به گزارش خبرنگار ایرنا، خراسان جنوبی به عنوان سومین استان پهناور ایران در همسایگی ولایت فراه افغانستان، ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با این کشور دارد و دارای چهار بازارچه مرزی به نام‌های گلورده (میل ۷۳) در شهرستان درمیان، دوکوهانه در شهرستان نهبندان، یزدان در شهرستان زیرکوه و ماهیرود در شهرستان سربیشه است لذا مرز به عنوان یکی از پیشران‌های توسعه‌ای در استان برای این استان از اهمیت زیادی برخوردار است.
پایانه مرزی ماهیرود در شهرستان سربیشه فعال‌ترین مرز خراسان جنوبی در سال‌های اخیر بوده است اما چندین سال است که کشور همسایه خراسان جنوبی به صورت یک طرفه اقدام به انسداد سه معبر ترانزیتی مبالادت مرزی استان یعنی معبر یزدان زیرکوه، دوکوهانه نهبندان و گلورده درمیان کرده است. انسداد یک طرفه این معبرها از سوی کشور همسایه سبب شده است در این سال‌ها تجار و مرزنشینان هر دو کشور خسارات زیادی متحمل شوند.
همچنین از طرفی سال‌های اخیر به دلایلی همچون رکود، تحریم‌ها و از همه مهمتر تحولات کشور افغانستان و سیاست رفع تعهدات ارزی، صادرکنندگان خراسان جنوبی با مشکل مواجه شده و این موضوعات صادرات به کشور افغانستان را نیز کاهش داده است.
جلسه بررسی مشکلات تجار، بازرگانان و صادرکنندگان خراسان جنوبی چهارشنبه شب با حضور نماینده مردم شهرستان‌های بیرجند، خوسف و درمیان در مجلس شورای اسلامی در اتاق بازرگانی بیرجند برگزار شد و صادرکنندگان استان خواستار همراهی مجلس شورای اسلامی برای حل این معضل شدند.
رئیس کمیسیون توسعه صادرات، مدیریت واردات، ترانزیت، حمل و نقل، گمرک و امور مرز اتاق بازرگانی بیرجند در این نشست گفت: اهمیت صادرات با کشورهای همسایه بر کسی پوشیده نیست و باید از ظرفیت مرزی بودن استان استفاده شود.
علیرضا خامه زر افزود: خراسان جنوبی دارای ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان است که وجود بازارچه‌های مرزی مشترک در ماهیرود، فعالیت پیله‌وران و سایر اهمیت صادرات با این کشور را نشان می‌دهد.
وی بیان کرد: افغانستان کشوری با ۳۵ تا ۴۰ میلیون نفر جمعیت است که سالانه حدود ۹ میلیارد دلار واردات داشته و سهم کشور ما از بازار این کشور در سال‌های مختلف متفاوت است.
رئیس کمیسیون توسعه صادرات، مدیریت واردات، ترانزیت ، حمل و نقل، گمرک و امور مرز اتاق بازرگانی بیرجند تصریح کرد: در سال‌های اخیر کشورهای دیگر از جمله چین، هند، امارت، ترکیه و سایر نیز وارد بازار این کشور شده و این مقداری رقابت را برای ما سخت‌تر کرده است.
بازار افغانستان اولویت صادراتی خراسان جنوبی
وی با بیان اینکه همچنان بازار افغانستان از اولویت‌های خراسان جنوبی است، اظهار داشت: در سال‌های گذشته بحث بازارچه‌های مرزی از جمله یزدان زیرکوه، دوکوهانه نهبندان و گلورده درمیان به دلیل برخی بی‌مهری‌ها به صورت یک طرفه از جانب افغانستان تعطیل شدند و در این نشست از نماینده مجلس درخواست داریم به جد پیگیر بازگشایی مرزها باشد.
خامه‌زر عنوان کرد: جلسات بسیار زیادی در سال‌های گذشته در این خصوص برگزار شده و رایزنی‌هایی در سطح روسای جمهور انجام شده اما نتیجه مطلوب حاصل نشده است.
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی بیرجند یادآور شد: افغانستان ۹۰ درصد مایحتاج خود را از طریق واردات تامین می‌کند لذا خریدار و خواستار تمامی کالاهای ایرانی است منتها یکسری مشکلات در آن طرف مرز و مشکلاتی در این سمت مرز وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه عمده مشکل تجار، بازرگان و صادرکنندگان در زمینه انتقال پول است، گفت: وقتی تاجر کالایی به این کشور صادر می‌کنند باید مدام نگران باشد که از کدام صرافی پول خود را دریافت خواهد کرد لذا سود صراف‌ها از سود معامله تجار بیشتر است.
رئیس کمیسیون توسعه صادرات، مدیریت واردات، ترانزیت، حمل و نقل، گمرک و امور مرز اتاق بازرگانی بیرجند اتاق بازرگانی بیرجند ادامه داد: هیچ سازوکاری در این خصوص توسط هیچ دولتی نداشته‌ایم که بحث انتقال پول از ایران با این کشور مرتفع شود و این مشکل همچنان ادامه دارد.
وی با اشاره به مشکلات فروش کالاهای ایرانی در افغانستان گفت: با تمام سختی‌هایی که در بازار افغانستان وجود داشت اما تجار صادرات انجام می‌دادند و برخی سال‌ها صادرات ایران به حدود سه میلیارد دلار هم رسید.
خامه‌زر افزود: در سال‌های اخیر این میزان کاهشی شد و سال گذشته به ۱.۷ دهم میلیارد دلار رسید و این روند ادامه دارد که تحولات سیاسی و مشکلات افغانستان دلیل آن بوده است.
وی بیان کرد: مراودات با این کشور برای ما اهمیت زیادی دارد و باید نمایندگان مجلس و مسئولان به بخش خصوصی کمک کنند تا حضور ما در افغانستان ادامه داشته باشد.
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی بیرجند تصریح کرد: یکسری صنایع مانند کارخانجات خوراک دام و طیور در مرزهای استان با چشم‌انداز صادرات شکل گرفته‌اند در حالیکه با اعمال برخی محدودیت‌ها، صادرات آنها ممنوع شده و ظرفیت تولید و اشتغال این کارخانه‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.
وی با اشاره به جایگاه بسیار خوب خراسان جنوبی در زمینه تجارت با افغانستان، عنوان کرد: به گواه آمار ۵۰ درصد صادرات ایران به افغانستان به لحاظ وزنی و از نظر ارزشی حدود ۳۵ درصد، از مرز ماهیرود انجام می‌شود.
خامه‌زر بر لزوم توسعه بازارچه‌های مرزی استان تاکید کرد و گفت: یکی از خواسته‌ها ما تکمیل آسفالت جاده دسترسی ماهیرود - فراه افغانستان به طول ۱۲۰ کیلومتر است که در تعهد جمهوری اسلامی بوده و بخش اعظمی از آن تکمیل شده است.
وی بیان کرد: اتاق بازرگانی بیرجند بعد از تشکیل استان و با حضور عده‌ای از پیله‌وران شکل گرفت، تعداد اعضای اتاق در سال‌های گذشته بیشتر بود اما دچار مشکل شدیم.
بازارچه‌های مرزی استان بازار مصرف افغانستان
معاون امور بازرگانی اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی هم با اشاره به بخشی از مشکلات مربوط به تحولات ارزی پیله‌وران و تجار استان گفت: در استان هم مرز با کشور افغانستان قرار گرفته‌ایم که شکل‌گیری بازارچه‌های مرزی به شکل بازار مصرف افغانستان بوده است.
الیاس جویبان افزود: از این جهت تجار و پیله‌وران بیشتر صادرکننده به کشور افغانستان بوده‌اند و صادرات خوبی در سال‌های خوبی داشته‌ایم که متاسفانه سه مرز ما یکطرفه تعطیل است.
وی بیان کرد: سال قبل کل تعهدات ارزی تجار استان ۱۳۰ میلیون یورو بود که از این میزان ۱۱۷ میلیون یورو تا پایان سال ۱۴۰۰ سررسید شد و۶۳ میلیون یورو تعهد شده و ۵۴ میلیون یورو مانده و برگشت نشده است.
معاون امور بازرگانی اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی ادامه داد: ارز حاصل از صادرات اکثرا مربوطه به پیله‌وران بوده که این رقم از سال پیش ثابت است و نشان می‌دهد در خراسان جنوبی امکان برگشت ۵۴ میلیون یورو وجود ندارد.
وی تصریح کرد: پیله‌وران در مرز صاحب کالا نبوده‌اند و کارمزدی کار کرده‌اند از این بابت امکان رد تعهد برای پیله‌وران در استان وجود ندارد.
جویبان عنوان کرد: یکی از پیشنهادات ما اصلاح قانون شورای ساماندهی مبادلات مرزی است که باید حداقل برای استان خراسان جنوبی پیگیری ویژه شود.
وی با بیان اینکه در مرزهای دیگر مانند عراق و ترکیه قاچاق کالا به میزان زیاد وجود دارد عنوان کرد: در خراسان جنوبی به جهت کار مرزبانی، دستگاه‌های امنیتی و سایر قاچاق از مرز نداریم و کالا همیشه در قالب اظهارنامه توسط پیله‌وران صادر شده است.
معاون امور بازرگانی اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی یادآور شد: قانونی که برای کشور وضع شده همه استان‌ها را در برگرفته و استان خراسان جنوبی را مجزا نکرده است در حالیکه در تمام نوار مرزی نگهبانی داریم و امکان قاچاق کالا وجود ندارد.
وی افزود: درخواست داریم مرز خراسان جنوبی از قضیه برگشت ارز مستثنی شود چون دستگاه‌های امنیتی کاملا بر این مرز اشراف داشته و امکان قاچاق کالا وجود ندارد.
جویبان بیان کرد: در قانون شورای ساماندهی مبادلات مرزی امکان واردات پیله‌وران فقط از بازارچه‌های همان استان امکان‌پذیر است در حالیکه از این کشور کالای خاصی واردات نداشتیم و صرفه اقتصادی برای پیله‌وران ندارد.
وی اظهار داشت: ۶۸ قلم کالا برای محصولات غذایی ۱۰۰ درصد و سایر کالاهای ۷۰ درصد معافیت دارد که درخواست داریم این شرایط برای استان ما مهیا شود تا پیله‌وران استان بتوانند از استان‌های دیگر هم واردات داشته باشند.
معاون امور بازرگانی اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی تصریح کرد: از آنجاییکه برخی واحدهای تولیدی با نگاه صادراتی در استان شکل گرفته است تعهدات ارزی حداقل برای تجار و بازرگانان خراسان جنوبی برای صادرات برخی از محصولات به افغانستان به صورت ریالی انجام شود.
وی با بیان اینکه شرایط خراسان جنوبی در این زمینه باید ویژه دیده شود، عنوان کرد: در مرحله اول این مهم برای تمامی تجار و بازرگانان و در مرحله دوم حداقل برای واحدهای تولیدی صادراتی دیده شود.
جویبان با اشاره به ماده ۱۳۳ قانون اصلاح مالیات‌های مستقیم افزود: متاسفانه شرکت تعاونی‌های مرزنشینان در قانون نیامده و مشول مالیات شده‌اند که درخواست داریم معافیت‌های شرکت تعاونی‌های مرزنشیتن شامل تعاونی‌های استان شود.
پیگیری مشکلات تجار در مجلس
نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی هم گفت: خیلی از مواردی که اشاره کردید کار من نیست، اگر من هماهنگ کننده باشم مورد به مورد در زمینه قانون، اخذ تسهیلات و سایر پیگیری می‌کنم.
حسین خسروی افزود: مباحث تخصصی شما را موضوع به موضوع در حد خودم پیگیری کنم و امیدوارم با همکاری مسئولان به نتیجه مطلوب برسیم.
وی بیان کرد: مسائل مربوط به مشکلات تجار و سرمایه گذاران به صورت کتبی در اختیار ما قرار بگیرد تا بتوانیم به موقع پیگیری کنیم.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی هم گفت: مرز ماهیرود به عنوان یکی از نقاط استراتژیک کشور معرفی شده و در پنج سال گذشته جایگاه این مرز با افغانستان نسبت به دوقارون و میلک بهتر و بیشتر معرفی شده است.
حسین زارعی افزود: از طرفی دولت نیز در تامین زیرساخت‌ها و سایر کمک‌های زیادی کرده و شرایط استثنایی در مرز ایجاد شده است.
وی عنوان کرد: تبادلات و تفاهم نامه‌هایی که با کشور افغانستان داریم را باید محکم کرد زیرا تاجر و سرمایه‌گذار ورود کرده و در استان سرمایه‌گذاری می‌کند اما بعد از چند ماه با مشکل مواجه می‌شود لذا با محکم نکردن تفاهم نامه‌ها، مردم و مرزنشینان تحت الشعاع قرار می‌گیرند.
مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی یادآور شد: یکی از مشکلات گمرک در خصوص نبود دستگاه ایکس ری بود که با پیگیری‌های گمرک استان، دستگاه اکنون تامین شده و ترانزیت عام کالا و تبادلات رونق خواهد گرفت.
تکمیل چرخه تبادلات مرزی با نصب دستگاه ایکس‌ری
وی با بیان اینکه با نصب دستگاه ایکس ری چرخه تبادلات استان تکمیل می‌شود گفت: به عنوان مثال در ۶ ماه گذشته هزار و ۲۰۰ دستگاه کامیون از مرز تردد می شد که به ۲ هزار و ۵۰۰ تا سه هزار دستگاه خواهد رسید.
زارعی با اشاره به سایت منطقه ویژه اقتصادی در مرز ماهیرود افزود: تاکنون ۴۵ مورد سرمایه‌گذاری در منطقه انجام شده است که ۳۵ واحد به بهره‌برداری رسیده است.
وی بیان کرد: یکی از درخواست‌های افغانستان همیشه این بوده که واردات کالا هم داشته باشند این مزیت و فرصت را داریم که کالاها به مرز وارد شده و بعد از فرآوری و تبدیل مجدد به افغانستان صادر شود.
رئیس کمیسیون هماهنگی بانک‌های خراسان جنوبی هم گفت: دغدغه‌های واحدهای تولیدی و تجار در خصوص تسهیلات مورد نیاز، دغدغه ما نیز هست.
محمدعلی زرنگ با بیان اینکه برخی از مشکلات به تصمیمات اقتضائی که در کشور گرفته می‌شود برمی گردد، افزود: بخشنامه‌هایی صادر می‌شود که هنوز اجرایی نشده بخشنامه عوض شده یا جدید می‌شود و متاسفانه آثار و تبعات آن بیشتر به بخش خصوصی برمی‌گردد.
وی با اشاره به وضعیت تسهیلات و رفع تعهدات ارزی گفت: شرایط مملکت خاص بوده و گاهی اوقات از دست مسئولان استانی یا کشوری خارج است.
زرنگ اظهار داشت: بنا بر اعلام وزارت کشور، اتباع خارجه که در کشور فعالیت می‌کنند باید در سامانه یکتا ثبت نام کرده باشند، در غیر اینصورت قادر به افتتاح حساب، تبادل مالی یا شناسنامه اشخاص اتباع بیگانه نیستند.
وی عنوان کرد: رفع تعهد ارزی و این محدودیت صرفا برای افرادی که بدون مجوز یا با مجوز ابطال شده فعالیت داشتند است، طرح نواقصی هم دارد اما پیشنهادات و راهکارهای را ارایه دادیم تا حل شود.
فرماندار درمیان هم گفت: فعالیت بازارچه مرزی میل ۷۳ درمیان از سال ۷۲ آغاز شده و تا سال ۹۳ فعال بود اما در همین سال به صورت یکطرفه از سمت افغانستان بسته شد.
مهدی فرجامی‌فر افزود: این بازارچه زیرساخت‌های خیلی خوبی از جمله ۴۰ غرفه، بخش اداری، ۹ سوله ۵۰۰ تنی، باسکول ۶۰ تنی، مهمانسرا، جایگاه سوخت با ظرفیت ۱۸۰ هزار لیتر، مسجد، سردخانه، سامانه جامع امور گمرکی، دیتا و سایر دارد.
وی بیان کرد: این بازارچه سال های ۸۴ تا ۸۶ مقام اول کشور را به خود اختصاص داده بود و نزدیکترین بازارچه به مرکز استان است.
فرماندار درمیان تصریح کرد: تجار و سرمایه‌گذاران افغانستان و ایران اعلام آمادگی کرده‌اند تا با راضی کردن طالبان گمرک را در مرز راه‌اندازی و جاده دسترسی را تسطیح کنند.
وی عنوان کرد: کارخانه سیمان باقران شهرستان درمیان روزی ۲ هزار و ۵۰۰ تن تولید دارد که از مرز ماهیرود صادر می‌شود و سالی ۷۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومان هزینه دارد که با فعال سازی مرز اتفاقات خوبی در این منطقه رقم می‌خورد.
فرجامی‌فر یادآور شد: برای کارخانه قند قهستان نیز دستگاه‌ها خریداری شده مشعل‌ها به زودی نصب می‌شود، همچنین ۴۰ هزار تن چغندرقند خریداری شده و مجوز در حال عوض شدن است تا شکر خام را به شکر سفید تبدیل کند.
راه‌اندازی کارخانه قند قهستان تا مهرماه امسال
وی با بیان اینکه کارخانه قند قهستان مهرماه امسال راه‌اندازی می‌شود گفت: در ماه‌های گرم سال به لحاظ فنی کارخانه باید تعطیل باشد اما در ماه‌های دیگر فعال خواهد بود.
فرماندار درمیان ادامه داد: از ظرفیت کشت فراسرزمینی با افغانستان استفاده خواهد شد تا چغندرقند تحویل بگیریم و شکر صادر کنیم، این ظرفیت برای بازارچه‌های دیگر نیز موثر خواهد بود.
وی تصریح کرد: پتانسیل میل ۷۳ از ماهیرود خیلی بهتر است، درخواست داریم نمایندگان مجلس مسائل قانونی مربوط به تجار و بازرگانان را پیگیری کرده و در قالب تذکر در مجلس بیان کنند.
فرجامی‌فر عنوان کرد: متناسب با مشکلات موجود، باید مطالب مربوط به مشکلات به صورت مکتوب در اختیار نمایندگان مجلس قرار بگیرد تا نسبت به پیگیری آن اقدام شود.
وی یادآور شد: درخواست داریم در خصوص دیپلماسی ما با افغانستان تذکری به وزارت خارجه داده شود، باید برای مرز ۷۳ چاره‌اندیشی شود تا از لحاظ دیپلماسی مداخلاتی داشته و بتوانیم مرز را بازگشایی کنیم.