱) ۵۹۴ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به زیر کشت گندم رفته و از این میزان ۳۲ هزار هکتار آن گندم آبی و مابقی دیم بوده است و این نشان می دهد که حدود ۹۵ درصد این اراضی دیم است.
با وجود اینکه بیشترین اراضی زیرکشت گندم کردستان دیم است از لحاظ تولید این محصول در سال زراعی گذشته به دلیل خشکسالی میزان تولید نسبت به سال قبل کاهش چشمگیری داشت و از یک میلیون تن به ۵۱۷ هزار تن رسید.
حال اگر میزان اراضی آبی زیرکشت گندم در این استان افزایش یابد و به حدود ۵۰ درصد برسد بی شک قادر به تامین بخش زیاد نیاز کشور در تولید این محصول استراتژیک خواهد بود لذا یکی از مطالبات مهم مردم استان در بخش کشاورزی به افزایش اراضی آبی و اختصاص آب از محل ۱۸ سد موجود در این منطقه است.
با توجه به اهمیت بخش کشاورزی در تامین امنیت غذایی جامعه، اشتغالزایی و ایجاد درآمد و تامین مواد اولیه صنایع و سهم آن در تولید ناخالص، می توان اذعان کرد این بخش محور رشد و توسعه اقتصادی استان کردستان است. توسعه بخش کشاورزی بدلیل ارتباط این بخش با سایر بخش های اقتصاد زمینه رشد و شکوفایی استان را فراهم می کند.
در بخش دامپروری استان دارای بیش از سه میلیون واحد دامی است که از تراکم یک و دو دهم واحد دامی در هکتار برخوردار بوده که در حدود ۲ برابر تراکم دامی کشور است.
طی چند سال اخیر صنعت دامپروری و طیور، رشد مناسبی در استان داشته به گونه ای که ظرفیت قابل توجهی مرغداری گوشتی ایجاد شده است و این باعث شده که در غرب و شمال غرب کشور رتبه نخست و در کشور رتبه هشتم را در تولید گوشت مرغ داشته باشیم.
از دیگر ظرفیت های بخش باغی و زراعی استان می توان به تولید سالانه ۳۳۲ هزار و ۸۵۰ تن سیب زمینی، ۳۷ هزار تن نخود، ۶۵ هزار تن توت فرنگی، ۱۴۱ هزار و ۴۰۰ تن انگور، ۲۱ هزار تن گردو، پنج هزار و ۷۰۰ تن به، ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن آلبالو و ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن گیلاس اشاره کرد.
کردستان در تولید توت فرنگی رتبه نخست، سیب زمینی مقام ششم، تولید نخود رتبه چهارم، تولید انگور دیم مقام دوم، تولید گردو رتبه دوم، تولید«به» رتبه سوم، تولید آلبالو رتبه چهارم و تولید گیلاس هم رتبه ششم را در کشور دارد.
صنایع تبدیلی و تکمیلی به عنوان یکی از حلقه های نهایی بخش کشاورزی نقش موثری در توسعه سایر زیر بخش‌های کشاورزی دارد و این صنعت در سه حوزه بسته بندی ، ذخیره سازی و فرآوری محصولات کشاورزی منجر به ایجاد ارزش افزوده، کاهش ضایعات محصولات کشاورزی، اشتغالزایی و توسعه صادرات و تامین امنیت غذایی خواهد شد.
حال با توجه به ظرفیت های بخش کشاورزی که به بخشی از آن اشاره شد طرح های پیشرانی در این حوزه هم چون طرح روغن کشی از دانه های روغنی، صنایع فرآوری سیب زمینی و تولید رب گوجه فرنگی ، فرآوری و بسته بندی گیاهان دارویی و رنگ های خوراکی طبیعی در این استان طراحی شده و آماده واگذاری به سرمایه گذاران داخلی و خارجی است.
کردستان ظرفیت صنعتی شدن را دارد
این استان علاوه بر بخش کشاورزی در بخش های صنعت، معدن و تجارت هم دارای ظرفیت های فراوانی است که توجه به آن می تواند زمینه صنعتی شدن این منطقه را فراهم کند.
اقدامات مطلوبی طی چند سال اخیر در راستای ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی و معدنی در این استان انجام شده هرچند شرایط اقتصادی و کم بودن مهارت مدیریتی و بازاریابی صاحبان واحدهای تولیدی منجر به تعطیلی تعدادی از آنها شده است ولی دولت برای حمایت و احیای این واحدها برنامه هایی در دست اقدام دارد.
براساس آخرین آمار موجود از تعداد ۹۸۷ واحد صنعتی استان کردستان بیش از ۱۶ درصد آن معادل ۱۶۵واحد تعطیل هستند؛ از ۹۷۴ واحد تولیدی ۲۱۰ واحد نیمه فعال و ۴۰۰ واحد هم فعال است و همچنین اشتغال بخش صنعت نیز در این استان هشت هزار نفر است.
از جمله واحدهای بزرگ صنعتی کردستان می توان به کارخانه تراکتور سازی کردستان، سیمان بیجار، لاستیک سازی بارز و پتروشیمی اشاره کرد و در کنار این موارد تکمیل زنجیره فولاد هم از جمله برنامه های دولت سیزدهم در استان است.
شرکت شهرک های صنعتی کردستان از اوایل دهه هفتاد در این استان شکل گرفت و تاکنون به سرمایه گذاران و تولیدکنندگان در ۱۲ شهرک، هفت ناحیه صنعتی و یک منطقه ویژه اقتصادی زمین واگذار کرده است.
این شرکت با دارا بودن یک مرکز خدمات فناوری و کسب و کار، یک هزار و ۴۸۸ قرارداد منعقده و بهره‌برداری از ۷۲۰ واحد صنعتی و واحد کارگاهی زمینه اشتغال مستقیم ۱۲ هزار نفر را در استان کردستان فراهم کرده است.
به گفته مسوولان شرکت شهرک های صنعتی کردستان کمبود زمین یکی از موانع توسعه این شهرک ها در استان است؛ سرانه زمین صنعتی در کردستان کمتر از میانگین کشوری است ولی برنامه هایی هم چون ایجاد شهرک صنعتی بزرگ استان با مساحت بیش از یک هزار هکتار تهیه شده تا مشکل زمین صنعتی در این منطقه برطرف شود.
از دیگر مزیت های اقتصادی و سرمایه گذاری در کردستان منطقه ویژه اقتصادی بانه است که این منطقه در ۱۵ کیلومتری غرب این شهر و در پنج کیلومتری مرز سیرانبند قرار دارد و در سال ۸۹ مصوبه ایجاد آن در دولت دهم به تصویب رسید و عملیات اجرایی آن هم در سال ۱۳۹۶ آغاز شد.
منطقه ویژه اقتصادی بانه یکی از طرح‌های پیشران توسعه کردستان است که با طرح جامع آن به همراه هفت منطقه ویژه اقتصادی دیگر در کشور روز دوشنبه ۲۹ دی ماه سال ۱۳۹۹ در جلسه شورای عالی مناطق آزاد تجاری با حضور معاون اول رییس جمهور موافقت و اسفند همین سال افتتاح شد.
براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی مسووولان مربوطه بعد از جلسات کارشناسی و بررسی های انجام شده ۴۳ سرمایه گذار به شرکت شهرک های صنعتی استان برای عقد قرارداد و دریافت زمین در منطقه ویژه اقتصادی بانه معرفی شدند که قرارداد ۲۵ نفر منعقد شده است.
تحول در اشتغال و سرمایه گذاری با توسعه معادن در کردستان
بخش معدن یکی از ظرفیت های ویژه ای استان کردستان است که با توجه به ظرفیت های موجود می تواند تحول عظیمی را در حوزه های اشتغال، سرمایه گذاری و صادرات ایجاد کرد.
تعداد ۳۴۴ پروانه بهره برداری در حوزه معدن کردستان صادر شده که منجر به استخراج سالانه ۲۱ میلیون تن انواع ماده معدنی خواهد شد؛ از این تعداد حدود ۲۰۲ پروانه بهره برداری فعال و هشت مورد در حال تجهیز است.
تعداد ۱۳۴ فقره از پروانه های معدنی غیر فعال بوده که بیشتر این تعداد در حوزه سنگ لاشه و شن وماسه کوهی بوده که به دلیل رکود صنعت ساختمان در حال حاضر غیر فعال هستند. در خصوص شن ماسه های رودخانه ای و طرح های عمرانی در سال ۱۳۹۹ تعداد ۳۰ فقره و در سال ۱۴۰۰ تعداد ۲۵ فقره مجوز برداشت موقت صادر شده است.
۱۸ گونه مواد معدنی شامل سنگ آهن، کانی های غیر فلزی و انواع کریستال، چینی، گرانیت و طلا در این استان وجود دارد؛ اشتغال زایی مستقیم بخش معدن حدود پنج هزار نفر است که سهم عمده آن در حوزه معادن فلزی است؛ تنوع مواد معدنی این استان و تلاش سازمان صمت برای جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی باعث شده است که صنایع معدنی در یک دهه اخیر رونق یافته و در حوزه های طلا، آهن، سنگ تزئینی و مصالح ساختمانی واحدهای زیادی احداث یا در حال تجهیز باشند.
در حال حاضر طلا تا مرحله شمش فرآوری شده و زنجیره فولاد در استان که جزء طرح های اولویت دار قرار گرفته و مرحله کنسانتره به طور کامل در استان راه اندازی و مراحل گندله و آهن اسفنجی و تولید فولاد در مرحله عملیات اجرایی ( ساخت و تجهیز کارخانه ) هستند.
هرچند اقداماتی برای فرآوری در بخش معدن استان انجام شده ولی هنوز هم خام فروشی مواد معدنی در آن وجود دارد و همین باعث شده هزینه های سنگین راهسازی، استهلاک و فرسوده کردن راه های آسفالته و آلودگی ناشی از تردد بیش از اندازه خودروهای سنگین و نیمه سنگین در محورهای استان را شاهد باشیم.
استان در حوزه معدن نیازمند سرمایه گذاری خارجی در ۲ بخش مطالعات زمین شناسی و اکتشافات تکمیلی است و ایجاد مجتمع های فولاد و ایجاد فرآوری سنگ کردستان با ظرفیت های بالا از جمله اقدامات اساسی در زمینه ایجاد صنایع جانبی و فرآوری است.
کردستان از ظرفیت معدنی بالایی برخوردار است و سال ۱۴۰۱ اجرای پروژه طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی استان کردستان توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی آغاز شد و در این راستا بیش از ۵۳ درصد کل استان کردستان زیر پوشش مطالعات اکتشافی قرار خواهد گرفت و این مساحت شامل ۹۰ درصد مناطق اولویت‌های اکتشافی استان است که حدود ۳۰ هزار کیلومتر مربع از مساحت استان را در بر می‌گیرد.
یکی از سیاست ها و برنامه های دولت ممانعت از خام فروشی معادن است و در این راستا رایزنی هایی برای احداث صنایع فرآوری معدنی در استان انجام شده است.
ظرفیت های مرزی و مبادلات تجاری کردستان
استان کردستان ۲۲۷کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد و اکنون عملیات صادرات، واردات و ترانزیت کالا از طریق مرز بین المللی باشماق مریوان که از سال ۸۵ به مرز رسمی تبدیل شد انجام می شود.
باشماق یکی از مرزهای پرتردد و جزو پنج گذرگاه اقتصادی مهم کشور محسوب می شود و جا دارد زیرساخت های این مرز از جمله در حوزه حمل و نقل ایجاد و توسعه یابد تا بتوان از ظرفیت های زیاد این مرز در راستای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منطقه استفاده برد.
تسهیل در امر تجارت خارجی، تخفیف سود بازرگانی مانند سایر مرزهای کشور، اختصاص مشوق های لازم برای بازرگانان در رونق هرچه بیشتر این مرز موثر است.
مرز سیرانبند بانه نیز که از سوی کشورمان به عنوان مرز رسمی شناخته شده است متاسفانه هنوز از سوی طرف عراقی به عنوان مرز رسمی به رسمیت شناخته نشده و نیاز به پیگیری ها و رایزنی های بیشتر دولت برای رسمی شدن دارد. رسمی شدن مرز سیرانبند بانه نیز می تواند منشاء تحولات اقتصادی فراوانی برای استان کردستان باشد.
کردستان دارای سه بازارچه موقت مرزی شامل مله خورد در سروآباد، خانم شیخان مریوان و سیرانبند بانه است و بازارچه سیف سقز هم چندین سال است که تعطیل شده و یکی از مطالبات فعالان اقتصادی این شهرستان بازگشایی مجدد این بازارچه است.
منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه مریوان یکی از خواسته های مردم استان بود که بعد از سال ها تلاش و پیگیری های فراوان ایجاد آن ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید و مرحله نخست عملیات اجرایی آن و تعیین مدیر اجرایی و افتتاح ساختمان‌های اداری این منطقه ۸ و ۹ اسفند سال گذشته با حضور دبیر شورای عالی مناطق آزاد انجام شد، دفتر سازمان منطقه آزاد تجاری - صنعتی بانه و مریوان در تاریخ مذکور افتتاح شد.
بر اساس اعلام اداره کل اقتصاد و دارایی کردستان تاکنون ۴۳ مورد فرصت سرمایه گذاری در استان شناسایی و تدوین شده و در سامانه مرکز خدمات سرمایه گذاری بارگذاری شده است و سرمایه گذاران با مراجعه به این مرکز می توانند آنها را دریافت و اقدام به سرمایه گذاری کنند.
آنچه در این گزارش به آن پرداخته شده بخشی از ظرفیت های استان کردستان در بخش های کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت است و بی شک در حوزه گردشگری هم این استان دارای پتانسیل های فراوانی است که با اجرای طرح ها و اختصاص بودجه بیشتر و ایجاد و تقویت زیرساخت های لازم با جذب سرمایه گذار می توان به توسعه بیش از پیش این استان امیدوار بود.
بیست و ششمین مقصد سفر رییس جمهور و هیات دولت استان خراسان شمالی بود که دوم تیر انجام شد و کردستان بیست و هفتمین مقصد سفر استانی آیت الله رئیسی انتخاب شده و قرار است روز جمعه ۱۷ تیر انجام شود.
استان کردستان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای یک میلیون و ۶۰۳ هزار نفر جمعیت است و این استان از شمال به استان آذربایجان غربی و قسمتی از زنجان، از جنوب به کرمانشاه و از شرق به همدان و از غرب با کشور عراق همسایه است.
استان کردستان دارای ۱۰ شهرستان، ۲۹ شهر، ۳۱ بخش، ۸۶ دهستان و یک هزار و ۶۹۷ آبادی دارای سکنه و ۱۸۷ آبادی خالی از سکنه است