به گزارش ایرنا، دست و پنجه نرم کردن با کم آبی، مشکل چندساله شهرها و روستاهای خراسان شمالی است، به گونه ای که کاهش بارندگی ها و آبدهی چاه‌ها در سال های اخیر موجب شده تا بسیاری از روستاها تشنگی خود را با صف انتظار در رسیدن تانکرهای آب سپری کنند و این اقدام به یکی از کارهای روزمره آنها تبدیل شود.
بر اساس اعلام مسوولان اکنون شمار قابل توجهی از روستاییان استان با تانکر و به صورت سیار آبرسانی می شوند و البته وضعیت منابع آبی در شهرها هم چندان مناسب نیست و برخی از شهرها با مشکل تنش آبی روبه رو هستند.
همچنین اکنون آب آشامیدنی مورد نیاز شهروندان در سه شهر خراسان شمالی از آب سدها یعنی آب سطحی تامین می شود اما کاهش بارندگی و کاهش آبدهی رودها سبب شده تا میزان ذخیره در این دریاچه ها هم مناسب نباشد.
بهترین وضعیت آب ذخیره شده در سدها مربوط به شیرین دره است که آب آشامیدن مورد نیاز مردم بجنورد از آن تامین می شود اما مسوولان می گویند حال و روز این سد هم چندان مناسب نیست.
پیش از این آب مورد نیاز از لایه های بالایی و از آبگیر بالایی سد شیرین دره برداشت می شد اما با افت سطح آب این دریاچه، برداشت آب از یک ماه گذشته از آبگیر میانی و تحتانی انجام می شود که البته کیفیت مناسبی ندارد.
کمیت و کیفیت آب سدها بسته به بارندگی ها دارد، در سال های کم بارش که میزان ذخیره آب در سدها کم می شود کمیت و کیفیت آب آشامیدن هم مورد تهدید قرار می گیرد، بوی بد آب و کیفیت پایین آب سد شیرین دره که در برهه ای از زمان مورد گلایه مشترکان آب است و آن را مردم بجنورد سال های سال تجربه کردند و مسوولان علت آن را کاهش میزان آب سد و برداشت آب از لایه های میانی عنوان کرده و گفته اند که آب در لایه های میانی کیفیت پایین ترین دارد.
در بارندگی ها هم ورود سیل به سد که سبب گل آلود شدن آب آن می شود هم مشکل دیگر در استفاده از آب های سطحی است، گل آلود بودن آب سد بعضا در حدی است که به ناچار آب سد از مدار مصرف خارج می شود و مردم دچار مشکل می شوند.
مسوولان می گویند تنها چاره برون رفت از این مشکل، تامین منابع جایگزین و پایدار برای آب آشامیدن است و آن، بهره برداری از منابع زیر زمینی است و خوشبختانه دولت وجود این مشکل را به خوبی درک کرده است و در سفر رییس جمهور به استان خراسان شمالی، انتقال آب منطقه سرانی به شهرستان های مختلف استان مصوب شد.
اهمیت انتقال آب سرانی در حدی است که نماینده ولی‌فقیه در خراسان‌شمالی و امام جمعه بجنورد هم بر آن تاکید کرد.
حجت‌الاسلام رضا نوری با اشاره به اینکه یکی از مصوبات مهم در سفر رییس جمهور به استان، انتقال آب منطقه سرانی به شهرهای مختلف است گفت: انتظار داریم این موضوع با پیگیری بیشتر، زودتر محقق شود، این طرح سبب می شود تا مشکل بدبویی آب در بجنورد نیز برطرف شود.
خروج از سراب خشکسالی با کنترل آب های زیرزمینی
خراسان شمالی در شمال شرق کشور با داشتن ۲ هزار و ۱۰۰ کیلومتر رودخانه اعم از دایمی و فصلی، از نظر برخورداری از آب های سطحی باید موقعیت ویژه ای داشته باشد، اما به دلیل شیب زمین های این استان به سمت کشور همسایه، تمامی آب های سطحی به طرف این کشور سرازیر می شود.
یکی از راه های تامین آب مورد نیاز کشور مهار کامل آب های سطحی و زیرزمینی در مرزهای کشور است که باید برای آن چاره ای اندیشیده شود چرا که بنا بر اذعان کارشناسان هم اکنون بسیاری از آب های زیر زمینی در منطقه سرانی خراسان شمالی آن سوی مرزها در کشور همسایه مورد استفاده قرار می گیرد.
کارشناسان بر این باورند که وجود گسل های سراسری در شمال خراسان (شمال شهرستان های شیروان و قوچان) و اتصال آنها به گسل بزرگ کپه داغ در آن سوی مرز ایران، موجب خروج آب های زیر زمینی از طریق این درز، شکاف و گسل ها از استان و سرازیر شدن آن به حاشیه بیابان کشور همسایه می شود و به خاطر همین منابع عظیم آب وارده از ارتفاعات پر بارش شمال استان به خاک ترکمنستان است که آنها با حفر چاه‌های آهکی از همین منابع عظیم آب جهت توسعه کشاورزی خود استفاده می کنند و عمده سکونتگاه‌ها و کشاورزی ترکمنستان نیز در مناطق نزدیک به مرز ایران و در دامنه های کوهستان گلیل – ماسینو متمرکز است، در حالی که این آب ها متعلق به استان خراسان شمالی می باشند.
حفر چاه های عمیق راهکار مهار آب های مرزی محسوب می شود که در این زمینه باید ورود و چاره اندیشی کرد.
تصویب ۲۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح
مسوولان خراسان شمالی در دولت سیزدهم به خوبی از اهمیت طرح برای خروج این خطه از شمالشرق کشور از خشکسالی واقف هستند و طرح های اولیه و کارشناسی در این زمینه انجام شد و ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح برآورد شد که در مرحله نخست ۵۰۰ میلیارد تومان به آن تخصیص یافت.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان شمالی هم در این باره گفت: اجرای طرح انتقال آب منطقه سرانی و تامین آب آشامیدن مورد نیاز استان به ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که پرداخت آن در سفر رییس جمهور مصوب شد.
مهدی رشیدی اظهار داشت: مطالعه اولیه طرح انتقال آب منطقه سرانی به مناطق کم آب خراسان شمالی انجام شده است و در قالب این طرح باید ۱۷ حلقه چاه حفر شود.
وی تصریح کرد: این طرح به صورت ویژه پیگیری و اهمیت آن برای نهاد ریاست جمهوری تبیین شد از این رو این طرح با همدلی و هم افزایی مسوولان پیگیری و در سفر هیات دولت به استان به تصویب رسید.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان شمالی افزود: در مرحله اول ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای این پروژه تخصیص یافت و امید می رود حفر چاه ها امسال انجام و خط انتقال با اخذ پیمانکار اجرایی شود.
وی با بیان اینکه طول خط انتقال این طرح ۲۵۰ کیلومتر برآورد شده است خاطرنشان کرد: سالانه ۴۰ میلیون مترمکعب آب آشامیدن مورد نیاز شهروندان در برخی از شهرستان های استان از این منابع زیرزمینی تامین می شود.
اختصاص ۵ هزار میلیارد ریال برای فاز اول
نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار از محل اعتبارات سفر رییس جمهور برای برداشت آب های زیرزمینی مناطق مرزی خراسان شمالی تخصیص یافت.
علی جدی اظهار داشت: ۱۶.۵ میلیون مترمکعب حق برداشت آب های مرزی مناطق سرانی شیروان بود که توجیه اقتصادی نداشت و با پیگیری های زیاد مجوز برداشت به ۴۰ میلیون مترمکعب افزایش یافت.
وی عنوان کرد: این طرح بالاترین حجم تخصیص اعتبار آب است و برداشت ۴۰ میلیون مترمکعب آب از چاه های عمیق در کشور بی سابقه است.
جدی اضافه کرد: قرارگاهی به عنوان پیمانکار مشخص شد و کار خود را برای فعالیت در این طرح به زودی اجرا می کند و در این زمینه قول داد انتقال آب به شهرستان های شیروان، فاروج و ۱۴۰ روستای محدوده در مدت ۲ سال انجام شود.
نماینده مردم شیروان در مجلس شورای اسلامی گفت: سهمیه شهرستان های شیروان و فاروج از این طرح ۱۸ میلیون مترمکعب است و با اجرای این پروژه دشت ممنوعه شیروان سیراب و سطح چاه های آب بالا می آید و سد هم برای آشامیدن لازم نیست و کشاورزی رونق می گیرد.
پایداری آب؛ حاصل اجرای طرح
رشیدی در ادامه با اشاره به اینکه بخش زیادی از آب آشامیدن مورد نیاز شهروندان در سه شهر استان از منابع سطحی و از سدها تامین می شود گفت: با توجه به تهدیدهایی که برای تامین آب از منابع سدها وجود دارد باید به فکر منابع زیرزمینی باشیم.
وی تصریح کرد: کاهش بارندگی در خراسان شمالی در ۵۰ سال گذشته بی سابقه است و اجرای این طرح کمک بسیار زیادی به تامین آب پایدار این خطه از شمالشرق کشور می کند.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خراسان شمالی گفت: خوشبختانه در سفر دولت به استان، استفاده از منابع آب های زیرزمینی در سرانی مطرح و مورد توجه قرار گرفت و مردم استان در آینده از مزایای این طرح بهره مند می شوند.
بخشی از آب آشامیدن مورد نیاز شهروندان سه شهر بزرگ و پرجمعیت خراسان شمالی شامل بجنورد، شیروان و اسفراین از سدهای شیرین دره، بارزو و بیدواز تامین می شود.
کاهش بارندگی ها و خشکسالی سبب کاهش ذخیره سدها شده و تامین آب مورد نیاز شهروندان را به لحاظ کمی و کیفی تحت تاثیر قرار داده است.
خراسان شمالی در شمال شرق کشور واقع است و ۴۴ درصد از جمعیت آن در روستاها سکونت دارند.